Etimesgut Camii
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Etimesgut, Ankara, Türkiye |
| Koordinatlar | 39°55′01″K 32°42′31″D / 39.91694°K 32.70861°D |
| İnanç | İslam |
| Mezhep | Sünnilik |
| Açılış | 1965 |
| Durum | Terk edilmiş |
| Yönetici | Türk Silahlı Kuvvetleri |
| Mimari | |
| Mimar(lar) | Cengiz Bektaş |
| Mimari tür | Cami |
| Mimari biçim | Modern mimari |
| İnşaat başlangıcı | 1964 |
| Tamamlanma | 1965 |
| Özellikler | |
| Kubbe sayısı | Yok |
| Minare sayısı | Yok |
| Malzemeler | Betonarme |
Etimesgut Camii veya diğer adıyla Etimesgut Zırhlı Birlikler Camii;[1] Ankara'nın Etimesgut ilçesinde bulunan bir camidir. 1965 yılında inşaatı tamamlanan yapı, Türkiye'deki ilk modern tasarımlı camilerden biri olarak kabul edilir.[2]
Tarihçe
Günümüzde eski Zırhlı Birlikler Okulu ve Eğitim Merkezi arazisinin içinde kalan Etimesgut Camii'nin inşasının gündeme gelişi, Türk mimar Cengiz Bektaş'ın yedek subay olarak askerlik görevini yaptığı döneme rastlar. O zamanki alay komutanının Bektaş'tan 1000 kişi kapasiteli bir cami tasarlamasını istemesi üzerine çalışmalara başlayan mimar, gerekli altyapı ve kaynak araştırmalarını yaptıktan sonra ordunun imkanlarını kullanarak 300 kişilik bir cami yapılabileceği bilgisini iletir. 1964 yılında, o dönem Cengiz Bektaş'la birlikte görev yapmakta olan erlerin de işgücü olarak destek vermesiyle başlayan inşaat 1965 yılında tamamlanır ve Etimesgut Camii faaliyete geçer.[3]
Mimari
Üç farklı kotta ve altıgen formda inşa edilmiş olan Etimesgut Camii'nin iç ve dış mekan özellikleri göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye'deki geleneksel cami mimarisinin kalıpları dışına çıkılarak tasarlanmış bir yapı olduğu söylenebilir. Dolayısıyla, hemen hemen aynı dönemde inşa edilmiş olan Kınalıada Camii ile birlikte ülkedeki ilk modern camilerden biri olarak kabul edilir.[2] Her ne kadar tasarımındaki bu yenilikçi anlayış, yapının mimari olan Cengiz Bektaş'ın yorumundan kaynaklansa da; böylesi bir projenin hayata geçirilebilmesindeki önemli etkenlerden biri de yaptıranın Türk Silahlı Kuvvetleri olmasıdır.[4]
Klasik mimaride camilerle özdeşleşen minare ve kubbe gibi yapısal elemanlara yer verilmeden tasarlanıp inşa edilen Etimesgut Camii, bu yönüyle alışılagelmişin dışında bir örnek olarak karşımıza çıkar. Üst kattaki kadınlar bölümüne ulaşımı sağlayan merdivene farklı bir yorum katılarak bunun aynı zamanda bir minare işlevi görmesi sağlanmış; çatı ve duvarlar arasındaki ince yırtığın ise geleneksel camilerdeki kubbe figürünü temsil etmesi düşünülmüştür. Dolayısıyla dışarıdan bakıldığında ilk bakışta buranın bir ibadethane olduğunu ayırt etmek zordur.[5]
İç mekânın aydınlatılması, duvarlar arasında bırakılan dikey kesitler ile bina örtüsünün altındaki dar ve yatay açıklıklar aracılığıyla sağlanır. Yani mimar, ışık ve namaz vakitleri arasında bir ilişki kurarak yapının sabah, öğle ve ikindi saatlerinde farklı açılarla ışık almasına yönelik bir tasarım yapmıştır. Akrep ve yelkovan gibi sürekli yer değiştiren ışık ve gölgeler, mekânın bir güneş saati olarak kurgulandığına işaret eder. Kıble duvarının dışındaki beş duvar Peygamber Muhammed ve Dört Halife'yi simgelerken, içeriye sızan ışık ise sonsuzluk döngüsüne bir gönderme teşkil eder.[5]
Kaynakça
- ^ Kurtuluş, Emirhan (30 Ocak 2021). "Etimesgut Zırhlı Birlikler Cami". Mimari Düşünce Platformu. 2 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2022.
- ^ a b Melek Kutlu; Halil İbrahim Düzenli (Haziran 2016). Alver, Köksal (Ed.). "Cumhuriyet Dönemi İstanbul'unda Cami Mimarisi". Sosyoloji Divanı. 4 (7). Academia.edu. ss. 89-108. ISSN 2147-8902. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2022.
- ^ "Etimesgut Cami - Cengiz Bektaş". Mimarizm. Mimarlık ve Tasarım Yayın Platformu. 4 Mart 2008. 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2022.
- ^ Kutlu, Melek (Ekim 2012). "Geçmişten Günümüze Cami Mimarisinde Etkin Güç Olarak: Dönemsel Aktörler". Gelenekten Geleceğe Cami Mimarisinde Çağdaş Tasarım ve Teknolojiler. Academia.edu. ss. 105-114. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2022.
- ^ a b Herek, Deniz (31 Ağustos 2020). "Mekân Kimliği ve Onu Modelleyen Işığın Şiiri: Etimesgut Camii 1965-1966". Arkitera. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2022.
Dış bağlantılar
- SALT'ta Etimesgut Camii Tasarım Projesi 31 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- SALT'ta Etimesgut Camii'nin Fotoğrafları
