İçeriğe atla

Ey Reqîb

Ey Reqîb
Türkçe: Ey Düşman
Kürdistan Bayrağı
Kürdistan Bölgesel Yönetimi
Ulusal Marşı
BesteDildar, 1938
Ses örneği
noicon
Kürdistan Bölgesel Yönetimi
Şu bir parçasıdır:
Kürdistan Bölgesel Yönetimi
devlet yapısı
Ulusal semboller
Referandumlar
Hükümet
Parlamento
Kürdistan Parlamentosu
  • Kürdistan Parlamentosu başkanı
  • Başkanlık Konseyi
  • Seçimler
Siyasi partiler
İdari bölümler
Ayrıca bakınız
Marşın enstrümantal kaydı

Ey Reqîb (Kürtçe:ئەی ره‌قیب/ Ey Reqîb; kelime anlamı: "Ey Düşman"), Kürdistan Bölgesel Yönetimi ve Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nin ulusal marşı. Şair, Bağdat zindanlarında gardiyana seslenmiştir.[1][2][3]

Şiir, 1938'de Koysancaklı Kürt şair Dildar (Yunus Rauf) tarafından Kürtçe'nin Sorani lehçesi yazılmış ve 1946'da Mahabad Cumhuriyeti döneminde bestelenmiştir.[4]

Geçmiş

Kürt şair ve siyasi aktivist Dildar tarafından 1938'de hapisteyken yazılmıştır. "Ey Reqîb", "Ey Düşman!" demektir. Dildar'ın tutulduğu ve işkence gördüğü cezaevindeki gardiyanların yanı sıra Kürtlere yönelik yapılan baskılara atıfta bulunuyor. Şiir 1946'da, Kürt cumhuriyeti olan ve varlığı bir yıl süren Mahabad Kürdistan Cumhuriyeti'nin milli marşı olarak kabul edildi. Ey Reqîb şu anda Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin ve Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nin ulusal marşı olarak okunmaktadır.[5][6][7]

Sözleri

Kürtçe Sorani lehçesinden düzenlenmiş Arap alfabesi ile sözleri

ئەی رەقیب!

ئەی‌ رەقیب ھەر ماوە قەومی کورد زمان
نایشکێنێ دانەریی تۆپی زەمان
کەس نەڵێ کورد مردووە، کورد زیندووە
زیندووە قەت نانەوێ ئاڵا‌کەمان

ئێمە ڕۆڵەی ڕەنگی سوور و شۆڕشین
سەیری کە خوێناوییە ڕابردوومان
کەس نەڵێ کورد مردووە، کورد زیندووە
زیندووە قەت نانەوێ ئاڵا‌کەمان

لاوی کورد ھەستایە سەر‌ پێ وەک دلێر
تا بە خوێن نەخشی بکا تاجی ژیان
کەس نەڵێ کورد مردووە، کورد زیندووە
زیندووە قەت نانەوێ ئاڵا‌کەمان

ئێمە رۆڵەی میدیا و کەیخوسرەوین
دینمان، ئایینمان ھەر نیشتمان
کەس نەڵێ کورد مردووە، کورد زیندووە
زیندووە قەت نانەوێ ئاڵا‌کەمان

لاوی کورد ھەر ‌حازر و ئامادەیە
گیان فیدایە، گیان فیدا، ھەر گیان فیدا
کەس نەڵێ کورد مردووە، کورد زیندووە
زیندووە قەت نانەوێ ئاڵا‌کەمان

Kürtçe Sorani lehçesinde sözleri

Ey Reqîb!

