İçeriğe atla

Eylül 2022 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları

Eylül 2022 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları
2021-2022 Azerbaycan-Ermenistan sınır krizi

Azerbaycan-Ermenistan sınırındaki çatışmaların yerini gösteren harita
Tarih12-15 Eylül 2022
Bölge
Azerbaycan-Ermenistan sınırı
Sonuç Ateşkes
Taraflar
 Azerbaycan Ermenistan
Komutanlar ve liderler
Azerbaycan İlham Aliyev
Azerbaycan Zakir Hasanov		Ermenistan Nikol Paşinyan
Ermenistan Suren Papikyan
Kayıplar
77 ölü[1]
2 sivil yaralı[2]		 135-200 ölü[1]
2 S-300 bataryası imha edildi

Eylül 2022 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları, 12-15 Eylül 2022 tarihleri arasında Azerbaycan ve Ermenistan arasında meydana gelen sınır çatışmalarıdır. 12 Eylül 2022'de Azerbaycan-Ermenistan sınırı boyunca Azerbaycan ve Ermenistan birlikleri arasında bir dizi çatışma patlak verdi ve 2021-2022 Azerbaycan-Ermenistan sınır krizinde büyük bir tırmanışa işaret etti.[3] İki taraf da gerginlikten birbirini sorumlu tuttu. Ermenistan Savunma Bakanlığı, Azerbaycan'ın Basargeçer, Goris, Sotk ve Cermuk şehirleri yakınlarındaki Ermeni mevzilerine top ve ağır silahlarla saldırdığını ve topraklarının belirli bölgelerini işgal ettiğini ve daha sonra NASA'nın uydu görüntüleriyle teyit edildiğini söyledi.[4] Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermenistan'ın Daşkesen, Kelbecer ve Laçın bölgeleri yakınlarında "büyük çaplı provokasyonlar" düzenlediğini ve Ermenistan'ın iç sınır bölgesinde çok sayıda stratejik tepeyi ele geçirdiğini söyledi.[5]

Sınırı çizilmemiş olan çatışmalar, esas olarak devam eden Dağlık Karabağ ihtilafından kaynaklanmaktadır. Rusya, 13 Eylül'de ateşkese aracılık ettiğini söyledi, ancak her iki taraf da ateşkesin yürürlüğe girmesinden dakikalar sonra bozulduğunu doğruladı.[6] 14 Eylül'de Azerbaycan ve Ermenistan yeni bir ateşkes anlaşması yaptı.[7]

Çatışmalar, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında Harkov karşı taarruzunda ciddi gerilemeler yaşamasından ve bölgedeki kuvvet projeksiyonunu zayıflatmasından kısa bir süre sonra patlak verdi.[8] Avrupa Birliği'nin Rusya'dan yapılan ithalat kaybını telafi etmek için Azerbaycan'dan daha fazla gaz temin etme çabaları da AB'nin çatışmalarda arabuluculuk kabiliyetini zayıflattı.[9]

Kaynakça

  1. ^ a b "Armenia says 135 soldiers killed in clashes with Azerbaijan this week". Reuters. 16 Eylül 2022. 16 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  2. ^ "Joint Statement of the Azerbaijan Ministry of Defense and the Prosecutor General's Office". Azerbaycan Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı (İngilizce). 14 Eylül 2022. 14 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  3. ^ "Armenia, Azerbaijan report deadly border clashes". 13 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  4. ^ Gall, Carlotta; Stevis-Gridneff, Matina (14 Eylül 2022). "Armenia and Azerbaijan clash raises fears of broader conflict". The Japan Times (İngilizce). 14 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  5. ^ Nechepurenko, Ivan; Engelbrecht, Cora (13 Eylül 2022). "Clashes Erupt Between Armenia and Azerbaijan, Raising Fears of Another War". The New York Times. 14 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  6. ^ CNN, Philip Wang, Ellie Kaufman, Anna Chernova and Tara Subramaniam. "Russia claims ceasefire reached between Armenia and Azerbaijan after fighting erupts along border". CNN. 13 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  7. ^ Demourian, Avet (15 Eylül 2022). "Armenia, Azerbaijan agree on cease-fire to end fighting". Associated Press. 16 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  8. ^ "Azerbaijan has used Russia's weakness in Ukraine, expert says". Deutsche Welle. 14 Eylül 2022. 15 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  9. ^ Gavin, Gabriel (13 Eylül 2022). "Azerbaijan and Armenia plunge back into war, complicating EU hunt for energy". POLITICO Europe. 14 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. Armenia and Azerbaijan’s decades-old conflict turned bloody Tuesday, but the EU’s ability to mediate is hampered by the perception that it can’t be even-handed because of its growing energy alliance with oil- and gas-rich Azerbaijan. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Birinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> 1988-1994 yılları arasında Karabağ bölgesinde Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanmış askeri bir çatışma

