İçeriğe atla

Ezeli Hikmet

Ezeli Hikmet. Kadim Hikmet, Aşkın Hikmet, Ezeli Felsefe, Kadim Felsefe veya Kalıcı Felsefe şeklinde kullanımları da bulunmaktadır. (latince ifadesiyle Sophia Perennis) Kaynağı itibarıyla ilahi olan ve insanlığın başlangıcından bu yana farklı coğrafyalarda yaşayan toplumların din ve/veya geleneklerinde anlatımını bulan evrensel, ebedi, metafizik ilkeleri işaret etmekte kullanılan kavram. Frithjof Shuon'un ifadesiyle Ezeli Hikmet; sürekli var olan ve sürekli varolacak olan "irfan", yani evrensel bilgidir.

Tarihçe

Ezeli Hikmet yorumcularına göre kaynağı tarih üstü olan ezeli hikmetin (sophia perennis/perennial philosophy) terim olarak batı dillerindeki ilk kullanımı gelenekten uzaklaşmanın yoğun olarak yaşandığı rönesans dönemine tekabül etmektedir. Agostino Steuco (1497-1548) tarafından terim De Perenni Philosophia adlı eserinde kullanılmıştır. 17. yüzyıla gelindiğinde terimin 17. yüzyıl filozofu Leibniz'da kullandığını görmekteyiz.

İslam dünyasında bu terimin karşılığı olarak kullanılan "el-Hikmetü'l-halide"nin Farsçadaki karşılığı Câvidan Hırad (Ezeli akıl)`ı bu adla bir eser vermiş olan İbn Miskeveyh (ö. 421/1030) kullanmıştır. İbn Miskeveyh terimi, devirden devire, ulustan ulusa değişmeyen, tarih ötesi bir hakikat; kendini çağlar boyu çeşitli kültür havzalarında daima tezahür ettiren bir hikmete işaret etmekte kullanmıştır.

Yirminci yüzyıla gelindiğinde Aldous Huxley kelimeye popülerlik kazandırmış ancak kelimenin metafizik uzantılarını eserlerinde derinliğine işleyen yazarlar René Guénon, Frithjof Schuon, Ananda Coomaraswamy ve Seyyid Hüseyin Nasr gibi metafizikçiler olmuştur.

Ayrıca bakınız

Türkçedeki kaynakça

  • Aldoux Huxley, Kalıcı Felsefe, İnsan Yayınları, 2004
  • Kutluer,İlhan, İslam'ın Klasik Çağında Felsefe Tasavvuru, İz. Yayıncılık. İstanbul 1996.
  • Nasr, Seyyid Hüseyin, Bir Kutsal Bilim İhtiyacı, İnsan Yay.İst.1995.
  • Nasr, Seyyid Hüseyin, Bilgi ve Kutsal, İz Yayınclık, İstanbul, 1999.
  • Schuon, Frithjof, Varlık,Bilgi ve Din, İnsan Yayınları İst. 1997.
  • Schuon, Frithjof, İslam ve Ezeli Hikmet, İz Yayıncılık, İst.1998.
  • Yılmaz,Hüseyin, Ezeli Hikmet ve Dinler,İnsan Yay. İstanbul 2003.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Frithjof Schuon</span>

Frithjof Schuon, Perennelialist veya Gelenekselci düşünce okuluna ait, Alman asıllı İsviçreli bir metafizikçiydi. Metafizik, maneviyat, dini fenomen, antropoloji ve sanat üzerine İngilizceye ve diğer birçok dile çevrilmiş yirmiden fazla Fransızca eserin yazarıydı. Aynı zamanda ressam ve şairdi.

<span class="mw-page-title-main">Fârâbî</span> Türk filozof, bilim adamı

Fârâbî, 8. ve 13. yüzyıllar arasındaki İslam'ın Altın Çağı'nda yaşamış ünlü filozof ve bilim insanıdır. Aynı zamanda gök bilimci, mantıkçı ve müzisyendir.

<span class="mw-page-title-main">Seyyid Hüseyin Nasr</span>

Seyyid Hüseyin Nasr, George Washington Üniversitesi'nde İslâmî ilimler uzmanı İranlı profesör, müslüman mütefekkir.

<span class="mw-page-title-main">Perennial felsefe</span> Daimicilik, tüm insanlar için geçerli ve daimi olan gerçeğin ilkelerinin varlığını savunur

Perennial Felsefe ya da perennializm (daimicilik), evrensel hakikat ilkelerinin insanlık tarihi boyunca tüm kültürlerde ve ruhsal geleneklerde ortak olarak mevcut olduğuna ilişkin felsefi düşünüş.

Kadirilik ya da Kadiriyye, Seyyid Abdülkâdir Geylânî tarafından 12. yüzyılın başlarında kurulan tarikattır.

<span class="mw-page-title-main">René Guénon</span>

René Guénon, Şeyh Abdülvahid Yahya adıyla da tanınır, Fransız metafizikçi yazar.

<span class="mw-page-title-main">Tradisyonalizm</span>

Tradisyonalizm ya da tradisyonalist ekol, kişi veya topluluk düzeyinde ve gündelik yaşamdan bilgi anlayışına kadar pek çok alanda yönlendirici unsurun zaman ve mekanı aşan ilahi-kutsal ilkelere dayalı olması gerektiğini iddia eden felsefi ve mistik akım.

<span class="mw-page-title-main">Titus Burckhardt</span>

Titus Burckhardt. Doğu ve Batı gelenekleri üzerine yazan İsviçreli yazar.

<span class="mw-page-title-main">Sarı Saltuk</span> Türk ermiş

Sarı Saltuk Baba Balkanların Osmanlılar tarafından fethedilmesinden önce başlıca Balkanlarda ve civârındaki bölgelerde seyahat ederek insanlara İslâm'ı tebliğ eden Alevî-Bektâşî şeyhi ve Türkmen bir Derviştir.