Ey reqîb her mawe qewmî kurd ziman
Nayşikênê danerî topî zeman
Kes nellê Kurd mirduwe, Kurd zînduwe
Zînduwe qet nanewê allakeman

Ême rolley rengî sûr u şorrişîn
Seyrî ke xwênawiye rabirdûman
Kes nellê Kurd mirduwe, Kurd zînduwe
Zînduwe qet nanewê allakeman

Lawî Kurd hestaye ser pê wek dilêr
Ta be xwên nexşî deka tacî jiyan
Kes nellê Kurd mirduwe, Kurd zînduwe
Zînduwe qet nanewê allakeman

Ême rolley Mîdya u Keyxusrewîn
Dînman, ayînman her niştiman
Kes nellê Kurd mirduwe, Kurd zînduwe
Zînduwe qet nanewê allakeman

Lawî Kurdî her hazir u amadeye
Gyan fîdaye, gyan fîda, her gyanfîda
Kes nellê Kurd mirduwe, Kurd zînduwe
Zînduwe qet nanewê allakeman

Kürtçe Kurmanci lehçesinde sözleri

Ey Reqîb!

Ey reqîb her maye qewmê kurd ziman
Naşikê û danayê bi topê zeman.
Kes nebê kurd dimirin, kurd jîn dibin.
Jîn dibin qet nakevê ala kurdan.
Em xortên rengê sor û şoreşin
Seyr bike xwîna dîyan me da rijand.
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin.
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan.
Em xortên Medya û Keyxusrewin
Dîn îman û ayîman, her niştîman.
Dîn îman û ayîman, Kurd û Kurdistan.
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin.
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan.
Lawê Kurd rabûye ser pê wek şêran
Ta bixwîn nexşîn bike tacî jiyan.
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin.
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan.
Xortên nûh tev hazir û amade ne
Can fîda ne can fîda, her can fîda.
Kes nebê Kurd dimirin, Kurd jîn dibin.
Jîn dibin qet nakevê ala Kurdan.

Zazaca sözleri

Ey Reqîb!

Ey reqîb her mendo qewmê Kurdziwanî
Nêşikîno, nêkuwno bi topa zemanî
Kes mevajo Kurd mireno, Kurd cuyîno
Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma
Ma domanê rengê sûr û şoreş îme
Temaşeke, gonin o ravêrdeyê ma
Kes mevajo Kurd mireno, Kurd cuyîno
Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma
Lajê kurdî vaşto ra payan fênda çêran
Ta bi gonî bineqişne tacê cuyane
Kes mevajo kurd mireno, Kurd cuyîno
Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma
Ma domanê Medya û Keyxusrew îme
Dîn îman, ayînê ma her welat o
Kes mevajo Kurd mireno, Kurd cuyîno
Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma
Lajê Kurdî her hazir û amade yo
Canfeda yo canfeda, her canfeda
Kes mevajo Kurd mireno, Kurd cuyîno
Cuyîno, qet nêna war beyraqa ma

Türkçe sözleri

Ey Reqib

Dinle düşman, Kürt halkı hâlâ yaşıyor,
Top ateşinde ve felaketlerden hiç yılmayacak.
Kimse demesin Kürt ölüdür, Kürt diridir
Diridir hiç inmez Kürt bayrağı.

Devrim çocuklarıyız, kızıl renkle kuşandık.
Korkmuyor musun ey düşman, kanlı geçmişimizden!
Kimse demesin Kürt ölüdür, Kürt diridir
Diridir hiç inmez Kürt bayrağı.

Biz ki Medler'in, Keyhüsrevler'in torunlarıyız.
Kürdistan'dır daima inancımız ve yaşamımız,
Kimse demesin Kürt ölüdür, Kürt diridir
Diridir hiç inmez Kürt bayrağı.

Kürt gençi aslan gibi Sarsılmaz cesaretiyle,
Hayat tacını kanıyla işliyor
Kimse demesin Kürt ölüdür, Kürt diridir
Diridir hiç inmez Kürt bayrağı.

Kürt gençliği hazır ve amadedir
Cenfedadır canfedadır canfeda
Kimse demesin Kürt ölüdür, Kürt diridir
Diridir hiç inmez Kürt bayrağı.

