Expo 2016

Resmi olarak 23 Nisan-30 Ekim 2016 tarihlerinde Antalya'da düzenlenmiş olan uluslararası sergi organizasyonudur. Uluslararası Sergiler Bürosu (Bureau International des Expos-BIE) ve Uluslararası Bahçe Bitkileri Üreticileri Derneği (Association Internationale des Producteurs de l’Horticulture - AIPH) 17 Eylül 2009'da aldığı kararla Expo'yu düzenleme hakkını elde eden Antalya, Türkiye'de düzenlenen ilk Expo'nun ev sahibi olmuştur.^[1]^[2] Expo 2016 Antalya “Gelecek Nesiller için Yeşil Bir Dünya” felsefesi ve ‘Çiçek ve Çocuk’ teması ile düzenlenmiştir. “Geleceği Yeşertmek” sloganının kullanıldığı organizasyonda tarih, biyo-çeşitlilik, sürdürülebilirlik ve yeşil şehirler organizasyonun alt temaları kullanılmıştır.^[3] Resmi olarak 52, resmi olmayarak 3 ülkenin katılımıyla gerçekleşen, Expo 2016 aktif olduğu 6 aylık süre boyunca çeşitli, organizasyon ve yerli yabancı konserlere ev sahipliği yapmıştır.^[4] Antalya'nın Aksu ilçesinde, 1121 dekarlık bir alanda, A1 kategorisindeki sergi resmi olarak 6 ay sürmüştür. 31 Ekim-31 Aralık 2016 arası 2 ay daha uzatılmıştır.^[5] Halen ziyarete açık olup, yapı genel hatlarıyla gezilmeye müsaittir. Maliyeti 1.6 milyar TL'yi bulmuştur.^[6]

Organizasyon

31 Ekim 2012'de yasalaşan Expo 2016 Antalya Kanunu ile kurulan Expo 2016 Antalya Ajansı, etkinliklerinin planlanması, düzenlenmesi ve yönetilmesi ile ilgili olarak öncelikli tasarrufta yetkisini elinde bulundurur.^[7] Expo 2016 Antalya Ajansı ile birlikte Türkiye Cumhuriyeti Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Antalya Büyükşehir Belediyesi'de etkinliğin düzenlenmesinde görev alan diğer kurumlardır.

Expo 2016'nın Ana Merkezleri

Expo Kulesi
Türk Hava Yolları Çocuk Bilim Ve Teknoloji Merkezi
Kongre Binası
Tarım ve Biyoçeşitlilik Müzesi
Expo Gölü
Türkiye Biyoçeşitliliği Tema Parkuru
Çocuk Adası
Ülke Bahçeleri
Mozaikültür Bitki Heykelleri Alanı
Expo Serası
Büyük Amfitiyatro ve Küçük Amfitiyatro

Expo Kulesi

Expo Kulesi, Kule Alt Çarşıları ve Giriş Yapıları projesi 20.000 m² kapalı, 30.500 m² açık alanı kapsamaktadır. Kule yüksekliği 114 m’dir ve üst katlarında restoran ve seyir terasları bulunmaktadır. Açık alanlarda çeşitli mermer kaplamalar ve bitkilendirme ile dekoratif düzenlemeler yapılacaktır. Kule alt çarşıları çeşitli dükkânların yanı sıra 500 kişilik yemek alanı içermektedir.^[8] 18 katlı olup, asansör ile çıkılabilmektedir. Çıkış ücreti olarak belirlenen tutar 10₺'dir.

