İçeriğe atla

Estado Novo (Portekiz)

Koordinatlar: 38°42′K 9°11′B / 38.700°K 9.183°B / 38.700; -9.183
República Portuguesa
Portekiz Cumhuriyeti
1933-1974
bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Millî marş
Şablon:Yerli
The Portuguese
noicon
BaşkentLizbon
Yaygın dil(ler)Portekizce
HükûmetSağcı Tek Parti Cumhuriyeti (1933-1945)
Sağcı Baskın Parti (de facto Tek Parti) Cumhuriyeti (1945-1974)
Milliyetçi Muhafazakâr Korporatist Otoriter Diktatörlük
Cumhurbaşkanı 
• 1926–1951
Óscar Carmona
• 1951–1958
Francisco Craveiro Lopes
• 1958–1974
Américo Tomás
Başbakan 
• 1932–1968
António de Oliveira Salazar
• 1968–1974
Marcelo Caetano
Yasama organıİki meclisli yasama
• Üst Meclis
Korporatif Meclis
• Alt Meclis
Ulusal Meclis
Tarihçe 
• Kuruluşu
1933
• Dağılışı
1974
Yüzölçümü
• Toplam
2168071 km2
Nüfus
• Sayılan
17.103.404
Para birimiEscudo
Öncüller
Ardıllar
Ditadura Nacional
Portekiz
Günümüzdeki durumu Portekiz
 Angola
 Mozambik
 Gine-Bissau
 Yeşil Burun Adaları
 São Tomé ve Príncipe
 Hindistan (Portekiz Hindistanı)
 Benin (São João Baptista de Ajudá)
 Doğu Timor
 Makao

Estado Novo (Portekizce'de: Yeni Devlet), Portekiz'de 1933'ten 1974'e kadar 41 yıl süren politik rejimin adı. Salazar rejimi diye de anılır. Faşist bir rejim olarak anılmaktadır.

Demokratik Birinci Cumhuriyet'e karşı 28 Mayıs 1926'da gerçekleşen askerî müdahalenin ardından yönetimi ele geçiren muhafazakâr otoriter rejim, António de Oliveira Salazar tarafından yönlendirilmiş ve 1932'den 1968'e kadar iş başında kalmıştır.

25 Nisan 1974'te özellikle sömürgelerde sürmekte olan kanlı sömürge savaşları ve rejime karşı duyulan tepki sebebiyle ordunun içerisinde düşük rütbeli subaylarca başlatılan ve geniş halk desteği bulan Karanfil Devrimi ile Salazar diktatörlüğü sona erdi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Asunción</span> Paraguayın başkenti

Asunción, Paraguay'ın başkentidir. Aynı zamanda en büyük limanı ve endüstri ile kültürel yönden de en önemli kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Faşizm</span> Aşırı sağcı, otoriter, aşırı milliyetçiliği savunan ideoloji

Faşizm, ilk olarak İtalya'da Benito Mussolini tarafından oluşturulan, otoriter devlet üzerine kurulu radikal bir aşırı milliyetçi politik ideolojidir. İlkeleri ve öğretileri, La dottrina del fascismo adı altında Giovanni Gentile tarafından yazılmıştır. Benito Mussolini'nin kurucusu olduğu Ulusal Faşist Parti'nin İtalya'da iktidara gelmesinin ardından, faşizm birçok milliyetçi ideolojiye örnek olmuştur. Hitler'in nasyonal sosyalizmi ve Franco'nun falanjizmi, faşizmden çok etkilenmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Sömürgecilik</span> Bir devletin başka toplumları siyasal ve ekonomik olarak egemelik altına alma politikası

Sömürgecilik; kolonicilik, kolonyalizm ya da müstemlekecilik, genellikle bir devletin başka ulusları, devletleri, toplulukları, siyasal ve ekonomik egemenliği altına alarak yayılması veya yayılmayı istemesidir.

<span class="mw-page-title-main">António de Oliveira Salazar</span> Portekizli politikacı

António de Oliveira Salazar, Portekiz Bakanlar Konseyi Başkanı ve 1932-1968 yılları arasında Portekiz Cumhuriyeti'nin de facto diktatörü.

