İçeriğe atla

Ezra'nın Türbesi

Ezra'nın Türbesi veya Ezra'nın Mezarı (Arapçaالعزير, Müslüman inancına göre Üzeyir Peygamber Türbesi), Irak'ın Meysan Valiliği'nde, Dicle Nehri'nin batı kıyısında, Kal'at Salih bölgesindeki El-Uzair'de bulunan ve halk arasında incil figürü Ezra'nın mezar yeri olduğuna inanılan bir Şii Müslüman ve Yahudi türbesidir.

Tarihi

Yahudi tarihçi Josephus, Ezra'nın Kudüs'te öldüğünü ve defnedildiğini yazmıştır. Yüzlerce yıl sonra ise 1050 civarında Irak'ta Ezra'ya atfedilen bir mezar bulunduğu iddia edildi.[Not a][1][2]

Orta Çağ'da, peygamberlerin mezarlarından göksel bir ışık çıktığına inanılıyordu;[3] bazı gecelerde Ezra'nın mezarından da bir "ışık" yayıldığı rivayet edilirdi.[4] Yasin el-Biqai (ö. 1095), Concise Pamphlet Concerning Noble Pilgrimage Sites adlı eserinde, mezarın üzerine “nur indiğini” yazmıştır.[5]:23 11.-13. yüzyıllardan itibaren Hindistan'da ticari faaliyetlerde bulunan Yahudi tüccarlar, Mısır gibi yerlerden dönerken bu bölgedeki mezarı ziyaret ederek sık sık türbedeki medfun zata saygılarını gösterdiler.[6][7] Ünlü Yahudi gezgin Tudelalı Benjamin (ö. 1173) mezarı ziyaret etmiş ve o yıllarda hem Yahudilerin hem de Müslümanların mezar alanında ne tür törenler yaptığını kaydetmiştir. Yehuda Alharizi (ö. 1225) adında bir Yahudi gezgine ziyareti sırasında (y. 1215) bir çobanın 160 yıl önce gördüğü bir rüya üzerine mezar alanının ortaya nasıl çıkarıldığına dair bir rüya anlattı.[8] Ayrıca mezarda gösterilen ışığın “Tanrı'nın görkemi” olduğu da yorumladı Alharizi'nin yorumları arasındaydı.[5] :21 Ratisbonlu Haham Petachiah, mezarın keşfiyle ilgili Alharizi'ye benzer bir açıklama yaptı.[9]

19. yüzyılda, bölgede çalışmalar yapan Sir Austen Henry Layer, orijinal mezar alanının Dicle'nin sürekli değişen akışı tarafından muhtemelen taşındığını öne sürdü, çünkü Tudela'nın bahsettiği önemli binalardan hiçbiri, Layer'in seferi sırasında görülebilir değildi.[10] Bugün mezar alanı aktif bir kutsal alan özelliğini korumaktadır.[11]

Galeri

Ayrıca bakınız

  • Üzeyir
  • Tadif - Suriye'de Ezra'ya ait mezar alanının bulunduğu şehir.

Notlar

  • ^Not a: Yemen Yahudileri arasında dolaşan bir efsaneye göre Ezra, Kudüs'e dönmesi yasaklandığı için Tanrı'nın kendisine verdiği cezayı çekerken Irak'ta öldü.