Türk Hava Yolları Çocuk Bilim Ve Teknoloji Merkezi

Adından da anlaşılacağı gibi çocuklara Bilim ve Teknoloji'yi sevdirmek amacıyla yapılmış olan, içerisinde Bilim ve Teknoloji'nin işleyişi ile ilgi çeşitli araçlar, gösteriler, maketler bulunan merkezdir. 1. Katta, temel bilimler ile ilgili parkurlar ve 03 - 16 yaş grubuna hitap eden oyunlar bulunmaktadır. Çeşitli deney düzenekleriyle birlikte, 10D Salonu ve 3D Modülü eğlence simülatörleri bu katta bulunmaktadır. 2. katta, Dijital Köprü, Besin Zinciri parkurları bulunmaktadır. Üçüncü katta, Uzay, Su Dünyası, Dünyamız ve Biyosfer, Kimya, Biyoloji, Fizik parkurlarının yanı sıra Uzay Merkezi Simülatörü ve eğlenceli Bilgi Yarışması Parkuru bulunmaktadır.

Dinozor Bahçesi

Gerçeği ile bire bir, sesli ve hareketli dinozor türlerinin bulunduğu Dinozor bahçesi, büyük küçük bütün ziyaretçilerin ilgi odağı olmaktadır.

Planetaryum

Küre şeklinde tasarlanmış 86 kişi kapasiteli planetaryum, yapısı ile eşsiz bir gösteri izleme keyfi sunmaktadır. Uzay ile ilgili gösterim yapmakta olan Planetaryum’da yaş sınırı bulunmamaktadır. Planetarum’da 7 İngilizce 1 Türkçe show ve 15'ten fazla fragman bulunmaktadır. Ziyaretçiler gösterimlere seanslar halinde alınmaktadır.

Simülatörler

Çocuk Bilim ve Teknoloji Merkezi'nde çocuklar için gösterimde olan, 10D Salonu (7 yaş ve üstü) ile 3D Modülü (10 yaş altı) eğlence simülatörleri bulunmaktadır.

Gösterimler

10D Salon: 16 adet Film

3D Salon: 3 Adet Film

Planetaryum:

1 Adet, 23 dakikalık Türkçe Film

7 Adet, 23 dakikalık İngilizce Film

15’in üstünde, 4 dakikalık Kısa Film

Ziyaretçiler gösterimlere seanslar halinde alınmaktadır.^[9]

Kongre Binası

5 bin 3 kişilik ana salonu ve 6 bin 500 kişilik toplam kapasitesi ile Kongre Merkezi; uluslararası toplantı, panel, konferans ve dev sanatsal etkinliklere ev sahipliği yapacak özelliklere sahip olup, giriş ile birlikte 3 kattan oluşmaktadır. Her katta 2 bin 500 metrekareyi bulan fuayelerin de yer aldığı kongre merkezinin hemen yanına inşa edilen 3 bin metrekarelik iç bahçe alanları, sergi sonrası kongre merkezine entegre edilerek kapasitesi 9 bin 500 kişiye yükseltilebilmektedir.Kongre merkezi, EXPO 2016 Antalya alanının doğusunda yer almaktadır. Bu merkez, EXPO 2016 boyunca gerçekleştirilecek sempozyumlar, konferanslar, kapalı mekânda yapılması gereken performanslar için gerekli tüm alt yapıyı barındıracak şekilde tasarlanmıştır. İklim şartlarının uygun olmadığı günlerde milli ve özel gün kutlamaları burada gerçekleştilmektedir.^[10]

Tarım ve Biyoçeşitlilik Müzesi

Başak formunda tasarlanan müzede tarımın ve biyoçeşitliliğin geçmişten bugüne kadar yaşadığı gelişim anlatılmaktadır. Bina dışında yer alan açık sergi alanları,"yaşayan duvar" teknolojisiyle yapılmış dış cephelerden oluşmaktadır.

1. Salon: Yerleşik hayatın doğuşu

Karanlık bir salona girilir ve karşıdaki kolonda ateşin yanmasıyla başlayan bir hikâye başlar. Duvarlarda ilerleyen ve 5 ayrı projeksiyon alanında devam eden hareketli mağara çizimleri ile insanlığın avcı toplayıcılıktan yerleşik hayata geçişleri anlatılmaktadır. İnsanların dünyaya yayılmaları ve tarım yapılmaya başlayan yerler harita ile anlatılırken Göbeklitepe, Çayönü ve Hacılar mevkii maketleri üzerinden bilgiler aktarılmaktadır.

