Din, nadiren de olsa ilmet, genellikle doğaüstü, transandantal ve cansal unsurlarla ilişkilendirilmiş, çeşitli ayinler ve uygulamaları içeren, ahlak, dünya görüşleri, kutsal metinler ve yerler, kehanetler, etik kuruluşlarından oluşan bir sosyo-kültürel sistemdir.
Herbert Spencer, İngiliz filozof ve sosyolog.
Evrim, popülasyondaki gen ve özellik dağılımının nesiller içerisinde seçilim baskısıyla değişmesidir. Bazen dünyanın evrimi, evrenin evrimi ya da kimyasal evrim gibi kavramlardan ayırmak amacıyla organik evrim ya da biyolojik evrim olarak da adlandırılır. Evrim, modern biyolojinin temel taşıdır. Bu teoriye göre hayvanlar, bitkiler ve Dünya'daki diğer tüm canlıların kökeni kendilerinden önce yaşamış türlere dayanır ve ayırt edilebilir farklılıklar, başarılı nesillerde meydana gelmiş genetik değişikliklerin bir sonucudur.
Türlerin Kökeni, İngiliz doğa tarihçisi Charles Darwin'in 24 Kasım 1859'da yayımlanan kitabıdır. Orijinal adı Doğal Seçilim Yoluyla Türlerin Kökeni ya da Yaşam Mücadelesinde Avantajlı Irkların Korunumu Üzerine idi, ancak 1872'de çıkan 6. baskısında Türlerin Kökeni olarak kısaltıldı. Bilim tarihinin en önemli çalışmalarından biridir ve evrimsel biyolojinin temelini oluşturduğu kabul edilir. Çalışma, Darwin'in HMS Beagle gemisi ile 1831-1836 yılları arasında yaptığı araştırma gezisi sonrasında, özellikle Galápagos Adalarındaki gözlemlerine dayandırarak oluşturduğu biyolojik evrim kuramı üzerinedir.
Henri-Louis Bergson, Fransız filozoftur.
Jean-Baptiste Lamarck, Fransız doğa bilimci, biyolog, akademisyen ve asker. Evrim konusunda yaptığı kapsamlı çalışmalarla bilinir.
Evrimsel biyoloji; biyoloji konularını, canlıların evrimini göz önüne alarak inceleyen bilim dalıdır. Taksonomi biliminin temelinde evrimsel biyoloji yer almaktadır. Canlıları sistematik bir şekilde ayırmada, canlıların evrimsel akrabalıkları ve farklılıkları göz önüne alınır. Ayrıca birçok ekolojik ilişkinin açıklanmasında evrimsel biyoloji kullanılır. Moleküler biyolojide DNA ve RNA dizilerinin baz dizilişleri göz önüne alınarak canlıların hatta organellerin mikroorganizmalarla olan akrabalıkları incelenmekte ve bu incelemede evrimsel biyoloji temel alınmaktadır.
Öjenik, kaba hâliyle ilk kez Platon tarafından ortaya atılmış, ancak modern anlamıyla ilk olarak Sir Francis Galton tarafından formüle edilmiş, sağlıksız ceninleri ayırıp sağlıklı ceninler yetiştirmenin yollarını arayan, bilimselliği tartışmalı bir toplumsal akım veya toplumsal felsefedir. Öjenik, Galton’un iyi doğan anlamında eski Yunancadan ürettiği bir kelimedir.
Bilim Araştırma Vakfı (BAV), Adnan Oktar'ın fahrî başkanlığını yaptığı, çalışmaları genellikle evrim kuramına karşı yaratılış görüşünü savunmak üzerine olan, bu konuda konferans ve paneller düzenleyen bir vakıf. 1990 yılında kurulmuştur. Vakıf halini almadan önce Bilim Araştırma Grubu adıyla faaliyet göstermiştir. Kendi amacını "dünya çapında barış, huzur ve sevgi ortamı oluşturmak" olarak ilan eden BAV, basında zaman zaman "gizli ve ketum bir islami tarikat" veya "kayda değer servetini gizleyen ve özenerek koruyan kült benzeri bir organizasyon" olarak tanımlanır. Bu vakfın evrim teorisine karşı hızlı yaratılışçılığı savunduğu bilinmektedir. Avrupa Parlamentosu Konseyi raporuna göre, BAV'nin ABD'deki American Institute for Creation Research (ICR) ile sıkı bağları olduğu gözlenmektedir.
Daniel Clement Dennett, Amerikalı filozof ve bilişsel bilimcidir. Araştırmaları genellikle zihin felsefesi, bilim felsefesi ve biyoloji felsefesi üzerine odaklanmıştır, özellikle evrimsel biyoloji ve bilişsel bilimle ilişkisini inceler.
Yaratılışçılık evren, Dünya, yaşam ve insanlar gibi unsurların ilahi yaratımın doğaüstü eylemlerinden kaynaklandığına dair dini inançtır. Yaratılışçılık doğal fenomenlerin kökeni ve gelişimini tanımlayan evrim gibi bilimsel açıklamaları kabul veya reddetme konusunda farklılık gösteren bir dizi dini görüşü içerir.
Teistik evrim veya Tanrı güdümlü evrim olarak da bilinen teistik evrim, Tanrı hakkındaki dini öğretileri biyolojik evrim hakkındaki modern bilimsel anlayışla uyumlu gören görüşleri içeren genel bir terimdir. Teistik evrim kendi başına bilimsel bir teori değil, genel evrim biliminin -özel yaratılışçı görüşlerin aksine- dini inançlarla ilişkisine dair bir dizi görüşü ifade ediyor. Teist evrimciler, Dünya'nın yaşı, evrenin yaşı, Big Bang, Güneş Sistemi'nin kökeni, yaşamın kökeni ve evrim konularında bilimsel görüş birliğini kabul ederler.