Kaynakça

  1. ^ Parfitt, Tudor (1996). "The road to Redemption: the Jews of the Yemen: 1900 - 1950". Brill's Series in Jewish Studies. Leiden [u.a.]: Brill (17): 4. 
  2. ^ New Judea; Jewish Life in Modern Palestine and Egypt. Philadelphia: J.H. Greenstone. 1919. s. 70. 
  3. ^ Chau Ju-Kua: His Work on the Chinese and Arab Trade in the Twelfth and Thirteenth Centuries, Entitled Chu-Fanchï. New York: Paragon Book Reprint Corp. 1966. s. 125. 
  4. ^ Sufi Visionary of Ottoman Damascus. Routledge. 2005. s. 122. 
  5. ^ a b The Cult of Saints Among Muslims and Jews in Medieval Syria. Oxford: Oxford University Press. 2002. 
  6. ^ A Mediterranean Society: The Jewish Communities of the Arab World as Portrayed in the Documents of the Cairo Geniza – The Individual. 5. Berkeley, Calif. [a.u.]: Univ. of California Press. 1999. s. 18. 
  7. ^ Pilgrimage and the Jews. Westport: CT: Praeger. 2006. s. 97. 
  8. ^ Alharizi, transl. in Benisch, A. Travels of Rabbi Petachia of Ratisbon, London: Trubner & C., 1856 pp. 92-93
  9. ^ Petachia of Ratisbon, Rabbi. Travels of Rabbi Petachia of Ratisbon, who in the latter end of the 12. century, visited Poland, Russia, Little Tartary, the Crimea, Armenia ...: translated ... by A. Benisch, with explanat. notes by the translat. and William Francis Ainsworth. London: Trubner & C., 1856, pp. 91 n. 56
  10. ^ Layard, Austen Henry, and Henry Austin Bruce Aberdare. Early Adventures in Persia, Susiana, and Babylonia, Including a Residence Among the Bakhtiyari and Other Wild Tribes Before the Discovery of Nineveh. Farnborough, Eng: Gregg International, 1971, pp. 214-215
  11. ^ Raheem Salman, “IRAQ: Amid war, a prophet’s shrine survives 17 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,” LA Times blog, August 17, 2008

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sabataycılık</span> 17. yüzyılda baskı nedeniyle görünüşte Müslüman olan ve gerçek inançlarını gizlice sürdürmeye zorlanan bir grup Yahudi

Dönmeler, Osmanlı İmparatorluğu'nda zorlama sonucu dışarıdan İslam'a dönen, ancak Yahudi inançlarını ve Kabalistik inançlarını gizlice koruyan bir grup Sabetaycı kripto Yahudi'ydi. Hareket esas olarak Selanik merkezliydi. Grup köken olarak 17. yüzyılda Sefarad Haham ve Kabalist Sabatay Sevi'nin Yahudi Mesih olduğunu iddia etmesiyle ve daha sonra Sultan IV. Mehmed'in ölüm cezasına çarptırmasıyla Sabatay Sevi'nin zorla İslam'a dönmesiyle ortaya çıktı. Sevi'nin zorla İslam'ı kabul etmesinden sonra, bazı Sabetay Yahudileri de İslam'ı seçip "Dönme" oldular. Sabetaycıların bir kısmı, Dönmelerin torunları olarak 21. yüzyıl Türkiye'sine kadar yaşadı.

Tarihte Yahudilik ile İslam arasındaki etkileşimin tarihi, İslamın Arap Yarımadası'nda doğup buradan yayılmaya başladığı 7. yüzyıla kadar uzanır. Gerek Yahudiliğin gerekse İslamın kökenleri Ortadoğu'da, İbrahim'e dayandığından, her ikisi de İbrahimi olarak kabul edilir. Yahudilik ile İslam'ın paylaştığı birçok ortak yön bulunmaktadır: temel dini görünümü, yapısı, hukuk felsefesi ve uygulaması ile İslam ile Yahudilik birbirine benzer. Gerek bu benzerliklerden ötürü, gerekse Müslüman kültürü ve felsefesinin İslam dünyası içinde yaşayan Yahudi cemaatleri üzerindeki etkisi yoluyla, geride kalan 1.400 yıl boyunca bu iki din arasında kesintisiz ve hatrı sayılır bir fiziki, teolojik ve siyasi örtüşme ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mizrahi Yahudileri</span> Kuzey Afrika ve Orta Doğudaki yerli Yahudi soyundan gelen kişiler

Mizrahi Yahudileri veya İbranice -im eki kökenli Mizrahim, doğulu anlamına gelip Orta Doğu, Kuzey Afrika, Orta Asya ve Kafkasya'daki Yahudilere verilen genel addır. İsrail'de ise "Mizrahi" terimi daha çok Arap dünyasındaki ve Arap dünyasına komşu ülkelerdeki Yahudilere denir. Irak, Suriye, Lübnan, Yemen, İran, Afganistan, Buhara, Mağrib Yahudileri, Berberi, Kürt, Azerbaycan, Dağıstan, Hindistan, Pakistan Yahudileri ve Çerkes Yahudileri başlıca Mizrahi Yahudileridir.

