İçeriğe atla

Eutheria

Ayrıca bakınız: Eteneliler
Eutheria
Yaşadığı dönem aralığı: 160-0 myö
Üst jura-Günümüz[1] 
Juramaia, bilinen en eski eutherian
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Alt sınıf:Theria
İnfra sınıf:Eutheria
Gill, 1872
Altgruplar

Eutheria (Yunanca εὐ-, eú- 'iyi, doğru' ve θηρίον, thēríon 'canavar'; lit. 'gerçek canavarlar'), keselilere göre etenelilerle daha yakından ilişkili olan tüm doğurgan memelileri (Theria) kapsayan bir kladdır.

Eutherianlar, ayakların, ayak bileklerinin, çenelerin ve dişlerin çeşitli fenotipik özellikleri ile diğer memelilerden ayırt edilir. Mevcut tüm eutherianlar, diğer tüm canlı memelilerde (keseliler ve tek delikliler) bulunan epipubik kemiklerden yoksundur. Bu, hamilelik sırasında karın genişlemesine izin verir.[3]

Bilinen en eski eutherian türü, Çin'in erken Geç Jura (Oksfordiyen) döneminden 161 milyon yıl öncesine tarihlenen Juramaia sinensis'tir.[4]

Eutheria adı, 1872'de Theodore Gill tarafından seçildi; 1880'de Thomas Henry Huxley, onu Placentalia'dan daha geniş olarak tanımlanmış bir grubu kapsayacak şekilde tanımladı.[5]

Özellikleri

Entoküneiform kemik
  • kaval kemiğinin alt kısmında genişlemiş bir malleol ("küçük çekiç"), iki kaval kemiğinden daha büyük olan[6]
  • ayaktaki birinci metatarsal kemik ile entokuneiform kemik (üç çiviyazılı kemiğin en içteki) arasındaki eklem, ikinci metatarsal ve orta çiviyazısı kemikleri arasındaki eklemden daha geriye doğru kaymıştır - metatherianlarda bu eklemler birbirleriyle aynı seviyededir.[6]
  • çene ve dişlerin çeşitli özellikleri.[6]

Evrimsel tarih

Eutheria, soyu tükenmiş birkaç cinsin yanı sıra daha büyük gruplar içerir, birçoğunun karmaşık taksonomik geçmişleri hala tam olarak anlaşılmamıştır. Adapisoriculidae, Cimolesta ve Leptictida üyeleri daha önce plasentalı memeli grubu Insectivora içine yerleştirilmişken, Zhelestidler ilkel toynaklılar olarak kabul edilmiştir.[7] Bununla birlikte, daha yeni çalışmalar, bu esrarengiz taksonların, Placentalia'ya daha bazal olan kök grup eutherianları temsil ettiğini öne sürdü.[8][9]

Zayıf tercih edilen kladogram, Boreoeutheria'yı Atlantogenata'nın kardeş taksonu olarak bir bazal eutherian kladı olarak desteklemektedir.[10][11][12]

Eutheria  
Atlantogenata
 

Xenarthra

 
 

Afrotheria

 
 
Boreoeutheria
 

Laurasiatheria

 
 

Euarchontoglires

 
 
 
En eski eutherian memelinin, 160 milyon yıl önce yaşamış Juramaia olduğu düşünülüyor.[4] Montanalestes Kuzey Amerika'da bulunurken diğer tüm plasentalı olmayan eutherian fosilleri Asya'da bulundu. Bilinen en eski plasentalı memeli fosilleri ise Asya'da da bulunmuştur.[6]
  • Sinodontlar
    • † Diğer Sinodontlar
    • † Tritylodontidler
    • Mammaliaformes
      • † Diğer mammaliaformlar
      • † Hadrocodium
      • Taç grubu memeliler
        • † Diğer taç grubu memeliler
        • Australosphenidler
          • † Diğer Australosphenidler
          • Monotremeler
        • Theria
          • † Diğer Therianlar
          • Metatheria
            • † Diğer Metatherianlar
            • Marsupialianlar
          • Eutheria
            • † Diğer Eutherianlar
            • Plasentalı memeliler
Sinodontlar
 

Tritylodontidler

 
Mammaliaformes
 

Diğer mammaliaformlar

 
 
 

Hadrocodium

 
Memeliler
Australosphenidler
 

Diğer Australosphenidler

 
 

