İçeriğe atla

Füzuli Operasyonu

Füzuli Operasyonu
İkinci Karabağ Savaşı

Füzuli Rayonu
Tarih27 Eylül - 17 Ekim 2020
Bölge
Füzuli Rayonu ve çevredeki alanlar
Sebep Azerbaycan Ordusu'na 2020'de gerçekleştirilen saldırılar
Sonuç Azerbaycan Ordusu'nun zaferi. Azerbaycan, Füzuli şehrini ve bölgenin idari biriminde bulunan köyleri ele geçirdi
Taraflar
 Azerbaycan Ermenistan
Dağlık Karabağ Cumhuriyeti
Komutanlar ve liderler
Azerbaycan Mais Berhudarov (Askeri Birlik Komutanı)
Azerbaycan Hikmet Mirzayev (Azerbaycan Özel Kuvvetleri'nin Komutanı)
Ermenistan Aşot Qazaryan  (ölü)
Çatışan birlikler
Azerbaycan Silahlı KuvvetleriErmenistan Silahlı Kuvvetleri
Kayıplar
BilinmiyorBilinmiyor

Füzuli Operasyonu,[1] Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ile Ermeni Silahlı Kuvvetleri arasında Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Füzuli Rayonu ve Füzuli şehrinin kontrolü için 27 Eylül'de başlayan ve 17 Ekim 2020'ye kadar devam eden, İkinci Karabağ Savaşı'nın bir parçası olan operasyondur.

Füzuli şehri, güneyden Dağlık Karabağ bölgesinin içlerine doğru ilerleyen yolun üzerinde bulunan bir yerleşimdir. Buranın alınması Azerbaycan Ordusu'na Şuşa ve oradan da Hankendi'ye giden yolu açacaktı.

Sonuç olarak Füzuli yöresine bağlı 18 köy ile Cebrail ve Hocavend rayonlarına ait bir dizi yerleşim yeri Azerbaycan ordusu tarafından ele geçirildi.

Füzuli Operasyonu, Azerbaycan Ordusu'nun İkinci Karabağ Savaşı'nda güney cephesindeki en önemli savaşlarından biriydi.

Gelişmeler

Ermeni silahlı kuvvetleri tarafından Terter Rayonu'nun Kapanlı, Ağdam Rayonu'nun Çıraklı ve Orta Gervend, Füzuli Rayonu'nun Alhanlı ve Şükürbeyli, Horadiz, Ahmadalilar, Kazaklar ve Mirzanagili köyleri 27 Eylül 2020'de, 06.00 civarında, büyük kalibreli silahlar, havan topları ve çeşitli kalibrelerde toplar ile yoğun bir şekilde vuruldu. Sonuç olarak, Azerbaycan'ın sivil nüfusu arasında kayıplar oldu ve sivil altyapı tesisleri ciddi şekilde hasar gördü.[2]

Aynı gün, Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerine ait personel ve tank birimleri, füze ve topçu birimleri, cephe uçakları ve insansız hava araçlarının desteği ile Dağlık Karabağ çevresindeki temas hattının özellikle kuzey-kuzeydoğu ve güneydoğu yönünde, cephe hattında ve savunmanın derinliklerinde bulunan çok sayıda Ermeni kuvveti, askeri tesis ve askeri teçhizat bulunmuş ve tahrip edildi.

Savaşın ilk gününde Füzuli Rayonu'nda Karahanbeyli, Gervend, Horadiz, Yukarı Abdurrahmanli, Aşağı Abdurrahmanli, Cebrayıl Rayonu'nda, Mercanlı ve Nüzgar köyleri ele geçirildi.

