İçeriğe atla

Eulipotyphla

Eulipotyphla
Yaşadığı dönem aralığı: 66-0 myö
Paleosen-Günümüz 
Sol üst köşeden itibaren saat yönünde: yılandiş, kirpi,[a] köstebek ve sivri fare
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Magna takım:Boreoeutheria
Klad:Laurasiatheria
Takım:Eulipotyphla
Waddell et al., 1999
Familyalar
  • †Amphilemuridae?
  • †Nyctitheriidae?
  • †Plesiosoricidae
  • Solenodonta
  • Erinaceota
    • Talpidae
    • Soricidae
    • Erinaceidae
Sinonimler
  • Euinsectivora

Eulipotyphla, filogenetik yapılandırmanın moleküler yöntemlerine daynark önerilmiş ve içinde artık geçerli olmayan polifiletik Lipothphla takımının Laurasiatheria kladında bulunan üyeleri içeren ama Afrotheria kladında bulunan üyelerini içermeyen[b] memelilerden oluşan bir takımdır.[1][2][3] Lipotyphla takımı da yine artık geçerli olmayan Insectivora takımından bir grup memelinin çıkarılmasıyla oluşturulmuş bir takımdı. Eulipotyphla, Latince "gerçek şişman ve kör" anlamına gelir.

Scrotifera kladının kardeş grubudur ve birlikte Laurasiatheria kladını oluştururlar.

Sınıflandırma

  • Takım Eulipotyphla (= 'Lipotyphla' - Afrosoricida = 'Erinaceomorpha' + 'Soricomorpha')
    • Familya Erinaceidae[4]
      • Alt familya Erinaceinae: kirpiler
      • Alt familya Galericinae
    • Familya Soricidae: sivri fareler[5]
      • Alt familya Crocidurinae
      • Alt familya Soricinae
      • Alt familya Myosoricinae
    • Familya Talpidae: köstebekler[6]
      • Alt familya Talpinae
      • Alt familya Scalopinae
      • Alt familya Uropsilinae
    • Familya Solenodontidae: yılandişler
    • † Familya Nesophontidae
    • † Familya Amphilemuridae
    • † Familya Nyctitheriidae
    • † Familya Plesiosoricidae

Roca et al. ve Brace et al. çalışmalarına dayanan günümüz taksonları arasında familya düzeyindeki ilişkileri gösteren kladogram:[2][7]

   Eulipotyphla   
 
 

†Nesophontidae

 
 

Solenodontidae

 
 
 
 

Talpidae

 
 
 

Soricidae

 
 

Erinaceidae

 
 
 
 

Filogenetik ağaç içindeki alt ve üst bazal alt kladlar Solenodonota ve Erinaceota alt takımlarıdır.[7] Bu iki dalın yaklaşık 72 ila 74 milyon yıl önce ayrıldığı tahmin edilmektedir.[7][8][9] Nesophontidae ve Solenodontidae familyalarının yaklaşık olarak 57 milyon yıl önce ayrıldığı tahmin edilmektedir.[7] Talpidae ile Soricidae'nin ve Soricidae ile Erinaceidae'nin ise yaklaşık olarak 69 ve 64 milyon yıl önce ayrıldıkları tahmin edilmektedir.[10]

Talpa europaea (Talpidae)
Erinaceus europaeus (Erinaceidae)
Sorex araneus (Soricidae)
Solenodon paradoxus (Solenodontidae); bu familyanın diğerlerinden Geç Kretase döneminde ayrıldığı tahmin edilmektedir.[8][9]
Eulipotyphla familyaları üyelerine örnekler

Notlar

  1. ^ Ya bir Batı Avrupa kirpisi ya da bir Doğu Avrupa kirpisi
  2. ^ Afrotheria kladında bulunan artık geçerli olmayan Lipothphla takımının üyeleri kendilerine ait Afrosoricida takımında sınıflandırılırlar.

