İçeriğe atla

Etrak Nehri

Etrak Nehri
Konum
Ülke(ler)Hazar Denizi
Genel bilgiler
KaynakKopet Dağı
Ağız-28 m
Uzunluk669 km[1]
Havza alanı27 300 km²[1]
Debi9,2 m³/sn

Etrak Nehri, (Farsça:اترک, Türkmence: Etrek derýasy) İran'ın kuzeydoğu dağlarından doğan, Türkmenistan'da Hazar Denizi'nin GD köşesine dökülen nehir.

669 km uzunluğundaki Etrak Nehri'nin 204 km'si Türkmenistan'da akar. Ortalama debisi 9,2 m³/sn, havza alanı 27 300 km²'dir. 37°6′9″K 58°34′41″D / 37.10250°K 58.57806°D / 37.10250; 58.57806 konumundan kaynağını alır, 37°9′6″K 54°0′9″D / 37.15167°K 54.00250°D / 37.15167; 54.00250 konumundan Hazara ulaşır.

İran'da yukarı çığırında, dar ve derin vadilerde hızlı akan bir nehirdir. Suların coşkun olduğu zamanlarda Hazar Denizi'ne ulaşır, diğer zamanlar vahaları sulama amaçlı kullanılır. Sumbar Çayı zamanında Etrak'ın sağ kolu idi. Sulama amaçlı istifade edildiğinden ancak taşkın zamanları Etrak'a dökülür. Sığlaşmadan dolayı mersin balıklarının yumurtlaması 20. yy ortalarında kesildi. Böylece Hazar'a dökülen nehirlerden mersin balığı türlerinin yaşamadığı tek nehir oldu.

İran'da Nişabur ve Kopet dağları arasında dar vadilerden akar. Sonra vadisi genişler. Eskiden Hazar'a dökülürken, Hazar Denizine yakın deltasında bataklıklar oluşturur. Kaynağını yağmur, kar ve kaynak suları oluşturur. İlkbahar-yaz başlarında coşkun akar, yaz sonu, sonbahar ve kışın akım düşüktür.

Kaynakça

  1. ^ a b "Атрек". Großen Sowjetischen Enzyklopädie. 30 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hazar Denizi</span> Dünyanın en büyük gölü

Hazar Denizi dünyanın en büyük gölü veya eksiksiz bir deniz olarak sınıflandırılan dünyanın en büyük iç su kütlesidir. Adını Hazar Kağanlığı'ndan almıştır. Güneydoğu Avrupa ve güneybatı Asya'dadır ve dünyanın en büyük tuzlu su gölüdür. Hem deniz, hem de göl özelliklerini taşımaktadır. Petrol yataklarınca zengindir. Tektonik göllere örnektir. Endoreik bir havza olarak, Avrupa ile Asya arasında, Kafkasya'nın doğusunda, Orta Asya'nın geniş bozkırlarının batısında ve Batı Asya'daki İran platosunun kuzeyinde yer almaktadır. Denizin yüzey alanı 371.000 km2 ve hacmi 78.200 km3'tür. Tuzluluk oranı yaklaşık %1,2 olup, bu oran çoğu deniz suyunun tuzluluğunun yaklaşık üçte biri kadardır. Kuzeydoğuda Kazakistan, kuzeybatıda Rusya, batıda Azerbaycan, güneyde İran ve güneydoğuda Türkmenistan ile sınırlanmıştır. Hazar Denizi çok çeşitli canlı türlerine ev sahipliği yapmaktadır ve en çok havyar ve petrol endüstrileriyle tanınmaktadır. Petrol endüstrisinden kaynaklanan kirlilik ve Hazar Denizi'ne akan nehirler üzerine inşa edilmiş barajlar, denizde yaşayan organizmaları olumsuz etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dicle</span> Türkiyeden Iraka akan ırmak

Dicle ırmağı, Fırat ırmağı ile birlikte Mezopotamya'yı oluşturan iki büyük nehirden en doğuda olanıdır. Türkiye'de bulunan Elazığ ilinin Sivrice ilçesinden doğan nehir, Irak boyunca akar ve Fırat'la birleşerek Şattülarap'ta Basra körfezine dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Aras</span> Türkiye, Ermenistan, Azerbaycan ve İrandan geçerek Hazar Denizine akan nehir

Aras Nehri, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde doğup, Kura Nehri ile birleşerek Hazar Denizi’de dökülen bir nehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Göksu</span> Türkiyede akarsu

