İçeriğe atla

Eusthenopteron

Eusthenopteron
Yaşadığı dönem aralığı: 385 myö
Jivesiyen[1][2] 
PreЄ
J
↓
Eusthenopteron foordi'nin yaşam restorasyonu
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Tetrapodomorpha
Klad:Eotetrapodiformes
Familya:†Tristichopteridae
Cins:†Eusthenopteron
Whiteaves, 1881
Türler
  • E. foordi (tip tür)
  • E. jenkinsi
  • E. savesoderberghi

Eusthenopteron, tetrapodlarla olan yakın ilişkilerinden dolayı ikonik bir statü kazanmış olan tarih öncesi bir sarkopterygian cinsidir (genellikle et yüzgeçli balıklar olarak adlandırılır). Adı, Yunanca eustheno- "kuvvet" ve -pteron "yüzgeç" kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur ve "güçlü gelişmiş yüzgeçler" anlamına gelir.[3] Bu hayvanın ilk tasvirleri, karaya çıktığını göstermektedir; ancak paleontologlar artık onun kesinlikle suda yaşayan bir hayvan olduğu konusunda hemfikirdir.[4] Eusthenopteron cinsi, yaklaşık 385 milyon yıl önce Geç Devoniyen döneminde yaşamış birkaç türden bilinmektedir. Eusthenopteron ilk olarak 1881'de JF Whiteaves tarafından Quebec, Miguasha'dan gelen geniş bir balık koleksiyonunun parçası olarak tanımlandı.[1] Miguasha'dan yaklaşık 2.000 Eusthenopteron örneği toplanmıştır; bunlardan biri, paleoiktiyolog Erik Jarvik tarafından 1940'lardan 1990'lara kadar yoğun ayrıntılı çalışmanın ve birkaç makalenin konusu olmuştur.[5]

Açıklama

Eusthenopteron foordi
Eusthenopteron'un rekonstrüksiyonu
Eusthenopteron'un kafasının model

Kemik iliğine dair bilinen en eski fosilleşmiş kanıt, tetrapodlardaki kemik iliğinin kaynağı olabilecek Eusthenopteron'da bulunmuştur.[6]

Eusthenopteron, bilinen en eski tetrapodlarla ortak birçok benzersiz özelliği paylaşır. Ichthyostega ve Acanthostega gibi formlarla benzer bir kafatası çatı kemikleri modelini paylaşır. Eusthenopteron, diğer tetrapodomorf balıklar gibi, tetrapodomorfların (tetrapodlar dahil) tanımlayıcı özelliklerinden biri olan iç burun deliklerine (veya bir choana) sahipti. Aynı zamanda, bilinen en eski tetrapodların tümünü de karakterize eden, katlanmış emaye ile karakterize edilen labirentodont dişlere sahipti.

Sınıflandırma

Geç Devoniyen omurgalı türleşmesinde, pelajik lob yüzgeçli balıkların torunları -Eusthenopteron gibi- bir dizi uyarlama sergilemiştir : * Panderichthys, çamurlu sığlıklara uygundur; * Onu karaya çıkarabilecek uzuv benzeri yüzgeçlere sahip Tiktaalik; * Otlarla dolu bataklıklardaki erken tetrapodlar, örneğin: * Sekiz parmaklı ayakları olan Acanthostega, * Uzuvları olan Ichthyostega. Torunları ayrıca Coelacanth türleri gibi pelajik lob yüzgeçli balıkları da içeriyordu.

Diğer balık benzeri sarkopterygianlar gibi, Eusthenopteron'da kafa içi bir eklem boyunca orta uzunlukta menteşelenen iki parçalı bir kafatası vardı. Eusthenopteron'un kötü şöhreti, belirgin bir humerus, dirsek kemiği ve radius (ön yüzgeçte) ve femur, kaval kemiği ve fibula (pelvik yüzgeçte) taşıyan yüzgeç iç iskeletinin modelinden gelir. Bu apendiküler uzun kemikler, tetrapod uzun kemiklerde olduğu gibi endokondral kemikleşme yoluyla önemli boylamasına büyümeye izin veren epifiz büyüme plakalarına sahipti.[7] Bu altı apendiküler kemik de tetrapodlarda bulunur ve büyük bir sarkopterygian soyunun, muhtemelen Tetrapodomorpha'nın (humerus ve femur tüm sarkopterygianlarda bulunur) bir sinapomorfidir. Benzer şekilde, elasmoid pullarında dentin ve mineden oluşan yüzeysel odontodlar yoktur; bu kayıp, daha taç, gerçek tetrapodomorflarla bir sinapomorfi gibi görünüyor.[8]

Eusthenopteron, tanınmış bir larva aşamasının ve kesin bir metamorfozun bariz yokluğunda, daha sonraki bazı Karbonifer tetrapodlardan önemli ölçüde farklıdır.[9]

Eusthenopteron foordi'nin bilinen en küçük örneğinde bile (29 mm'de), lepidotrikya tüm yüzgeçleri kaplar ve bu, Polyodon gibi cinslerde başkalaşım sonrasına kadar gerçekleşmez. Bu, Eusthenopteron'un doğrudan geliştiğini, yavruların zaten yetişkinin genel vücut formuna ulaştığını gösterebilir (Cote ve diğerleri, 2002).