Azerbaycan Ordusu'nun 3 Ekim'de gerçekleştirdiği karşı saldırı, Cebrayil'e bağlı Mehdili, Çahırlı, Aşağı Maralyan, Şeybey ve Quycaq köylerinin ve güneydoğu cephesinde Füzuli'nin Aşağı Abdurrahmanlı köyünün tamamen ele geçirilmesiyle sonuçlandı.[3][4][5] Ancak Azerbaycan ordusunun dağlık bölgelere ilerlemesi ve düşman tarafından temas hattında birkaç savunma hattının kurulması Füzuli'nin ele geçirilmesini geciktirdi. Bu yönde hareket etmenin zorluğu göz önüne alınınca, operasyonların yönü değiştirildi.[6] 9 Ekim'de Azerbaycan Ordusu Hocavend rayonunun Sor köyünü ve Hadrut kasabasını,[7] Cebrayıl rayonunun Kış, Garaçallı, Efendi, Süleymanlı köylerini, Füzuli rayonunun Yukarı Güzlk, Gorazıllı köylerini ele geçirdi.[8][9] 10 Ekim'de Ermeni birlikleri, Tuğ köyünden Hadrut yönüne, Arakul ve Banazur köylerinden Cebrayıl yönüne saldırmaya çalıştı. Ancak Azerbaycan ordu birliklerinin aldığı tedbirler neticesinde Ermeni birlikleri çok sayıda insan gücünü ve askeri teçhizatını kaybederek geri çekilmek zorunda kaldı. 14 Ekim'de Azerbaycan Ordusu ilerlemesine devam ederek Füzuli Rayonu'na bağlı Karadağlı, Hatinbulag, Karakollu ve Hocavend Rayonu'na bağlı Bulutan, Melikçanlı, Kırmızıkaya, Teke, Tağaser köylerini ele geçirdi.[10] Ertesi gün ordu ilerlemesine devam etti ve Füzuli'nin doğu kesimindeki birkaç köyü ele geçirdi.[11] 16 Ekim'de şehir savaşlarının son safhasından önce Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri Hocavend Rayonu'ndaki Ağbulağ, Ahullu ve Khirmanjig köylerini ele geçirdi.[12] Şehrin ele geçirilmesinden önce şehir, Azerbaycan Ordusu tarafından birçok yönden kuşatma altındaydı. Nihayet 16-17 Ekim gecesi şehir için şiddetli bir savaş başladı. Ermeni kuvvetleri, çok fazla insan gücü ve ekipman kaybederek bölgeyi terk etmeye zorlandı. Bunun sonucunda Füzuli Rayonu'nun Koçahmetli, Çimen, Musabeyli, Pirahmetli, Dedeli, Işıklı, Cuvarlı köyleri ve Füzuli şehri Ermeni işgalinden kurtarıldı.[13][14] Operasyon sonucunda Ermeni ordusunun mühendislik ve istihkam lideri Albay Ashot Ghazaryan öldürüldü.[15]

Sonuçları

Operasyon sonucunda Ermeni ordusu çok fazla insan gücü ve ekipman kaybetti. Dahası, Füzuli ile temas hattındaki birkaç savunma hattının kırılması ve güneyden Şuşa'yla Hankendi'ye giden yolun açılması, Azerbaycan Ordusu'nun güney cephesi boyunca Karabağ'ın içlerine doğru ilerlemesi için geniş fırsatlar oluşturdu.[16]

