Euro kodları
 0: Yapısal Tasarımın Esasları | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 1: Yapılar üzerinde eylemler | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Malzemeye özgü tasarım ve detaylandırma:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 7: Geoteknik |  8: Depreme dayanıklılığı | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Euro kodları (uyumlu teknik kurallar), yapısal tasarımın nasıl yapılması gerektiğini belirten on (EN 1990-EN 1999) Avrupa Birliği standardıdır.[1] Her kod (EN 1990 hariç) çeşitli alt başlıklara bölünmüş ve toplamda 58 bölüm oluşturulmuştur[2]. Bunlar, Avrupa Komisyonu'nun talebi üzerine Avrupa Standartlar Komitesi (CEN) tarafından geliştirilmiştir.
Tarih
1975 yılında Roma Anlaşması uyarınca Avrupa Standartlar Komitesi tarafından inşaat alanında bir eylem planı hazırlanmansına karar verildi. Eylem planın amacı, teknik şartnamelerin birbiriyle uyumluluğu sağlamak ve ticari alandaki teknik engelleri ortadan kaldırmak olarak belirlendi[3]. Bu kapsamda Komite ilk etapta Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerde yürürlükte olan ulusal şartnamelere alternatif olacak ve bunların yerine geçecek bir dizi uyumlaştırılmış teknik kural girişiminde bulunmuştur. Komisyon bu misyon üzerine 15 yıl boyunca, üye devletlerin temsilcilerinin yönlendirmeleriyle 1980'de ilk nesil Avrupa kodlarının ortaya çıkmasını sağlayan Eurocodes programını yürütmüştür. 1984'te ilk Eurocode'lar yayınlanmıştır.
1989 yılında Komisyon ile AB ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) üye devletleri arasında yapılan bir anlaşma temelinde, Eurocode'ların hazırlanması ve yayınlanmasının, gelecekte Avrupa Standardı (EN) statüsüne sahip olmalarını sağlamak amacıyla, bir dizi yetki ile Avrupa Standartlar Komitesi'ne (CEN) devredilmesine karar verilmiştir. Bu da Eurocode'ları, Avrupa standartlarıyla ilgili tüm Konsey Direktifleri ve/veya Komisyon Kararlarının (örneğin, inşaat ürünlerinin pazarlanmasına ilişkin 305/2011 sayılı (AB) Yönetmeliği ve Avrupa Birliği'nde devlet alımlarına ilişkin 2014/24/AB sayılı Direktif) hükümleriyle fiilen ilişkilendirmektedir.
1992 Maastricht Antlaşmasının İmzalanması ardından ENV Eurocode'ların CEN tarafından yayınlanmasına başlandı. Hesaplama yöntemlerinin tüm yönleriyle uyumlaştırılmasındaki güçlükler nedeniyle ENV Eurocode'lar, Üye Devletlerin kendi topraklarında kullanılacak değerleri seçmelerine olanak tanıyan "kutulu değerler" içermekteydi. ENV Eurocode'ların Üye Devletlerde nasıl uygulanacağına ilişkin ayrıntıları veren Ulusal Uygulama Belgeleri, genellikle bir ülkenin ENV'si ile birlikte yayımlanmıştır.[3]
1998 yılında ENV'nin EN'ye dönüştürülmesi, CEN'e Komisyon Yetkisi verilmesinin ardından başlatılmıştır[3]
2003 yılında Eurocode'ların uygulanması ve kullanımına ilişkin Komisyon Tavsiye Kararı yayımlandı. EN Eurocodes, yangın durumunda güvenliğin yanı sıra mukavemet ve stabilitenin temel gerekliliklerini karşılayan ürün ve yapıların tasarımı için tavsiye edilen standartlar setidir. Üye Devletler, NDP'lerin tavsiye edilen değerlerini benimsemeye ve EN Eurocode'ların tanıtımına, daha fazla uyumlaştırılmasına ve geliştirilmesine katkıda bulunmaya teşvik edilmektedir.[3]