Daeschler vd. (2006) tarafından oluşturulmuş kladogram:[10]

Sarcopterygii
 

†Glyptolepis

 
 
 

†Gooloongongia

 
 

†Megalichthys

 
 
 

†Eusthenopteron

 
 
 

†Panderichtys

 
 
 

†Tiktaalik

 
 

†Elpistostege

 
Tetrapoda?
 

†Acanthostega

 
 

†Ichthyostega

 
 
 
 
 
 
 

Ayrıca bakınız

  • Tiktaalik – daha da tetrapod benzeri bir sarcopterygian

Kaynakça

  1. ^ a b Whiteaves (1881). "On some remarkable fossil fishes from the Devonian rocks of Scaumenac Bay, in the Province of Quebec". Annals and Magazine of Natural History. 8 (44): 159-162. doi:10.1080/00222938109487434. 2 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021. 
  2. ^ "Eusthenopteron". paleobiodb.org. 26 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2021. 
  3. ^ "Definition of EUSTHENOPTERON". 30 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ M. Laurin, F. J. Meunier, D. Germain, and M. Lemoine 2007. A microanatomical and histological study of the paired fin skeleton of the Devonian sarcopterygian Eusthenopteron foordi 12 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Journal of Paleontology 81: 143–153.
  5. ^ "Past lives: Chronicles of Canadian Paleontology: Eusthenopteron - the Prince of Miguasha". 7 Şubat 2008. 11 Aralık 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2009. 
  6. ^ Sanchez S, Tafforeau P and Ahlberg P E (2014) "The humerus of Eusthenopteron: a puzzling organization presaging the establishment of tetrapod limb bone marrow" 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 281 (1782): 20140299. DOI:10.1098/rspb.2014.0299
  7. ^ M. Laurin, F. and J. Meunier 2012. A microanatomical and histological study of the fin long bones of the Devonian sarcopterygian Eusthenopteron foordi. Acta Zoologica 93: 88–97.
  8. ^ Zylberberg, L., Meunier, F. J. and Laurin, M. 2010. A microanatomical and histological study of the postcranial dermal skeleton in the Devonian sarcopterygian Eusthenopteron foordi. Acta Palaeontologica Polonica 12 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 55: 459–470.
  9. ^ Schultze, H.-P. 1984. Juvenile specimens of Eusthenopteron foordi Whiteaves, 1881 (Osteolepiform rhipidistian, Pisces) from the Late Devonian of Miguasha, Quebec, Canada. Journal of Vertebrate Paleontology 4: 1-16.
  10. ^ Daeschler, Edward B.; Shubin, Neil H.; Jenkins, Farish A. (Nisan 2006). "A Devonian tetrapod-like fish and the evolution of the tetrapod body plan". Nature (İngilizce). 440 (7085): 757-763. doi:10.1038/nature04639. ISSN 1476-4687. 27 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Omurgalılar</span> kordalılar alt şubesi

Omurgalılar, hayvanlar aleminin kordalılar şubesine ait bir alt şubedir.

<span class="mw-page-title-main">Devoniyen</span> Paleozoyik Zamanın dördüncü dönemi

Devoniyen, Paleozoyik Zaman içinde 419,2 milyon yıl önce sonlanan Silüriyen'den, 358,9 milyon yıl önce Karbonifer'in başlangıcına kadar süren jeolojik bir dönem ve sistemdir. Bu döneme ait kayaçların ilk olarak incelendiği yer olan İngiltere'nin Devon bölgesine atfen adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İskelet</span> vücudun destek yapısını oluşturan kısmı

İskelet, çoğu hayvanın vücudunu destekleyen yapısal çerçevedir. Farklı iskelet türleri vardır: bir organizmanın vücut şekline yapısal destek sağlayan sert bir dış kabuk olan dış iskelet; organların ve yumuşak dokuların bağlı olduğu iç sert bir çerçeve olan iç iskelet; ve vücut sıvılarının basıncı ile desteklenen esnek bir iç yapı olan hidroskelet.