Kaynakça

  1. ^ ""Füzuli əməliyyatı hərbi kitablara daxil ediləcək" - Dövlət başçısı". 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021. 
  2. ^ "Ermənilərin atəşə tutduğu Tərtərdən FOTOlar". Milli.Az (Azerice). 27 Eylül 2020. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
  3. ^ "Bu gün #Azərbaycan #Ordusu Tərtər rayon Talış kəndini, Cəbrayıl rayon Mehdili, Çaxırlı, Aşağı Maralyan, Şəybəy və Quycaq kəndlərini, Füzuli rayonu Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndini azad etmişdir" (Azerice). İlham Əliyev. 3 Ekim 2020. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Prezident: Bu gün Azərbaycan ordusu bir sıra kəndləri işğaldan azad edib". Report.az (Azerice). Report İnformasiya Agentliyi. 3 Ekim 2020. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2020. 
  5. ^ "Son dəqiqə: Daha bir neçə kəndimiz azad olundu - Prezidentdən şad xəbər" (Azerice). Teleqraf.com. 3 Ekim 2020. 16 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2020. 
  6. ^ "İndi təbii ki, bu, sirr deyil, biz Füzuliyə hansı tərəfdən girə bildik". 1 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021. 
  7. ^ "President of Azerbaijan: "Hadrut settlement and several villages liberated from occupation"". APA.az (İngilizce). 9 Ekim 2020. 10 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020. Azerbaijan's Hadrut settlement and several villages were liberated from Armenian aggressors, President Ilham Aliyev said this in his address to the nation, APA reports. 
  8. ^ "Hadrut qəsəbəsi və bir neçə kənd işğaldan azad edildi". qafqazinfo.az (Azerice). 9 Ekim 2020. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020. 
  9. ^ "Azerbaijani Army liberates Hadrut settlement and eight villages from occupation - LIST". APA.az (İngilizce). 9 Ekim 2020. 10 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020. Villages, liberated by the Azerbaijani Army from occupation besides Hadrut settlement, have been revealed, APA reports. President Ilham Aliyev said in his address to the nation that besides Hadrut settlement, Chayli, Yukhari Guzlak, Gorazili, Gishlag, Garajali, Afandilar, Sur, and Suleymanli villages have been liberated from the occupation: "Operation is being executed fully", stressed head of state. 
  10. ^ "Prezident İlham Əliyev: Azərbaycan Ordusu Füzuli rayonunun 3, Xocavənd rayonunun 5 kəndini işğaldan azad edib". Report informasiya Agentliyi. 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020. 
  11. ^ "Prezident İlham Əliyev: Azərbaycan Ordusu Füzuli, Cəbrayıl və Xocavənd rayonlarının bir neçə kəndini işğaldan azad edib". 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021. 
  12. ^ "Prezident İlham Əliyev: Azərbaycan Ordusu Xocavənd rayonunun daha üç kəndini işğaldan azad edib". 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2020. 
  13. ^ "Füzuli azad edildi - Ali Baş Komandan elan etdi + Video". qafqazinfo.az (Azerice). 17 Ekim 2020. 17 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 
  14. ^ "Prezident İlham Əliyev: "Füzuli şəhəri və daha 7 kənd işğaldan azad edilib"". apa.az (Azerice). 17 Ekim 2020. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021. 
  15. ^ "Ermənistan ordusunun daha bir yüksək rütbəli hərbçisi məhv edildi". qafqazinfo.az (Azerice). 17 Ekim 2020. 17 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 
  16. ^ "Füzulinin təmas xəttində yerləşən bir neçə müdafiə xəttinin yarılması strateji nöqteyi-nəzərdən bizə növbəti üstünlüklər verir"". 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Füzuli (rayon)</span> Azerbaycan rayonu

Füzuli Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idari bölüm.

<span class="mw-page-title-main">Hocavend (rayon)</span> Azerbaycanda bir İlçe

Hocavend, Azerbaycan'nın bir rayonu. Merkezi Hocavend şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'ın idari bölümleri</span>

Azerbaycan, coğrafî durum, ekonomik şartlar ve kamu hizmetlerinin gerekleri göz önünde bulundurularak meydana getirilmiş olup Azerbaycan'daki en büyük idarî birim, özerk cumhuriyettir. Azerbaycan'ın sonraki idarî birimleri "şehirler” ve “rayonlar" olarak belirlenmiştir. Şehirler ve rayonlar, Türkiye'deki illere tekâbül eder. Azerbaycan'daki bazı şehirler direkt olarak merkezî yönetime bağlıdır. Bu şehirler, ekonomik ve kalkınma açısından daha gelişmiş olduğu için Türkiye'deki büyükşehirlere denk gelir. Şehirler de şehir rayonlarına bölünmüştür. Şehir rayonları, Türkiye'deki ilçelere tekâbül eder.

<span class="mw-page-title-main">Mardakert Rayonu</span> Dağlık Karabağ Özerk Oblastına bağlı eski rayon

Ağdere Rayonu veya eski adlarıyla Cerabert Rayonu ve Mardakert Rayonu, Azerbaycan'da rayondur. 1930-1991 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'na bağlı idi. 1992-2023 yılları arasında sınırları içerisinde Azerbaycan'ın Kelbecer, Terter ve Ağdam rayonları bulunmakta idi.