<span class="mw-page-title-main">Karanfil Devrimi</span>

Karanfil Devrimi, Portekiz'de 25 Nisan 1974 günü şiddet kullanılmadan gerçekleştirilen askerî darbedir. Portekiz'in otoriter bir diktatörlükten demokrasiye geçişini sağlayacak iki yıllık bir değişim döneminin başlangıcı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mário Soares</span> 17. Portekiz cumhurbaşkanı

Mário Soares,, Portekizli siyasetçi. Lizbon Üniversitesi'nde tarih, felsefe ve hukuk eğitimi aldı. 1957 yılında bir üniversitede öğretim görevlisi oldu. Ancak diktatör António de Oliveira Salazar'a karşı eylemleri sebebiyle tutuklanarak görevinden alındı.

<span class="mw-page-title-main">Albaylar Cuntası</span>

1967-1974 Yunanistan Askerî Cuntası, 1967 ile 1974 yılları arasında Yunanistan'da iktidarı ellerinde bulunduran bir dizi sağ-kanat askerî hükûmete verilen isimdir. Aynı zamanda Albaylar Rejimi, Albaylar Cuntası ya da sadece Cunta olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Marcelo Caetano</span>

Marcelo José das Neves Alves Caetano, Eylül 1968'den Nisan 1974 Devrimi'ne değin Portekiz başbakanlığı görevini yerine getirmiş olan siyaset adamı.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz tarihi</span>

Portekiz tarihi, bugünkü Portekiz Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz Sömürge Savaşları</span> Portekiz Ordusuyla Portekiz’in Afrika’daki sömürgeleri arasında 1961-1974 yılları arasındaki yaşanmış savaşlar

Portekiz Sömürge Savaşları, aynı zamanda Denizaşırı Savaş ve Kurtuluş Savaşı olarak da bilinir, Portekiz Ordusuyla Portekiz'in Afrika'daki sömürgeleri arasında 1961-1974 yılları arasındaki savaşların adı. Soğuk Savaş döneminde Afrika kıtasındaki belirleyici ideoloji ve silahlı çatışmalardır. Portekiz, diğer Avrupa uluslarının aksine 1950 ve 1960'lı yıllarda Afrika'daki sömürgelerini bırakmamıştır. 1960'lı yıllarda sayısız silahlı kurtuluş örgütü ülkelerdeki komünist hareketin de gelişmesiyle bağımsızlık savaşı vermeye başlayacaktır. Bölgede ABD, Çin ve aparthayd yönetimindeki Güney Afrika desteğinde örgütlenen anti-komünist silahlı kuvvetlerle bağımsızlık yanlıları arasında iç savaşa varacak çatışmalar yaşanacaktır. Bölgedeki Portekiz'e karşı en belirgin kurtuluş savaşı veren ülkeler Angola, Mozambik ve Gine-Bissau olacaktır. Angola'da MPLA, Gine-Bissau'da PAIGC, Mozambik'de FRELIMO koordineli verdikleri silahlı mücadele karşısında Portekiz yönetimi zorlansa da öldürücü darbeyi 1974 yılında Lizbon'da gerçekleşen Karanfil Devrimi indirecektir. Portekiz Ordusu içerisinde örgütlenen Movimento das Forças Armadas Afrika'da sürmekte olan kanlı sömürge savaşları ve Salazar yönetiminden genel olarak kamuoyunun rahatsızlığı nedeniyle halkı da arkasına alarak darbe yapmış ve devrim sürecini başlatmıştır. Ülkedeki siyasal yapıda çok önemli değişiklikler gerçekleştiren yeni yönetim sömürgelerde kalan askerî birlikleri hızla geri çekecek ve Afrika'daki sömürgelerde iktidar yerel örgütlere hızla bırakılacaktır. Nisan 1974'te Lizbon'da gerçekleşen Karanfil Devriminin sömürge savaşını sona erdirmesinin ardından sömürge ülkelerindeki yüzbinlerce Portekiz vatandaşı ülkeye geri dönmeye başlamış, askerî personelin yanı sıra değişik etnik kökenden Afrikalı-Portekiz dönmüştür. Bu devasa göçten sonra özellikle Angola ve Mozambik'de uzun yıllar sürecek olan iç savaşlar çıkmıştır. Eski sömürge ülkeleri bağımsızlıklarını ilan ettikten sonra ciddi sorunlarla karşılaşacak, ekonomik ve sosyal gerilemenin yanı sıra, yolsuzluk, yoksulluk, eşitsizlik ve merkezi planlama eksikliği bağımsızlık dönemi üzerine kurulan beklentileri yerine getirmeye engel olacaktır. Afrika'da ilk sömürge sahibi olan Avrupalı ülke olan Portekiz, sömürgelerini de en son terkeden ülke olacaktır. Eski sömürgelerdeki ülkeler olan Angola'da Agostinho Neto, Mozambik'de Samora Machel, Gine-Bissau'da ise Luis Cabral devlet başkanı olacaklardır.