Steve Projesi, yaratılışçıların "evrim konusunda bilimsel bir fikir birliği olmadığı" iddialarını çürütmek için Amerika Ulusal Bilimler Akademisinin başlatmış olduğu proje. Bu projenin amacı, isminde sadece Steve geçen bilim insanlarının kaç tanesinin evrim kuramını desteklediğini ortaya koymaktır. Ortaya çıkan liste çoğunluğu biyoloji dallarında çalışan, ismi Steve ya da bu ismin değişik yazımları olan bilim insanlarını sıralamakta ve yaratılışçılar ile yeni yaratılışcıların yayınlamış oldukları evrim karşıtı bilim insanları listelerinden çok daha kalabalık olduğunu göstermektedir. Bilimsel konular, elbette kimin listesinin daha uzun olduğu temelinde tartışılmamalıdır fakat dünyada bilim dünyasında bir çelişkinin olmadığını, tam tersine çok güçlü bir konsensüsün olduğunu göstermesi açısından Steve Projesi eğlendirici bir örnektir.
"Evrim hem bir teori hem de bir olgudur " şeklindeki ifadeye, biyoloji literatüründe sıkça rastlanır. Bu ifade evrimin iki şekilde kullanılması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. "Evrim olgusu" ile kastedilen, bilimsel gözlemler ve deneyler ile meydana geldiği görülmüş olan, biyolojik organizma topluluklarındaki değişimlerdir. "Evrim teorisi" ile kastedilen ise bu değişimlerin nasıl meydana geldiğinin günümüzdeki bilimsel açıklaması olan modern evrimsel sentezdir. Bu terimlerin yanlış kullanılması ve yanlış anlaşılması, evrim teorisinin doğruluğuna karşı çıkan görüşleri temellendirmek için kullanılmıştır.
Türkiye'deki eğitimde yaratılışçılık, evrim kuramının yanı sıra din kültürü, fen bilgisi ve biyoloji derslerinde yaratılışçı görüşlere yer verilmesi. Ortaöğretimdeki öğrencilerin %75'i evrim teorisini kabul etmemektedir.
Evrim düşüncesi; türlerin zaman içerisinde değişmelerini ifade eden kavram olarak köklerini eski çağlardan; Yunanistan'dan, Roma'dan, Çin'den ve Orta Çağ İslâm biliminden alır. 17. yüzyıl sonlarında biyolojik taksonominin başlangıcıyla Avrupa'daki biyolojik düşünce; doğal teolojiye tam olarak uyan ve ortaçağ Aristo metafiziği kavramı olan, her türün kendi karakteristiği olduğunu öne süren özcülükten etkilendi. Diğer yandan Aydınlanma Çağı'nda evrimsel kozmoloji ve mekanik felsefe, fizik bilimlerinden doğa tarihine kadar yayıldı. Natüralistler türlerin çeşitliliğine odaklandı ve sonradan "soy tükenmesi" kavramı ile doğa görüşünün temelini sarsan paleontoloji ortaya çıktı. 19. yüzyılın başlarında Jean-Baptiste Lamarck, ilk tamamen biçimlendirilmiş evrim teorisi olan türlerin transmutasyonu teorisini ortaya attı.
Türlerin transmutasyonu, Jean-Baptiste Lamarck'ın 1809 yılında bir türün başka bir türe değişimini açıklayan teorisi için kullandığı bir terim. Bu ifade ayrıca 19. yüzyılda Charles Darwin'in doğal seçilim teorisi ve evrimle ilgili ortaya atılan diğer fikirlere öncülük eder. 19. yüzyılın diğer Darwin öncesi evrimle ilgili çalışma yapan isimleri arasında Étienne Geoffroy Saint-Hilaire, Robert Grant ve Vestiges of the Natural History of Creation kitabını anonim yayınlayan Robert Chambers da vardır. Dönemin bilim dünyasının etkili isimlerinden Georges Cuvier, Richard Owen ve Charles Lyell bu ilk dönem evrim teorilerine şiddetli bir şekilde karşı çıkıyorlardı. Çıkan tartışmalar evrimsel düşünce tarihinin önemli evrelerinden biridir.
Lynn Margulis Amerikalı biyolog, taksonomist, bakteriyolog ve kuramcıdır. Aynı zamanda toplum tarafından bilim yazarı ve eğitimci olarak tanınır. En önemli savunusu yaşamın tarihinde iki ya da daha fazla soyun ortak yaşam (simbiyoz) ile bir araya geldiğini anlatan "evrimde ortak yaşam" fikridir. Margulis, ökayotların atalarının prokaryotların simbiyozuna dayandığını öne süren endosimbiyoz kuramını geliştirmiştir. Ayrıca İngiliz kimyager James Lovelock ile birlikte Gaia Hipotezi'ni geliştirmişlerdir. Hipotez, Dünya'nın kendi kendini düzenleyen tekli bir sistem olduğunu önermektedir.
Sözdebilim tarihi, zaman içinde sözdebilim uygulamalarının incelenmesidir. Sözdebilim kendini bilim olarak sunan fakat bilimsel kriterlere uymayan uygulamalar kümesidir.
Olasılıksızlık Dağına Tırmanmak, Richard Dawkins tarafından 1996 yılında çıkarılmış bir popüler bilim kitabı. Kitap, olasılık ve bunun evrim teorisine nasıl uygulandığıyla ilgilidir. Yaratılışçıların, doğal seçilim gibi natüralistik mekanizmaların olasılığına dair iddialarını çürütmek amacıyla yazılmıştır.
