İçeriğe atla

Eteriani

Eteriani (Gürcüceეთერიანი, "Eteri'nin hikayesi") aşk temalı bir Gürcü halk destanıdır. Günümüze muhtemelen 10. veya 11. yüzyıldan kalma 70 adet şiir ve sözlü nesirler sayesinde ulaşmıştır. Hikâyenin farklı versiyonları Megrelce, Lazca ve Svanca gibi kardeş dillerde de görülmektedir.

Eteriani , Sindirella benzeri bir aşk hikâyesidir. Köylü kızı Eteri'ye âşık olan Prens Abesalom babasına karşı çıkarak Eteri ile evlenmeye karar verir. Bir başka saraylı olan Murman da Eteri'ye aşık olur ve evliliğinin gerçekleşmemesi için ruhunu şeytana satar. Murman, büyü yoluyla, Eteri'yi hasta eder ve prensi kızı ona teslim etmeye ikna eder, çünkü Murman bu hastalığın tek şifasına sahiptir. Abesalom ayrılığın acısına dayanamaz ve ölür. Abesalom'un ölümünü duyan Eteri intihar eder. İki aşık birlikte gömülürler, ancak Murman kendisini çiftin arasına canlı olarak gömer. Murman, ölümünden sonra bile aşıkların bir araya gelmesini engeller: mezarın üzerinde bir çit büyür, bu çit, Abesalom ve Eteri'nin mezarlarında yetişen gül ile menekşenin arasına girer ve çiçekleri birbirinden ayırır.

Gürcü basını, bu halk destanının masal olarak ilk versiyonu 1858'de bastı. Gürcü halk araştırmacısı Petre Umikaşvili tarafından daha kapsamlı bir yayın 1875 yılında basıldı. Bu destan, Gürcü yazar Vaja Pşavela'nın Eteri adlı şiirini yazmasına ilham olmuştur. Ayrıca, besteci Zakaria Paliaşvili'nin "Abesalom ve Eteri" adlı klasik operasına ilham olmuştur.

Kaynakça

  • (Gürcüce) Chikovani, Mikheil. "ეთერიანი" (Eteriani). K’art’uli sabch’ot’a ents’iklopedia (Gürcistan Sovyet Ansiklopedisi), Cilt 4, s. 48. Tiflis: 1979.
  • Shorena Kurtsikidze & Vakhtang Chikovani, Ethnography and Folklore of the Georgia-Chechnya Border: Images, Customs, Myths & Folk Tales of the Peripheries, Munich: Lincom Europa, 2008.

İlgili Araştırma Makaleleri

Türklerin Anadolu'ya geldikten sonra edebiyatları iki gruba ayrılmıştır. Arapça ve Farsçayı çok iyi bilen aydınların oluşturduğu "Yüksek Zümre Edebiyatı" ve İslam öncesinden gelen sözlü bir "Halk Edebiyatı". Anadolu'ya göç eden Türkler arasında aynı ayrım devam etti. Medrese eğitimi gören aydın kesim Arap ve Fars edebiyatlarının tesirini devam ettirirken, halk yine saz şairleri aracılığıyla halk edebiyatını devam ettirdi. Dolayısı ile Anadolu Türk Edebiyatı iki grupta incelenmektedir. Bu gruplardan biri halk edebiyatıdır.

<span class="mw-page-title-main">Leylâ ile Mecnun</span> Arap efsanesine dayanan aşk hikâyesi

Leylâ ile Mecnun, Arap efsanesine dayanan klasik bir aşk hikâyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Âdile Sultan</span> Osmanlı Padişahı II. Mahmudun kızı

Âdile Sultan, Türk Divan edebiyatı şairi. Sultan II. Mahmut'un kızı, Sultan Abdülmecid'in kız kardeşi.

Âşık halk edebiyatı, halk diliyle ve hece vezniyle meydana getirilen, saz eşliğinde söylenen şiirlerden oluşan geleneksel Türk edebiyatı dalıdır. âşıkların oluşturduğu eserlerin bütününe verilen isimdir.Halk edebiyatı içerisinde yer alır. Anonim ürünlerin dışında kalan şiirlerin oluşturduğu edebi ürünler toplamıdır. Kimi âşıkların başından geçen ve yaygınlaşıp ünlenen hikâyeler de âşık edebiyatı içinde incelenir.

<span class="mw-page-title-main">Vaja Pşavela</span>

Vaja Pşavela, Gürcü edebiyatının en önemli adlarından biridir. Büyük ölçüde mitolojiden esinlenerek son derece farklı eserler vermiştir. Yapıtlarına felsefi boyutlar kazandırmış ve büyük şairlik yeteneğiyle özgün bir şiirsel dünya yaratmıştı. Yaşamının büyük bölümünü dağlarda, ıssız yerlerde geçirmesine karşın, o da İlia Çavçavadze ve Akaki Tsereteli gibi, tüm yaşamı boyunca ülkesine hizmet etmeyi bir borç olarak kabul etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şota Rustaveli</span>

Şota Rustaveli ya da kısaca Rustaveli, Orta Çağ'da yaşamış Gürcü şair. Gürcistan'ın Altın Çağı'nın öne çıkan en önemli şairidir ve Gürcü edebiyatına en çok katkı yapan yazarlardandır. Rustaveli, Gürcüler'in milli epik şiiri Kaplan Postlu Şövalye'nin yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Niko Pirosmani</span>

Niko Pirosmani ya da Niko Pirosmanaşvili, ünlü Gürcü halk ressamıdır. Naif sanatın öncüsü kabul edilir.

