İçeriğe atla

Fıstık ezmesi

Fıstık ezmesi
Alternatif isimPeanut butter
Ülke(ler)ABD
TürüÇeşitli
Servis şekliSoğuk
Ana malzemelerKavrulmuş fıstık, tuz
Kalori190 (32 g)[1]

Fıstık ezmesi, kavrulmuş yer fıstığından yapılan bir ezme çeşididir. Genellikle yer fıstığı ile birlikte tuz, tatlandırıcı veya emülsiyon sağlayan maddeler içerir. Pek çok ülkede yaygın olarak tüketilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri[2] her yıl $800 milyon dolarlık fıstık ezmesi tüketiyor ve fıstık ezmesi ihracatın liderlerinden biridir.[3]

Badem ve kaju ezmelerine benzeyen fıstık ezmesi ekmeğe, tosta veya krakerlere sürülüp sade yenilebilir ya da fıstık ezmeli reçelli sandviç yapmak için kullanılabilir. Hem krep, yumurtalı ekmek, granola ve smoothie gibi çeşitli kahvaltılık yemeklerinde hem de bisküvi ve çikolatalı brownie gibi tatlılarda kullanılır.

Tarih

Yer fıstığının gıda olarak tüketimi ilk olarak Meksika'daki Aztek ve Peru'daki İnka imparatorluklarında görülmüştür.[4][5]

1884 yılında Kanadalı Marcellus Gilmore Edson (1849 – 1940) fıstık ezmesi patentini almış.[6] Patent başvurusuna göre, fıstık ezmesini elde etmek için öncelikle kavrulmuş fıstıklar iyice ezilene kadar öğütücüde çekilir, sonra da ezmenin kıvamı sertleşene kadar şeker eklenirdi. 1894 yılında St. Louis'den George Bayle isimli bir iş adamı fıstık ezmesini üretip satmaya başlamış.[7]

Kahvaltılık gevrek üreticisi olarak tanınan John Harvey Kellogg'a 1898'de "Besleyici ürünler üretim işlemi" için bir patent verildi ancak fıstıkları kavurmaktansa haşlıyormuş.[8] Fıstık ezmesinin ilk üretildiği dönemde zengin insanların yediği bir gıda ürünüydü ve pahalı sağlık merkezlerinde servis edilerek daha ünlü olmaya başladı. Kellogg'un Batı Sağlık Gelişme Kurumunda hastalara fıstık ezmesi verilirdi çünkü hem yüksek protein oranlı hem de çiğnenmeden yutulan bir yemeğe ihtiyaçları vardı.[7]

İlk fıstık ezmesi makineleri Kellogg'un Battle Creek Tımarhanesi'nde çalışmış olan Joseph Lambert ve Doktor Ambrose Straub tarafından geliştirilmiş.[9][10] 1903 yılında fıstık ezmesi makinesi için patent almışlar. 1922'de kimyacı Joseph Rosenfeld pürüzsüz fıstık ezmesi yapılışında kısmen hidrojene yağın yağ ayrılmasını engellediğini anladı ve 1928'de Peter Pan şirketine bu yöntemin kullanma izini verildi.[9] 1932'de Skippy markası altında Rosenfeld fıstık ezmesi üretimine başladı ve ezmeyi yayıklıyarak daha pürüzsüz bir kıvam elde etti. Ezmenin içine fıstık parçaları karıştırarak da ilk "chunky" fıstık ezmesini yapmış. 1955'te Procter & Gamble şirketi Jif markasını piyasaya sürdü. Jif'e şeker ve melas eklendiği için diğer fıstık ezmelerinden daha tatlı bir ezmeydi.[7]

Çeşitler

Fıstık ezmesinin iki ana çeşidi "çıtır" (İngilizcechunky) ve "pürüzsüz" (İngilizcesmooth).[11] Çıtır fıstık ezmesine kalın çekilmiş fıstık parçaları ekleniyor. ABD gıda yönetmelikleri altında "peanut butter" diye satılan fıstık ezmelerin 90% fıstıkdan yapılmalı.[12] Kalan <10% çoğu zaman tuz, tatlandırıcı ve hidrojene yağ gibi bir emülsiyon sağlayan maddeden oluşur. ABD'de "peanut butter" olarak satılan ezmelerin içinde herhangi bir yapay tatlandırıcı, kimyasal koruyucu ve renk maddesi bulunmamaktadır.[13]

