İçeriğe atla

Evkaf-ı Hümâyun Nezâreti

Evkaf-ı Hümâyun Nezâreti
Osmanlıca: أوقاف همایون نظارتی
Genel bilgiler
Kuruluş tarihi13 Ekim 1826
Önceki kurum
  • Evkâf-ı Hamîdiyye ve Mahmûdiyye (1809)
Kapanış tarihi4 Kasım 1922
Sonraki kurum
TürüBakanlık
BağlılığıSadaret
Adresİstanbul, Osmanlı Devleti
1908 yılında II. Meşrutiyetin ilanından sonra 2 ay bir süreyle Evkaf Nazırlığı yapmış olan şair ve yazar Recaizade Mahmud Ekrem

Evkaf Nâzırlığı veya Evkaf-ı Hümâyun Nezâreti, (Osmanlıca: أوقاف همایون نظارتی), son dönem Osmanlı hükûmetlerinde vakıf kurumlarından sorumlu olan nâzırlıktır.[1]

Osmanlı Devleti daha kuruluşunun ilk yıllarında vakıflar kurmaya ve işletmeye başlamıştır. İkinci padişah Orhan Gazi'nin Bursa'da yaptırdığı cami, medrese ve diğer kurumları vakıf olarak düzenleyip, vezirlerinden Sinan Paşa'yı bu vakıfların sorumlusu olarak tayin ettiği bilinmektedir. Bu tarihten sonra vakıfların sayısı artıkça çeşitli evkaf nazırlıkları kuruldu. Bir süre bu vakıflar şeyhülislama bağlandı.[2] I. Süleyman'ın saltanatı sırasında vakıfların yönetimi kapı ağası Hadım Mehmed Ağa'ya verilerek Kapı Ağası Nezareti kuruldu. I. Abdülhamit'in döneminde Evkâf-ı Hamîdiyye ve II. Mahmut'un dönemimde Evkâf-ı Hamîdiyye ve Mahmûdiyye[3] meydana getirildi. Sonunda 13 Ekim 1826 tarihinde Evkaf-ı Hümayun Nezareti adı altında Evkaf Nazırlığı kuruldu.

Hacı Yusuf Efendi ilk Evkaf Nazırıdır. 1831 yılında Şık-kı Evvel Defterdarları, Haremeyn Müfettişi, Saray Ağası, Kaptan-ı Derya, Çavuşbaşı, Reis-ül Küttab, İstanbul, Eyüp, Galata, Üsküdar kadıları ve Sadrıâli nezaretlerinin elindeki vakıfların hepsi bu nazırlığa bağlandı. Evkaf nazırlığı 1838 yılında kısa bir süre Tophane ve Darphane nazırlığına bağlandıysa da 1839 yılında tekrar bağımsız bir hale gelerek hükûmete alındı. Bu dönemdeki Evkaf Nazırı Ahmet Sadık Ziver Paşa'dır.

Son Osmanlı Evkaf Nazırı 1922 yılının Ekim-Kasım aylarında görev yapmış olan Raşid Bey'dir. Evkaf nazırlığı 1921 yılında Ankara’da kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisi hükûmetinde, Şer’iyye ve evkaf vekâleti olarak anılmıştır. 1924 Anayasası'na göre de bakanlık olmaktan çıktı ve başbakanlığa bağlı bir genel müdürlük hâline getirildi.

Nazırlar listesi

Nazırlar listesi[4][5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Evkaf-i Hümayun Nezaretinin tarihçe-yi teşkilâtı ve nüzzarın teracim-i ahvalı, Evkaf-i İslâmiye Matbaası, İstanbul, İbn-ül-Emîn Mahmûd Kemâl ve Hüseyn Hüsâmeddîn, 1916
  2. ^ An introduction to religious foundations in the Ottoman Empire, John Robert Barnes, Brill Academic Publication, 1986, ISBN 978-9004086524
  3. ^ http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c11/c110330.pdf []
  4. ^ Sicil-i Osmani, Mehmet Süreyya Bey
  5. ^ Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 - 1922) Prosopografik Rehber, Sinan Kuneralp, ISIS Press, İstanbul, ISBN 9784281181, 1999

İlgili Araştırma Makaleleri

Erkân-ı Harbiye-i Umûmiye Riyaseti, Osmanlı İmparatorluğu'nda 1880-1922 yılları arasında, görev ve sorumluluk bakımından 1880-1908 yılları arasında Seraskerlik makamına, 1908-1922 yılları arası da Harbiye Nazırlığına bağlı olan ve harbiye nazırından sonra Osmanlı Ordusu'ndaki en yüksek askere verilen unvandır. 1908 yılından itibaren müstâkil bir yapıya kavuştu. Bu makam 1922 yılında saltanatın kaldırılmasıyla birlikte resmen ortadan kalktı.