Kaynakça

  1. ^ Douady, C. J.; Chatelier, P. I.; Madsen, O.; de Jong, W. W.; Catzeflis, F.; Springer, M. S.; Stanhope, M. J. (October 2002). "Molecular phylogenetic evidence confirming the Eulipotyphla concept and in support of hedgehogs as the sister group to shrews". Molecular Phylogenetics and Evolution. 25 (1): 200-209. doi:10.1016/S1055-7903(02)00232-4. PMID 12383761. 
  2. ^ a b Roca, A. L.; Bar-Gal, G. K.; Eizirik, E.; Helgen, K. M.; Maria, R.; Springer, M. S.; O'Brien, S. J.; Murphy, W. J. (10 Haziran 2004). "Mesozoic origin for West Indian insectivores". Nature. 429 (6992): 649-651. Bibcode:2004Natur.429..649R. doi:10.1038/nature02597. PMID 15190349. 
  3. ^ Bininda-Emonds, O. R. P.; Cardillo, M.; Jones, K. E.; MacPhee, R. D. E.; Beck, R. M. D.; Grenyer, R.; Price, S. A.; Vos, R. A.; Gittleman, J. L.; Purvis, A. (29 Mart 2007). "The delayed rise of present-day mammals". Nature. 446 (7135): 507-512. Bibcode:2007Natur.446..507B. doi:10.1038/nature05634. PMID 17392779. 
  4. ^ Kim, N.H.; Lim, S.J.; Chae, H.M.; Park, Y.C. (2017). "Complete mitochondrial genome of the Amur hedgehog Erinaceus amurensis (Erinaceidae) and higher phylogeny of the family Erinaceidae". Genetics and Molecular Research. 16 (1). doi:10.4238/gmr16019300. PMID 28198504. 
  5. ^ Dubey, S.; Salamin, N.; Ohdachi, S.D.; Barrière, P.; Vogel, P. (2007). "Molecular phylogenetics of shrews (Mammalia: Soricidae) reveal timing of transcontinental colonizations". Molecular Phylogenetics and Evolution. 44 (1): 126-137. doi:10.1016/j.ympev.2006.12.002. PMID 17267241. 
  6. ^ He, K.; Shinohara, A.; Helgen, K.M.; Springer, M.S.; Jiang, X.-L.; Campbell, K.L. (2017). "Talpid Mole Phylogeny Unites Shrew Moles and Illuminates Overlooked Cryptic Species Diversity". Molecular Biology and Evolution. 34 (1): 78-87. doi:10.1093/molbev/msw221. PMID 27795230. 
  7. ^ a b c d Brace, S.; Thomas, J. A.; Dalén, L.; Burger, J.; MacPhee, R. D. E.; Barnes, I.; Turvey, S. T. (2016). "Evolutionary History of the Nesophontidae, the Last Unplaced Recent Mammal Family". Molecular Biology and Evolution. 33 (12): 3095-3103. doi:10.1093/molbev/msw186. PMID 27624716. 
  8. ^ a b de Lazaro, Enrico (19 Mart 2018). "Solenodon Genome Sequenced". Sci-News.com. 19 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019. 
  9. ^ a b Grigorev, K.; Kliver, S.; Dobrynin, P.; Komissarov, A.; Wolfsberger, W.; Krasheninnikova, K.; Afanador-Hernández, Y. M.; Brandt, A. L.; Paulino, L. A.; Carreras, R.; Rodríguez, L. E.; Núñez, A.; Brandt, J. R.; Silva, F.; Hernández-Martich, J. D.; Majeske, A. J.; Antunes, A.; Roca, A. L.; O'Brien, S. J.; Martínez-Cruzado, J. C.; Oleksyk, T. K. (2018). "Innovative assembly strategy contributes to understanding the evolution and conservation genetics of the endangered Solenodon paradoxus from the island of Hispaniola". GigaScience. 7 (6): giy025. doi:10.1093/gigascience/giy025. PMC 6009670 $2. PMID 29718205. 
  10. ^ Springer, M. S.; Murphy, W. J.; Roca, A. L. (2018). "Appropriate fossil calibrations and tree constraints uphold the Mesozoic divergence of solenodons from other extant mammals". Molecular Phylogenetics and Evolution. 121: 158-165. doi:10.1016/j.ympev.2018.01.007. PMID 29331683. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Palaeognathae</span>