Monotremeler

 
 
Theria
 

Metatheria

 
 

Eutheria

 
 
 
 
 
 
Cynodont therapsidlerden eutherianların evriminin basitleştirilmiş, sistematik olmayan, ana hatları.[6]
† = soyu tükenmiş

Filogeni

Halliday vd. (2014) tarafından 177 eutherian taksonunun morfolojik analizi ile oluşturulmuş kladogram.[13]

Eutheria
 

†Peramus

 
 
 

†Deltatheridium

 
 
 

†Sheikhdzhelia

 
 
 

†Avitotherium

 
 
 

†Gallolestes

 
 

†Alostera

 
 
 

†Aspanlestes

 
 

†Zhelestes

 
 
 
 
 

†Paranyctoides

 
 
 

†Batodon

 
 

†Maelestes

 
 

†Bobolestes

 
 
 
 

†Daulestes

 
 
 

†Zalambdales

 
 

†Alymlestes

 
 
 
 
 

†Cimolestes

 
 
 

†Eoryctes

 
 

†Puercolestes

 
 

†Batonnia

 
 
 
 

†Chacopterygus

 
 

†Procerberus

 
 
 
 
 

†Purgatorius

 
 

†Protungulatum

 
 
 
 

†Gypsonictops

 
 

†Leptictis

 
 
 

†Prodiacodon

 
Taç Placentalia
 
 

Xenarthra

 
 

Afrotheria

 
 
Boreoeutheria
 

Laurasiatheria

 
 

Euarchontoglires

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Kaynakça

  1. ^ Chu, Zhuyin; He, Huaiyu; Ramezani, Jahandar; Bowring, Samuel A.; Hu, Dongyu; Zhang, Lijun; Zheng, Shaolin; Wang, Xiaolin; Zhou, Zhonghe; Deng, Chenglong; Guo, Jinghui (2016). "High-precision U-Pb geochronology of the Jurassic Yanliao Biota from Jianchang (western Liaoning Province, China): Age constraints on the rise of feathered dinosaurs and eutherian mammals". Geochemistry, Geophysics, Geosystems (İngilizce). 17 (10): 3983-3992. doi:10.1002/2016GC006529. ISSN 1525-2027. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021. 
  2. ^ Rook, Deborah L.; Hunter, John P. (April 2013). "Rooting Around the Eutherian Family Tree: the Origin and Relations of the Taeniodonta". Journal of Mammalian Evolution. 21: 75-91. doi:10.1007/s10914-013-9230-9. 
  3. ^ Reilly (17 Ocak 2003). "Hypaxial Motor Patterns and the Function of Epipubic Bones in Primitive Mammals". Science (İngilizce). 299 (5605): 400-402. doi:10.1126/science.1074905. ISSN 0036-8075. PMID 12532019. 
  4. ^ a b Luo (2011). "A Jurassic eutherian mammal and divergence of marsupials and placentals". Nature. 476 (7361): 42-45. doi:10.1038/nature10291. PMID 21866158. 
  5. ^ "Eutheria (Placental Mammals) by J David Archibald, San Diego State University, San Diego, California, USA" (PDF). 4 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2021. 
  6. ^ a b c d e Ji, Q. (April 2002). "The earliest known eutherian mammal". Nature. 416 (6883): 816-822. doi:10.1038/416816a. PMID 11976675. 
  7. ^ The beginning of the age of mammals. Baltimore: Johns Hopkins University Press. 2006. ISBN 9780801892219. 
  8. ^ Wible (2007). "Cretaceous eutherians and Laurasian origin for placental mammals near the K/T boundary". Nature. 447 (7147): 1003-1006. doi:10.1038/nature05854. PMID 17581585. 
  9. ^ Wible (2009). "The Eutherian Mammal Maelestes gobiensis from the Late Cretaceous of Mongolia and the phylogeny of cretaceous eutheria" (PDF). Bulletin of the American Museum of Natural History. 327: 1-123. doi:10.1206/623.1. 
  10. ^ Foley (19 Temmuz 2016). "Mammal madness: is the mammal tree of life not yet resolved?". Phil. Trans. R. Soc. B. 371 (1699): 20150140. doi:10.1098/rstb.2015.0140. PMC 4920340 $2. PMID 27325836. 
  11. ^ Tarver (1 Şubat 2016). "The Interrelationships of Placental Mammals and the Limits of Phylogenetic Inference". Genome Biology and Evolution. 8 (2): 330-344. doi:10.1093/gbe/evv261. PMC 4779606 $2. PMID 26733575. 
  12. ^ Esselstyn (26 Ağustos 2017). "Investigating Difficult Nodes in the Placental Mammal Tree with Expanded Taxon Sampling and Thousands of Ultraconserved Elements". Genome Biology and Evolution. 9 (9): 2308-2321. doi:10.1093/gbe/evx168. PMC 5604124 $2. PMID 28934378. 
  13. ^ Halliday, Thomas J. D.; Upchurch, Paul; Goswami, Anjali (Şubat 2017). "Resolving the relationships of Paleocene placental mammals: Paleocene mammal phylogeny". Biological Reviews (İngilizce). 92 (1): 521-550. doi:10.1111/brv.12242. PMC 6849585 $2. PMID 28075073. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Memeliler</span> kara omurgalıları sınıfı