<span class="mw-page-title-main">Hariciye Nezâreti</span> Son dönem Osmanlı Hükümetlerinde devletin dış siyasetini yürüten kurum

Hariciye Nazırlığı ya da Hariciye Nezareti Son dönem Osmanlı Hükümetlerinde devletin dış siyasetini yürütmekle görevli, günümüzdeki Dışişleri bakanlığı'na karşılık gelen kurumdur. İstanbul'da günümüzde İstanbul Valiliği işlevini gören Babıali binasında sadrazamlıkla aynı binayı paylaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Harbiye Nezâreti</span>

Harbiye Nazırlığı veya Harbiye Nezareti, Osmanlı Devleti'nde savaş işlerine bakmakla görevli bakanlığın adıydı. Bütün Osmanlı ordusu günümüzde yerini Millî Savunma Bakanlığına bırakmış olan bu bakanlığa bağlıydı.

<span class="mw-page-title-main">Adliye Nezâreti</span>

Adliye Nezâreti ya da Adliye Nazırlığı Son dönem Osmanlı Hükûmetleri'nde bugünkü Adalet Bakanlığı'nın yaptığı işi yapan nazırlıktır. Türkiye'de Cumhuriyet'in kurulmasıyla birlikte önce Ankara'ya taşınmış ve sonrasında ise dilde sâdeleşme çalışmalarının ardından adı "Adalet Bakanlığı" olarak değişmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Maârif-i Umûmiye Nezâreti</span> Osmanlının son dönemlerinde eğitim işlerinden sorumlu bakanlık

Maarif Nazırlığı ya da Maarif Nezareti son dönem Osmanlı Hükümetleri'nde eğitim işlerinden sorumlu olan nazırlıktır.

Nafia Nazırlığı ya da Nafia Nezareti Osmanlı Devleti'nde Bayındırlık Bakanlığı'na verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Ticaret ve Ziraat Nezâreti</span>

Ticaret ve Ziraat Nazırlığı, Osmanlı Devleti'nde ticaret ve tarım işlerinden sorumlu bakanlığa verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Asım Mehmed Paşa</span>

Asım Mehmed Paşa (Nurizade) valilik, Şûrâ-yı Devlet başkanlığı ve çeşitli hükûmet görevlerinde bulunmuş bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Reşid Paşa (1858-1924)</span> Osmanlı devlet adamı ve diplomat

Mustafa Reşid Paşa, Osmanlı Devleti'nin son yıllarında görev yapmış bir devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Posta ve Telgraf Nezâreti</span> Osmanlıda posta ve telgraf bakanlığı

Posta ve Telgraf Nazırlığı Son dönem Osmanlı Hükümetleri'nde posta ve telgraf hizmetlerini yürütmekle sorumlu bakanlıktı. Kuruluşun merkezi İstanbul'da, günümüzde Eminönü'nde bulunan ve Büyük Postane olarak anılan Sirkeci'deki binaydı.

Ahmed Vesim Paşa ya da Hacı Vesim Paşa, Osmanlı Devleti'nin son Kaptan-ı Deryası, Bahriye Nazırı ve valisi.

Ahmet Sadık Ziver Paşa, Ziver Efendi, Osmanlı devlet adamı, şair.

<span class="mw-page-title-main">Dahiliye Nezâreti</span>

Dahiliye Nazırlığı veya Dahiliye Nezareti, son dönem Osmanlı hükûmetlerinde içişlerinden sorumlu bakanlığa verilen isimdir.

Hazine-i Hassa Nazırlığı Osmanlı Devleti'nde padişahın özel gelir ve giderlerinden sorumlu nazırlıktı.

<span class="mw-page-title-main">Maliye Nezâreti</span>

Maliye Nâzırlığı veya Maliye Nezâreti, son dönem Osmanlı hükûmetlerinde maliye işlerinden sorumlu olan nâzırlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı başdefterdarları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Başdeftardar, 14. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasinda Osmanlı Devleti'nin en yüksek maliye görevlisi idi. Fatih'in kanunnamesine göre bașdefterdar padișahın malının vekili ve veziri-azam da nazırı idi. Devlet hazinesinin açılıp kapanması başdefterdar bulunmasıyla yapılırdı. "Başdefterdar" Divan-ı Hümayun üyesi idi. Başdefterdar 14. yüzyıl ile 19. yüzyıl dönemi protokolüne göre vezir ve kazasker rütbelerinden daha aşağıda ama Yeniçeri Ağası'nın üzerinde bulunmaktaydı.

Hakkı İsmail Paşa katip, yüksek devlet memuru, bahriye nazırı.

Vasfi Efendi (1861-1926), Osmanlı siyasetçi.

Mustafa Nuri Paşa Osmanlı devlet adamı ve tarihçi.

Zabtiye Nezâreti, Osmanlı Devleti’nde asayiş ve güvenlikten sorumlu bakanlık.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.