2007 yılında EN Eurocode'ların yayınlanması tamamlandı. Uygulama programı, EN Eurocode'ların aynı kapsama sahip Ulusal Standartlarla paralel olarak kullanıldığı Birlikte Varolma Dönemi'ne girmiştir.[3]
2011 yılında Yapı Malzemeleri Yönetmeliği yayımlandı. Bu Yönetmelik, Yapı Malzemeleri Direktifini yürürlükten kaldırmakta ve yapı malzemelerinin pazarlanmasına ilişkin uyumlaştırılmış koşulları belirlemektedir.[3]
2. Nesil çalışmaları
2012 yılında CEN taradfından yayınlanan M/515 sayılı Yetki Belgesi ile mevcut Eurocode'ların geliştirilmesi ve kapsamlarının genişletilmesine yönetlik 2016 itibari ile çalışmalar başlatılmıştır. 2.Nesil kodların yayınları için son tarih 30 Eylül 2027 olarak belirlenmiştir. 30 Mart 2028 tarihi ile eski nesil tüm standartların yürürlükten kaldırılması planlanmaktadır.[4]
2. Nesil Eurocode'lar için yapılması planlanan değişikler aşağıdaki özelliklere dayalı olacağı kararlaştırılmıştır.[5]
- Daha fazla uyumlaştırmanın teşvik edilmesi ve günlük hesaplamalar için Eurocode'ların pratik kullanımının iyileştirilmesi (kullanım kolaylığı);
- Mevcut yapıların değerlendirilmesi, yeniden kullanımı ve güçlendirilmesi için gerekliliklerin getirilmesi;
- Sağlamlık için gerekliliklerin güçlendirilmesi;
- Yapısal cam üzerine yeni bir Eurocode geliştirilmesi;
- Fiber-polimer kompozit yapılar (FRP), gerilmiş membran yapılar ve ilgili CEN teknik Şartnameleri üzerine ön-normatif çalışmaların ilerletilmesi.
Eurocode listesi
Eurocode 0: Yapısal Tasarımın Esasları EN 1990 (Basis of structural design)[6]
- EN 1990:2002 Yapısal tasarımın esasları (Eurocode - Basis of structural design)
- EN 1990:2002/A1:2005 Yapısal tasarımın esasları (Eurocode - Basis of structural design)
Eurocode 1: Yapılar Üzerindeki Etkiler EN 1991 (Actions on structures)[7]
- EN 1991-1-1:2002 Bölüm 1-1:Genel etkiler-Yoğunluklar, zati ağırlık, binaya uygulanan yükler (General actions - Densities, self-weight, imposed loads for buildings)
- EN 1991-1-2:2002 Bölüm 1-2:Genel etkiler-Yangına maruz kala yapılara gelen etkiler (General actions - Actions on structures exposed to fire)
- EN 1991-1-3:2003 Bölüm 1-3:Genel etkiler-Kar yükleri (General actions - Snow loads)
- EN 1991-1-4:2005 Bölüm 1-4:Genel etkiler-Rüzgar yükleri (General actions - Wind actions)
- EN 1991-1-5:2003 Bölüm 1-5:Genel etkiler-Sıcaklık etkileri (General actions - Thermal actions)
- EN 1991-1-6:2005 Bölüm 1-6:Genel etkiler- Yürütme durumundaki etkiler (General actions - Actions during execution)
- EN 1991-1-7:2006 Bölüm 1-7:Genel etkiler-Kazara gerçekleşen etkiler (General actions - Accidental actions)
- EN 1991-2:2003 Bölüm 2: Köprülerdeki trafik yükleri (Traffic loads on bridges)
- EN 1991-3:2006 Bölüm 3:Vinç ve makinelerin neden olduğu etkiler (Actions induced by cranes and machinery)
- EN 1991-4: 2006 Bölüm 4: Silo ve tanklar (Silos and tanks)
Eurocode 2: Betonarme Yapıların Tasarımı EN 1992 (Design of concrete structures)[8]
- EN 1992-1-1:2004 Bölüm 1-1: Genel kurallar ve binalar için kurallar (General rules and rules for buildings)
- EN 1992-1-2:2004 Bölüm 1-2:Genel kurallar-Yapısal yangın tasarımı (General rules - Structural fire design)
- EN 1992-2:2005 Bölüm 2: Betonarme köprüler-Tasarım ve detaylandırma kuralları (Concrete bridges - Design and detailing rules)
