İçeriğe atla

Eusko Abertzale Ekintza

Bask Milliyetçi Akımı
Eusko Abertzale Ekintza
KısaltmaEAE-ANV
Kuruluş tarihi1930
Kapanış tarihi2008
Gazete(ler)Eusko Ekintza
İdeolojiEzker abertzalea
Sosyalizm
Bask Milliyetçiliği
Ayrılıkçılık
Siyasi pozisyonSol
Ulusal üyelikHerri Batasuna (1978'den 2001'e kadar)
İspanya

Bask Milliyetçi Akımı (Baskça: Eusko Abertzale Ekintza, İspanyolca: Acción Nacionalista Vasca, EAE-ANV), İspanya merkezli Bask milliyetçisi siyasi partidir. 1930 yılında kuruldu ve sosyalist program üzerinde çalışan ilk Bask milliyetçisi siyasi parti oldu. 16 Eylül 2008 tarihinde, parti, İspanya Anayasa Mahkemesi tarafından ETA ile bağları olduğu gerekçesiyle yasadışı ilan edildi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne müracaat edildi, önerge incelendi ve İspanya mahkemeleri onandı. Parti 2008 yılında dağıldı.

Tarihi

Parti 1930'da, aşırı muhafazakâr Comunión Nacionalista Vasca'nın Bask Milliyetçi Partisi içerisinde Aberri grubunda yeniden birleşmesi üzerine partinin geleneksel ideolojisini desteklemeyi reddedenler tarafından kuruldu. Partinin destekçileri şehirli orta sınıf ile kısıtlanmıştı. Parti, İkinci İspanya Cumhuriyeti ve İç Savaş sırasında genellikle sol ve cumhuriyetçi partiler ile uyumlu idi (1936 yılında Halk Cephesi'nin bir parçası dahi oldu) ancak parti bu dönemlerde önemsiz bir role sahipti. Parti 1936'dan 1977'ye kadar sürgünde olan Bask Hükûmeti ve 1939'dan 1977'ye kadar sürgünde olan İspanya Cumhuriyetçi Hükûmeti'nin bir parçasıydı.

İspanya’da demokrasiye geçiş süreci'nde, parti ilk çağdaş İspanyol genel seçimleri sırasında tek başına Biscay ve Gipuzkoa'dan aday çıkardı, çok küçük bir miktar oy alarak Bask Ülkesi'ndeki toplam oyların %0.64'ünü aldı.

1977 seçimlerinden sonra, parti, seçimlerde tek başına yarışmaktan vazgeçti ve sonraki seçimlerde Bask Ulusal Kurtuluş Hareketi içerisinde seçimlere katılmaya karar verdi.

Bask ayrılıkçı partisi, Batasuna, 2002 yılında hükûmet Batasuna'nın ETA ile yakın ilişki içerisinde bulunduğunu iddia ettikten sonra İspanyol Anayasa Mahkemesi tarafından yasaklandığında EAE-ANV, yine de, legal bir parti olarak kalmaya devam etti.

Öne çıkış

2007'de, Bilbao'da milliyetçi bir bar EAE-ANV için oy isteyen afişleri sergilerken
2007'de, Leioa'da EAE-ANV listesinin reddedilmesi üzerine protestolar

Batasuna'nın yasaklanması dikkatleri neredeyse hiç bilinmeyen ve inaktif EAE-ANV'nin üzerine çekti. Batasuna saflarındakiler tarafından Batasuna'nın vârisi olarak belirlendi.

Sonuç olarak, 2007 belediye ve eyalet seçimleri sırasında yeni EAE-ANV yoğun medya ilgisi ve siyasi ilgi gördü. Seçim listesinin neredeyse yarısı daha önce Batasuna saflarında oldukları gerekçesiyle illegal ilan edildi. Buna rağmen, bu adaylar Batasuna'dan aday olduklarında o parti yasaldı. Yargıtay, EAE-ANV listesinin yasadışı partinin üzerini kapadığına ve legalleştirmeye çalıştırdığına karar verdi ve liste uygun görülmedi.

EAE-ANV, mümkün olan en kısa sürede yasal bir seçim için çalışacaklarını açıkladı. Parti listesi başvurusu kalan 24 saatte aceleyle yeni bir liste hazırladı. EAE-ANV seçimlere katılabildi ve 94,253 oy aldı.

