İçeriğe atla

Etem Tem

Ethem Tem
Doğum1895
Halep, Osmanlı Devleti
Ölüm1971
Ankara, Türkiye
VatandaşlıkTürk
Meslek
Tanınma nedeniTürk Kurtuluş Savaşı'nı görüntülemesi.
Önemli eser(ler)Atatürk Kocatepe'de fotoğrafı

Etem Hamdi Tem (1895, Halep - 1971, Ankara), Türk fotoğrafçı.

Kurtuluş Savaşı sırasında Batı cephesinin fotoğrafçılığını, 10 Kasım 1938'de öldüğü güne kadar Mustafa Kemal Atatürk'ün özel fotoğrafçılığını yaptı.

Millî Mücadele'nin sembolü haline gelmiş birçok fotoğrafta emeği olan Etem Tem, Büyük Taarruz'un henüz başladığı zaman Kocatepe'de çekilmiş sembolik fotoğrafını yaratan kişidir.[1]

Yaşamı

Atatürk'ün Kocatepe'de fotoğrafı

1895 yılında Halep'te doğdu.[2] I. Dünya Savaşı öncesindeki yaşamına ilişkin bilgiler sınırlıdır. I. Dünya Savaşı'nda Kafkas cephesinde savaşmış ve çok sayıda fotoğraf çekmiştir.[3] Savaşın sonra erip Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasından sonra mütareke hükümleri çerçevesinde Batum'dan ayrılıp Gülcemal vapuru ile İstanbul'a gitti.[4]

16 Mart 1920'de İstanbul'un işgalini gördü ve Millî Mücadele'ye katılmanın yollarını aradı. Önce İzmir'e gitti, orada Yunanlar tarafından tutuklandı, bir süre tutuklu kaldıktan sonra bir Fransız vapuru ile Mersin'e ve ardından Antalya'ya gitti.[4][5] Antalya'da bir İtalyan fotoğrafçısından bir fotoğraf makinesi edinen Ethem Bey, oradan Ankara'ya geçti. Erkan-ı Harbiye'de görevlendirildi; asteğmen rütbesi ile ordunun resmi fotoğrafçısı oldu.

Milli Mücadele'nin ilk dönemlerinde Mustafa Kemal Paşa'nın yanında fotoğraf makinesi sahibi tek yedek subaydı.[1] Savaştan sonra Mustafa Kemal Paşa'nın özel fotoğrafçılığını yaptı. 1921 yılından Mustafa Kemal Atatürk'ün öldüğü 10 Kasım 1938'e kadar tarihi ve yeri belli 700'e yakın fotoğraf ve 800 metre sinema filmi çekti.

Büyük Taarruz'un başladığı 26 Ağustos 1922'de, Kocatepe’deki Genelkurmay karargâhında taarruzu izleyen Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'yı tek başına ve kayalıklar arasında sol elinin başparmağı dudaklarında düşünceli bir şekilde dolaştığı sırada Alman malı Reflex ICA marka makinesi ile fotoğrafladı. O gün çektiği fotoğrafların çoğu İzmir yangınında fotoğrafları baskı için bıraktığı dükkânın yanması nedeniyle kül oldu; ancak İzmir'e götürmeyip kendisinin karargâhta yıkamış olduğu birkaç film kurtuldu. Mustafa Kemal Paşa'nın Kocatepe fotoğrafı, en ünlü fotoğraflarında birisi oldu.

Etem Tem, Siirt mebusu Mahmut Bey’in yayımladığı Milliyet gazetesinde foto muhabirliği yaptı. 1932 yılında Cağa­loğlu yokuşu üzerinde bir stüdyo açtı.[6] Stüdyosunu 1934 yılında Beyoğlu’na taşıdı. Fotoğrafçılığın yanı sıra belgesel sinema çalışmaları yaptı. 15 Ocak 1971 tarihinde Ankara'da öldü.

Koleksiyonu ve hatıraları

Etem Tem'in Fotoğraf koleksiyonunu fotoğrafçı Yılmaz Dinç, 1982 yılında eşi Melek Tem’den satın almış; 9×12 cm ebadındaki cam negatiflerin özenle korunmasını ve günümüze gelmesini sağlamıştır.[6]

Bir Atatürk fotoğrafları koleksiyoneri olan Suzan Kapsız, içinde Etem Tem fotoğraflarının da bulunduğu 1000 fotoğrafı 2008 yılında Yeditepe Üniversitesi'ne bağışlamıştır. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü'nde korunan bu fotoğraflar, dijital ortama aktarılmıştır.[7]

Etem Tem'in hatıraları, “Tarihe Tanıklık Eden Bir Objektiften Kurtuluş Savaşı: Etem Tem’in Hatıraları" adıyla 2020 yılında kitaplaştırıldı.[8]