- EN 1992-3:2006 Bölüm 3:Sıvı tutma ve muhafaza yapıları (Liquid retaining and containment structures)
Eurocode 3:Çelik Yapıların Tasarımı EN 1993 (Design of steel structures)[9]
- EN 1993-1-1:2005 Bölüm 1-1:Genel kurallar ve binalar için kurallar (General rules and rules for buildings)
- EN 1993-1-2:2005 Bölüm 1-2:Genel kurallar-Yapısal yangın tasarımı (General rules - Structural fire design)
- EN 1993-1-3:2006 Bölüm 1-3:Genel kurallar-Soğukta şekillendirilmiş elemanlar ve kaplamalar için tamamlayıcı kurallar (General rules - Supplementary rules for cold-formed members and sheeting)
- EN 1993-1-4:2006 Bölüm 1-4:Genel kurallar-Paslanmaz çelikler için tamamlayıcı kurallar (General rules - Supplementary rules for stainless steels)
- EN 1993-1-5:2006 Bölüm 1-5:Genel kurallar- Kaplamalı yapı elemanları (General rules - Plated structural elements)
- EN 1993-1-6:2007 Bölüm 1-6:Genel kurallar-Kabuk elemanların dayanım ve kararlılığı (Strength and stability of shell structures)
- EN 1993-1-7:2007 Bölüm 1-7:Genel kurallar-Düzlem dışı yüklemeye maruz kalan düzlemsel kaplamalı yapıların dayanım ve kararlılığı (Strength and stability of planar plated structures subject to out of plane loading)
- EN 1993-1-8:2005 Bölüm 1-8:Bağlantı noktaların tasarımı (Design of joints)
- EN 1993-1-9:2005 Bölüm 1-9:Yorulma (Fatigue)
- EN 1993-1-10:2005 Bölüm 1-10:Malzeme tokluğu ve kalınlık özellikleri (Material toughness and through-thickness properties)
- EN 1993-1-11:2006 Bölüm 1-11:Çekme bileşenli yapıların tasarımı (Design of structures with tension components)
- EN 1993-1-12:2007 Bölüm 1-12:Genel-Yüksek dayanımlı çelikler (General - High strength steels)
- EN 1993-2:2006 Bölüm 2:Çelik köprüler (Steel bridges)
- EN 1993-3-1:2006 Bölüm 3-1:Kule, direk ve bacalar- Kule ve direkler (Towers, masts and chimneys – Towers and masts)
- EN 1993-3-2:2006 Bölüm 3-2:Kule, direk ve bacalar- Bacalar (Towers, masts and chimneys – Chimneys)
- EN 1993-4-1:2007 Bölüm 4-1: Silolar (Silos)
- EN 1993-4-2:2007 Bölüm 4-2:Tanklar (Tanks)
- EN 1993-4-3:2007 Bölüm 4-3:Boru hatları (Pipelines)
- EN 1993-5:2007 Bölüm 5:Kazık (Piling)
- EN 1993-6:2007 Bölüm 6:Vinç destek yapıları (Crane supporting structures)
Eurocode 4: Kompozit Çelik ve Betonarme Yapıların Tasarımı EN 1994 (Design of composite steel and concrete structures) [10]
- EN 1994-1-1:2004 Bölüm 1-1:Genel kurallar ve binalar için kurallar (General rules and rules for buildings)
- EN 1994-1-2:2005 Bölüm 1-2:Genel kurallar-Yapısal yangın tasarımı (General rules - Structural fire design)
- EN 1994-2:2005 Bölüm 2:Genel kurallar ve köprüler için kurallar (General rules and rules for bridges)
Eurocode 5: Ahşap Yapıların Tasarımı EN 1995 (Design of timber structures) [11]
- EN 1995-1-1:2004 Bölüm 1-1:Genel-Genel kurallar ve binalar için kurallar (General - Common rules and rules for buildings)
- EN 1995-1-2:2004 Bölüm 1-2:Genel kurallar-Yapısal yangın tasarımı (General rules - Structural fire design)
- EN 1995-2:2004 Bölüm 2:Köprüler (Bridges)
Eurocode 6: Yığma Yapıların Tasarımı EN 1996 (Design of masonry structures) [12]
- EN 1996-1-1:2005 Bölüm 1-1:Güçlendirilmiş veya güçlendirilmemiş yığma yapılar için genel kurallar (General rules for reinforced and unreinforced masonry structures)