Koridor: Salon 2 Tanıtım Ekranı

1. salondan çıktıktan sonra, anamorfik oda tabelalarını olduğu koridora çıkılır. Koridor, insanların tarımla olan ilişkisinin hikâyesini anlatan bir zaman tüneli şeklindedir. Oda girişlerindeki tanıtım ekranlarında anlatılan konularla ilgili sorular ve özet bilgiler yer almaktadır. Sağ taraftaki duvar zemininde ise bir zaman çizelgesi bulunmakta, böylece salonların arasında ilerlerken bu çizelge tarihsel bir referans bilgisi sunmaktadır.

2. Salon: Bereketli Hilal

Salonun sol taraftaki duvarında boydan boya, yaşayan bir neolitik köy canlandırması yer alır. Salonda bulunulan süre boyunca bu köydeki bir gün dönümüne şahitlik edilir. Bu alan ziyaretçilerle etkileşimli olacak şekilde tasarlanmıştır. Projeksiyon alanının önündeki kiosklar aracılığı ile ziyaretçiler etkileşimli olarak bu canlandırmanın bir parçası haline gelmektedirler. Karşı taraftaki vitrinlerde döneme ait belli başlı eser replikaları, suyun kullanımı, prestij nesneleri, bitkilerin ve hayvanların evcilleştirilmesi ve yazının kullanılması ile ilgili konular anlatılmaktadır.

Koridor: Salon 3 Tanıtım Ekranı

Salon isimleri, kullanılan özel projeksiyon tekniği sayesinde uzaktan bakıldığında net bir şekilde görünürken, yazılara yaklaştıkça şekil değiştirmeye başlamaktadır.

3. Salon: Biyoçeşitlilik

Salonda bir tahıl tarlası hissi yaratılmak istenmektedir. Tavandan sarkan ve yerden aydınlatılan kumaşlar hafif hafif salınmakta ve ziyaretçilere büyük bir tahıl tarlasında dolaşma deneyimi yaşatmaktadır. Sarkıt kumaşların arasında oluşturulan projeksiyon alanlarında dünyadaki Vavilov merkezleri, tek tipleşme, biyoçeşitlilik, ekosistem ve besin zinciri konuları anlatılmaktadır. Aynı zamanda Türkiye'nin sahip olduğu endemik bitki türleri hakkında da kısa bilgiler bu salonda verilmektedir. Salon sonunda ziyaretçiler, özel algılayıcılar kullanılan etkileşimli bir projeksiyon alanında toprağı kazma, ekme ve sulama oyunu oynayabilmektedir.

Koridor: Salon 4 Tanıtım Ekranı

Her salonun kendine ait bir renk tonu vardır. Sağ taraftaki ekranlar ve zeminde yer alan zaman çizelgesi de odalara uyacak şekilde renk değiştirmektedirler.

4. Salon: Sürdürülebilirlik

Biyoçeşitlilik salonu 3 bölümden oluşmaktadır. Salon girişinden itibaren başlayan koridor ve yanlarındaki LED aydınlatmalı grafik panelleri ziyaretçileri etkileşimli polenleme oyunu alanına yönlendirir. Sol tarafta organik formlu etkileşimli masada ziyaretçiler biyoçeşitliliğin sürdürülebilmesi için nelerin yapıldığı, tehlike altındaki türler hakkında özet bilgilere ulaşmaktadırlar. Salonun sağ tarafında tohum duvarı yer almaktadır. Sütunlar etrafına yerleştirilmiş tohum hazneleri sayesinde farklı bitki türleri ve tohumlar hakkında ziyaretçilere bilgi sunulmaktadır.

