İçeriğe atla

Eta Carinae

Koordinat:Sky map 10sa 45d 03,591s; -59º 41' 04,26″
Eta Carinae
Eta Carinae üstündevi ve onun etrafını saran Homunculus Bulutsusu'nun, Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilmiş görüntüsü
Gözlem verisi
Dönem J2000      Ekinoks J2000
TakımyıldızKarina
Sağ açıklık (α)10sa 45d 03,591s[1]
Dik açıklık (δ)-59° 41′ 04,26″[1]
Görünür büyüklük (V)6,21[1]
Vmaks = −0,8m, Vmin = 7,9m[2]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf
A: BIae-0
U−B renk ölçeği-0,45
B−V renk ölçeği0,61
Değişen yıldız tipiLBV[2] & ikili
Tayfsal sınıf
B: OI[3]
Astrometri
Dikey hız ()-25,0[1] km/s
Özdevinim (μ)RA: -7,6[1] mys/y
Dec.: 1,0[1] mys/y
Uzaklık7.500 Iy
(2.3002.3k[4] pc)
Mutlak büyüklük (V)-7 (şimdiki)
Özellikler
Kütle (m)A: 120
B: 30[5] M☉
Yarıçap (r)A: ~240[6]
B: 24[3] R☉
Aydınlatma gücüA: 5.000.000
B: 1.000.000[3] L⊙
SıcaklıkA: ~15.000[7]
B: 37.200[3] K
Yaş~ <3 × 106
Yörünge
Yörünge süresi (P)5,52 - 5,54 y
Katalog belirtmeleri
Foramen, Tseen She, HR 4210, CD−59°2620, HD 93308, SAO 238429, WDS 10451-5941, IRAS 10431-5925, GC 14799, CCDM J10451-5941

Eta Carinae (η Carinae veya η Car), Karina takımyıldızı içinde yaklaşık olarak 7.500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldız sistemidir. En az iki yıldızdan oluştuğu düşünülen sistemin birincil bileşeni bir parlak mavi değişen yıldızıdır (LBV). Başlangıçta kütlesinin 150 güneş kütlesi olduğu hesaplanan birincil bileşenin, en az 30 güneş kütlesini kaybettiği düşünülmektedir. Şu an bileşik bolometrik aydınlatma gücü Güneş'in 5 milyon katıdır.[4] Günümüzde göreceli ayrıntı ile incelenebilen en büyük yıldızdır. Eta Carinae'yı çevreleyen büyük ve kalın kırmızı bulutsudan dolayı diğer bileşeni optik olarak görmek imkânsızdır. Ancak buna rağmen 30 güneş kütlesine sahip sıcak bir üstdevin, birincil etrafında yörüngede olduğu bilinmektedir. Eta Carinae, 165 yıl önce gizemli bir şekilde gecenin en parlak 2. yıldızı haline geldi ve bu yaklaşık 20 yıl sürdü. Etrafındaki Homunculus Bulutsusu'nun bu patlama sırasında oluştuğu düşünülmektedir. Bulutsunun merkezinde Eta Carinae'den yansıyan mor renkli ışık görülebilmektedir. Eta Carinae halen beklenmedik patlamalar geçirmekte olup, büyük kütlesi ve değişkenliği onu önümüzdeki birkaç milyon yıl içerisinde patlayabilecek görkemli bir süpernova adayı haline getirmektedir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f SIMBAD query result: V* eta Car -- Variable Star, Centre de Données astronomiques de Strasbourg, 31 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Nisan 2008 —some of the data is located under "Measurements".
  2. ^ a b GCVS Query=Eta+Car, General Catalogue of Variable Stars @ Sternberg Astronomical Institute, Moscow, Russia, 19 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 24 Kasım 2010 
  3. ^ a b c d The Binarity of η Carinae Revealed from Photoionization Modeling of the Spectral Variability of the Weigelt Blobs B and D, The Astrophysical Journal, erişim tarihi: 23 Mayıs 2012 
  4. ^ a b DOI:10.1111/j.1365-2966.2012.20984.x
  5. ^ DOI:10.1016/j.newast.2008.04.003
  6. ^ DOI:10.1017/S1743921310009890
  7. ^ DOI:10.1086/426885