- EN 1996-1-2:2005 Bölüm 1-2:Genel kurallar-Yapısal yangın tasarımı (General rules - Structural fire design)
- EN 1996-2:2006 Bölüm 2:Tasarım hususları, malzeme seçimi ve yığma uygulamaları (Design considerations, selection of materials and execution of masonry)
- EN 1996-3:2006 Bölüm 3:Güçlendirilmemiş yığma yapılar için basitleştirilmiş hesap yöntemleri (Simplified calculation methods for unreinforced masonry structures)
Eurocode 8: Depreme dayanıklı yapı tasarımı EN 1998 (Design of structures for earthquake resistance)
- EN 1998-1:2004 Bölüm 1: Genel kurallar, sismik etkiler ve binalara ilişkin kurallar (Part 1: General rules, seismic actions and rules for buildings)
- EN 1998-2:2005 Bölüm 2: Köprüler (Part 2: Bridges)
- EN 1998-3:2005 Bölüm 3: Binaların değerlendirilmesi ve güçlendirilmesi (Part 3: Assessment and retrofitting of buildings)
- EN 1998-4:2006 Bölüm 4: Silolar, tanklar ve boru hatları (Part 4: Silos, tanks and pipelines)
- EN 1998-5:2004 Bölüm 5: Temeller, istinat yapıları ve jeoteknik hususlar (Part 5: Foundations, retaining structures and geotechnical aspects)
- EN 1998-6:2005 Bölüm 6: Kuleler, direkler ve bacalar (Part 6: Towers, masts and chimneys)
Kaynakça
- ^ "About the EN Eurocodes | Eurocodes: Building the future". eurocodes.jrc.ec.europa.eu. 22 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2024.
- ^ "Eurocodes family | Eurocodes: Building the future". eurocodes.jrc.ec.europa.eu. 22 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2024.
- ^ a b c d e f "Eurocodes history | Eurocodes: Building the future". eurocodes.jrc.ec.europa.eu. 22 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2024.
- ^ "Second Generation of the Eurocodes | Eurocodes: Building the future". eurocodes.jrc.ec.europa.eu. 19 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2024.
- ^ "Second generation of the Eurocodes: what is new? | Eurocodes: Building the future". eurocodes.jrc.ec.europa.eu. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2024.
- ^ "Eurocode: Basis of structural design | Eurocodes: Building the future". eurocodes.jrc.ec.europa.eu. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2024.
- ^ "Eurocode 1: Actions on structures | Eurocodes: Building the future". eurocodes.jrc.ec.europa.eu. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2024.
- ^ "Eurocode 2: Design of concrete structures | Eurocodes: Building the future". eurocodes.jrc.ec.europa.eu. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2024.
- ^ "Eurocode 3: Design of steel structures | Eurocodes: Building the future". eurocodes.jrc.ec.europa.eu. 2 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2024.
- ^ "Eurocode 4: Design of composite steel and concrete structures | Eurocodes: Building the future". eurocodes.jrc.ec.europa.eu. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2024.
- ^ "Eurocode 5: Design of timber structures | Eurocodes: Building the future". eurocodes.jrc.ec.europa.eu. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2024.
- ^ "Eurocode 6: Design of masonry structures | Eurocodes: Building the future". eurocodes.jrc.ec.europa.eu. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2024.
