Esvatini, resmî adıyla Esvatini Krallığı ya da eski adıyla Svaziland, Afrika kıtasının güneyinde yer alan ve denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kuzeydoğuda Mozambik, kuzey, batı ve güneyde Güney Afrika Cumhuriyeti ile sınırı vardır. Ülke ve halkı, adını 19. yüzyılda hüküm süren Kral II. Mswati'den almaktadır. 6 Eylül 1968'de Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını elde eden Esvatini, mutlak monarşi ile yönetilmekte olup başkenti Mbabane'dir.
Esvatini veya eski ismiyle Svaziland bayrağı güncel olarak kullanımda olan hâli ile 30 Ekim 1967 tarihinde göndere çekilerek ülkenin resmî bayrağı olarak ilan edilmiştir.
Svaziland kralı ya da ülke isim değişikliğinden sonra Esvatini kralı, Afrika ülkesi Esvatini'nin bağımsızlığını kazandığı 1968 yılından bu yana ülkenin en üst makamında yer alan kişilere verilen unvandır. Ülkeyi bağımsızlığını kazandığı 1968 yılına kadar Yüce Şef unvanı ile yöneten krallar, bağımsızlık sonrası kral unvanı ile Svaziland'ı yönetmişlerdir. Kralın tahta çıktığında belli bir yaşın altında olduğu dönemlerde ülkeyi kralların anneleri kral naibi olarak yönetmiştir. Ülkede kral Ngwenyama (Türkçe:Aslan) unvanı ile ülkeyi yönetmektedir. Kral naibi olarak ülkeyi yöneten kraliçe anneler Ndlovukati unvanı ile anılmaktadırlar. Ülkede bu görevde bulunan kişilerin listesi şu şekildedir:
Angola başbakanı, Afrika ülkesi Angola'da bağımsızlığın kazanıldığı 1975 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam 1978 ile 1991 yılları arasında kaldırılsa da, 1991 yılında yeniden oluşturulmuştur. 1991 yılından itibaren ikinci süreci başlayan başbakanlık makamı 2010 yılına kadar devam etmiş, söz konusu yıl tekrar kaldırılarak tüm yetki devlet başkanında toplanmıştır.
Ekvator Ginesi başbakanı, Afrika ülkesi Ekvator Ginesi'nde hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam ülkenin henüz İspanyol Ginesi olarak İspanya'ya bağlı bir koloni bölgesi iken oluşturulmuş, bu makam bağımsızlığın kazanıldığı 1968 yılında itibaren 1982 yılına kadar kaldırılmış, 1982 yılından itibaren de günümüze kadar yeniden oluşturularak kişiler görevlendirilmiştir.
Cibuti başbakanı, Afrika ülkesi Cibuti'nin bağımsızlığını kazandığı 1977 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam ülkenin Fransız Afar ve İssa Bölgesi olarak Fransa'ya bağlı bir koloni bölgesi olduğu 1967 yılında oluşturulmuştur.
Mozambik başbakanı, Afrika kıtası ülkesi Mozambik'in bağımsızlığını kazandığı 1975 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam ülkenin Portekiz Doğu Afrikası ismi ile Portekiz'e bağlı bir koloni bölgesi olduğu 1974 yılında oluşturulmuştur.
Lesotho başbakanı, Afrika kıtası ülkesi Lesotho'nun bağımsızlığını kazandığı 1966 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam ülkenin Basutoland ismi ile Birleşik Krallık'a bağlı bir bölge olduğu 1965 yılında oluşturulmuştur.
Togo başbakanı, Afrika ülkesi Togo'nun bağımsızlığını kazandığı 1960 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam 1956 yılında ülkenin henüz Fransız Togoland ismi ile Fransa koloni bölgesiyken oluşturulmuştur.
Zambiya başbakanı, Afrika ülkesi Zambiya'da bağımsızlığın kazanıldığı 1964 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam ülkenin Kuzey Rodezya ismi ile Birleşik Krallık'a bağlı bir koloni bölgesi olduğu dönemde oluşturulmuştur.
Nijerya başbakanı, Afrika ülkesi Nijerya'nın bağımsızlığını kazandığı 1960 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu görevin 1966 yılında kaldırılması ile birlikte tüm yetki ve görev devlet başkanında toplanmıştır. Ülkede bu görevde bulunan kişilerin listesi şu şekildedir:
Gana başbakanı, Afrika ülkesi Gana'nın bağımsızlığın kazanıldığı 1957 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam 1960 ile 1969 yılları arasında kaldırılsa da, 1969 yılında yeniden oluşturulmuştur. 1969 yılından itibaren ikinci süreci başlayan başbakanlık makamı 1972 yılına kadar devam etmiş, söz konusu yıl tekrar kaldırılarak tüm yetki devlet başkanında toplanmıştır.
Nijer başbakanı, Afrika ülkesi Nijer'in bağımsızlığını kazandığı 1960 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam 1957 yılında ülkenin özerk bir bölge olarak Fransa koloni bölgesiyken oluşturulmuştur.
Moritanya başbakanı, Afrika ülkesi Moritanya'nın bağımsızlığını kazandığı 1960 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam 1957 yılında ülkenin özerk bir bölge olarak Fransa koloni bölgesiyken oluşturulmuştur.
Orta Afrika Cumhuriyeti başbakanı, Afrika ülkesi Orta Afrika Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını kazandığı 1960 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam 1958 yılında ülkenin özerk bir bölge olarak Fransa koloni bölgesiyken oluşturulmuştur.
São Tomé ve Príncipe başbakanı, Afrika ada ülkesi São Tomé ve Príncipe'in bağımsızlığını kazandığı 1975 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam 1974 yılında ülkenin özerk bir bölge olarak Portekiz koloni bölgesiyken oluşturulmuştur.
Sierra Leone başbakanı, Afrika ülkesi Sierra Leone'nin bağımsızlığını henüz kazanmadığı 1954 yılından itibaren hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Ülkenin bağımsızlığını elde ettiği 1961 yılından 1978 yılına kadar kesintisiz olarak makam var olmuş, söz konusu 1978 yılında gerçekleştirilen anayasa referandumu ile kaldırılmıştır. Makam 2018 yılında yeniden oluşturulmuştur. Bu süreçte en üst makamda yer alan kişiler dönem içerisinde himaye bölgesi şef bakanı, himaye bölgesi başbakanı başbakan, askerî cunta başkanı ya da son olarak şef bakan unvanları alsa da hepsi fiilen başbakan görevlerini yürütmüşlerdir. Ülkede bu görevde bulunan kişilerin listesi şu şekildedir:
Mandvulo Ambrose Dlamini, Svazilandlı iş insanı ve siyasetçi. Dlamini, Afrika ülkesi Esvatini'de 27 Ekim 2018'den 13 Aralık 2020'deki ölümüne kadar başbakanlık görevinde bulundu.
Kosova başbakanı, Avrupa'da Balkanlar'da bulunan ve Birleşmiş Milletler üyesi 112 ülke tarafından tanınan Kosova'da bağımsızlık ilanının yapıldığı 2008 yılından bu yana hükûmetin başında yer alan kişiye verilen unvandır.
Mgwagwa Gamedze (d.?), Esvatinili siyasetçi. Gamedze, Afrika ülkesi Esvatini'de 28 Eylül 2023 tarihinden bu yana geçici olarak başbakanlık görevini yürütmektedir.