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Carina (takımyıldız)</span>

Carina ya da Karina takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Güney gökkürededir. Carina adı Latince'de gemi omurgası anlamına gelir. Bu isim, daha önceki takımyıldız adlandırmalarında bir gemi olarak tasavvur edilen Argo Navis takımyıldızının omurgasını oluşturan parçası olmasından ötürü verilmiştir. Argo Navis takımyıldızındaki yıldızlar günümüzde Karina, Yelken ve Pupa takımyıldızlarına dağılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Cepheus (takımyıldız)</span> dünyadan 50 ışık yılı uzakta bir takımyıldızı

Kral takımyıldızı, kuzey gök yüzünün derinliklerinde yer alan ve Yunan mitolojisinde Etiyopya Kralı Kefeos'un adını taşıyan bir takımyıldızdır. İkinci yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biridir ve günümüzde de 88 modern takımyıldız arasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Wolf-Rayet yıldızı</span>

Wolf-Rayet yıldızları, evrim geçirmiş olağanüstü büyüklükte yıldızlardır ve kütlelerini 2000 km/s hızına ulaşabilen çok yeğin yıldız rüzgârı nedeniyle kaybetmektedirler. Kendi yıldızımız kütlesinin her yıl 10−14'ünü kaybederken, Wolf-Rayet yıldızlarında bu değer 10−5 güneş kütlesidir. Bu yıldız türlerinin sıcaklığı genelde 25.000 ile 50.000 K arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">LBV 1806-20</span>

LBV 1806-20, Güneş'ten 30.000 ile 49.000 ışık yılı uzaklıkta, Samanyolu'nun merkezine yakın bir yerde bulunan parlak mavi değişen adayı (LBV) muhtemelen ikili yıldızdır. 130 ile 150 arası güneş kütlesine ve Güneş'in 2 milyon katı kadar değişken aydınlatma gücüne sahip olduğu düşünülmektedir. Bu da onu bilinen en parlak yıldızlardan olan Eta Carinae veya Tabanca Yıldızı ile karşılaştırılabilir duruma getirir.

<span class="mw-page-title-main">VY Canis Majoris</span> 4.892 ışık yılı uzaklıkta, büyük köpek takımyıldızında bulunan bir üstündev yıldız

VY Canis Majoris ya da bilinen adıyla VY CMa, Büyük Köpek Takımyıldızı'nın içinde bulunan ve evrendeki bilinen en büyük yıldızlardan birisi olmasıyla beraber bir kızıl üstündev yıldız. Yarıçapı 1.420±120 güneş yarıçapı genişliğindedir. Ayrıca, aydınlatma gücü en yüksek yıldızlardan biri olan VY CMa, Dünya'dan yaklaşık 3.840 ışık yılı uzaktadır. Çift veya çoklu yıldız sistemlerinde bulunan çoğu yıldızın aksine, VY CMa tekil bir yıldızdır ve herhangi bir yıldızsal yoldaşı bulunmamaktadır. Bu yıldız yarıdüzenli değişen olarak kategorilendirilmiştir ve 2.000 günlük bir yörünge süresi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Parlak mavi değişenler</span>

Parlak mavi değişenler, tayfları ve parlaklıklarında öngörülemeyen ve kimi zaman dramatik değişiklikler gösteren büyük kütleli evrimleşmiş yıldızlardır. Bu özel değişkenlik türünü ilk kez gösteren ve Büyük Macellan Bulutu'nun en parlak yıldızlarından biri olan S Doradus'un ardından, S Doradus değişenleri olarak da belirtilmiştir. Olağanüstü derecede nadirdirler, Değişen Yıldızların Genel Kataloğu'nda (GCVS) SDor olarak listelenen sadece 20 cisim vardır ve bunların bir kısmı artık LBV olarak kabul edilmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Karina Bulutsusu</span>

Karina Bulutsusu, çevresindeki açık yıldız kümesiyle birlikte büyük ve parlak bir bulutsu. Eta Carinae ve HD 93129A, Samanyolu içindeki en büyük kütleli ve parlak yıldızlardır. Bulutsu, Karina takımyıldızı yönünde Dünya'dan yaklaşık olarak 6.500 ilâ 10.000 ışık yılı uzaklıkta bulunmaktadır ve çoklu O-tipi yıldızlar içerir.