Memeliler, hayvanlar aleminin insanların da dâhil olduğu, dişilerinde bulunan meme bezleri ve hem dişi hem erkek bireylerinde bulunan ter bezleri, kıl, işitmede kullanılan üç orta kulak kemiği ve beyinde yer alan neokorteks bölgesi ile ayrılan bir omurgalı sınıfıdır.

<span class="mw-page-title-main">Eteneliler</span> Eutheria sınıfındaki memelilerin alt sınıfı

Eteneliler, eteneli memeliler veya plasentalı memeliler, memelilerin bir infra sınıfı. Diğer alt sınıflar keseliler (Metatheria) ve hâlâ yumurtlayarak üreyen ilkel memelilerdir (Protheria). Aralarında büyük bir farkla en büyük grup etenelilerdir. Günümüzde, 6000'in üzerinde eteneli türü bulunmaktadır. Vücut yapıları ve yaşam alanlarının farklılıkları ile en çeşitli memeli grubunu oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Euarchonta</span> memeli kladı

Euarchonta, eteneliler infra sınıfında yer alan, moleküler genetik araştırmalar sonrası ortaya konulmuş olan bir üst takım. Euarchonta şu takımları içerir: Sivri sincapçıkgiller (Scandentia), Primatlar (Primates) ve Abalı memeliler (Dermoptera).

<span class="mw-page-title-main">Toynaklılar</span> memeli kladı

Toynaklılar, memelilerin Ferungulata grubundan, pençelerini toynak biçiminde geliştirmiş bir memeli üst takımıdır.

<i>Protungulatum</i> plasentalı memeli cinsi

Protungulatum, ilk olarak kuzeydoğu Montana'daki Bug Creek Anthills Oluşumunda bulunan, geç Kretase ile erken Paleosen dönemleri arasında yaşamış, bazal bir toynaklı veya Pan-Euungulate olduğu düşünülen, bilinen en eski plasentalı memeli cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Mesonychia</span> memeli takımı

Mesonychia, erken Paleosen ila Oligosen dönemleri arasında yaşamış arkaik toynaklı memelileri kapsayan bir etçil memeli grubudur.

<i>Hyopsodus</i> Eosen döneminde yaşamış ilkel toynaklı cinsi

Hyopsodus, Eosen döneminde Avrasya ve Kuzey Amerika'da yaşamış toynaklı memeli cinsi. Bu cinsin fosilleri, Kuzey Amerika'da, özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nin Bighorn Havzası bölgesinde bulunmuştur. Hızlı ve çevik olduğuna, yuvalarda yaşadığına ve belki de ekolokasyonu kullanabildiğine inanılıyor.