<span class="mw-page-title-main">Samora Machel</span> Mozambik devlet başkanı (1975-1986)

Samora Moisés Machel, Mozambikli askeri komutan, devrimci ve siyasetçi. Machel, Afrika ülkesi Mozambik Halk Cumhuriyeti'nin 1975 yılında bağımsızlığını kazanmasında büyük rol oynamış, 1975 yılında üstlendiği devlet başkanlığını 1986 yılındaki ölümüne kadar yürütmüştür. 1986 yılında devlet başkanlığı uçağı Mozambik, Esvatini ve Güney Afrika Cumhuriyeti sınırlarının olduğu dağlık bölgede yere çakılmış ve Machel ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Gine ve Yeşil Burun’un Bağımsızlığı için Afrika Partisi</span>

Gine ve Yeşil Burun'un Bağımsızlığı için Afrika Partisi veya PAIGC, Gine-Bissau'yu 1973 yılındaki bağımsızlığından 1990'lı yılların sonuna dek yöneten ve 2004 yılından 2005 yılına kadar iktidarda olan siyasi parti. Parti, halihazırda Ulusal Halk Meclisinde çoğunluğa sahiptir. 2007 yılında iktidardaki koalisyonun bir parçası olmuş, 2008 yılında görevden ayrılana kadar PAIGC üyesi Martinho Ndafa Kabi, başbakan olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Luis Cabral</span>

Luís de Almeida Cabral, Gine-Bissaulu siyasetçi. Cabral, Afrika ülkesi Gine-Bissau'nun ilk devlet başkanı olarak 1973 ile 1980 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur. Ülkenin bağımsızlığını kazanan PAIGC örgütünün kardeşi Amilcar Cabral ile beraber kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Kaulza de Arriaga</span>

Kaúlza de Oliveira de Arriaga, Portekizli general, profesör, siyasetçi. 1953-55 yılları arasında içişleri bakanlığı yaptı. 1969 yılından Karanfil Devriminin olduğu 1974 yılına kadar Portekiz sömürgelerindeki savaşlarda komutanlık yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Álvaro Cunhal</span>

Álvaro Barreirinhas Cunhal Portekizli komünist siyasetçi. 1961 -1992 yılları arasında Portekiz Komünist Partisi genel sekreterliğini yaptı. Avrupa komünist partileri arasında yaygın olan avrokomünizme karşı çıkarak Sovyet yanlısı geleneksel komünist çizgiyi takip etmiştir. Bu kapsamda Sovyetler Birliği'nin 1968 Çekoslovakya müdahalesini desteklemiştir. Gorbaçov’a karşı yapılan 1991 Sovyet darbe girişimini desteklemiş ve devrilen sosyalist blok rejimlerini eleştirmeyerek sahiplenmiştir. 2002 yılındaki son yazılarında Kuzey Kore dahil varlığını sürdüren sosyalist devletlere destek vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">António Ramalho Eanes</span>

António Ramalho Eanes, Portekizli devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Etiyopya bayrağı</span> Ulusal bayrak

Etiyopya bayrağı, Etiyopya devletinin resmi bayrağı.

<span class="mw-page-title-main">Metaksizm</span>

Metaksizm, Yunan diktatörü İoannis Metaksas'ın oluşturduğu faşist otoriter bir ideolojidir.

<span class="mw-page-title-main">Mozambik Bağımsızlık Savaşı</span>

Mozambik Bağımsızlık Savaşı, 1964-1974 yılları arasında Mozambik'te Mozambik Kurtuluş Cephesi ile Portekiz güçleri arasında meydana gelen çatışmalardır. Çatışmalar, Portekiz'in diğer Afrika sömürgelerinde yaşanan Portekiz Sömürge Savaşları'nın bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Jonas Savimbi</span> Angolalı siyasetçi ve isyancı lider

Jonas Malheiro Savimbi, Angola'nın Tam Bağımsızlığı Ulusal Birliği'ni (UNITA) kuran ve yöneten Angola devrimci bir politikacı ve isyancı askerî liderdi. UNITA, 1966'dan 1974'e kadar Portekiz sömürge yönetimine karşı bir gerilla savaşı yürüttü ve ardından Angola İç Savaşı sırasında Angola'nın Kurtuluşu İçin Halk Hareketi ile karşı karşıya geldi. Savimbi, 2002 yılında hükûmet birlikleriyle çıkan bir çatışmada öldürüldü.