Palaeognathae kuşlar sınıfının ana alt sınıflarından birisidir. Struthioniformes, Rheiformes, Tinamiformes, Casuariiformes ve Apterygiformes takımlarını bir araya getirir. Bu alt sınıf içinde yaşayan 60 tür ile 5 familya ve 14 cinsi kapsar. Deve kuşları haricindeki diğer tüm takımlar Notopalaeognathae kladı içinde sınıflandırılır. Deve kuşları ise kendi alt kladlarına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Papaveraceae</span> çiçek açan bitkiler ailesi

Papaveraceae Ranunculales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pycnonotidae</span> Kuş ailesi

Pycnonotidae, Passeriformes takımına bağlı Afrika'da ve tropikal Asya'da yerleşim gösteren bir kuş familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Falconiformes</span> kuş takımı

Falconiformes, halen mevcut Falconidae (doğangiller) familyası ile birlikte birkaç Paleojen türünü içeren bir kuş takımıdır. Geleneksel olarak diğer gündüz yırtıcı kuşları Cathartidae, Sagittariidae, Pandionidae ve Accipitridae familyaları da Falconiformes takımı içinde sınıflandırılırdı. 2008 yılından beri yayımlanan çeşitli genomik araştırmalar ise Avustralaves kladının varlığını öne sürdü. Avustralaves kladı içinde Falconiformes'in en yakın akrabası Psittacopasserea kladıdır ve birlikte Eufalconimorphae kladını oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Nalburunlu yarasa</span>

Nalburunlu yarasa ya da Nalburun yarasa, Rhinolophidae yarasa familyasını oluşturan yarasalara verilen isimdir. Yaşayan tek cinsi olan Rhinolophus dışında soyu tükenmiş bir cins olan Palaeonycteris de tanımlanmıştır. Bazen Rhinolophidae familyası içinde de sınıflandırılan Hipposideridae familyası ile yakın akrabadır. Nalburunlu yarasalar altı alt cinse ve birçok tür grubuna ayrılırlar. Tüm nalburunlu yarasaların ortak atası 34 ila 40 milyon yıl önce yaşamıştır ancak bu familyanın coğrafi kökeni belirli değildir ve familya biyocoğrafyasını ortaya koyma çabaları sonuçsuz kalmıştır. Genetik kanıtların gösterdiği birçok tür kompleksinin olma olasılığının yanı sıra daha önceden ayrı bir tür olarak tanımlanmış yarasaların aslında başka taksonlardan çok az genetik farklılık göstermesi sonucu taksonomileri karmaşıktır. Çoğunlukla tropikal ve subtropikal bölgeler olmak üzere Afrika, Asya, Avrupa ve Okyanusya kıtalarında, Eski Dünya'da yaşarlar.

Papağansılar, tropikal ve subtropikal bölgelerin büyük bir bölümünde bulunan, Psittaciformes takımını oluşturan, 387 türü günümüzde yaşayan 402 tür kuştur. Takım üç üst familyaya ayrılır: Psittacoidea, Cacatuoidea ve Strigopoidea. Genel olarak pantropikal bir dağılıma sahip olan papağanların bazı türleri Güney yarımkürede ılıman bölgelerde de yaşar. Papağanlarda en büyük çeşitlilik Güney Amerika ve Avustralasya'da görülür.