İbn Miskeveyh (940-1030) Fars asıllı ünlü Şii filozoftur. Müslümanlarca; Aristoteles, Farabi'den sonraki üçüncü öğretmen yani "Muallim Salis" olarak bilinir. İran'ın Rey kentinde 940'ta doğdu. Aktif politik kişiliğini filozof rolüyle birleştirdi. Tarihçi yönü de olan Miskeveyh Bağdat, İsfahan ve Rey şehirlerindeki Büveyhî Hanedanı'na hizmette bulundu. Aralarında Sicistani'nin de olduğu bir entelektüel grubunun üyesiydi. İslam dünyasında Neoplatonik geleneğin ortaya çıkışında Miskeveyh'in telifçi rolünün etkisi bulunmaktadır. İbn Miskeveyh tarihten psikolojiye, kimyadan metafiziğe kadar pek çok farklı alanda çalışmalarda bulundu ve eserler kaleme aldı. Yunan filozoflarının tevhid ile ilgilendiklerini öne sürmekle Miskeveyh din ile felsefeyi uzlaştırma hususu probleminden uzak durmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İbn Bacce</span> yüzyıldan kalma filozof, doktor, astronomer, araştırmacı, müzisyen ve El-Endülüs şair

İbn Bacce tam adı Ebû Bekr Muhammed bin Yahya bin es-Saig olan Endülüs'lü, Arap filozof ve bilim insanı. Batıda Avempace olarak da anılır.

Rama Coomaraswamy, ünlü perennialist yazar Ananda Coomaraswamy'nin oğlu. İlk eğitimini Hindistan'ta ortodoks Hindu eğitimi içinde tamamladı, daha sonra ABD, Kanada ve İngiltere'de öğrenimine devam etti. Harvard Üniversitesinde Jeoloji eğitimi aldıktan sonra Tıp Fakültesine gitti ve 1959 yılında mezun oldu. Albert Einstein Tıp Fakültesinde Cerrahi dalında doçentlik pozisyonunda bulunmakta ve Stamford Hastanesinde çalışmıştır. Kalp rahatsızlıkları sebebiyle cerrahilik pratiğini yapmayıp Psikiyatri alanında çalışmaya başlamıştır.

James S. Cutsinger, Amerikalı ilahiyatçı. Güney Karolina Üniversitesi'nde teoloji ve dini düşünce profesörü olarak görev yapmıştır.

Sufi metafiziği başlıca vahdet (birlik) düşüncesi etrafında gelişmiştir. Öyle ki varlık bir "Mutlak Varlık" ve O'nun aynada yansımalarından oluşan görüntülerden ibarettir. Bu anlayışı açıklayan iki farklı ifade biçimi kullanılır; Vahdet-i vücud ve vahdet-i şuhut. Bazı İslami reformcular bu iki deyim arasındaki farklılığın sadece semantik ve deyimle ilgili olduğunu, özünde bir farklılık içermediğini söylerler. Sufi metafiziğinde diğer dikkat çeken konular hulul, teşkik ve maksut birliği gibi konulardır. Allah ile evren arasındaki ilişkinin tarzı sufiler arasında olduğu gibi, sufi olmayan müslümanlar arasında da tartışılagelmekte olan bir konudur.

İşrâkîlik veya illüminasyonizm, kelime anlamı olarak ışığın açılması ya da güneşin doğması anlamındaki işrâk kelimesinden gelmektedir: Hakikatin direkt olarak ortaya çıkması, açılması anlamındadır. Hem felsefi hem de mistik boyutları olan bir akım olarak varlığını sürdürmüştür.

Molla Sadra, tam adı Sadreddin Muhammed Şirazi, İranlı filozof, İslam alimi. Meşşaî, İşraki ve Ekberi düşünce ekollerini birleştirmiştir.

İlhanlılar devrinde Alevîler Moğolların en güçlü devirlerinde Kara-Kurum saraylarında itibar sahibi olan Budist ve Hristiyan din adamlarıyla karşı karşıya gelen İslâmiyet mensupları çok büyük tehlikelere maruz kalmışlardı. İlhanlılar’ın henüz kudret sahibi olmadıkları devirlerde Cengiz’in kurduğu büyük imparatorluk henüz parçalanmamıştı. Onun yerine geçen “Oktay Han” ise Cengiz’in koyduğu yasaları taviz vermeden uygulamaktaydı. Bilhâssa Kayuk Han devrinde Moğol âdetlerinden kaynaklanan yasaların hâkimiyeti altında yaşayan Müslümanlar büyük işkencelere maruz kalarak ezilmekteydiler. Argon Han devrinde ise Müslümanlar çok şiddetli bir mezâlime maruz kaldılar.

Peter Lambert Wilson, Hakim Bey takma adıyla tanınan Amerikalı anarşist yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Algis Uždavinys</span>

Algis Uždavinys (1962-2010), bir Litvan filozof ve bilgindi. Çalışmaları, Mısır ve Yunan dinlerinin, özellikle Sami dinleriyle olan ezoterik ilişkilerinin ve özellikle İslam'ın içsel yönünün tefsirî karşılaştırmalı çalışmasına öncülük etti. Kitapları, Plotinus, Frithjof Schuon ve Ananda Coomaraswamy'nin Rusça ve Litvancaya çevirileri de dahil olmak üzere, Litvanca, Rusça, İngilizce ve Fransızca olarak yayınlandı.

Meryemiyye tarikatı, 1932'de Şeyh Ahmed el-Alavi'nin tarikatına katılan Frithjof Schuon (1907-1998) tarafından kurulan Şâzelî tarikatının bir koludur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.