<span class="mw-page-title-main">Zırhlı balıklar</span> soyu tükenmiş balık sınıfı

Zırhlı balıklar, yalnızca fosilleriyle bilinen omurgalı hayvan sınıfı. İlk tanımlanabilir zırhlı balıklar, erken Silüryen'in geç Llandovery devresinde fosil kayıtlarında ortaya çıkar. Zırhlı balık grupları Devoniyen döneminde çeşitli ve boldu, ancak 358.9 milyon yıl önce Devoniyen Hangenberg olayının sonunda soyu tükendi.

<span class="mw-page-title-main">Sudan karaya geçiş</span>

Sudan karaya çıkış, evrimsel biyolojide tamamıyla su yaşamına adapte olmuş sucul canlıların aşamalı olarak kara hayatına uyum sağlamaları, canlılığın karalara çıkarak yeni yaşam alanları keşfetmeleri ve bu kara parçalarında koloniler kurmaya başladıkları süreci tanımlayan terim. Sudan karaya çıkış, örneğin tekhücreliler, mantarlar, bitkiler, omurgasızlar ve omurgalılarda olduğu gibi birbirinden bağımsız bir şekilde gelişmiş ve birden çok olayda tekrarlanmış bir süreçtir.

<i>Tiktaalik</i> dört üyeli benzeri et yüzgeçli balık

Tiktaalik, yaklaşık 375 milyon yıl önce, Geç Devoniyen döneminde yaşamış et yüzgeçlilerden monospesifik bir cinstir ve dört üyelilere benzer birçok özelliğe sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Reptiliomorpha</span> tetrapod kladı

Reptiliomorpha, amniyotları ve amniyotlarla yaşayan amfibilerden daha yakın bir ortak atayı paylaşan dört üyelileri içeren bir gruptur. Vallin ve Laurin (2004) tarafından Homo sapiens'i içeren ancak Ascaphus truei'yi içermeyen en kapsamlı grup olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Archosauromorpha</span> sürüngen kladı

Archosauromorpha, lepidozorlardan ziyade arkozorlarla daha yakından ilişkili tüm sürüngenleri içeren bir diapsid sürüngen kladıdır. Archosauromorflar ilk olarak Orta Permiyen döneminde ortaya çıktı ancak Triyas devrinde çok daha yaygın ve çeşitli hale geldiler.

<i>Tetrapodomorpha</i> et yüzgeçli balık kladı

Tetrapodomorpha, akciğerli balıklardan çok yaşayan tetrapodlarla daha yakından ilişkili olan, tetrapodların en yakın et yüzgeçli akrabalarından oluşan bir omurgalılar kladıdır. Balıklar ve Tiktaalik gibi erken formlar arasında geçiş yapan gelişmiş canlılar, görünüşleri ve uzuv morfolojisi açısından yarı balık, yarı tetrapodlar olan keşifleri tarafından "fishapodlar" olarak adlandırılmıştır. Tetrapodomorpha, taç grubu tetrapodları ve topluca osteolepiformlar olarak bilinen birkaç ilgili et-yüzgeçli balık grubunu içeren birkaç erken gövdeli tetrapod grubunu içerir. Tetrapodamorpha eksi taç grubu Tetrapoda, balıktan tetrapod geçişini kapsayan parafitik bir birim olan kök Tetrapoda'dır.

Omurgalıların evrimi, 665 milyon yıl önce ortaya çıktığı düşünülen hayvanlardan, kökeni Kambriyen dönem'e dayanan kordalıların omurga geliştirmesini ve ana omurgalı gruplarının oluşumunu konu alır.

<i>Acanthostega</i> Devoniyen döneminde yaşamış dört üyeli benzeri et yüzgeçli balık

Acanthostega, tanınabilir bacaklara sahip ilk omurgalı hayvanlar arasında yer alan, soyu tükenmiş bir kök-tetrapod cinsidir. Yaklaşık 365 milyon yıl önce Geç Devoniyen döneminde (Famennian) ortaya çıktı ve anatomik olarak et yüzgeçli balıklar ile karaya tam olarak çıkabilenler arasında orta düzeydeydi.