Kaynakça

  1. ^ Gunter, Michael M. (2018). Historical dictionary of the Kurds (3. bas.). Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 978-1538110492. 
  2. ^ "VİDEO - DSG, 'Ey Reqib' ile zaferini ilan etti". www.kurdistan24.net. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2021. 
  3. ^ "Barzani, Diyarbakır'a bayrak çekti". Habertürk. 5 Mart 2012. 7 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2021. 
  4. ^ "Kürt marşı Ey Reqîb 79 yaşında". Yeni Yaşam Gazetesi | Yeni Yaşam. 27 Şubat 2019. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022. []
  5. ^ Gunter, Michael M. (2014). Out of nowhere : the Kurds of Syria in peace and war. Londra. ISBN 978-1-84904-531-5. OCLC 980561226. 
  6. ^ "ey-reqib". web.archive.org. 14 Eylül 2007. 14 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2022. 
  7. ^ "The poet Dildar, writer of the Kurdish national anthem "EY REQÎB" (his life and struggle)-ARK NEWS". www.arknews.net (İngilizce). 7 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Kemal Atatürk</span> Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı

Mustafa Kemal Atatürk, Türk mareşal, devlet adamı, yazar, Türk Kurtuluş Savaşı'nın başkomutanı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanıdır. Türkiye'yi laik, sanayileşen bir ulusa dönüştüren kapsamlı ilerici reformlar üstlenmiştir. İdeolojik olarak sekülarist ve milliyetçi politikaları ve sosyo-politik teorileri Kemalizm olarak tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zazaca</span> Zazalar tarafından Türkiyenin doğu ve güneydoğusunda konuşulan bir dil

Zazaca, Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri grubunda bulunan Kuzeybatı İran koluna bağlı bir dildir. Zazalar tarafından Türkiye'nin doğusunda Bingöl, Elâzığ, Erzincan, Erzurum, Sivas ve Tunceli; güneydoğusunda Diyarbakır, Adıyaman, Şanlıurfa ile Muş'un Varto ilçesi ve Bitlis'in batısında Mutki ilçesi civarındaki köylerde yoğunlukla konuşulur. Zazacaya gramer, genetik, dil bilimi ve söz varlığı açısından en yakın diller Hazar Denizi kıyılarında konuşulan Talışça, Tatça, Gilekçe, Simnanca, Sengserce ve Mazenderancadır.

<span class="mw-page-title-main">PKK</span> Kürt milliyetçisi ayrılıkçı silahlı örgüt

PKK veya tam adı ile Partiya Karkerên Kurdistanê, Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Irak'ın kuzeyi, Suriye'nin kuzeydoğusu ve İran'ın kuzeybatısını kapsayan bölgede öz yönetim kurmayı amaçlayan ve bu amaçla söz konusu topraklara sahip olabilmek için askerî hedeflere, köy korucularına ve sivillere karşı saldırılar düzenleyen yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt. Abdullah Öcalan yakalandıktan sonra; KADEK ve Kongra-Gel isimlerini de kullanmıştır. 1978 yılında, Lice'nin Fis köyünde Abdullah Öcalan ve kendisini destekleyen 21 kişi tarafından kurulan PKK'nın ideolojisi, 2005 yılına kadar Marksizm-Leninizm, ardından demokratik konfederalizm üzerine kurulu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Çerkesler</span> Kafkas halkı

Çerkesler ya da Adigeler, Kuzey Kafkasya'da, tarihi Çerkesya'nın yerli halkı olan etnik grup. Rus İmparatorluğu tarafından işlenen Çerkes Soykırımı'nın sonucunda Çerkeslerin çoğu öldürülmüş, kalanlar ise Osmanlı topraklarına sürülmüştür. Çerkesler Çerkesçe konuşur ve neredeyse tamamı Sünni Müslümandır. Çerkesya eski zamanlardan beri istilalara maruz kalmıştır; izole edilmiş arazisi, bitmeyen savaşlarla birlikte Çerkes ulusal kimliğini büyük ölçüde etkilemiştir. Çerkes bayrağı Çerkeslerin millî bayrağıdır ve yeşil zemin üzerinde dokuzu yay, üçü yatay şekilde on iki altunî yıldız ve üç çapraz oktan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">İran</span> Batı Asyada bir ülke