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasını isteyen Ermeniler ile bunu kabul etmeyen Azeriler arasında başlayan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmaya dönüşen Şubat 1988-Mayıs 1994 tarihleri arasında süren savaştır. Savaş öncesinde ve etnik çatışmaların sıcak savaşa dönüşmesi sonrasında Sumqayıt Pogromu, Kirovabad Pogromu, Bakü Pogromu gibi pogromlar, Hocalı Katliamı, Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı ve Maragha Katliamı gibi katliamlar yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu</span>

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin silahlı gücüydü. 2023 Dağlık Karabağ çatışmalarının ardından 20 Eylül 2023'te lağvedildi.

Bişkek Protokolü, 5 Mayıs 1994'te Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te Azerbaycan, Ermenistan, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti ve Rusya yetkilileri arasında imzalanan ateşkes anlaşmasıdır. Hâlâ yürürlükte olan protokol, Karabağ Savaşı'nı sona erdirmiş ve sorunu askıya almıştır. O zamandan beri bu protokolün tek önemli ihlali 2008 Mardakert Çarpışması olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">2008 Ağdere çatışmaları</span> Suqovuşan çarpışması, 4 Mart 2008 tarihinde Ermenistan ile Azerbaycan arasında gerçekleşen çarpışma

2008 Ağdere çatışmaları, 4 Mart 2008 tarihinde Ermenistan ile Azerbaycan arasında gerçekleşen çatışmalar.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ sorunu</span> Dağlık Karabağ için, Azerbeycan ve Ermenistan arasında olan hak davası savaşıdır

Dağlık Karabağ sorunu, Azerbaycan ile Ermenistan arasında, Dağlık Karabağ ve Dağlık Karabağ'ı çevreleyen Ermeni kontrolündeki Azerbaycan toprakları'ndaki etnik çatışma ve toprak anlaşmazlığıdır. Bu anlaşmazlık, 27 Eylül 2020 tarihinde başlayan İkinci Dağlık Karabağ Savaşı ile son bulmaya yaklaşmıştır. Yaklaşık 3 sene sonra 19-20 Eylül 2023 tarihlerinde gerçekleşen 2023 Dağlık Karabağ çatışmaları ile bölge tamamen Azerbaycan kontrolüne geçmiş ve sorun çözülmüştür. Artsah Cumhuriyeti fiilen bağımsızdı, ancak Ermenistan dahil hiçbir ülke tarafından tanınmamış bir cumhuriyetti. Çatışmanın kökeni, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıktı. Sovyetler Birliği döneminde, Josef Stalin Dağlık Karabağ bölgesini, tarihsel olarak Ermeni ve çoğunluğu Ermeni nüfusu olan Sovyet Azerbaycan'da bir özerk oblast haline getirmeye karar verdi. Mevcut çatışma, 1988'de Karabağ Ermenilerinin, Karabağ'ın Sovyet Azerbaycan'dan Sovyet Ermenistan'a devredilmesini talep ettiği zaman başladı. Çatışma, 1990'lı yılların başlarında, geniş çaplı bir savaşa dönüştü.