Göksu Antalya, Konya, Karaman ve Mersin illerinden akan ve Mersin ili Silifke ilçesi güneyinde Akdeniz'e dökülen bir nehirdir. Göksu Nehri'nin uzunluğu 260 km, havza alanı 10.000 km²'dir. Aşağı yukarı aynı uzunlukta iki kolu vardır: Kuzey kolu Gökçay, güney kolu ise Gökdere'dir, ikisinin kaynağı da Toros Dağları'ndaki Geyik Dağları'ndan çıkar. Geyik Dağları Antalya-Gündoğmuş ve Konya-Hadim arasındadır ve Alanya'nın 50 km kuzeyinde bulunur. Bu iki kol Karaman-Ermenek'i geçtikten sonra Mut'un güneyinde birleşerek Göksu adını alır ve daha sonra Silifke güneyinde Paradeniz adıyla bilinen deltada Akdeniz'e dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Ren</span> İsviçre Alplerinde doğup Rotterdamda denize dökülen bir nehir

Ren,, Avrupa kıtasının en büyük nehridir. Nehir, güneydoğu İsviçre Alpleri'ndeki İsviçre'nin Graubünden kantonunda başlar. İsviçre-Lihtenştayn, İsviçre-Avusturya ve kısmen İsviçre-Almanya sınırlarından geçer. Lihtenştayn ve Fransa sınırlarından geçip kuzeye kıvrılır, Almanya'da Renanya'dan geçerken batıya döner ve Hollanda topraklarını da katettikten sonra Rotterdam'da Kuzey Denizi'ne dökülür. 1230 km. uzunluğuyla Batı Avrupa'nın önemli nehirlerinden biridir. 9.973 kilometrekarelik bir alanı boşaltır ve adı Keltçe Rēnos'tan gelir. Almanya'da nehrin adını taşıyan Kuzey Ren-Vestfalya ve Rheinland-Pfalz adlarını taşıyan 2 eyalet vardır.

<span class="mw-page-title-main">Aare</span>

Aare İsviçre'de ırmak, Ren'in kolu: 295 km. Havzası 17600 km², rejimi Alp tipidir. Grimsel'in eteğinde 1879 m yükseklikte doğar. İsviçre'nin başlıca ırmağı olan Aar, Bern'e kadar çok turistik bir Alp vadisine akar. Aşağı bölümünde Mitteland'ın büyük bölümünü akaçlayarak Biel gölünü geçer ve Jura'nın eteğini boylar. Irmağın bu bölümünde yapılan hidro elektrik santrallar, Biel, Oltan, Solothurn, Aarau kentlerinde uran tesisleri kurulmasını kolaylaştırmıştır. Daha sonra başlıca kolları Reuss ve Limmat'ı alan Aar, Waldshut'un karşısında Ren'le buluşur.

<span class="mw-page-title-main">Urmiye Gölü</span> İranın kuzeybatısındaki tektonik oluşumlu tuz gölü

Urmiye Gölü, İran'ın kuzeybatısında, Batı Azerbaycan Eyaleti ile Doğu Azerbaycan Eyaleti arasında bulunan tektonik oluşumlu tuz gölü.

<span class="mw-page-title-main">Ceyhun</span> Orta Asyanın en uzun nehirlerinden biri

Ceyhun Alp ya da Amuderya, Orta Asya'nın en uzun ırmaklarından biridir. Ceyhun, Afganistan'dan, Pamir ve Hindukuş dağlarının kesiştiği yerden, yaklaşık 4950 m rakımdaki kaynağından Aksu adı altında doğarak batıya doğru ilerler ve kuzeyden, başlıca Pamir Vahan suyu, Kızılsu (Vahş/Uranovodsk), Kâfirnihân ve Surhân, güneyden de Kökçesu kollarını kendisine katarak Kunduz-Belh hizasında kuzeybatıya döner. Bu dönüşten sonrası bir bölümü çöller ve stepler içinde kurak iklim kuşağından geçerek, hiçbir kol kendisine katılmadan kuzeybatı yönünde ilerler ve sonunda değişik kollara ayrılarak Aral Gölü'ne suyunu boşaltır. 2540 km uzunluğundaki ırmağın kıyılarında tarih boyunca önemli yerleşim merkezleri kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İran coğrafyası</span>

İran, Güneybatı Asya'da, Umman Körfezi, Fars Körfezi, Hazar Denizi, Irak, Türkiye ve Pakistan arasında bir coğrafik konuma sahiptir. İran yeryüzündeki en dağlık ülkelerden biridir. Dağlar, üzerlerinde ana tarım ve yerleşim bölgelerinin yer aldığı çok sayıda dar havza veya platoyu çevrelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Akçay Nehri</span> Aydında bir akarsu