Kaynakça

  1. ^ a b Kurt, Aleyna Berfe (15 Ocak 2021). "Milli Mücadele'nin Fotoğrafçısı: Etem Tem". İletim. 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2022. 
  2. ^ Özgönül, Emin (17 Ocak 2021). "Tarihi belgeleyen fotoğrafçı asteğmen". Sozcu.com.tr. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2022. 
  3. ^ Özendes, Engin (17 Ağustos 2016). "Fotoğrafta Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Geçiş Dönemi". Kontrastdergi.com. 4 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2022. 
  4. ^ a b "Etem Tem'in Kurtuluş Savaşı Anıları". Gece Gündüz Programı. NTV. 29 Ekim 2020. 30 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2022. 
  5. ^ "Ethem Tem'in Objektifinden Kurtuluş Savaşı". Hayat Sanat. TRT 2. 29 Ekim 2020. 30 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2022. 
  6. ^ a b "Atatürk'ün Fotoğrafçıları". Atatürk Ansiklopedisi. 4 Şubat 2021. 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2022. 
  7. ^ Meriç, Sercan (6 Ocak 2018). "Atatürk'ün hiç görülmemiş fotoğrafları Yeditepe Üniversitesi'nde". Sözcü Gazetesi. 6 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2022. 
  8. ^ "Milli Mücadele'nin Fotoğrafçısı Etem Tem'in Anıları Kitap Oldu". yeditepe.edu.tr. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Kemal Atatürk</span> Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı

Mustafa Kemal Atatürk, Türk mareşal, devlet adamı, yazar, Türk Kurtuluş Savaşı'nın başkomutanı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanıdır. Türkiye'yi laik, sanayileşen bir ulusa dönüştüren kapsamlı ilerici reformlar üstlenmiştir. İdeolojik olarak sekülarist ve milliyetçi politikaları ve sosyo-politik teorileri Kemalizm olarak tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kâzım Karabekir</span> 5. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Musa Kâzım Karabekir, Türk asker ve siyasetçi. "Alçıtepe Kahramanı" namıyla tanınır. Türk Kurtuluş Savaşı'nı başlatan komutanların arasında yer alarak Doğu Cephesi'nde gösterdiği başarılardan dolayı Kırmızı-Yeşil şeritli İstiklâl Madalyası ile taltif edildi. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk muhalif partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın kurucuları arasında yer alıp, genel başkanı oldu. Afşar Türklerinden olup soyu Karamanoğulları'na dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Taarruz</span> Türk Kurtuluş Mücadelesinin en büyük ve son askerî harekâtı

Büyük Taarruz, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Türk ordusunun Yunan kuvvetlerine karşı başlattığı genel saldırıdır. Bakanlar Kurulu taarruz kararını almış ve 14 Ağustos 1922 tarihinde kolordular taarruz için yürüyüşe geçmiş, 26 Ağustos'ta saldırı başlamış, 9 Eylül'de Türk Ordusu İzmir'e girmiş ve 18 Eylül'de de Yunan Ordusu'nun Anadolu'yu tamamen terk etmesiyle savaş sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türk Kurtuluş Savaşı</span> Mustafa Kemal Paşa önderliğindeki direniş hareketinin işgal kuvvetleri ve iş birlikçilerine karşı verdiği siyasi ve askerî mücadele

Türk Kurtuluş Savaşı, I. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu'nun İtilaf Devletleri'nce işgali sonucunda Mîsâk-ı Millî sınırları içinde ülke bütünlüğünü korumak için 1919-1922 yılları arasında gerçekleştirilen çok cepheli siyasi ve askeri mücadeledir. Batı Anadolu'da İtilaf Devletleri'nin harekete geçirdikleri Yunan ordusuna; güneyde Fransız ordusuna; doğuda Ermenistan'ın kuvvetlerine; İstanbul rejimine sadık milislere, feodal güçlere ve ayrılıkçılara karşı savaşılmıştır. Bu mücadelenin Batı Cephesi Yunan millî belleğine "Küçük Asya Felaketi" adıyla kazınmıştır. Savaş sırasında Yunan ve Ermeni kuvvetleri, bir etnik temizlik harekâtı olarak, Türk halkına karşı katliamlar, yağmalar ve tecavüzler gerçekleştirmiştir. Savaş, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Fevzi Çakmak</span> 2. TSK Genelkurmay Başkanı

Mustafa Fevzi Çakmak, Türk asker, siyasetçi ve devlet adamı. Türkiye'nin Mustafa Kemal Atatürk'ten sonraki ikinci ve son mareşali. İlk Millî Savunma Bakanı ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Cumhuriyet dönemindeki ilk genelkurmay başkanı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun 3 Şubat 1920 ile 5 Nisan 1920 tarihleri arasındaki Harbiye Nazırı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi</span> Ankaradaki bir müze

Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi ya da resmi adıyla Anıtkabir Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi, Anıtkabir'de Atatürk'ün mozolesinin bulunduğu Şeref Salonu'nun altındaki 3 bin metrekarelik sütunlu alanda bulunan 21 Haziran 1960'ta ziyarete açılmış müze.