Yahudilerin Arap topraklarından toplu göçü 20. yüzyılda, başta Sefarad ve Mizrahiler olmak üzere, Yahudilerin Arap ve Müslüman ülkelerden kovulması veya toplu olarak ayrılmasına atıfta bulunmaktadır. Göç, 19. yüzyılın sonlarında başlamışsa da özellikle 1948 Arap-İsrail Savaşı'nın ardından ivme kazanmıştır.

Üzeyir, MÖ 4.-5. yüzyıllarda yaşamış Ezra ile aynı kişi olduğu iddia edilen Yahudi peygamber ya da din adamı. Üzeyir ile Ezra'nın aynı kişi olduğu tartışmalıdır. Temple Üniversitesi din profesörlerinden ve Encyclopaedia of the Qurʾān yazarı İbrahim M. Ebu Râbî, Üzeyir ile Ezra'nın aynı kişi olduğu kanısını sorgulayanlardandır.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Yahudilerin 2000 yıldan fazla yaşadığı Afganistan'da dış göçler nedeniyle nüfus zamanla büyük miktarda azalmıştır. Afgan Yahudi cemaatleri bugün en çok İsrail'de ve bir kısmı da ABD'de varlıklarını sürdürmektedir. Bugün Afganistan'da Zablon Simintov isimli tek bir Yahudi kalmıştır. Zablon, Afganistan'ın başkenti Kâbil'deki köhne sinagogun bakımıyla ilgilenmektedir; dünyanın çeşitli yerlerindeki Müslüman ve Yahudilerden gelen yardımlarla yaşamını sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan'daki Yahudilerin tarihi</span> Hindistanda bulunan dini bir azınlık

Hindistan Yahudileri Hindistan'da bulunan dini bir azınlıktır. Yahudiliğin, Hindistan'a giren ilk gayri-Dharma dinlerden olduğu tarihte kayıtlıdır. Antik çağlardaki cemaatler kültürel asimilasyona uğramıştır. Her Yahudi cemaati, Yehuda Krallığı ve Kayıp On Kabile gibi farklı kökenlerden geldiği için ülkedeki Yahudi sayısını kestirmek zordur. Toplam Yahudi nüfusunun yarısı Manipur ve Mizoram'da, çeyreği de Mumbai'de yaşamaktadır. Dünyadaki birçok ülkenin aksine Hintlerin kontrolündeki Hindistan'da antisemitizm olayları görülmemiştir. Bölgede görülen tek antisemitik olaylar, Portekiz'in Goa'yı işgal edip engizisyonları başlattığı dönemdir. Yahudiler Malabar kıyılarındaki Kodungallur'a yerleşip 1524'e kadar barış içinde ticaretle uğraştılar. Hem İngiliz hakimiyetinden önce hem de sonra Yahudiler Hint prensleri altında, hükûmette, orduda ve endüstride önemli mevkilere geldiler.

Malezya Yahudileri Malezya'da yaşayan veya Malezya kökenli Yahudilere denir. Başta Penang olmak üzere ülkenin Kuala Lumpur ve Malacca gibi diğer şehirlerinde de yaşarlar. Yahudilerin çoğu Doğulu olmakla birlikte Avrupa (Aşkenaz) ve Çin (Kaifeng) Yahudileri de bulunur. Çin Yahudileri Çin'den Malezya'ya 1949'da Milliyetçi Çin komünistler tarafından ele geçirildiği zaman kaçmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Umman'daki Yahudilerin tarihi</span>

Eskiden yüzyıllar boyunca Yahudilerin varlğı süren Umman'da bugün bir Yahudi cemaati bulunmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Suudi Arabistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Suudi Arabistan'daki Yahudilerin tarihi antik çağlardan bu yana bugün Suudi Arabistan'da bulunan topraklar üzerindeki Yahudi tarihi anlamına gelmektedir.