İran (Farsça:

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan</span> Güney Kafkasyada bir ülke

Ermenistan, resmî adıyla Ermenistan Cumhuriyeti, Avrasya'nın Güney Kafkasya bölgesinde bulunan, denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları üzerinde yer alan ülke, batısında Türkiye, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Azerbaycan, güneyinde ise İran ve Azerbaycan'ın bir parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile sınır komşusudur.

<span class="mw-page-title-main">Suriye</span> Batı Asya ülkesi

Suriye, resmî adıyla Suriye Arap Cumhuriyeti, Doğu Akdeniz ve Levant'ta yer alan bir Batı Asya ülkesidir. Batıda Akdeniz, kuzeyde Türkiye, doğu ve güneydoğuda Irak, güneyde Ürdün ve güneybatıda İsrail ve Lübnan ile sınırlanan ve 14 vilayetten oluşan üniter bir cumhuriyettir. Verimli ovalar, yüksek dağlar ve çöllerden oluşan bir ülke olan Suriye, çoğunluğu Suriyeli Araplar, Kürtler, Türkmenler, Süryaniler, Ermeniler, Çerkesler, Arnavutlar ve Rumlar olmak üzere çeşitli etnik ve dinî gruplara ev sahipliği yapmaktadır. Dinî gruplar arasında Sünniler, Hristiyanlar, Nusayriler, Dürziler ve Yezidiler bulunmaktadır. Suriye'nin başkenti ve en büyük şehri Şam'dır. Araplar en büyük etnik gruptur ve Sünniler en büyük dinî gruptur.

<span class="mw-page-title-main">Said Nursî</span> Kürt asıllı Türk İslam âlimi

Sait Okur, bilinen adıyla Said Nursî, Kürt İslam âlimi, müfessir ve yazar. Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiye azalığı, Birinci Dünya Savaşı'nın Kafkasya Cephesi'nde milis alay kumandanlığı yapmıştır. İslam üzerine yazılmış ve 300 kadar ayeti tefsir eden Risale-i Nur isimli 50'den fazla dile çevrilen külliyatın yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">12 Eylül Darbesi</span> Türkiyede siyasal şiddet ve istikrarsızlığa karşı yapılan askerî darbe

12 Eylül Darbesi veya 1980 İhtilali, resmî isimlendirmeleriyle 12 Eylül 1980 Harekâtı veya Bayrak Harekâtı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin 12 Eylül 1980 günü emir komuta zinciri içinde gerçekleştirdiği askerî darbe. 27 Mayıs Darbesi ve 12 Mart Muhtırası'nın ardından Türkiye Cumhuriyeti tarihinde Silahlı Kuvvetlerin yönetime karşı gerçekleştirdiği üçüncü ve son başarılı açık müdahaledir.

Kürtler, doğuda Zagros Dağları'ndan batıda Toros Dağları'na ve güneyde Hemrin Dağları'ndan kuzeyde Kars–Erzurum platolarına kadar uzanan coğrafi bölgede yoğun yaşayan, 2017 yılı tahminlerine göre dünyada yaklaşık 36–45 milyon nüfusa sahip olan İranî bir halktır. Bugün dünyadaki en büyük Kürt nüfusu, 15–20 milyon civarı ile Türkiye'de bulunurken; İran, Irak ve Suriye'de de sayıları 3 ila 12 milyon arasında değişen önemli Kürt nüfusları bulunmaktadır. Gerek Orta Doğu'daki siyasi ve sosyal karmaşalar ve sorunlar, gerekse diğer sebepler dolayısıyla özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında oluşan göçler sonucunda Batı Avrupa başta olmak üzere Kuzey Amerika ve Orta Asya gibi farklı bölgelere yerleşmiş bir Kürt diasporası da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi</span> Iraka bağlı özerk bölge

Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Kürdistan Bölgesi veya Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Irak'a bağlı, anayasal düzeyde varlığı olan özerk bir bölgedir. Yaklaşık 40.000 km2'den oluşan idari birim; batıda Suriye, doğuda İran, kuzeyde ise Türkiye ile komşudur. Bölgesel yönetimin başkenti Erbil'dir. Kürdistan Parlamentosu Erbil'de yer almaktadır, ancak Kürdistan Bölgesi anayasası tartışmalı Kerkük kentini Kürdistan Bölgesi'nin başkenti olarak tanımaktadır. Bölgenin nüfusu, 2023 itibarıyla 6.556.752'dir. Resmî dilleri Kürtçe ve Arapça'dır.

<span class="mw-page-title-main">Adriyatik Denizi</span> deniz

Adriyatik Denizi, Akdeniz'in bir parçası olan ve İtalya Yarımadası ile Balkan Yarımadası arasında kalan uzun bir körfezdir. Adriyatik, Akdeniz'in en kuzeydeki koludur ve Otranto Boğazı'ndan kuzeybatıya ve Po Ovası'na kadar uzanır. İtalya, Arnavutluk, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Slovenya ve Karadağ'ın denize kıyısı bulunmaktadır. Adriyatik, çoğu doğu kıyısının Hırvat kesiminde yer alan 1.300'den fazla adaya sahiptir. Kuzeyi en sığ, güneyi en derin olmak üzere üç havzaya ayrılmıştır ve maksimum 1.233 metre (4.045 ft) derinliğindedir. Bir su altı sırtı olan Otranto Sill, Adriyatik ve İyonya Denizleri arasındaki sınırda yer almaktadır. Hakim akıntılar Otranto Boğazı'ndan saat yönünün tersine doğu kıyısı boyunca ve batı kıyısı (İtalya) boyunca tekrar boğaza akar. Adriyatik'teki gelgit hareketleri azdır, ancak zaman zaman daha büyük genliklerin meydana geldiği bilinmektedir. Adriyatik'in tuzluluk oranı Akdeniz'dekinden daha düşüktür çünkü Adriyatik, Akdeniz'e akan tatlı suyun üçte birini bir seyreltme havzası görevi görerek toplar. Yüzey suyu sıcaklıkları genellikle yazın 30 °C (86 °F) ile kışın 12 °C (54 °F) arasında değişir ve Adriyatik Havzası'nın iklimini önemli ölçüde yumuşatır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi</span> Türk Kurtuluş Savaşının bir cephesi

Türk Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi, Yunan ordusunun 15 Mayıs 1919'da İzmir'e çıkmasıyla başlayıp aynı kentin 9 Eylül 1922'de Türkiye'nin TBMM Hükûmeti ordusu tarafından geri alınmasıyla biten savaş veya Türk Kurtuluş Savaşı'nın cephelerinden birine verilen ad. Aynı zamanda askerî tarih açısından savaş sırasında Batı Anadolu'da Yunan ordusunun genel taarruzuna karşı 25 Haziran 1920'de kurulup 1923'te kaldırılan askerî birimlerden birine verilen ad.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'nin dış ilişkileri</span> Türkiye Cumhuriyeti diplomasisine genel bakış

Türkiye Cumhuriyeti, bulunduğu konum nedeniyle Avrupa ve Asya'yı birbirine bağlamaktadır. Türkiye, hem bulunduğu konum, hem de dünya siyasetindeki aktif rolü sebebiyle dünyada diplomatik ağı en geniş ülkelerden birisidir. Türkiye dış ilişkiler konusunda birçok ülkeye, ülkelerin kalkınması için Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı ile yardım etmektedir. Türkiye aynı zamanda birçok ülkenin eğitiminin gelişmesi ve yardım ettiği ülkelerin vatandaşlarının daha iyi eğitim alması için Türkiye Maarif Vakfı ve Türkiye Bursu ile yardımlarda bulunmaktadır. Türkiye neredeyse bütün Afrika ülkelerinde Türkiye Bursu vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kolhis</span> Antik Çağdaki bir krallık ve tarihsel bölge