<span class="mw-page-title-main">Barnard 68</span>

Barnard 68 Yılancı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir moleküler bulut, karanlık bulutsu veya Bart damlacığı. Amerikalı gök bilimci Edward Emerson Barnard tarafından 1919 yılında karanlık bulutsu olarak kataloğuna eklenmiştir. Şu an 350 nesne bulunan katalog, 1927 yılında yayımlanmıştır. Donukluğu nedeniyle içi sonderece soğuktur ve sıcaklığı 16 K (−257 °C) olarak hesaplanmaktadır. Kütlesinin Güneş'in iki katı ve çapının da 0,5 ışık yılı olduğu düşünülmektedir. Barnard 68'in iyi tanımlanmış sınırları ve diğer özellikleri onun, gelecek 100.000 yıl içinde kütleçekimsel bir çöküşün eşiğinde olduğunu gösteriyor ve bir yıldız olma yolunda ilerliyor.

<span class="mw-page-title-main">IC 443</span>

IC 443 İkizler takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 5.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir süpernova kalıntısı. Max Wolf tarafından 25 Eylül 1892 tarihinde keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Chandrasekhar limiti</span>

Chandrasekhar limiti, astrofizikte kararlı bir beyaz cücenin sahip olabileceği en büyük kütledir. Bu limiti ilk defa Wilhelm Anderson ve E. C. Stoner hesaplamış, ancak adını bu hesapları 1930 yılında daha hassas olarak yapan Subrahmanyan Chandrasekhar'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yamuk küme</span>

Yamuk Küme veya Trapezium, Avcı takımyıldızı yönünde Orion Bulutsusu'nun kalbinde bulunan sıkı bir açık yıldız kümesidir. Galileo Galilei tarafından keşfedilmiştir. Galile, 4 Şubat 1617'de üç yıldızın çizimini yaptı fakat çevresindeki bulutsuyu gözden kaçırdı. Dördüncü bileşen (B) 1673 yılında çok sayıda gözlemci tarafından tanımlandı. 1888 yılına gelindiğinde toplam sekiz bileşen keşfedilmişti. Sonradan pek çok yıldız ikili olarak belirlenmiştir. Amatör gök bilimciler yaklaşık 5 inçlik bir teleskopla iyi gözlem koşullarında altı yıldızı gözlemleyebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Tabanca Yıldızı</span>

Tabanca Yıldızı, Samanyolu Gökadası'nın bilinen aydınlatma gücü en yüksek yıldızlarından bir mavi üstündevdir. Galaksi merkezi'nde bulunan Beşiz Kümesi içindeki pek çok büyük kütleli genç yıldızdan birisidir. İsmini aydınlatmış olduğu Tabanca Bulutsusu'ndan alır. Yıldız, Yay takımyıldızı içinde yaklaşık olarak 25.000 ışık yılı uzaklıkta yer almaktadır. Yıldızlararası tozun soğurucu etkisiyle gizlenmemiş olsaydı, 4. kadirden bir yıldız olarak çıplak gözle gözlemlenebilecekti.