<span class="mw-page-title-main">Hadrut</span> Azerbaycanın Hocavend ilinde kasaba

Hadrut, Azerbaycan'da Hocavend rayonuna bağlı kasaba. Eski adı "Ağoğlan" olan kasabanın adı Farsça'da "iki çayın arası" demektir. Sovyetler Birliği döneminde oluşturulan Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nda Hadrut rayonunun merkeziydi. Bu rayon, Azerbaycan'ın bağımsız olup bölgemin özerkliğini sonlandırmasıyla lağvedilerek Hocavend rayonuyla birleştirilmiştir. Hadrut da bu kapsamda Hocavend rayonuna bağlı bir kasaba olmuştur. 1993'ten itibaren bölge Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin desteğindeki Ermeni güçlerinin işgalindeydi. 2. Karabağ Savaşı sırasında, 9 Ekim 2020'de, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından geri alındı.

<span class="mw-page-title-main">Füzuli</span> Azerbaycanda şehir

Füzuli, Azerbaycan Cumhuriyeti'nde bir şehirdir. Füzuli Rayonu'nun idarî merkezidir. 1993'te Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edilmiş ve Varanda (Վարանդա) adı konulmuştur. Daha sonra 2020 yılında İkinci Karabağ Savaşı ile yine Azerbaycan kontrolüne geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Cebrayıl</span> Azerbaycanda şehir

Cebrayıl, Azerbaycan'da şehir. Cebrayıl Rayonunun idarî merkezidir. 1993'te Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edimiş ve Jrakan (Ջրական) adı konulmuştur. De facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin Hadrut ilinin bir parçası olarak yönetilmekdeydi. 4 Ekim 2020'de Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından Ermeni işgalinden kurtarıldı ve yeniden Azerbaycan yönetimine geçti.

<span class="mw-page-title-main">Hocavend</span> Azerbaycanda bir şehir

Hocavend , Azerbaycan'da şehir. Hocavend rayonunun idarî merkezidir. Adı Farsça'da "Hoca nesli" demektir. Ermeni güçlerinin eline geçtikten sonra Martuni (Մարտունի) adı konuldu ve De facto Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Martuni ilinin merkezi oldu. 2023 Dağlık Karabağ çatışmaları sonrası 26 Eylül 2023'te Azerbaycan güçlerinin kontrolüne bırakılmıştır.

Horadiz, Azerbaycan'ın Füzuli Rayonu'ndan bir köy. 27 Eylül 2020'de, 2020 Dağlık Karabağ çatışmaları sırasında, Azerbaycan Savunma Bakanlığı Horadiz'in ve diğer bazı köylerin Ermenistan işgalinden kurtarıldığını duyurdu. Ancak Ermenistan Savunma Bakanlığı bu açıklamayı reddetti. Horadiz şuanda işgalden fazlasıyla uzak. Buna kanıt olarak işgalden kurtarılan Horadiz'de Ermenistana ait terkedilmiş fakat çalışan tanklar bulundu. Şuanda Horadizde yerleşim olup olmadığı bilinmiyor.

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı kronolojisi, öncelikle savaşan tarafların resmî açıklamalarına dayanmaktadır. Çatışmalar siper savaşları, ağır silahlar, çok namlulu roketatarlar, zırhlı savaşlar, roketler, balistik füze saldırıları ve başta Türk yapımı Baykar Bayraktar TB2 ve İsrail yapımı Harop dronları olmak üzere insansız hava aracı saldırıları ile karakterize edildi. Ayrıca Ermenistan veya Azerbaycan dışında uluslararası toplumun çoğu tarafından yasaklanmış olan misket bombalarının da saldırılar sırasında kullanıldığı tespit edilmiştir. Ermenistan ordusu tarafından Azerbaycan'ın Gence kentine düzenlenen bir dizi balistik füze saldırısı sivillerin kitlesel ölümüne neden olurken Azerbaycan ordusu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin de facto başkenti Hankendi ve bölgenin başka yerlerindeki sivil altyapı tesisleri hedef alınarak büyük hasara ve can kayıplarına yol açtı. Tartışmalı toprak miktarı sınırlı olsa da çatışma seviyesi ve uluslararası sınırlara konumlanan mühimmatlar nedeniyle çatışma Dağlık Karabağ sınırlarının ötesine genişledi. İran'ın Doğu Azerbaycan Eyaleti'ne mermi ve roketler düştü, ancak herhangi bir hasar görülmedi ve İran, kendi toprakları üzerinde birkaç insansız hava aracının (İHA) düştüğünü veya düşürüldüğünü belirtti. Gürcistan ise Kaheti bölgesinde iki insansız hava aracının çarpıştığını bildirdi. Hocavend'e düzenlenen saldırılar sonrası Dağlık Karabağ yetkilileri sivilleri silah altına almaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Laletepe</span>