<span class="mw-page-title-main">Refet Bele</span> Türk asker ve siyasetçi

İbrahim Refet Bele, Türk asker ve siyasetçi. Kurtuluş Savaşı'na katılan ilk beş generalden birisidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarında İçişleri Bakanlığı, Millî Savunma Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur.

<i>Allahın Süngüleri: Reis Paşa</i> Attilâ İlhan romanı

Allah Süngüleri, Attilâ İlhan'ın bir romanıdır. Aynanın İçindekiler dizisinin altıncı romanıdır. Türk Kurtuluş Savaşı'nı ve Atatürk ve çevresinin o dönemde yaşadıklarını anlatmaktadır. Kurtuluş Savaşı'nın en hareketli günlerini Mustafa Kemal'in yaşamı içinde anlatan roman, Kuvâ-yi Milliye'nin İzmir'e girişi ve Trakya'nın geri alınması ile biter.

<span class="mw-page-title-main">Ali Fuat Cebesoy</span> 6. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Ali Fuat Cebesoy, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">İzmir'in Kurtuluşu</span> İzmirin Yunan işgalinden kurtuluşu

İzmir'in Kurtuluşu, 26 Ağustos'ta başlayan Büyük Taarruz harekâtı sonucu Türk ordusunun Yunan işgali altındaki İzmir'e 9 Eylül 1922'de girmesini belirten tarih terimidir.

Havza Atatürk Evi, Samsun'un Havza ilçesinde bulunan ve müze olarak kullanılmakta olan tarihi yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Abdurrahim Tuncak</span> Atatürkün manevi oğlu

Abdurrahim Tuncak, Mustafa Kemal Atatürk'ün manevi oğlu. Mustafa Kemal ve ailesinin Akaretler ve Şişli'deki evlerinde Zübeyde Hanım tarafından büyütülüp yetiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İzzettin Çalışlar</span> Türk asker ve siyasetçi

İzzettin Çalışlar, Türk asker ve siyasetçidir.

<i>Hâkimiyet-i Milliye</i> 1920-1934 yılları arasında yayımlanan gazete

Hâkimiyet-i Milliye, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında başkanlığını Mustafa Kemal Paşa’nın yaptığı Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi’nin yayın organı olarak 10 Ocak 1920’de Ankara’da yayın hayatına başlayan Türkçe gazetedir.

<span class="mw-page-title-main">Fikriye Hanım</span> Atatürke olan aşkıyla tanınmış tarihi kişilik (1887–1924)

Fikriye Hanım ya da ölümünden sonra nüfus kayıtlarına geçen adıyla Zeynep Fikriye Özdinçer, Mustafa Kemal Paşa ile ilişkisi ve Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Ankara'da Milli Mücadele karargâhındaki hizmetleri ile bilinen tarihî kişiliktir.

<span class="mw-page-title-main">Zafer Yürüyüşü</span>

Zafer yürüyüşü, 25 Ağustos'u 26 Ağustos'a bağlayan gece Türk Orduları Başkumandanı Atatürk ve komuta kademesinin, Şuhut'tan Kocatepe'ye yaptığı yürüyüşü anmak için her sene aynı zamanda aynı güzergahta yapılan yürüyüştür.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Müzesi (İstanbul)</span>

Atatürk Müzesi veya diğer adıyla İnkılâp Müzesi, İstanbul'un Şişli ilçesinde, Halâskârgazi Caddesi üzerinde yer alan ve 1942'de İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nce müzeye dönüştürülmüş Mustafa Kemal Atatürk'ün oturduğu ev. Atatürk'ün kişisel eşyaları, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı ile ilgili çeşitli materyaller ve farklı ressamlara ait tablolar sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Başkumandanlık Kanunu</span> Mustafa Kemal Paşaya Türk ordusunun başkumandanlığının verildiği 5 Ağustos 1921 tarihli kanun

Başkumandanlık kanunu, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Kütahya-Eskişehir Muharebelerinden sonra Türkiye Büyük Millet Meclisinin Mustafa Kemal Paşa'ya Türk ordusunun başkomutanlığını verdiği 5 Ağustos 1921 tarihli kanun.

Atilla Oral Türk tarihçi ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Cevdet Tolgay</span> Türk asker

Cevdet Tolgay, Türk asker. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün yaveri, ikinci cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün başyaveri.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.