Evsan Krallığı

Evsan Krallığı مملكة أوسان (Arapça)
MÖ 8. yüzyıl-MÖ 7. yüzyıl
Başkent	Ḥacer Yaḥir
Resmî dil(ler)	Eski Güney Arapçası
Resmî din	Çok tanrıcılık
Tarihçe
• Kuruluşu MÖ 8. yüzyıl • Dağılışı MÖ 7. yüzyıl
Günümüzdeki durumu	Yemen

Evsan Krallığı (Arapça: مملكة أوسان), günümüz Yemen'inde bulunan, başkenti Vâdî Beyhân'ın güneyindeki Vâdî Markhah'ta Ḥacer Yaḥirr olan eski Evsân Krallığı, günümüzde yerel olarak Ḥacer Asfal olarak adlandırılan bir tell veya yapay höyükle işaretlenmiştir. Bir zamanlar Güney Arabistan'ın en önemli küçük krallıklarından biriydi. Sabailer için önemini ortaya koyan ifadelerle zaferi bildiren bir Sabai metnine göre şehir, MÖ 7. yüzyılda Sabai kralı ve Mukarrib'i Karab El Watar tarafından yıkılmış gibi görünmektedir.

1990'ların ortalarında M. Saad Ayoub tarafından kazılmamış alanda bulunan seramiklere dayanan ilk izlenimler, şehrin MÖ 2. yüzyılın sonundan MS 1. yüzyılın başına kadar süren bir yeniden dirilişini tarihlemektedir (ki bu da tanrılaştırılmış tek Güney Arabistan kralının tam da bu dönemde Evsan kralı olduğunu kanıtlayan epigrafik verilerle oldukça iyi örtüşmektedir). Yaklaşık 160.000 m²'lik alan surlarla çevriliydi ve pişmiş tuğladan inşa edilmiş konutların temelleri kaydedilmiştir. Kültür, ilkbahar ve yaz aylarında tarlaları geçici olarak sular altında bırakan ve o zamandan beri rüzgârla aşınarak eski tarla ve hendek modellerini ortaya çıkaran hafif alüvyonlar bırakan yıllık sel sulamasına bağlıydı. Çevredeki sulama sedimanlarının radyokarbon tarihlendirmesi, temel sulamanın MS 1. yüzyılın ilk yarısında terk edildiğini ve nüfusun dağıldığını göstermektedir. Bu yüzden asla yeniden inşa edilmemiştir.

Hagar Yahir, Helenistik kültürden etkilenmiş, tapınakları ve kerpiç konutlarla çevrili bir saray yapısıyla Güney Arabistan için son derece büyük bir şehrin merkeziydi ve muhtemelen bir çarşı ya da pazar ve deve kervanlarına hizmet veren bir kervansaray alanı vardı. Bu dönemdeki krallarından biri tanrısal onurlara layık görülen tek Yemenli hükümdardı; günümüze ulaşan portre heykelciği Yunan tarzında olup, Arap tarzında giyinmiş, kiltli ve şallı seleflerininkiyle tezat oluşturmaktadır. Katabân dilinde Evsân yazıtları bulunmaktadır.

Hacer Yaḥirr'in konumu, büyük vâdilerin yanındaaki diğer küçük krallık başkentleriyle uyumludur: Vâdî el-Cevf'te Ma'în, Vâdî Dana'da Ma'rib, Vâdî Beyhân'da Timne ve Vâdî İrmâh'ta Şebve.

• Télédetection archéologique dans la Wadi Markha 4 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)
• Caravan Kingdoms: Yemen and the Ancient Incense Trade Freer Gallery, Washington, 2005. Evsan'ı bağlama oturtan Yemen'deki arkeolojik nesnelerin sergilenmesi. Katalog.
• Robert Hoyland, Arabia and the Arabs: From the Bronze Age to the Coming of Islam (seri Eski Halklar)
• Freya Stark ve Jane Geniesse Arabistan'ın Güney Kapıları: Hadramevt'te Bir Yolculuk