İçeriğe atla

Füniküler

Bakü, Azerbaycan'da hizmet veren füniküler hattı
İstanbul, Türkiye'de hizmet veren F1 (Taksim - Kabataş) Füniküler Hattı
Locarno, İsviçre'de geleneksel bir füniküler

Füniküler, bir dağ veya tepe gibi dik eğimli bir araziye döşenen, bir demiryolu hattı boyunca yer alan noktaları birbirine bağlayan bir tür kablolu demiryolu sistemidir. Sistem, rayın üst ucundaki bir makaraya dolanan bir nakliye kablosunun zıt uçlarına kalıcı olarak bağlanmış iki karşı ağırlıklı vagonun (araç veya tren olarak da adlandırılır) birbirini etkilemesi prensibi ile karakterize edilir.[1][2]

Böyle bir konfigürasyonun sonucu, iki vagonun eş zamanlı olarak hareket etmesidir: biri yükselirken diğeri eşit hızda alçalır. Bu özellik, fünikülerleri yokuş yukarı çekilen tek kabinli eğimli asansörlerden ayırır.[1][2][3]

Füniküler terimi, 'halat' anlamına gelen "funis" kelimesinin küçültme eki almış hâli olan Latince "funiculus" kelimesinden türemiştir.[4]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b The Giessbach Funicular with the World's First Abt Switch [Dünyanın İlk Abt Switch'ine Sahip Olan Giessbach Füniküleri] (PDF) (İngilizce). The American Society of Mechanical Engineers. 2015. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Mart 2023. 
  2. ^ a b Kittelson & Assoc, Inc., Parsons Brinckerhoff, Inc., KFH Group, Inc., Texam A&M Transportation Institute, & Arup (2013). "Chapter 11: Glossary and Symbols". Transit Capacity and Quality of Service Manual. Transit Cooperative Highway Research Program (TCRP) Report 165 [Taşıma Kapasitesi ve Hizmet Kalitesi El Kitabı. Transit Kooperatifi Karayolu Araştırma Programı (TCRP) Raporu 165] (İngilizce) (3. bas.). Transportation Research Board. ss. 11-20. doi:10.17226/24766. ISBN 978-0309283441. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023. 
  3. ^ Pyrgidis, Christos N. (21 Nisan 2016). "Cable railway systems for steep gradients". Railway Transportation Systems: Design, Construction and Operation [Raylı Ulaşım Sistemleri: Tasarım, İnşaat ve İşletme] (İngilizce). CRC Press. ss. 251-260. ISBN 978-1-4822-6216-2. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023. 
  4. ^ "funicular" [füniküler]. Oxford Dictionaries. 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023. 

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yüksek hızlı demiryolu</span> Konvansiyonel sistemlerden önemli ölçüde daha hızlı ve gelişmiş demiryolu taşımacılığı ve teknoloji ile geliştirilmiş altyapı sistemleri

Yüksek hızlı demiryolu (YHD), kendine özgü ray sistemi ve bu sisteme entegre özel raylı taşıtları ile geleneksel demiryolu trafiğinden önemli ölçüde daha hızlı ulaşıma imkân tanıyan demiryolu taşımacılığı türüdür. Dünya çapında bir tek geçerli standart tanım bulunmamakla birlikte, 250 kilometre/saat (160 mph) ve üstü hıza uygun yeni demiryolu hatları ve 200 kilometre/saat (120 mph) ve üstü hıza uygun geliştirilmiş mevcut demiryolu hatları yaygın olarak yüksek hızlı demiryolu olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Tren</span> raylar üzerinde giden ulaşım ve taşıma aracı

Tren, raylar üzerinde bir ya da birkaç lokomotif tarafından çekilen veya itilen vagonlardan oluşan ulaşım aracı. Tren kelimesi Türkçe ve diğer dillere Latince trahereden (çekmek) türeyen eski Fransızca trahinerden gelmiştir.