Kaynakça

  1. ^ Zelman, Kathleen M.; MPH; RD; LD. "Don't Ditch These 'Fattening' Foods When You're on a Diet". WebMD. 17 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2018. 
  2. ^ "U.S. Exports of (NAICS 311911) Roasted Nuts & Peanut Butter With All Countries]". US Census Bureau. 2012. 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2018. 
  3. ^ Chakravorty, Rup. "Breeding a better peanut butter". American Society of Agronomy. 10 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015. 
  4. ^ Bureau, Commodity Research (24 Ağustos 2007). "The CRB Commodity Yearbook 2007". John Wiley & Sons. 3 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2016 – Google Books vasıtasıyla. 
  5. ^ Christopher Cumo. Foods That Changed History: How Foods Shaped Civilization from the Ancient World to the Present. ABC-CLIO. s. 284. 
  6. ^ "Manufacture of peanut candy, US Patent #306727". US Patent Office. 21 Ekim 1884. 5 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2017. 
  7. ^ a b c Michaud, Jon (28 Kasım 2012). "A chunky history of peanut butter". www.newyorker.com. New Yorker. 31 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2017. 
  8. ^ "Process of producing alimentary products, US Patent #604493". US Patent Office. 24 Mayıs 1898. 5 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2017. 
  9. ^ a b "The History of Peanut Butter". Huffington Post. 31 Ağustos 2012. 26 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2016. 
  10. ^ Innovate St. Louis (25 Ağustos 2011). "Innovation in St. Louis History – Innovate St. Louis". Innovatestl.org. 27 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2011. 
  11. ^ Spiegel, Alison (23 Temmuz 2014). "Smooth vs. Chunky Peanut Butter: The Great Debate". 2 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2016. 
  12. ^ Blitz, Matthew (14 Ekim 2015). "Why Midcentury Lawyers Spent 12 Years Arguing About Peanut Butter". Atlas Obscura. 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2015. 
  13. ^ Rosengarten, Jr., Frederic (2004). The Book of Edible Nuts. Courier Corporation. s. 162. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri</span> Kuzey Amerikada bulunan ülke

Amerika Birleşik Devletleri, yaygın olarak Birleşik Devletler veya Amerika olarak bilinir. Kuzey Amerika kıtasında, Kanada ve Meksika arasında bulunan, elli eyalet ve bir federal bölgeden oluşan, federal anayasal cumhuriyet ile yönetilen bir ülkedir. Dünya'nın, 9,8 milyon km2 yüz ölçümü ile karasal alan bakımından dördüncü, toplam alan bakımındansa üçüncü en büyük ülkesi ve 334 milyonu aşan nüfusu ile de en kalabalık üçüncü ülkesidir. Ülkenin başkenti, aynı zamanda federal bölgesi olan Washington, DC'dir. En kalabalık şehri ise New York'tur.

<span class="mw-page-title-main">Baklava</span> şerbetli bir Türk tatlısı

Baklava Türk, Orta Doğu, Balkan ve Güney Asya mutfaklarında yer etmiş önemli bir hamur tatlısıdır. İnce yufkaların arasına yöreye göre ceviz, antep fıstığı, badem veya fındık konarak yapılır. Genel olarak şeker şerbeti ile tatlandırılır. Ayrıca bal şerbeti de kullanılabilir. Bazı ticari firmalar kendi özel şerbetlerini kullanırlar.

<span class="mw-page-title-main">New England</span> ABDde tarihi bölge

New England veya diğer kullanımıyla Yeni İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeydoğu köşesine verilen isimdir. Bölgeyi oluşturan 6 eyâlet Connecticut, Maine, Massachusetts, New Hampshire, Rhode Island ve Vermont'dur.

<span class="mw-page-title-main">Guglielmo Marconi</span> İtalyan mucit ve elektrik mühendisi (1874–1937)

Birinci Marconi Markizi Guglielmo Marconi, İtalyan mucit ve elektrik mühendisidir. Uzun mesafeli radyo iletişimi, Marconi yasası, telsiz telgraf sistemi üzerine yaptığı çalışmalarıyla ünlüdür. Marconi, radyonun mucidi olarak bilinir ve kablosuz telgrafın gelişimine katkılarından ötürü Karl Ferdinand Braun ile 1909 Nobel Fizik Ödülü'nü paylaşmıştır. Girişimci, iş insanı ve daha sonra Marconi Şirketi adını alan ve 1897 yılında İngiltere'de kurulan "The Wireless Telegraph&SignalCompany"nin kurucusu olan Marconi, kendinden önce gelen fizikçi ve araştırmacıların çalışmalarını kullanarak ve değişiklikler yaparak radyonun ticari bir başarı kazanmasını sağlamıştır. 1929 yılında İtalya kralı Markoni’ye Markiz unvanıyla asalet bahşetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Antep fıstığı</span> kabuklu bir meyve, bu meyvenin çekirdeği ve ağacı