İslam ve antisemitizm, Yahudilere ve Yahudiliğe karşı İslami öğretiler ve İslam hakimiyeti altındaki Yahudilere yapılan muamelelerle ilgilidir.

Ezra ve Nehemya Operasyonu, 1950 ile 1952 arasında yapılan yaklaşık 120-130 bin Irak Yahudisinin hava yoluyla İsrail'e getirilme harekâtıdır. Taşıma, Kıbrıs ve İran üzerinden yapılmıştır. Irak'ta 1968'de sadece iki bin, bugün ise hepsi Bağdat'ta yaşamak üzere yüzden az Yahudi kalmıştır.

Habbani Yahudiler veya Habbanim, Yemen'in bugünkü Şabva vilayetine ait Habban bölgesinde yaşayan Yahudilerdi.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki Yahudilerin tarihi</span>

Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki Yahudilerin tarihi. Dünyadaki birçok ülke gibi, Birleşik Arap Emirlikleri'nin modern tarihi şu anki Yahudi nüfusunu ifşa etmemektedir. Bin yıl süresince Orta Doğu'daki Yahudi tarihi ve Arap Yarımadası'ndaki Yahudi tarihinde Yahudi cemaatlerinin bugün BAE topraklarında toplandıkları kayıtlarda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Lübnan Yahudileri geleneksel olarak bir Mizrahi cemaati olup genelde Lübnan'ın Beyrut şehrinde veya çevresinde yaşayan veya yaşamış olan Yahudilerdir. Cemaatin hemen hemen hepsi İsrail, Fransa ve Kuzey Amerika'ya göç etmiştir. Ülkede bugün 20 ila 40 arası Yahudi kalmıştır. Lübnan Yahudileri toplumla sıkıca entegre oldukları ve vatanlarını terk etme hissi duymadıkları için Lübnan'ın 1958'de yaşadığı iç savaşta dahi büyük oranda dış göç olmamıştır. Fakat, 1975'teki Lübnan İç Savaşı ve 1982'deki İsrail'in Lübnan'a girme harekâtıyla dış göçler hızlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Irak'taki Yahudilerin tarihi</span>

Irak Yahudileri Irak'ta doğmuş veya onların çocukları olan Yahudilerdir. Yahudilerin Irak topraklarındaki varlığı MÖ 586'daki Babil Sürgünü ile belgelenmiştir. Irak Yahudileri dünyanın en eski topluluklarından olup tarihi önemi en yüksek Yahudi cemaatlerinden biridir.

Suriye'deki Yahudileri, ilk çağlardan beri Suriye'de yaşayan Yahudiler ile 1492'de İspanya'dan kovulan Sefaradlar oluşturur. Halep, Şam ve Kamışlı'da asırlar boyunca büyük Yahudi cemaatleri var olmuştur. 20. yüzyılın başlarında Suriye Yahudilerinin büyük bir yüzdesi ABD, Orta ve Güney Amerika ve İsrail'e göç etti. Bugün Suriye'de çok az Yahudi yaşamaktadır. Suriye Yahudilerinin oluşturduğu en büyük cemaat 75.000 kişilik nüfusuyla Brooklyn, New York'tadır.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Tapınak</span>

İkinci Tapınak, Kudüs'teki Tapınak Tepesi'nde bulunan Yahudi kutsal tapınağıydı. MÖ 516 ve y. MS 70 arasında ayakta kaldı. İkinci Tapınak dönemine adını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Harun'un Türbesi (Ürdün)</span>

Harun'un Türbesi, Musevi, Hristiyan ve yerel Müslüman geleneklerine göre Musa'nın kardeşi Harun'un mezar yerinin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hezekiel'in Türbesi</span>

Hezekiel'in Türbesi, Irak'ın El-Kifl kentinde bulunan ve Yahudiler ve Müslümanlar tarafından peygamber Hezekiel'in mezarı olduğuna inanılan alandır. Bugün Al-Nuhailah Camii kompleksinin bir parçasını oluşturmaktadır. Dindar Yahudiler için Irak'taki en eski ve en önemli Yahudi dini alandır.