<i>Ichthyostega</i> Devoniyen döneminde yaşamış tetrapodomorf

Ichthyostega, Geç Devoniyen Dönemi'nin sonunda yaşayan erken bir tetrapodomorf cinsidir. Fosil kayıtlarındaki ilk dört ayaklı omurgalılardan biriydi. Ichthyostega, bataklıklarda ve sığ sularda gezinmesine yardımcı olan akciğerlere ve uzuvlara sahipti. Ichthyostega genellikle uzuvlara ve parmaklara sahip olması nedeniyle bir "tetrapod" olarak nitelende de, gerçek taç-tetrapodlardan daha bazal ("ilkel") idi ve daha doğru bir şekilde stegocephalian veya bazal tetrapod olarak adlandırılabilirdi. Aynı şekilde, amfibi yapısı ve alışkanlığı şüphesiz olsa da, ilk modern amfibiler Triyas Dönemi'nde ortaya çıktığı için dar anlamda grubun gerçek bir üyesi olarak kabul edilmez. 20. yüzyılın sonlarında diğer erken dönem stegosecaphalianların ve yakından ilişkili balıkların buluntularına kadar, Ichthyostega balık ve tetrapodlar arasında balık ve tetrapod benzeri özellikleri birleştiren bir geçiş fosili olarak tek başına durdu. Daha yeni araştırmalar, daha önce varsayıldığı gibi, bir semenderden çok bir yüzgeçayaklıya benzeyen olağandışı bir anatomiye sahip olduğunu göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kuadrat kemiği</span>

Kuadrat kemiği, amfibiler, sauropsidler ve erken sinapsidler dahil olmak üzere çoğu tetrapodda bulunan bir kafatası kemiğidir.

<i>Ichthyolestes</i> tarih öncesi balina cinsi

Ichthyolestes, Erken Eosen döneminde Kuzey Pakistan'da yaşamış arkaik balina cinsi. Cins, tek ve tip türü Ichtyolestes pinfoldi ile bilinir. Ichthyolestes, Pakicetidae familyasının diğer üyelerinden daha küçüktü.

<i>Hynerpeton</i> Devoniyen döneminde yaşamış dört üyeli benzeri et yüzgeçli balık

Hynerpeton, yaklaşık 365 ila 363 milyon yıl önce Geç Devoniyen döneminde Pennsylvania'nın nehirlerinde ve göletlerinde yaşayan, soyu tükenmiş bir erken dört uzuvlu omurgalı cinsidir. Hynerpeton'un bilinen tek türü, adını tanımlayanınn büyükbabası, şehir plancısı Edward Bassett'ten alan H. bassetti'dir. Hynerpeton, Amerika Birleşik Devletleri'nde keşfedilen ilk Devoniyen dört uzuvlu omurgalısı olduğu ve muhtemelen iç solungaçlarını ilk kaybedenlerden biri olduğu bilinmektedir.

<i>Tulerpeton</i> ilkel dört üyeli cinsi

Tulerpeton, Rusya'nın Tula Bölgesi'nde Andreyevka adlı bir bölgede bulunan bir fosilden bilinen, Devoniyen dört uzuvlu omurgalıların soyu tükenmiş bir cinsidir. Bu cins ve yakından ilişkili Acanthostega ile Ichthyostega, en eski tetrapodları temsil eder.

<span class="mw-page-title-main">Neil Shubin</span> Amerikalı paleontolog

Neil Shubin, Amerikalı paleontolog, evrimsel biyolog ve popüler bilim yazarıdır. Kendisi Robert R. Bensley Organizma Biyolojisi ve Anatomisi profesörü, Organizma Biyolojisi ve Anatomisi dekan yardımcısı ve Chicago Üniversitesi'nde Evrimsel Biyoloji Komitesi'nde profesör ve ayrıca Field Doğa Tarihi Müzesi'nin başkanıdır. Daha çok Ted Daeschler ve Farish Jenkins ile birlikte Tiktaalik roseae'yi keşfetmesiyle tanınır.

<i>Megalichthys</i> Karbonifer et yüzgeçli balığı

Megalichthys, Karbonifer döneminde yaşamış et yüzgeçli bir balık cinsidir. Megalichthyidae familyasının tip cinsidir. Tip türü M. hibberti'dir. M. mullisoni türü Pennsylvania'daki Catskill Formasyonundan bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yüz iskeleti</span>

Yüz iskeleti, kafatasının bir bölümünü oluşturan kemiklerdir. Kafatasının geri kalanını ise nörokranyum oluşturmaktadır.

Jennifer Alice Clack,, İngiliz paleontolog ve evrimsel biyolog. Tetrapodların erken evrimi konusunda uzmanlaştı ve özellikle "balıktan tetrapodlara" geçişi inceledi. Erken tetrapodların ve lob yüzgeçli balıklar arasındaki akrabalarının kökeni, evrimsel gelişimi ve yayılımı üzerine çalıştı. En çok 2002'de yayınlanan ve sıradan insanları düşünerek yazdığı Gaining Ground: the Origin and Early Evolution of Tetrapods adlı kitabıyla tanınır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.