Antep fıstığı, sakız ağacıgiller (Anacardiaceae) familyasından yenebilen kabuklu bir meyve, bu meyvenin çekirdeği ve ağacıdır. Bazı yörelerde Şam fıstığı olarak da bilinir. Antep fıstığı ağacından yetişir, yağlı, ince kabukludur. Tatlıcılık ve yiyecek sektöründe kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Fast food</span> hızlı servis edilen yemek

Fast food, hazır yemek ya da ayaküstü yemek, kısa sürede hazırlanan ve seyyar satıcılarda, büfelerde ve restoranlarda hemen tüketmek veya paket yapılmak üzere satışa sunulan yiyecek. İngilizce fast food kavramı Türkçeye birebir çabuk/ivedi yemek olarak çevrilir. TDK tarafından hazır yemek karşılığı önerilmiştir. Oktay Sinanoğlu tarafından önerilen "tezyemek" söyleyişe daha uygun olmasına rağmen kabul görmemişti. Hazır halde satışa sunulan ekmek arası döner, hamburger, patates kızartması, pizza gibi pek çok yiyecek fast food olarak kabul edilir.

<i>Waffle</i> iki desenli, şekilli tabak arasında pişirilen hamur veya hamur bazlı yiyecekler

Waffle, Belçika asıllı bir hamur tatlısıdır. Üzerinde erimiş çikolata (pralin), krem şanti ve taze meyveler ile servis yapılan waffle, Belçika'da "Brüksel usulü" olarak adlandırılır. Yine Belçika'nın bir kenti olan Liège ise waffle hamurunun tek başına fırından çıktığı haliyle yenmesine verilen addır. Hamuru biraz daha altın sarısındadır, kremalize olan şekerin gevrekliği hamurun üstünde tadılabilir. Belçika usulü waffle hamuru dikdörtgen, Liège usulü ise uçları erimiş dikdörtgen görünümündedir. Her ikisi de kare şeklindeki derin çukur gözenekleri ile meşhurdur. Bu gözeneklerin derinlikleri 1 cm'yi bulur.

<span class="mw-page-title-main">Un</span> öğütülmüş tahıl

Un, tahılların öğütülmesiyle elde edilen ince toza verilen addır. Başta ekmek ve hamur işleri olmak üzere pek çok gıdanın temel bileşenidir. Genellikle buğdaydan elde edilen toza sadece un denir. Arpa, yulaf, çavdar, mısır, nohut gibi bitkilerden elde edilen un ise, yaygın olarak o tahılın adıyla birlikte mısır unu, arpa unu biçiminde adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Tayland mutfağı</span>

Tayland mutfağı Tayland'ın milli mutfağıdır. Birden fazla Güneydoğu Asya geleneğini harmanlamıştır ve hafif hazırlanmış, güçlü aromatik unsurlar ihtiva eden yemekleriyle tanınır. Tayland mutfağında baharatlar çok yaygın kullanılmaktadır. Diğer Asya mutfaklarında olduğu gibi Taylandlı şefler de yemeklerde denge, detay ve çeşitliliğe çok önem verirler. Tayland yemeklerinde, her bir yemekte ya da tüm sofrada, ekşi, tatlı, tuzlu ve acı olmak üzere dört ana lezzetin dengesi gözetilir.

Maraş fıstık ezmesi veya Kahramanmaraş fıstık ezmesi, antep fıstığı ve şekerden yapılan bir şekerleme çeşididir.

<span class="mw-page-title-main">The Hershey Company</span>

The Hershey Company Pensilvanya merkezli bir Amerikan şirketi ve dünyanın en büyük çikolata üreticilerinden biridir. Merkezi Hershey, Pennsylvanya şehrinde olup "Hershey Çikolata Dünyası"na ev sahipliği yapmaktadır. 1894'te Milton S. Hershey tarafından Lancaster, Pensilvanya şehrinde Lancaster Karamel Şirketi'nin yan kuruluşu olan Hershey Chocolate Company olarak kuruldu. Hershey'nin çikolata geniş dağıtım ağı nedeniyle ABD genelinde mevcuttur. Modern teknoloji ve emek yönetim sistemleri ile üç mega dağıtım merkezleri var. Hershey'nin ürünleri dünya çapında 60'tan fazla ülkede satılmaktadır. Buna ek olarak, Hershey, World Cocoa Foundation'ın bir üyesidir. Aynı zamanda Hersheypark Stadyumu ve Giant Center ile de bağlantılıdır.