<span class="mw-page-title-main">Neotropikal papağan</span>

Neotropikal papağanlar veya Yeni Dünya papağanları Güney ve Orta Amerika, Meksika ve Karayipler'de yaşayan 32 cins altıdaki yaklaşık 150 türü kapsar. Eskiden Kuzey Amerika'da da yaşanyan iki türden birinin nesli tükenmiştir. Galápagos Adaları gibi Pasifik'teki birkaç adada da yaşarlar. Mavi-sarı ara ve sarı başlı amazon papağanı gibi tanınan ve ikonik papağan türleri bu ailenin üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Sauropsida</span> dört üyeli omurgalılar grubu

Sauropsida, büyük ölçüde Reptilia sınıfına eşdeğer olan bir amniyot grubudur. Sauropsida, memelileri içeren amniyotların kladı olan Synapsida'nın kardeş taksonudur. Erken sinapsidler tarihsel olarak "memeli benzeri sürüngenler" olarak anılsa da, tüm sinapsidler, herhangi bir modern sürüngenden çok memelilerle daha yakından ilişkilidir. Sauropsidler ise memelilerden çok modern sürüngenlerle daha yakından ilişkili tüm amniyotları içerir. Buna, Linnaean taksonomisinde başlangıçta ayrı bir sınıf olarak adlandırılmasına rağmen, şu anda arkosauriyen sürüngenlerinin bir alt grubu olarak tanınan Aves (kuşlar) dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Opisthokont</span>

Opisthokontlar, hem hayvan hem de mantar alemlerini içeren geniş bir ökaryot grubudur. Daha önce "Fungi / Metazoa grubu" olarak adlandırılan opisthokontlar, genellikle bir sınıf olarak tanınır. Opisthokontlar, Apusomonadida ve Breviata ile birlikte daha büyük Obazoa kladını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Ferae</span> memeli kladı

Ferae, Carnivora ve Pholidota takımlarından oluşan bir memeli kladıdır. Carnivora ve Pholidota'nın bir grubu için alternatif bir isim olan Ostentoria da önerildi. Moleküler genetik çalışmalarca, günümüze kadar gelen Ferae'nin son ortak atasının yaklaşık olarak 78.9 milyon yıl önce yaşadığı tahmin edilmiştir. Creodonta gibi soyu tükenmiş birkaç takım da Ferae'nin üyeleridir.

<span class="mw-page-title-main">Nephrozoa</span> hayvan kladı

Nephrozoa, bilateria kladına bağlı bir kladdır. Neredeyse tüm hayvan şubelerini ve milyonlarca var olan türü, Protostomia (sırasız) ve Deuterostomes olmak üzere iki bölümde barındırır. Kardeş kladı Xenacoelomorpha'dır.

<span class="mw-page-title-main">Parafili (filogenetik)</span>

Taksonomide eğer bir grup en son ortak atası ve soyundan gelenlerin tamamını içeriyor ama genellikle bir ya da iki monofiletik alt grubu kapsamıyorsa bu grup dışarıda bırakılan alt gruplara nazaran parafiletik olarak adlandırılır. Parafiletik bir grup bir klad ya da ortak ata ile birlikte soyundan gelen tüm türlerin yer aldığı bir tür grubu olan monofiletik bir grup olamaz. Parafiletik grubun bir ya da daha fazla üyesi, dışarıda bırakılan grup ya da gruplara, parafiletik gruptan daha yakın akrabadır. Terim filogenetikte ve dilbilimde yaygın olarak kullanılır. Parafiletik gruplar sinapomorfiler ve simplesiomorfilerin birleşimi ile tanımlanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Tityridae</span>

Tityridae, Neotropikal biyocoğrafik bölgesinde ormanlarda ve ağaçlık alanlarda yaşayan kuşlardan oluşan, Passeriformes takımında sınıflandırılan bir kuş familyasıdır. Bu familya yer alan 45 tür önceden Tyrannidae, Pipridae ve Cotingidae familyalarında sınıflandırılıyordu. Hepsi küçük ve orta boylarda kuşlardır. Iodopleura pipra türünün boyu 9,5 cm, ağırlığı 10 g. iken Tityra semifasciata türünün boyu 24 cm. ağırlığı da 88 g. civarındadır. Çoğunun kuyruğu görece kısa, kafaları da büyüktür.