Kolhis ya da Kolhis Krallığı, Karadeniz'in doğu kıyılarında, bugünkü Gürcistan'ın batısında kurulmuş Antik Çağ krallığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Kürtleri</span> Türkiyede yaşayan Kürtler

Türkiye Kürtleri, Türkiye sınırları içinde yaşayan ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan en büyük ikinci etnik ve kültürel gruptur. Çeşitli tahminlere göre Kürtler, Türkiye nüfusunun %15 ila %20'sini oluşturmaktadırlar ve toplam sayıları 12,5 milyon ila 15 milyon arasındadır. Yoğun olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde olmakla birlikte, ülkenin çeşitli illerinde Kürtler yaşamaktadır. Bazı Kürtler tarafından bu bölgeler Kuzey Kürdistan olarak adlandırılsa da, bu adlandırma çeşitli tartışmalara sebep olmakta ve resmî olarak kabul edilmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye-PKK çatışması</span> PKK ve TSK arasında 1984ten beri süren savaş

Türkiye-PKK çatışması, PKK ve Türk Silahlı Kuvvetleri arasında örgütün 1978'de yılında kurulması ile beraber başlayan ve hâlen devam eden çatışmaları kapsamaktadır. 1984 yılına kadar küçük ölçekli silahlı çatışmalar yaşanmışsa da Türk güvenlik güçleri ve PKK mensupları arasındaki topyekün silahlı mücadele 1984 yılında PKK'nın gerçekleştirdiği Eruh ve Şemdinli saldırıları ile başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rus-Çerkes Savaşı</span> Ruslar ve Kafkaslar, özellikle Çerkesler arasında yaşanan ve soykırımla sonlanan savaş

Rus-Çerkes Savaşı, 17 Temmuz 1763'te (E.U.) Rusya'nın Çerkesya'da hak iddia etmesi ve Çerkeslerin bunu reddetmesi ile başlayan, 21 Mayıs 1864'te (E.U.) son Çerkes ordusunun mağlup edilmesiyle sona eren askerî mücadele. Savaş 101 yıl sürmesi sebebiyle hem Rusya hem de Çerkesya tarihindeki en uzun savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Kürtler</span>

Sovyetler Birliği'nde Kürtler, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kürt kişi veya grupları betimler.

<span class="mw-page-title-main">Muammer Kaddafi yönetimindeki Libya tarihi</span> Libya tarihi (1969-2011)

Muammer Kaddafi, bir grup genç Libya Ordusu subayına kansız bir darbeyle Kral I. İdris'e karşı liderlik ettikten sonra 1 Eylül 1969'da Libya'nın fiili lideri oldu. Kralın ülkeden kaçmasının ardından Kaddafi başkanlığındaki Devrimci Komuta Konseyi (DKK), monarşiyi ve eski anayasayı kaldırarak "hürriyet, sosyalizm ve birlik" mottosuyla Libya Arap Cumhuriyeti'ni kurdu. İktidara geldikten sonra DKK hükûmeti; herkes için eğitim, sağlık ve barınma sağlama sürecini başlattı. Ülkede halk eğitimi her iki cinsiyet için de parasız ve ilköğretim zorunlu hale geldi. Tıbbi bakım, halka ücretsiz olarak sunuldu; ancak herkese barınma sağlamak, DKK hükûmetinin tamamlayamadığı bir görevdi. Kaddafi döneminde, ülkede kişi başına düşen gelir 11.000 ABD dolarını aşarak Afrika'daki en yüksek beşinci ülke oldu. Refah artışına tartışmalı bir dış politika eşlik etti ve iç siyasi baskı arttı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.