Chi<sup>2</sup> Orionis

Chi2 Orionis, Avcı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 1751 ışık yılı uzaklıkta bulunan B-tipi mavi bir süperdev yıldızdır. Parlaklığı 2,87 günlük bir süre içinde, 4,67 kadir ile 4,72 kadir aralığında değişkenlik gösterir. 1943 yılından bu yana bu yıldızın tayfı, diğer yıldızların sınıflandırılmasında istikrarlı dayanak noktalarından biri olarak kullanılmıştır. Gemini OB1 Birliği'nin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mu Orionis</span>

Mu Orionis, Avcı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 155 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve iki bileşenden meydana gelen dörtlü yıldız sistemidir. Gökada içinde Güneş'e göre 8,1 km/sn'lik bir hızla hareket eder. Gökada merkezinden uzaklığı, 23.400 ile 29.400 ışık yılı aralığında değişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Very Large Telescope</span> Şilinin Atacama Çölünde, 2635 m yükseklikte dev teleskop

Very Large Telescope (VLT) Şili'nin Atacama Çölü'nde, 2635 metre yükseklikte Cerro Paranal dağında yerleşik bulunan ve Avrupa Güney Rasathanesi tarafından işletilen dev teleskoptur. VLT, Mapuche dilinde astronomik nesneler için kullanılan Antu, Kueyen, Melipal ve Yepun olarak bilinen dört ayrı optik teleskoptan oluşmaktadır ve çok yüksek bir açısal çözünürlük elde etmek için bunlar birlikte kullanılabilmektedir. Teleskopların her biri 8.2 m çapında bir birincil aynaya sahiptir. Teleskoplar 1,8 m açıklığı olan dört hareketli yardımcı teleskop (ATs) tarafından tamamlanan bir dizi oluşturmaktadırlar. Bu teleskoplar, ayna çapı 200 metre olan bir teleskop gibi işlevleri olan bir interferometre oluşturarak birlikte çalışabilirler ya da ayrı ayrı kullanılabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Sahte süpernova</span>

Sahte süpernova, ilk bakışta görünen süpernova olarak görünen ancak progenitör yıldızı yok etmeyen yıldız patlamasıdır. Bu nedenle sahte süpernovalar ekstra güçlü nova sınıfında yer alırlar. Ayrıca Tip V süpernovalar, Eta Carinae benzerleri ve dev parlak mavi değişen patlamaları olarak da bilinirler.

<span class="mw-page-title-main">HD 65750</span>

HD 65750, Karina takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 900 ışık yılı uzaklıkta bulunan M-tipi kırmızı parlak dev yıldızdır. IC 2220 olarak bilinen önemli bir yansı bulutsusu ile çevrelenmiştir.

4U 0614+091, Avcı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 10 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir Nötron yıldızı ve beyaz cüce olduğu düşünülen düşük kütleli bir yıldızın eşlik ettiği X-ışını ikili yıldız sistemidir. Bu iki bileşen birbirine o kadar yakındır ki, beyaz cücenin kütlesi nötron yıldızına doğru akar. Bir mikrokuasar gibi jet üretir ve bu sistemde ilk defa kara delikten başka bir nesnenin jet ürettiği gösterilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">SN 2006gy</span>

SN 2006gy, NGC 1260 galaksisinde keşfedilen hipernova. Astronomların ölçümlerine göre süpernovanın patladığındaki mutlak parlaklığı -22 kadire ulaşmıştır. Bu parlaklık şu ana kadar gözlemleyebildiğimiz en parlak ve en büyük süpernova olarak kabul ediliyor. Bu parlaklık seviyesine ulaşabilecek bir yıldızın en az 150 Güneş kütlesine sahip olması gerekiyor. Bu büyüklükteki bir yıldız evrenin ilk zamanlarındaki yıldızların boyutuna yakın olduğu için bu süpernovadan öğreneceğimiz bilgiler ile evrenin ilk zamanlarındaki yıldızlar hakkındaki bilgimizi büyük ölçüde genişletebiliriz. California Üniversitesi'nden Nathan Smith bu süpernova hakkında şu sözleri söylemiştir:

Bu gerçekten çok büyük bir patlamaydı, tipik bir süpernovadan 100 kat daha fazla enerji salınımı oluştu.

<span class="mw-page-title-main">Eta Ophiuchi</span> Yılancı takımyıldızında bir çift yıldız

Eta Ophiuchi, Yılancı takımyıldızında bulunan bir ikili yıldızdır. Hipparcos görevi sırasında alınan paralaks ölçümlerine göre Güneş'ten yaklaşık 88 ışık yılı uzaklıktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.