<span class="mw-page-title-main">Glires</span>

Glires, kemiriciler ve tavşanımsılardan oluşan bir kladdır. Bunların monofiletik bir grup oluşturduğu hipotezi, morfolojik kanıtlara dayalı olarak uzun süredir tartışılmaktadır. 2001 yılında yayınlanan iki morfolojik çalışma ve 2003'te yayınlanan iki morfolojik çalışma, Glires'in monofiliğini güçlü bir şekilde destekliyor. Özellikle, 2003 araştırması, Glires'in bazal üyelerinin; Mimotona, Gomphos, Heomys, Matutinia, Rhombomylus ve Sinomylus cinslerinin fosil materyalinin keşfini bildirdi. Açıklamaları, 2005 yılında, daha tipik kemirgenler ve lagomorflar arasındaki boşluğu kapatmaya yardımcı oldu. Veriler, 2001 yılında yayınlanan nükleer DNA'ya dayalı olarak, Glires'i Euarchonta'nın kardeş taksonu olarak Euarchontoglires'i oluşturmak için destekledi, ancak hem nükleer hem de mitokondriyal DNA'dan gelen bazı genetik veriler daha az destekleyici olmuştur. 2007'de yayınlanan bir çalışmadaki, retrotranspozon varlığı/yokluğu verilerinin araştırılması, Glires hipotezini açık bir şekilde desteklemektedir. 2015'te yayınlanan çalışmalar, Scandentia'yı Glires'in kardeş grubu olarak yerleştirip Euarchonta'yı bir dal olarak geçersiz kıldı.

<span class="mw-page-title-main">Ferae</span> memeli kladı

Ferae, Carnivora ve Pholidota takımlarından oluşan bir memeli kladıdır. Carnivora ve Pholidota'nın bir grubu için alternatif bir isim olan Ostentoria da önerildi. Moleküler genetik çalışmalarca, günümüze kadar gelen Ferae'nin son ortak atasının yaklaşık olarak 78.9 milyon yıl önce yaşadığı tahmin edilmiştir. Creodonta gibi soyu tükenmiş birkaç takım da Ferae'nin üyeleridir.

<span class="mw-page-title-main">Boreoeutheria</span> memeli kladı

Boreoeutheria, plasentalı memelilerin bir kladıdır. Grup iki kardeş taksondan oluşur: Laurasiatheria ve Euarchontoglires.

<span class="mw-page-title-main">Atlantogenata</span> memeli kladı

Atlantogenata, Xenarthra ve Afrotheria kladlarını içeren, önerilmiş bir plasentalı memeli grubudur. Bu gruplar, muhtemelen Kretase'de sırasıyla Güney Amerika ve Afrika kıtalarında ortaya çıkmış ve yayılmıştır. Boreoeutheria ile birlikte Placentalia'yı oluştururlar. Bu gruplandırmanın monofilisi, bazı genetik kanıtlarla desteklendi.

<i>Sinodelphys</i> Erken Kretase döneminde yaşamış memeli cinsi

Sinodelphys, 125 milyon yaşında olduğu tahmin edilen Erken Kretase'den soyu tükenmiş bir memeli cinsidir. 2003 yılında Çin'in Liaoning Eyaletindeki Yixian Formasyonu kayalarında Zhe-Xi Luo ve John Wible'ın da aralarında bulunduğu bir bilim insanı ekibi tarafından keşfedildi ve tanımlandı.

<i>Eomaia</i> ilkin memeli

Eomaia, erken Kretase döneminde yaşamış bazal eutherian memeli cinsi. Holotipi, Çin, Liaoning eyaleti, Lingyuan County'deki Yixian formasyonunda bulundu. Yixian Formasyonunun ana fosilli ufku 124.6 milyon yıl öncesine tarihlendirildi ve Mesozoyik zaman ölçeğinin alt Barremiyen aşamasıyla ilişkilendirildi. 2002'de tanımlandığında bilinen en eski eutheriandı. Ancak şu anda kendisinden 35 milyon yıl önce yaşamış Juramaia'nın, eutheria grubunun en eski üyesi olduğu düşünülüyor.

<span class="mw-page-title-main">Adapisoriculidae</span>

Adapisoriculidae, Paleosen ve muhtemelen Kretase döneminde mevcut olan soyu tükenmiş bir eutherian memeli ailesidir. Bir zamanlar, benzer diş yapıları nedeniyle kirpi ailesi (Erinaceidae) ile yakından ilişkili olan Erinaceomorpha takımının üyeleri oldukları veya bazal Euarchontanlar oldukları düşünülüyordu. Ayrıca bir noktada keseli oldukları düşünülüyordu. Bununla birlikte, en son çalışmalar, bunların plasentaya sahip olmayan eutherian olduklarını göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Arctocyonia</span> tarih öncesi memeli takımı

Arktosiyoniyenler, stratigrafik aralığı Paleosen'den Erken Eosen dönemlerine kadar uzanan laurasiatherian memelilerin bir kladıdır. Kretase-Paleojen soy tükenme olayından sonra büyük memeli avcılarının en eski örnekleri arasındaydılar. Bazıları arktosiyoniyenleri kök çift toynaklılar olarak sınıflandırırken, diğerleri Ferae grubunun üyeleri olarak grubu sınıflandırmıştır. Takımda sınıflandırılan üç aile vardır: Arctocyonidae, Oxyclaenidae ve Quettacyonidae.