Butterfinger, 1923 yılında şu anda Ferrero tarafından imal edilen Otto Schnering tarafından Illinois, Chicago'da yaratılmış bir kalıp şeker. Ürün, sütlü çikolata kaplı çıtır bir fıstık ezmesi çekirdeğinden oluşur. Butterfinger, pazarlaması ve Bart Simpson, Top Cat, Seth Green, Erik Estrada, Rob Lowe ve Jaime Pressly de dahil olmak üzere bir dizi konuşmacı ile tanınmıştır. Clark Bar, Reese's Peanut Butter Cups, 5th Avenue ile rekabet etti.

<span class="mw-page-title-main">Budweiser</span> bira markası

Budweiser, Anheuser-Busch InBev'e bağlı olarak faaliyet gösteren Amerikan tipi pale lager bira markasıdır. Çekya merkezli Budějovický Budvar ile yaşanan marka anlaşmazlığından ötürü bazı ülkelerde Bud adıyla piyasada yer almaktadır. Carl Conrad'a ait St. Louis merkezli Carl Conrad & Co. tarafından üretimine 1877'de başlandı. Conrad'ın iflasını ilan ettiği 1883 yılında bira markası, Anheuser-Busch tarafından satın alındı.

<span class="mw-page-title-main">Twix</span> çikolata

Twix, Mars tarafından yapılan bir çikolatalı bisküvi markasıdır. Farklı şekerleme malzemeleri ve kaplamalarla uygulanan bir bisküvi tabakasından oluşur. Twix, bir sargıda iki veya dört çubukla paketlenir. Minyatür ve diğer Twix çubuk çeşitleri de mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Ralcorp</span>

Ralcorp Holdings, kahvaltılık gevrek, kurabiye, kraker, çikolata, ara öğün yiyecekler, mayonez, makarna ve fıstık ezmesi dahil olmak üzere çeşitli özel marka gıda ürünleri üreticisidir. Şirket, St. Louis, Missouri'de yerleşiktir. Ralcorp'un ürettiği öğelerin çoğu, özel markalı, mağaza markalı ürünlerdir. 9,000'den fazla çalışanı var. Ralcorp'un merkez ofisi, St Louis şehir merkezindeki Bank of America Plaza'dadır.

<span class="mw-page-title-main">Pirinç keki</span>

Bir pirinç keki, tek bir nesne halinde şekillendirilmiş, yoğunlaştırılmış veya başka şekilde birleştirilmiş pirinçten yapılan herhangi bir gıda maddesi olabilir. Pirincin yenildiği birçok farklı kültürde çok çeşitli pirinç kekleri mevcuttur ve özellikle Asya'da yaygındır. Yaygın varyasyonlar arasında pirinç unuyla yapılan kekler, öğütülmüş pirinçten yapılanlar ve birlikte sıkıştırılmış veya başka bir bağlayıcı madde ile birleştirilmiş tam pirinç tanelerinden yapılanlar bulunur. Pirinç kekleri genellikle çeşitli türlerde.

<span class="mw-page-title-main">Kore yemekleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Kore mutfağından yemeklerin listesi aşağıda sıralanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gıda işlemede fermentasyon</span> Converting carbohydrates to alcohol or acids using anaerobic microorganisms

Gıda işlemede fermantasyon, anaerobik koşullar altında mikroorganizmalar kullanılarak karbonhidratların alkol veya organik asitlere dönüştürülmesi işlemidir. Fermantasyon genellikle mikroorganizmaların etkisinin gösterilmesi istendiği anlamına gelmektedir. Fermantasyon bilimi, zimoloji veya zimurji olarak bilinmektedir.

Procter & Gamble (P&G), dünya çapında pazarlanan birçok markaya sahip bir Amerikan tüketim malları şirketidir.

<span class="mw-page-title-main">Satay</span>

Satay, baharatlar kullanılarak ızgarada pişirilen bir Endonezya, Tayland ve Vietnam usulü kebap yemeğidir. Özel sos ile servis edilir. Satay kebabı, dilimlenmiş tavuk, koyun eti, sığır eti, domuz eti, balık, diğer et veya tofudan oluşabilir. Hindistan cevizi hurma yaprakları daha orijinal olmasına rağmen, bambu şişler sıklıkla kullanılır. Odun veya odun kömürü üzerinde ızgara yapılarak çeşitli baharatlarla servis edilir. Sate çeşitli soslarla servis edilir, ancak en çok soya ve fıstık sosu kullanılır. Bu nedenle fıstık sosuna genellikle satay sosu denir. Satay kebabı, Endonezya'nın Java adasına aittir. Endonezya'nın milli yemeğidir. Güneydoğu Asya'da, özellikle Endonezya, Malezya, Singapur, Tayland ve Vietnam'da da popülerdir.