Kayıkçı Kul Mustafa, Türk halk edebiyatının Bektaşî koluna bağlı halk ozanı. Şairin doğum ve ölümüyle ilgili net bilgiler bulunmamakla beraber; 17. yüzyıl ozanı olduğu belirlenebilmiştir. Kimi kaynaklarca 1658'de öldüğü rivayet edilmektedir. Ancak bu iddianın tersi olarak 1659'dan sonra öldüğünü savunan araştırmalar da vardır. Edebiyatçı Ahmet Kabaklı ise Kayıkçı Kul Mustafa'nın ölümünün 1646'dan sonra gerçekleştiğini söylemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türk edebiyatı</span> Türkçe yazılmış edebî eserler

Türk edebiyatı, Türk yazını veya Türk literatürü; Türkçe olarak üretilmiş sözlü ve yazılı metinlerdir.

Karacaoğlan, şiirlerine 17. yüzyılda yazılmış mecmualardan beri rastlanan ünlü saz şairidir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan müziği</span>

Azerbaycan müziği, Kafkas, Orta Asya ve İran ağırlıklı etkileri görülür. Tar, kemençe, ut, bağlama, balaban, zurna, kaval, nağara, garmon, tütek, tef ve davul kullanılan başlıca müzik aletleridir.

<span class="mw-page-title-main">Tristan ve İsolde</span>

Tristan ve İsolde 12. yüzyıldan beri birçok varyasyonla yeniden anlatılan bir romantizm hikâyesidir. Hikâye, Kernevek şövalyesi Tristan ve İrlandalı prenses Iseult arasındaki yasak aşkları hakkında bir trajedidir. Anlatı, Lancelot ve Guinevere'nin Kral Arthur romantizminden önce gelir. Batı sanatı ve edebiyatı üzerinde önemli bir etkisi olmuştur. Hikâyenin ayrıntıları bir yazardan diğerine farklılık gösterse de genel konu yapısı hemen hemen aynıdır.

Beren ; J. R. R. Tolkien'in Orta Dünya'sında bir hayali kahraman. Hikâyesi Beren ve Lúthien'in hikâyesi Silmarillion kitabında yer alır, Yüzüklerin Efendisi kitabında da değinilir.

<span class="mw-page-title-main">Annabel Lee</span>

"Annabel Lee", Amerikalı şair ve yazar Edgar Allan Poe'nun yazdığı son şiirdir. 1849'da yazılan şiir aynı yıl, Poe'nun ölümünün hemen ardından yayınlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ferhat ile Şirin</span>

Ferhat ile Şirin, klasik Türk edebiyatında ve Türk halk edebiyatında işlenen bir klasik aşk macerasıdır.

Ahmet Poyrazoğlu, öğretmen, aşık ve halk ozanıdır.

Genç Osman Destanı, 17. yüzyılda Kayıkçı Kul Mustafa tarafından yazılan ve Türk halk edebiyatının en önemli epik eserlerinden biri sayılan duygusal koçaklamadır. Yapıtta Osman adındaki genç bir yeniçerinin savaş sırasındaki yiğitliği ve ölümü anlatılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nikoloz Barataşvili</span> Gürcü şair

Nikoloz Baratashvili, Gürcü şair. Avrupa romantizmini Gürcü edebiyatına tanıtan kişi olarak bilinir. Genç yaşta ölümü nedeniyle geride az sayıda şiiri kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Âşıkları</span>

Azerbaycan'da Âşık sanatı, şiir, hikâye anlatma, dans, vokal ve enstrümantal müziği geleneksel bir performans sanatında birleştirir. Bu sanat Azerbaycan kültürü'nün sembollerinden biridir ve ulusal kimliğin bir koruyucusu olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Zakaria Paliaşvili</span> Gürcü besteci

Zakaria Petres dze Paliaşvili ya da bilinen adıyla Zachary Petrovich Paliashvili, Gürcü bir besteciydi. Gürcü klasik müziğinin kurucularından biri olarak kabul edilen eseri, halk şarkıları ve hikâyelerinin 19. yüzyıl Romantik klasik temalarıyla eklektik birleşmesi ile tanınır. Gürcistan Filarmoni Derneği'nin kurucusu ve Tiflis Devlet Konservatuvarı'nın başkanıydı. Tiflis'in Gürcistan Ulusal Opera ve Bale Tiyatrosu, 1937'de onuruna seçildi. Paliaşvili'nin müziği, Gürcistan Millî Marşı'nın temelini oluşturmaktadır.