Koridor: Salon 5 Tanıtım Ekranı

5. Salon: Gelecek için tarım

Ziyaretçilere müze boyunca anlatılanların hızlı bir özeti ve gelecekteki tarım senaryolarına dair hazırlanan gösterilerin yer aldığı salonda yer ve duvarı kaplayacak bir projeksiyonla bilgiler ziyaretçilere sunulur. Bu salonda ziyaretçilere belgesel benzeri bir gösterim yapmak yerine, zemin ve duvarı kaplayan dev projeksiyon görüntüleri ile başka yerde yaşayamayacakları bir deneyim yaşatılmaktadır.^[11]

Expo Gölü

Antalya Körfezi’nden esinlenilerek yapılan gölde, gün içerisinde çeşitli saatlerde ses, ışık ve su gösterileri sergilenmektedir. Toplam alanı 71.500 m² olan göl 90.000 m³ su almaktadır. Alanın doğu tarafındaki akarsu ile beslenmektedir ve göletin su akış yönü batıya doğrudur.^[12]

Türkiye Biyoçeşitliliği Tema Parkuru

Yukarıdan bakıldığında solucanı andıran kıvrımlı bir yapıya sahip parkur, tek katlı olarak planlanmıştır. Yapı, Türkiye’de bulunan üç farklı bitki coğrafyasına ait bitki örtüsünün sergilenebilmesi için tasarlanmıştır. Parkur, kuzeyde Avrupa- Sibirya flora bölgesi, ortada İran- Turan flora bölgesi ve güneybatıda Akdeniz Bölgesi olmak üzere Anadolu'da bulunan üç biyocoğrafik bölgeye ayrılarak planlanmıştır.

Özellik: Üç Farklı Doğal Bitki Coğrafya Bölgesi

*Akdeniz

*İran Turan

*Avrupa Sibirya bitki coğrafya bölgeleridir.

Amaç: Türkiye Biyoçeşitlilik Tema Parkuru, Türkiye’nin doğal bitki zenginliğinin sergilenmesi amacıyla yapılmıştır.

Deneyim: Daha önce farklı yöreleri ziyaret etme fırsatı yakalayamamış olan ziyaretçiler bu coğrafyaların bitkilerini görme ve öğrenme şansı yakalamaktadır.

Bitki & Peyzaj: Türkiye’nin 3 bitki coğrafya bölgesi; Avrupa-Sibirya, İran-Turan ve Akdeniz Flora Bölgeleri, Tema Parkuru’na batıdan doğuya aynı şekilde yerleştirilmiştir. Flora bölgelerine göre, bölgeye özgü doğal bitki türleri doğadan toplanarak bir araya getirilmiştir ve parkurda sergilenmektedir. Biyoçeşitlilik Tema Parkurunda bitkilerin bir kısmı endemiktir. Doğal bitkiler, yetiştikleri ortamları sembolize eden diğer peyzaj bitkileri ile birlikte sergilenmektedir.

Tema Parkuru, Türkiye’deki biyoçeşitliliğin vitrinidir.

Tema Parkurunda yer alan bitki materyalleri:

- Doğal türlerden yüksek dağ vejetasyonunu yansıtan 450 bitki

- Avrupa-Sibirya Bölgesini yansıtan 350 bitki

- İran- Turan Bölgesini yansıtan 250 bitki

- Akdeniz Bölgesini yansıtan 350 bitki

Dikilen bitki türleri ise:

İran Turan Bitkileri bölümüne 54 tür;

Avrupa Sibirya Bitkileri bölümüne 56 tür;

Yüksek Dağ Bitkileri bölümüne 152 tür;

Akdeniz Bitkileri bölümüne 302 tür:

Olmak üzere toplam 564 bitki türü bulunmaktadır.