Laletepe veya Lale İlahi Tepe, Azerbaycan'ın Cebrayıl rayonunda bulunan bir tepedir. Tepe, 271.1 metre yüksekliğinde olup Çocuk Mercanlı köyünün 2.9 km kuzeybatısında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hadrut Muharebesi</span>

Hadrut Muharebesi, 7-30 Ekim 2020 tarihleri arasında de jure Azerbaycan'ın Hocavend rayonunun parçası olan ancak de facto tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti tarafından kontrol edilen Hadrut ve çevresindeki köy ve yüksekliklerde Azerbaycan ve Ermenistan arasında meydana gelen çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Şuşa Muharebesi (2020)</span>

Şuşa Muharebesi veya Azerbaycanlılar tarafından dile getirildiği şekilde Şuşa'nın Kurtuluşu, 4-7 Ekim 2020 tarihleri arasında de jure Azerbaycan'ın Şuşa rayonunun parçası olan ancak de facto olarak artık Azerbaycana ait olan Şuşa şehrinde gerçekleşen muharebe.

<span class="mw-page-title-main">Çocuk Mercanlı</span>

Çocuk Mercanlı, Azerbaycan'ın Cebrayıl rayonunda bulunan bir köydür. Köy, rayonun güneydoğu ucunda İran sınırında Aras Nehri'nin kıyısında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hikmet Hasanov</span> Azerbaycan Kara Kuvvetlerinin 1. Kolordu Komutanı olan Azeri tümgeneral

Hikmet Hüseyin oğlu Hasanov, Azerbaycan Kara Kuvvetleri'nin 1. Kolordu Komutanı olan Azeri tümgeneral.

Zaur Cavanşir (Mammadov) ; Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinin Tümgenerali, 2020 Karabağ Savaşının komutanlarından biri, "Vatan Savaşı Kahramanı".

<span class="mw-page-title-main">Zaur Guliyev</span> Azerbaycan askeri subayı

Zaur Hikmet oğlu Guliyev, Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinin Deniz Kuvvetlerine bağlı Deniz Piyade Taburunda görev yapan bir Azeri askeri subayıdır. 2020 Dağlık Karabağ Savaşı sırasında askeri faaliyetine göre Vatan Savaşı Kahramanı unvanını aldı.

Süphan Rahim oğlu Cebrayılov, Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinin Kara Kuvvetlerinde görev yapan bir Azeri askeri astsubayıydı. İkinci Dağlık Karabağ Savaşı sırasında görev yapmış ve ölmüş, ölümünden sonra Vatanseverlik Savaşı Kahramanı unvanını almıştır.

Nail Neriman oğlu İbrahimli, Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinin Devlet Sınır Hizmetlerinde astsubay başçavuşu olarak görev yapan bir Azeri askeri subayıydı. 2020 Dağlık Karabağ Savaşı sırasında ölmüş, ölümünden sonra Vatan Savaşı Kahramanı unvanını aldı.

<span class="mw-page-title-main">2. Kolordu (Azerbaycan)</span>

2. Kolordu, Beylegan Kolordusu olarak da anılıyor, Azerbaycan Kara Kuvvetleri'nin bölgesel bir askeri oluşumudur. Özellikle Hocavend Rayonu olmak üzere Ermeni işgali altındaki topraklarda yoğunlaşmıştır ve ayrıca kısmen Azerbaycan-İran sınırında konuşlandırılmıştır. Şu anda Tümgeneral Mais Berhudarov'un komutası altında yönetiliyor. Karargahı Beylegan şehrindedir. Önemli askerleri arasında Hocavend Rayon Merkezi Yürütme Güçü Başkanı Eyvaz Hüseynov da vardır.