<span class="mw-page-title-main">2016 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları</span>

2016 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları, Nisan Çatışmaları veya Dört günlük savaş, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ve Ermenistan Silahlı Kuvvetleri ile Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu arasında 1 Nisan'da başlayıp, dört gün boyunca süren çatışmalardır. Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'nın bittiği 1994 yılından beri en şiddetli çatışmaların gerçekleştiği bildirilmiştir. 5 Nisan tarihinde karşılıklı ateşkes kararı alınarak, çatışmalara son verilmiştir. Bu savaş ayrıca Azerbaycan'ın, Ermeni işgali altındaki bölgede ilk defa ilerleme kaydettiği savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri</span> Azerbaycan ve Ermenistan ülkelerinin ilişkileri

Ermenistan ile Azerbaycan arasında, büyük ölçüde süregelen, fakat Azerbaycan ordusunun 27 Eylül 2020 tarihinde başlattığı Karabağ operasyonu ile alınan, Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle diplomatik bir ilişki yoktur. Komşu halklar, 1918-1921 yılları arasında, çökmüş Rus İmparatorluğu'ndan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti olarak kazandıkları kısa bağımsızlıkları sırasında resmi hükûmet ilişkilerine sahiptiler; bu ilişkiler Rus Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği tarafından işgal edilip ilhak edilene kadar vardı. Geçen yüzyılda ülkeler tarafından yürütülen bir savaş nedeniyle -biri 1918'den 1921'e, diğeri 1988'den 1994'e kadar- iki ülke gergin ilişkilere sahipti.

<span class="mw-page-title-main">Temmuz 2020 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları</span>

2020 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları, 12 Temmuz 2020'de başlayan, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ve Ermenistan Silahlı Kuvvetleri arasındaki askeri çatışmalardır. İlk çatışmalar, Ermenistan'ın Tavuş vilayetindeki Movses ve Azerbaycan'ın Tovuz Rayonu'nda bulunan Ağdam köyü arasında Azerbaycan-Ermenistan devlet sınırında yaşandı. Tovuz Rayonu'nda azalan çatışmalar 27 Eylül 2020'de Temmuz çatışmalarının yaşandığı bölgelerin dışındaki Dağlık Karabağ'da yeniden başladı. Çatışmalar savaş durumuna yükseldi ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşı başladı.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanan savaş

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı veya 44 Günlük Savaş Dağlık Karabağ'da Türkiye destekli Azerbaycan ile Ermenistan ve onun desteklediği tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti arasında yaşanmış silahlı çatışmalardır.

2010 Çaylı çatışmaları ya da Mardakert çatışmaları, Dağlık Karabağ Savaşı ateşkesinin bir dizi ihlaliydi. Azerbaycan'ı ve tanınmayan ancak de facto bağımsız Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin etnik Ermeni askerî güçlerini ayıran temas hattının ötesinde gerçekleşti. Her iki taraf da diğerini ateşkes rejimini ihlal etmekle suçladı. Bunlar, 1994'ten beri yürürlükte olan ateşkesin iki yıldaki en kötü ihlalleriydi ve Mart 2008'deki Mardakert çarpışmalarından bu yana Ermeni güçlerinin en ağır kayıpları yaşadığı süreç oldu.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ Temas Hattı</span>

Temas Hattı Dağlık Karabağ sorununda Ermeni güçlerini ve Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerini ayıran hattır. Dağlık Karabağ Savaşı'nı (1988–94) sona erdiren Mayıs 1994 ateşkesinden sonra kurulmuştur. Murovdag sıradağları, temas hattının kuzey kısmını oluşturur ve esasen iki kuvvet arasındaki doğal bir sınırdır. Temas hattının uzunluğu 180 kilometre (110 mi) ile 200 kilometre (120 mi) arasında değişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 884 sayılı kararı</span>

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 884 sayılı kararı 822 (1993), 853 (1993) ve 874 (1993) numaralı kararlar yeniden teyit edildikten sonra 12 Kasım 1993 tarihinde oy birliğiyle kabul edildi. Konsey, Dağlık Karabağ'da Ermenistan ile Azerbaycan arasında özellikle de Zengilan ve Horadiz şehirlerindeki devam eden çatışmalardan duyduğu endişeyi dile getirdi ve taraflar arasındaki ateşkes ihlallerini kınadı.