Taşıt, ulaşım aracı veya vasıta, yük ve yolcu taşımaya yarayan araçların genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Metro</span> kentsel alanda yolcu taşıyan demiryolu sistemi

Metro, genellikle kentsel alanlarda bulunan yüksek kapasiteli toplu taşıma türüdür. Otobüslerden, fünikülerden veya tramvaylardan farklı olarak, genellikle metro sistemleri özel bir geçiş hakkı üzerinde çalışan, yayalar veya diğer araçlar tarafından erişilemeyen ve tünellerde bulunan demiryollarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Garı</span> Altındağ, Ankaradaki ana tren istasyonu

Ankara Garı, Türkiye'nin başkenti Ankara'nın Altındağ ilçesi Hacı Bayram Mahallesi'nde yer alan TCDD'ye ait hemzemin ana tren istasyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Monoray</span>

Bir monoray veya havaray, hattının tek bir ray veya kirişten oluştuğu bir demiryolu'dur. Halk arasında "monoray" terimi genellikle herhangi bir yükseltilmiş demiryolu veya insan taşıyıcı biçimini tanımlamak için kullanılır. Daha doğru bir ifadeyle, bu terim track tarzını ifade etmektedir. Monoraylar genellikle havaalanı transferlerinde ve orta kapasiteli metrolarda bulunan tek raylı sistemlerdir. Monoraylar tramvaylardan ve hafif raylı sistemlerden her zaman diğer trafikten ve yayalardan ayrı olmaları ile ayrılırlar.

Bu, 2000'den 2009'a demiryolu kazaları listesi dir. Bu liste bazı bombalı saldırıları da kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Metro sistemleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, dünya çapındaki metro sistemlerini içermektedir. İlk metro sistemi Londra'da 1863'te hizmete giren Londra Metrosu, ikincisi ise İstanbul'da 1875'te hizmete giren Tünel'dir. Aralık 2017 tarihi itibarıyla, dünya genelinde 56 ülkede 178 şehir yaklaşık 180 metro sistemine ev sahipliği yapmaktadır. En uzun metro sistemi Şanghay Metrosu, en işlek metro sistemi Pekin Metrosu ve en fazla istasyona sahip olan metro sistemi ise New York Metrosudur.

<span class="mw-page-title-main">New York Metrosu</span> ABD, New Yorkta bulunan metro ağı

New York Metrosu, ABD'nin New York kentinde bulunan bir metro ağıdır. New York metrosu, 9 Ekim 1863 tarihinde açılmış olup ilk yeraltı istasyonu 27 Ekim 1904 tarihinde hizmete girmiştir ve dünyanın en eski toplu taşıma sistemlerinden biridir. Dünyanın en büyük ağına sahip olan New York metro sistemi, 1,370 km uzunluğunda olup 27 hat ve 472 istasyondan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Seul Metrosu</span> Seulde bulunan bir metro ağı

Seul metrosu, Güney Kore'nin başkenti Seul'de bulunan bir metro ağıdır. 15 Ağustos 1974 tarihinde açılmıştır. Seul metrosu, dünyanın en uzun çok işletmeli metro sistemidir. 2013 yılı itibarı ile metronun yıllık kullanımı 2,619 milyon yolcu olup 2012 yılı itibarı ile günlük ortalama 9.8 milyon yolcu taşınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Halkapınar Aktarma Merkezi</span> Konak, İzmirde bir aktarma merkezi

Halkapınar Aktarma Merkezi, TCDD'ye ait hemzemin tren istasyonu, İzmir Metro A.Ş.'ye ait hemzemin metro ve tramvay istasyonları ve ESHOT ve İZULAŞ otobüslerine hizmet veren otobüs duraklarından oluşan aktarma merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Tokyo Metro</span>

Tokyo Metro Co., Ltd. veya Tokyo Metro , Japonya'nın başkenti Tokyo'da bulunan bir metro işletmecisidir. Toei metrosu ile birlikte Tokyo metrosunu işleten iki kuruluştan biridir. Şirketin hisselerinin %46.6'sı Tokyo Metropolitan Hükûmeti ve %53.4'ü Japonya hükûmetine aittir.

<span class="mw-page-title-main">SEPTA</span>

Southeastern Pennsylvania Transportation Authority (SEPTA), Amerika Birleşik Devletleri'nin Philadelphia kentine ve çevresindeki Delaware Vadisi'ne hizmet veren bir toplu taşıma işletmecisidir. 1965 yılında kurulmuş olup otobüs, metro ve katlı demiryolu, banliyö demiryolu, hafif raylı sistem ve troleybüs gibi çeşitli toplu taşıma hizmetlerini işletmektedir.

<span class="mw-page-title-main">JR-Maglev</span>

JR-Maglev, Central Japan Railway Company ile Railway Technical Research Institute tarafından geliştirilen bir manyetik levitasyonlu (maglev) demiryolu sistemidir.

NextBus, toplu taşıma duraklarında bir sonraki aracın ne zaman durağa geleceğini tahmin etmek için GPS(Global Positioning Satellite) kullanan toplu taşıma araç takip sistemidir. Bu sistem böylece, bekleme sürelerini azaltır.