Türkiye’nin 3 bitki coğrafyası bölgesinden (Avrupa-Sibirya, İran-Turan ve Akdeniz Bitki Coğrafya Bölgeleri) A. Nihat Gökyiğit Eğitim, Sağlık, Kültür, Sanat ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı projesi kapsamında temin edilen çeşitli bitki türleri Tema Parkurunda sergilenmektedir. Parkurun son açık alanında ise, Türkiye Tohumcular Birliği ile imzalanan kurumsal katılımcı sözleşmesi kapsamında Süs Bitkileri Üreticileri Alt Birliği tarafından temin edilen ve Türkiye’de üretimi yapılan türler bulunmaktadır.^[13]

Çocuk Adası

7.854 m² büyüklüğündeki Çocuk Adası (100 metre çapında) küre formunda olup, 75 metre çapındaki kubbenin yüksekliği 24,75 metredir. Çocuk Adası'nda çocuklara yönelik eğlenceli ve yaratıcı aktivite alanları bulunmaktadır. Bu aktivite alanları arasında;

-Perge Kazı Alanı,

-Eğitim Hayal Yolu

-Bitki Labirenti

-Çocuk Etkinlik Alanları,

-Çocuk Atölyeleri

-İnteraktif Gösteri Alanı sıralanmaktadır.

Çocuk Adası’nda gökyüzü, yeraltı, uzay ve sualtı konseptlerinde etkinlikler düzenlenmektedir. 10 alternatifli atölye çalışmalarında ise çocuklar, origami, tasarım, kağıt heykeller, seramik ve boyama gibi atölyelerinde keyifli bir gün geçirmektedir. Bir atölye çalışmasından 40 çocuk aynı anda yararlanabilmektedir.^[14]

Ülke Bahçeleri

İç Ve Dış Bahçeler

Ülke bahçeleri, EXPO 2016’da katılımcı ülkelerin bahçe sanatları ve kültürlerini ziyaretçilere anlatma ve gösterme imkânı veren mekanlardır. Katılımcı her ülke için iç mekan bahçesi, ofis binası ve sergi alanının batı tarafında dış bahçe bölümü ayrılmıştı.İç Bahçelerde katılımcı ülkeler kesme çiçek ve saksılı süs bitkileri sektörünü yansıtan alanlar oluşturmaktadır. Bu alanda aynı zamanda ülkemizdeki kesme çiçek ve saksılı süs bitkileri sektörünü tanıtacak sergiler ile çeşitli kategorilerde yarışmalar da düzenlenmektedir.Katılımcı ülkeler dış bahçelerinde de kültürlerini ve bahçecilik anlayışlarını ziyaretçilere sunmaktadır. Ziyaretçiler için birçok ülkeyi bir arada görmek, kültürlerini tanıma şansına sahip olmak ilgi çekici olmaktadır.EXPO sonrasında katılımcı ülkelerin dış bahçelerinin bakımını Türkiye Cumhuriyeti üstlenerek EXPO’nun miraslarından biri olarak gelecek nesillere aktarılacaktır. EXPO 2016 Antalya’ya Resmi olarak 52 ülke, resmi olmayan 3 ülke katılım sağlamaktadır.^[4]

Mozaikültür Bitki Heykelleri Alanı

EXPO 2016 Antalya Sergi Alanı’nda 15 dönümlük arazi üzerinde; Kanada merkezli Mosaicultures Internationales De Montreal ile yürütülen çalışma kapsamında hazırlanan 108 bitki heykeli sergilenmektedir. Mozaikültür tarafından oluşturulan bu alan, dünyanın en büyük bitki heykel sergisi niteliğindedir.^[15]

Expo Serası

EXPO 2016’nın dört alt temasından biri olan sürdürülebilirliği vurgulamak amacıyla bir sera oluşturulmuştur. Bu sera aynı zamanda, Biyoçeşitlilik alt temamıza uygun olarak kurgulanmıştır. EXPO Serasında çoğu tropik kökenli yüksek boylu bitkiler, farklı yaprak özellikleri ve görüntüleri olan bitkiler, sarkıcı bitkiler ve çeşitli orkideler yer almaktadır.^[16]

Büyük Amfitiyatro ve Küçük Amfitiyatro

Konserlere, milli ve özel günler için yapılacak kutlamalara ve katılımcı ülkelerin kültür ve sanat faaliyetlerine ev sahipliği yapması amacı ile EXPO alanına biri büyük ve diğeri küçük olmak üzere, iki amfitiyatro yapılmıştır.