Cimolestes, böcekleri ve diğer küçük hayvanları yemeye uyarlanmış tam bir diş tamamlayıcısı olan erken eutherian memeli cinsi. Paleontologlar, kısmen, oldukça farklı hayvanların cinse atanması nedeniyle, diğer memelilerle olan ilişkisi konusunda anlaşamadılar, bu da Cimolestes'i yakından ilişkili olanlardan ziyade benzer özelliklere sahip hayvanların bir sınıf taksonu haline getirdi. Fosilleri, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avrupa ve Afrika'da bulunmuştur. Cimolestes ilk olarak Kuzey Amerika'nın Geç Kretase döneminde ortaya çıktı. Bazı paleontologlara göre, Cimolestes'in soyu Paleosen'in başlangıcında tükendi, diğerleri ise cinsin soyunun Eosen'den önce tükendiğini bildiriyor.

<span class="mw-page-title-main">Kondilart</span> tarih öncesi memeli takımı

Kondilartlar (Condylarthra), öncelikle Paleosen ve Eosen dönemlerinden bilinen, soyu tükenmiş plasentalı memelilerin resmi olmayan bir grubudur - daha önce bir takım olarak kabul edilmiştir. Erken, ilkel toynaklılar olarak kabul edilirler. Artık, Perissodactyla veya Cetartiodactyla'nın bir parçası olarak açıkça belirlenmemiş olan toynaklıları sınıflandırmak için bir çöplük olarak hizmet eden ve bu nedenle birçok ilgisiz soydan oluşan bir çöp sepeti taksonu olarak kabul edilmektedir.

Maelestes, 1997 yılında Gobi Çölü'nde keşfedilen, tarih öncesi sivri fare benzeri bir memelidir. Yaklaşık 71-75 milyon yıl önce Kretase Dönemi'nin sonlarında yaşamış olan bu hayvan, Velociraptor ve Oviraptor gibi dinozorların çağdaşıydı. Bazı bilim adamlarına göre, bu türün keşfi ve analizi, gerçek plasentalı memelilerin, diğerlerinin düşündüğü gibi Kretase'de çok daha erken, kuş olmayan dinozorların 66 milyon yıl önce neslinin tükendiği zamana yakın bir yerde ortaya çıktığını gösteriyor. Bununla birlikte, bir epipubik kemiğin varlığı, diğer özelliklerin yanı sıra, onu plasental olmayan bir eutherian olarak yerleştirir.

<i>Kennalestes</i> bazal eutherian

Kennalestes, 1968'de tanımlanan, sivri fare benzeri soyu tükenmiş bir böcekçil eutherian memeli cinsi. Tip türü K. gobiensis'tir ve Kretase döneminde Moğolistan'da hem Bayan Mandahu Formasyonu hem de Djadochta Formasyonu'nda bulunan yaygın bir memelidir. Kampaniyen döneminde Moğolistan'da bulundu, bu yüzden Velociraptor, Oviraptor ve Archaeornithoides gibi yırtıcı dinozorların kurbanı olmuş olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Laurasiatheria</span> memeli üst takımı

Laurasiatheria, Eulipotyphla takımı ile Scrotifera kladını içeren bir plasentalı memeliler üst takımıdır. Kardeş grubu Euarchontoglires ile birlikte Boreoeutheria magna takımını oluşturur. Laurasiatheria taksonu içinde sınıflandırılan hayvanların benzer gen dizilimlerine dayanarak keşfedildi. Grubu birleştirmek için ortak anatomik özellikler henüz ortaya konmadı. Laurasiatheria kladı DNA dizilim analizleri ve retrotranspozon varlık/yokluk verilerine göre temellendirildi. Üst takım, Pangea bölünmeye başladıktan sonra Gondvana'dan ayrılan Lavrasya süperkıtasında ortaya çıktı. En son ortak atasının yaklaşık olarak 76 ila 90 milyon yıl önce soyunun ayrıldığı varsayılmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.