<i>Hyliota</i>

Hyliota, Passeriformes takımında sınıflandırılan monotipik Hyliotidae familyasında yer alan tek kuş cinsidir. Afrika'da yaşayan dört tür içerir. Bu cinsin taksonomik konumu uzun süredir tartışmalıydı. Önceden Sylviidae, Platysteiridae, Malaconotidae ya da Muscicapidae gibi farklı familyalar içinde sınıflandırıldı. Mitokondriyal DNA analizi Passerida kladında en yakın akrabasının olmadığını gösterdi ve artık kendi familyalarında sınıflandırılmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Pinnipedimorpha</span>

Pinnipedimorpha, Phoca ve Enaliarctos'un son ortak atasını ve bu atasal taksonun tüm torunlarını içerecek şekilde tanımlanan arctoid etçillerin bir kök kladıdır. Bilim insanları, ya ayılarla ya da musteloidlerle daha yakından ilişkili olduklarından, hangi arktoid etobur soyunun pinnipedimorflara en yakın akraba olduğu konusunda hala tartışıyorlar.

<span class="mw-page-title-main">Solenodontidae</span> Memeli familyası

Solenodontidae, Eulipotyphla takımı içinde sınıflandırılan bir memeli familyasıdır. Familya içinde yer alan memeli türleri zehirli, gececil, yeraltında çukur kazan böcekçil hayvanlardır. Günümüzde yaşayan iki türü bulunur. Her iki tür de habitat yok olması ve yaşadıkları adalara yılanlar ve kemiricilerle mücadele etmek amacıyla insanlar tarafından sokulmuş yerel olmayan kediler, köpekler ve firavunfareleri tarafından avlanma tehditleri ile karşı karşıyadır.

<i>Nesophontes</i>

Nesophontes, Eulipotyphla memeli takımı içinde sınıflandırılan soyu tükenmiş monotipik Nesophontidae familyasında yer alan tek cinstir. Bu cins içinde sınıflandırılan hayvanlar yaklaşık 5 ila 15 cm. uzunluğunda, ince uzun bir baş ile burna sahip, uzun kuyruklu, böcekçil küçük memelilerdi. Jamaika haricinde Büyük Antiller, Küba, Hispanyola, Porto Riko, Amerika Birleşik Devletleri Virjin Adaları ve Cayman Adalarına endemiktiler.

<span class="mw-page-title-main">Laurasiatheria</span> memeli üst takımı

Laurasiatheria, Eulipotyphla takımı ile Scrotifera kladını içeren bir plasentalı memeliler üst takımıdır. Kardeş grubu Euarchontoglires ile birlikte Boreoeutheria magna takımını oluşturur. Laurasiatheria taksonu içinde sınıflandırılan hayvanların benzer gen dizilimlerine dayanarak keşfedildi. Grubu birleştirmek için ortak anatomik özellikler henüz ortaya konmadı. Laurasiatheria kladı DNA dizilim analizleri ve retrotranspozon varlık/yokluk verilerine göre temellendirildi. Üst takım, Pangea bölünmeye başladıktan sonra Gondvana'dan ayrılan Lavrasya süperkıtasında ortaya çıktı. En son ortak atasının yaklaşık olarak 76 ila 90 milyon yıl önce soyunun ayrıldığı varsayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Chlamyphoridae</span>

Chlamyphoridae, Cingulata takımında sınıflandırılan bir memeli familyasıdır Glyptodontinae alt familyası geleneksel olarak günümüz armadillolarının oluşturan grubun dışında kök grup zırhlı memeliler olarak kabul edilmiş olsalar da artık günümüzde soyu tükenmiş Dasypodidae familyasının morfolojik kanıtlara dayanarak parafiletik olabileceği yönünde spekülasyonlar yapılmıştı. 2016 yılında yapılan Doedicurus mtDNA analizi, bu grubun Chlamyphorinae ve Tolypeutinae alt familyalarının oluşturduğu bir kladın kardeş grubu olduğunu ve günümüz armadilloları arasına yerleşmiş olduğunu gösterdi. Bu nedenle Dasypus haricinde soyu tükenmiş tüm armadillolar yeni bir familya içinde sınıflandırılmaya başlandı.

<span class="mw-page-title-main">Anomaluromorpha</span>

Anomaluromorpha, Rodentia takımı içinde sınıflandırılan bir memeli alt takımıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.