Büyük Amfitiyatro, EXPO Tepesi’nin güneyinde yer almaktadır. EXPO 2016 Antalya Milli Gün kutlamaları için ana yapı olarak tasarlanmıştır. EXPO tepesine sırtını dayamış şekilde konumlandırılmış, 5 bin kişiyi alacak kapasitede planlanmıştır. EXPO tepesi yamaçları da oturma amaçlı kullanıldığında bu sayı 7 bin kişiyi bulmaktadır. Büyük Amfitiyatro’da pek çok konser, sahne şovu, milli ve özel gün kutlaması yapılmaktadır.

Büyük Amfitiyatro, sergi alanının kuzeyinde yer almaktadır ve toplam alanı 7,240 m² büyüklüğündedir.^[17]

Küçük Amfitiyatro

Şakayık Terası ve VIP alanı arasında yer almaktadır. Bakış yönü EXPO gölü ve girişe doğrudur. 800 kişi kapasitesine sahip olan Küçük Amfitiyatro, ülkelerin sergileyeceği etkinliklere ve kültür sanat faaliyetlerine hizmet etmektedir.^[17]

Katılımcı Ülkeler

Sudan, Güney Kore, Pakistan, Gürcistan, Türkmenistan, Kenya, Yemen, Nepal, Moritanya, Sierra Leone, Tanzanya, Çin, Japonya, Gine, Senegal, Nijer, Filistin, Bangladeş, Kosova, Katar, Madagaskar, Hollanda, Burundi, Eritre, Komorlar Birliği, Zimbabve, Azerbaycan, Moldova, Benin, İngiltere, Gana, Macaristan, İtalya, Somali, Sri Lanka, Tayland, Hindistan, Myanmar, Kazakistan, Meksika, Uganda, Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti, Etiyopya, Bosna Hersek, Ukrayna, Güney Afrika Cumhuriyeti, Kamerun, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Almanya, Sırbistan, Bulgaristan. Resmi olmayan katılımcılar; Hong Kong, Çin Taipei ve Rus Kültür Derneği.^[4]

Konum ve Ulaşım

Expo 2016 Botanik Sergi Alanı, Aksu'ya bağlı Solak Köyü sınırları içerisinde, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM) karşısında, D400 Antalya – Mersin karayolu üzerinde şehir merkezine 17 km mesafede yer alıyor. Antalya'dan AC-03 numaralı otobüse binilerek alana ulaşılabilir.Ayrıca Antalya merkezden Expo'nun bulunduğu alana kadar tramvay hattı bulunmaktadır. Kuzey ve Batı kapılardan giriş yapılmaktadır. 1200 adet araç kapasiteli otoparkı kişisel araçlarıyla gelen ziyaretçilere hizmet vermektedir.

Expo sonrası

Expo 2016 resmi olarak sona erdikten sonra alanda çeşitli organizasyonlar devam etmektedir. Ücretsiz bir şekilde Alan halen daha ziyaretçilere açık olup hizmet vermektedir.

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2018.
^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2015.
^ ^a ^b ^c "Arşivlenmiş kopya". 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2017.
^ http://www.akdenizgercek.com/haber_detay.asp?haberID=16581^[]
^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.
^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2017.
^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2017.
^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2017.
^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2017.
^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2017.
^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2017.
^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2017.
^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2017.
^ ^a ^b "Arşivlenmiş kopya". 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.