Akçay, Büyük Menderes Nehrinin kollarından biridir. Antik çağda nehre Harpasos adı verilmiştir. Muğlanın kuzeydoğusundaki dağlık alanlardan doğan Akçay, Denizli ilinin güneybatısında Beyağaç yakınlarından geçer. Buradan ağırlıklı olarak batı-kuzeybatı yönünde akar. Denizli-Muğla il sınırını oluşturur. Tavas yönünden gelen Yenidere'yi alır. Nehir Aydın iline ulaşır ve burada Kemer Barajı tarafından baraj gölünde toplanır. Akçay, daha sonra barajdan geçerek Bozdoğan ilçesinden kuzeye doğru geniş bir vadi boyunca akar ve Nazilli şehrinin altı kilometre güney-güneybatısında Büyük Menderes'e dökülür. Uzunluğu 116 km'dir. Karacaören, Doğançay ve Mortuma çayı Akçay'ın önemli kollarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kocaçay</span> Türkiyede akarsu

Kocaçay, Balıkesir ili topraklarında, Madra Dağı'ndan doğup, Manyas Kuşgölü'ne dökülen akarsu.

<span class="mw-page-title-main">Rus mersin balığı</span>

Rus mersin balığı, Rusmersini balığı, Tuna mersin balığı, Elmas mersin balığı olarak da bilinmektedir. Azerbaycan, Bulgaristan, Gürcistan, İran, Kazakistan, Romanya, Rusya, Türkiye, Türkmenistan ve Ukrayna'da görülen bir mersin balığı türüdür. Ayrıca Hazar Denizi'nde de bulunmaktadır. Şu anda nesli kritik tehlikedeki türler arasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Efrenk Çayı</span> Mersin üzerinden geçerek Akdenize dökülen çay

Efrenk Çayı (Müftü Çayı), eskiden Suntras, Bolkar Dağları'ndan doğan, Mersin şehir merkezinden geçerek, limanın batısından Akdeniz'e dökülen akarsu.

<span class="mw-page-title-main">Mezitli Çayı</span> Akdenize dökülen antik çay

Mezitli Deresi Toros Dağları'ndan doğup, Mersin, Mezitli şehir merkezinden Akdeniz'e dökülen akarsu. Antik adı Liparis Çayıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sulak Nehri</span>

Sulak Nehri, Rusya, Dağıstan'da bulunan, Hazar Denizi'ne dökülen akarsu. Hazar'a döküldüğü deltasında sazlık ve bataklık arazi bulunduğundan bu ismi almıştır.

Van Gölü Kapalı Havzası, Doğu Anadolu Bölgesi'nin doğusunda, Van Gölü'ne sularını döken akarsuların oluşturduğu kapalı havza.

Karasu Çayı, Van ili sınırlarında, Van Gölü'ne doğudan dökülen akarsu. Van Gölü Kapalı Havzasında yer alır. Özalp ilçesi kuzeyinde, İran sınırında 2850 m yükseltili Pirreşit Dağı ve Ahta Dağı'nın kaynak sularının birleşmesiyle doğar. Erçek Gölü'nün yakınından geçerek göle ulaşır.

<span class="mw-page-title-main">Kocadere (Kırklareli)</span> Kırklareli ilinde doğan Bulgaristan topraklarında Karadenize dökülen akarsu

Kocadere, Kırklareli ilinde doğan Bulgaristan topraklarında Karadeniz'e dökülen akarsu.

<span class="mw-page-title-main">Dandalaz Çayı</span> Büyük Menderesin kolu olan akarsu

Dandalaz (Marsynus) Çayı, Aydın ili Karacasu ilçe merkezinden geçen, Büyük Menderes'in kolu olan akarsu. Büyük Menderes vadisine GD yönünden açılan, doğuda Akdağ ile batıda Karıncalıdağ arasında GD-KB uzanışlı tektonik vadi içinde akar. Kaynağını Akdağ yamaçlarından Dedeler köyünden alır. Uzunluğu 60 km'dir.

<span class="mw-page-title-main">Türkmenistan coğrafyası</span>

Türkmenistan, Orta Asya'da karayla çevrili bir ülkedir ve batıda Hazar Denizi, güneyde İran ve Afganistan, kuzeydoğuda Özbekistan ve kuzeybatıda Kazakistan ile komşudur. 1991'in sonunda Sovyet sonrası devletlerin çoğu tarafından oluşturulan gevşek federasyon olan Bağımsız Devletler Topluluğu'nun (BDT) en güneydeki cumhuriyetidir.