Güncel durumu

Şubat 2008'de İspanya hükûmeti, 2008 genel seçimlerinde yer almalarını engellemek için EAE-ANV'yi yasadışı ilan etti. Dava, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne taşındı ve mahkeme, İspanya yargısının EAE-ANV'nin aslında Batasuna'ya legal süsü verilmiş dolandırıcı bir parti olduğu kararını onadı.

Parti yasa dışı ilan edilmesine rağmen mahkeme kararı geriye dönük değildi ve EAE-ANV'den seçilmiş adaylar 2011'deki seçimlere kadar görevlerinde kaldılar.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bask Bölgesi</span> İspanyada özerk topluluk

Bask Bölgesi, İspanya'nın kuzeyinde özerk bölge. Yüzölçümü 7.234 km² nüfusu ise 2.125.000 kişidir. Özerk Bölgenin başkenti Vitoria-Gasteiz şehridir. Bölgeye özerklik 25 Temmuz 1979 tarihinde verilmiştir. Bölge kendi içinde emniyetini Ertzaintza denilen polis teşkilatı ile sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Millî Selamet Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1972–1981)

Millî Selâmet Partisi, 1972 ile 1981 arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş İslâmcı bir siyasî parti. Millî Görüş Hareketi'nin ikinci partisidir.

<span class="mw-page-title-main">ETA (ayrılıkçı grup)</span>

Bask Yurdu ve Özgürlük ya da ETA, İspanya ve Fransa sınırları içinde yaşayan Bask kökenli topluluğa ait bağımsız bir devlet kurma amacı güden Marksist-Leninist, ayrılıkçı örgüt. 20 Ekim 2011'de silahlı mücadeleye son verdiğini açıklamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İspanya İç Savaşı</span> Cumhuriyetçiler ve Milliyetçiler arasında yaşanan ve 1936-1939 arası İspanyada olan savaş

İspanya İç Savaşı, 17 Temmuz 1936–1 Nisan 1939 tarihleri arasında, demokratik seçimle başa gelmiş İkinci İspanyol Cumhuriyeti’ne sadık Cumhuriyetçiler ile General Francisco Franco liderliğinde isyancı bir grup olan Milliyetçiler arasında yaşanmıştır. Savaşı Milliyetçiler kazanmıştır ve Franco, 1939’dan öldüğü yıl olan 1975’e kadar İspanya’yı yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Doğru Yol Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2007)

Doğru Yol Partisi, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin siyasi mirasçısı olduğu kabul edilen eski siyasal parti. 1983 yılında, 12 Eylül Darbesi'nde kapatılan Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulan DYP, 2007 yılında adının değiştirilmesiyle Demokrat Parti adı altında yeniden yapılanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bask Milliyetçi Partisi</span>

Bask Milliyetçi Partisi İspanya'nın Bask Özerk Bölgesi'ndeki Bask milliyetçisi ve Hristiyan demokrat bir siyasi partidir.

Batasuna Bask Özerk Bölgesi'nde milliyetçi bir siyasi partidir. Parti ETA'nın siyasi kanadını temsil etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Aralar</span>

Aralar, İspanya'da sosyalist ve ayrılıkçı parti. Lideri Patxi Zabaleta'dır. ETA'nın şiddet kullanmasına muhalefet etmektedir. Parti 1990 yılında Patxi Zabaleta tarafından kurulmuştur. Navarra bölgesinde siyasi olarak güçlüdür. 2004 yılında partinin geçlik örgütü Iratzarri kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bask Ülkeleri Komünist Partisi</span>

Bask Ülkeleri Komünist Partisi , Bask Ülkesi'ndeki Komünist Bask ayrılıkçısı bir siyasi partidir.