<span class="mw-page-title-main">Sürdürülebilir ulaşım</span>

Sürdürülebilir ulaşım, sosyal, çevresel ve iklimsel etkiler bakımından sürdürülebilir olan geniş bir ulaşım konusunu ifade eder. Sürdürülebilirliği değerlendirmeye yönelik bileşenler kara, su veya hava taşımacılığı için kullanılan araçları ve onların enerji kaynakları ile altyapıları kapsar. Ulaşımın sürdürülebilirliği, büyük ölçüde ulaşım sisteminin etkinliği ve verimliliği ile sistemin çevresel ve iklim etkileri ile ölçülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek standartlı demiryolu</span>

Yüksek standartlı demiryolu,, yüksek performanslı demiryolu, yarı yüksek hızlı demiryolu veya orta hızlı demiryolu, konvansiyonel demiryolundan daha yüksek hız ve standartlara sahip olan ancak yüksek hızlı demiryolu olarak adlandırılacak kadar yüksek hız ve standartlara sahip olmayan şehirlerarası yolcu demiryolu hizmetlerini tanımlamak için kullanılan bir jargondur. Terim aynı zamanda planlamacılar tarafından, yüksek hızlı demiryolu ağlarını oluşturmak veya genişletmek için daha büyük çabalara alternatif olarak tren hızlarını artırmak ve seyahat süresini azaltmak için artan demiryolu iyileştirmelerini tanımlamak için kullanılır. Bazı ülkeler bunun yerine orta hızlı tren veya yarı yüksek hızlı tren terimini kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Wegberg-Wildenrath Test ve Doğrulama Merkezi</span> Demiryolu test parkuru

Wegberg-Wildenrath Test ve Doğrulama Merkezi, Almanya'nın Kuzey Ren-Vestfalya eyaletindeki Wildenrath kasabası yakınlarında yer alan Siemens AG'ye bağlı Siemens Mobility'ye ait demiryolu test merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">İzmir-Afyonkarahisar demiryolu</span> Türkiyede bir demiryolu hattı

İzmir-Basmane – Manisa – Afyonkarahisar demiryolu, İzmir-Basmane – Manisa – Afyonkarahisar arasında bulunan TCDD'ye ait ana demiryolu hattıdır.

<span class="mw-page-title-main">Guangzhou–Shenzhen demiryolu</span>

Guangshen demiryolu veya Guangzhou–Shenzhen demiryolu, 1911-1949'da Kowloon-Kanton demiryolunun Çin bölümü (廣九鐵路華段 olarak da bilinir, Çin Halk Cumhuriyeti'in Guangzhou ve Shenzhen arasında Guangdong eyaletindeki bir demiryoludur. Halka açık bir şirket olan Guangshen Demiryolu Co., Ltd. tarafından işletilmektedir. 147 kilometre uzunluğunda, ticari kullanımda yaklaşık 180 km/saat ile sınırlı olmasına rağmen, Çin Halk Cumhuriyeti'nde bazı bölümlerde 220 km/s hıza ulaşan ilk demiryoluydu. Halen Guangzhou Doğu Garı ve Shenzhen tren istasyonu arasında dört hattı vardır. Hat 1 ve 2, sırasıyla CRH EÇB için yukarı ve aşağı yönlü 200 kilometre/saat yolcu hatlarıdır ve Hat 3 ve 4 sırasıyla yukarı ve aşağı yönlü 160 kilometre/saat karma yolcu ve yük hatlarıdır. Düşük hızlı yük trenleri ile gündüz saatlerinde yolcu trenleri arasındaki etkileşimi azaltmak için, çoğu yük treni gece çalışacak şekilde programlanacaktır. Guangshen demiryolu, diğer birkaç önemli demiryolu ile farklı yönlere bağlanır. Guangzhou'daki Jingguang demiryolu'nu ve Guangmao demiryolunu, Dongguan'daki Jingjiu demiryolunu ve demiryolunun güney ucundaki Hong Kong'a giden Doğu Demiryolu hattını birbirine bağlar. Ayrıca, Guangshen Demiryolu boyunca Yantian Limanı'na giden Pingyan demiryolu, Shenzhen Batı tren istasyonuna giden Pingnan demiryolu ve ayrıca Huangbu Limanı'na giden hat gibi bazı yan hatlar vardır. Hong Kong'dan Dongguan, Guangzhou Doğu, Foshan ve Zhaoqing'e ve ayrıca Pekin Batı ve Şangay'a sınır ötesi servisler rotasını kullanır.