<span class="mw-page-title-main">2020 Gence balistik füze saldırıları</span> Ekim 2020de Gence, Azerbaycana düzenlenen saldırılar

Gence balistik füze saldırıları, 2020 Dağlık Karabağ çatışmaları sırasında, Ekim 2020'de Azerbaycan'ın Gence şehrine yapılan dört ayrı füze saldırısıdır.

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı kronolojisi, öncelikle savaşan tarafların resmî açıklamalarına dayanmaktadır. Çatışmalar siper savaşları, ağır silahlar, çok namlulu roketatarlar, zırhlı savaşlar, roketler, balistik füze saldırıları ve başta Türk yapımı Baykar Bayraktar TB2 ve İsrail yapımı Harop dronları olmak üzere insansız hava aracı saldırıları ile karakterize edildi. Ayrıca Ermenistan veya Azerbaycan dışında uluslararası toplumun çoğu tarafından yasaklanmış olan misket bombalarının da saldırılar sırasında kullanıldığı tespit edilmiştir. Ermenistan ordusu tarafından Azerbaycan'ın Gence kentine düzenlenen bir dizi balistik füze saldırısı sivillerin kitlesel ölümüne neden olurken Azerbaycan ordusu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin de facto başkenti Hankendi ve bölgenin başka yerlerindeki sivil altyapı tesisleri hedef alınarak büyük hasara ve can kayıplarına yol açtı. Tartışmalı toprak miktarı sınırlı olsa da çatışma seviyesi ve uluslararası sınırlara konumlanan mühimmatlar nedeniyle çatışma Dağlık Karabağ sınırlarının ötesine genişledi. İran'ın Doğu Azerbaycan Eyaleti'ne mermi ve roketler düştü, ancak herhangi bir hasar görülmedi ve İran, kendi toprakları üzerinde birkaç insansız hava aracının (İHA) düştüğünü veya düşürüldüğünü belirtti. Gürcistan ise Kaheti bölgesinde iki insansız hava aracının çarpıştığını bildirdi. Hocavend'e düzenlenen saldırılar sonrası Dağlık Karabağ yetkilileri sivilleri silah altına almaya başladı.

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı'na karşı verilen resmî tepkilerin listesidir.

<span class="mw-page-title-main">2020 Gazançetsots Katedrali bombardımanı</span>

2020 Gazançetsots Katedrali bombardımanı, 8 Ekim'de Gazançetsots Katedrali olarak da bilinen Şuşa Kutsal Kurtarıcı Katedrali'nin füzelerle iki kez vurulması sonucu binanın çatısının bir kısmının çökmesiyle sonuçlandı. Ermenistan bu saldırı için Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerini suçladı.

Aras Vadisi seferi 2020 Dağlık Karabağ savaşı sırasında Azerbaycan-İran sınırındaki Aras Nehri boyunca Azerbaycan tarafından tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'ne karşı başlatılan askeri bir operasyondur.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Ermenistan sınır krizi</span>

2021-2023 Azerbaycan-Ermenistan sınır krizi, 12 Mayıs 2021 tarihinden bu yana Azerbaycan ve Ermenistan arasında meydana gelen sınır çatışmalarıdır. Çatışmalarda Azerbaycan ordusu Sünik ve Geğarkunik illerinden yaklaşık 41 kilometrekarelik Ermenistan topraklarını ele geçirdi. AGİT Minsk Grubu'nun üç eş başkanından ikisi olan Avrupa Parlamentosu, ABD ve Fransa'nın çağrılarına rağmen Azerbaycan, Ermenistan topraklarından askerlerini çekmedi.

<span class="mw-page-title-main">2022 Kırgızistan-Tacikistan çatışmaları</span>

2022 Kırgızistan-Tacikistan çatışmaları, 14-20 Eylül 2022 tarihlerinde Kırgızistan ve Tacikistan arasında meydana gelen sınır çatışmalarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Başkend Operasyonu</span>

Başkend Operasyonu, Birinci Karabağ Savaşı'nın başlangıcında, Ağustos 1992'de Ermenistan Silahlı Kuvvetleri ve İçişleri Bakanlığı tarafından, Başkend köyü, ilaveten Gedebey Rayonu'na bağlı Mutudere ve Kasımağalı köylerinin kontrolü için Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerine karşı başlatılan askeri operasyondur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.