<span class="mw-page-title-main">İspanya'da demokrasiye geçiş süreci</span> İspanya’nın Francisco Franco diktatörlüğünden liberal demokratik yönetime geçişi

İspanya’da demokrasiye geçiş süreci, İspanya’nın Francisco Franco diktatörlüğünden liberal demokratik yönetime geçişini kapsar. Geçiş süreci Franco’nun 20 Kasım 1975 günü ölmesiyle başlar, sürecin tamamlanması ise 1978 yılında kabul edilen Anayasa ile tamamlayan tarihçiler olmakla beraber, 23 Şubat 1981 günü Antonio Tejero’nun başarısız darbe girişimini veya 28 Ekim 1982 günü İspanyol Sosyalist İşçi Partisi PSOE’nin seçim zaferini sürecin tamamlandığı olay olarak kabul eden tarihçiler de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">GAL</span>

GAL, Grupos Antiterroristas de Liberación İspanyol hükûmetince Euskadi Ta Askatasuna ETA örgütüne karşı savaşmak için yasa dışı olarak kurulmuş ölüm timleridir. GAL, İspanyol Sosyalist İşçi Partisi hükûmeti dönemi olan 1983-87 yılları arasında aktif olmuştur. Mahkemelerde açılan dava sonuçlarına göre GAL örgütünün İspanya İçişleri Bakanlığınca finansmanının sağlandığı ve desteklendiği ispat edilmiştir. İspanyol günlük gazetesi El Mundo'nun GAL örgütünün bağlarının açığa çıkartılmasında büyük payı olmuştur.

Abertzale, Baskça'da "Yurtseverlik" anlamına gelir ancak çoğunlukla Bask Milliyetçiliği anlamında kullanılır. aberri(a) tarafından oluşturulmuştur. ve -(t)zale'nin birleşiminden meydana gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bask milliyetçiliği</span> Ulusal hareket

Bask milliyetçiliği, Baskların millet olduğunu ileri süren ve Bask kültürel birliğini savunan bir milliyetçilik türüdür. Son yıllarda, Bask milliyetçiliği, ayrılıkçı hareketler ile sıkı sıkıya bağlanmıştır.

Abertzaleen Batasuna Fransa'da ayrılıkçı Bask siyasi partisidir. İparralde bölgesinde oyların %10 kadarını topladığından bu bölgedeki en büyük Bask milliyetçisi partidir. Partinin öncelikli hedefi Pyrénées-Atlantiques'den bağımsız bir Bask Département'i kurmaktır. Bask milliyetçisi olması haricinde sol bir partidir.

<span class="mw-page-title-main">Herri Batasuna</span>

Herri Batasuna İspanya'nın Bask Özerk Bölgesi'ndeki Bask milliyetçisi bir siyasi partiydi.

Ezker abertzalea terimi, sosyal demokrasiden komünizme kadar yayılmış Bask milliyetçi/ayrılıkçı sol parti ve kuruluşları tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Restorasyon (İspanya)</span> 1874 yılında darbe ile lağvedilen Birinci İspanya Cumhuriyetinin yerine kurulan yapı

Restorasyon ya da Bourbon Restorasyonu, Martínez-Campos'un 29 Aralık 1874 yılında yaptığı darbe ile lağvettiği Birinci İspanya Cumhuriyeti'nin yerine kurulan yapı. Kurulan bu yapı XIII. Alfonso döneminde 14 Nisan 1931 yılında İkinci İspanya Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla yıkıldı.

<span class="mw-page-title-main">İkinci İspanya Cumhuriyeti</span> 1931-1939 yılları arasında İspanyada var olan demokratik cumhuriyetçi rejim

İkinci İspanya Cumhuriyeti, 1931-1939 yılları arasında İspanya'da var olan demokratik cumhuriyetçi rejim.

<span class="mw-page-title-main">Josu Urrutikoetxea</span>

Josu Urrutikoetxea Bengoetxea olarak da bilinen José Antonio Urrutikoetxea Bengoetxea, Bask ayrılıkçı örgütü eski bir ETA üyesidir. Birkaç yıl süren ayrı davalarda, birlikte beşi çocuk olmak üzere 23 kişinin ölümüne neden olan 1986 Plaza República Dominicana bombalamasına ve 1987 Zaragoza kışlası bombalamasına karışmaktan suçlu bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Euskal Herria Bildu</span>

Euskal Herria Bildu veya EH Bildu sol eğilimli, Bask milliyetçisi ve Bask ülkesinin bağımsızlığını savunan bir siyasi koalisyondur. İspanya'daki Bask, Navarra ve Burgos özerk bölgelerinde güçlüdür.