İçeriğe atla

Esrange

Koordinatlar: 67°53′38″K 21°06′25″D / 67.89389°K 21.10694°D / 67.89389; 21.10694
BLAST yükü ve yüksek irtifa balonu fırlatmadan kısa bir süre önce.
2 Mayıs 2005 tarihinde Esrange'da Skylark roketi fırlatması.

Esrange Uzay Merkezi (kısaca Esrange) İsveç'in kuzeyindeki Kiruna kasabasının yaklaşık 40 kilometre doğusunda bulunan bir roket fırlatma ve araştırma merkezidir. Yüksek irtifa hava balonları, Aurora borealis araştırması, roket fırlatmalarının incelenmesi ve diğer bazı şeylerin yanı sıra uydu takibi için bilimsel bir araştırma üssüdür. Kuzey Kutup Dairesi'nin 200 km kuzeyinde bulunan ve geniş bir vahşi doğa ile çevrili olan coğrafi konumu, bu amaçlar için idealdir.

Esrange, 1964 yılında, daha sonra Avrupa Launcher Geliştirme Örgütü ELDO ile birleştirilerek Avrupa Uzay Ajansı haline gelen Avrupa Uzay Araştırma Örgütü ESRO tarafından kurulmuştur. Esrange'dan ilk roket fırlatılması 19 Kasım 1966'da gerçekleşmiştir.[1] 1972'de mülkiyeti, yeni kurulan İsveç Uzay Şirketi'ne (SSC – Swedish Space Corporation) devredilmiştir.

Geçmiş

Esrange 1960'larda, İsveç, Kiruna'da bulunan bir ESRO etki roketlerinin fırlatma alanı olarak kurulmuştu.[2] Bu konum seçildi çünkü genellikle auroral bölgede bir etki roketi programının gerçekleştirilmesinin önemli olduğu kabul edildi ve bu nedenle ESRO'nun kendisini Kuzey enlemlerinde uygun bir fırlatma üssüyle donatması gerekiyordu. Kiruna'ya erişim hava, kara ve demiryolu bağlantıları ile iyi bir şekilde gerçekleştirilmiş ve fırlatma alanı Kiruna kentine nispeten yakın konumlandırılmıştı. Son olarak ve belki de kararlı bir şekilde, Esrange, Kiruna Jeofizik Gözlemevi'nin yakınlarında (daha sonra İsveç Uzay Fiziği Enstitüsü olarak yeniden adlandırılmıştır) bulunabilir. 1972 yılında, mülkiyet ve alan operasyonları İsveç Uzay Şirketi'ne devredilmiştir.

Adı

Tesisin adı, ESRO Sounding Rocket Launching Range'ın kısaltması olan ESRANGE idi.

İsveç Uzay Şirketi üssü devraldığında, Esrange (yalnızca E harfi ile) sadece bir ad haline geldi.

Esrange Uzay Merkezi (Esrange Space Center) şu anda tesis için kullanılan addır.

Roket etkinlikleri

Daha önce Kronogård'da (1961–1964 döneminde 18 açılış) İsveç roket denemeleri yapmıştı[2] Bununla birlikte, İsveç'teki roket etkinlikleri, ESRO'nun 1964'te Esrange'ı kurmasından sonra ivme kazanmadı.

1966-1972 yılları arasında ESRO, Esrange'den 150'den fazla roket fırlattı. Bunların çoğu 100–220 km yüksekliğe ulaşan Centaure, Nike Apache ve Skua roketleriydi. İsveç buradan Avrupa araştırmalarının pek çok dalını destekledi, ancak önem atmosferik ve iyonosferik araştırmalara verildi.

Üssün kuzeyindeki ıssız geniş bir alan, etki roketlerinin inebileceği bir alan olarak kullanılır. Bu alana yayılmış olan, bu resimde gösterildiği gibi küçük barınaklar vardır. Bir fırlatma operasyonu planlandığında, insanlardan bu tür barınakları ziyaret etmeleri ve radyo dinlemeleri istenir. Bu barınak Vassejávri, Järämä'nın (İsveç) yaklaşık 10 km batısında yer almaktadır.
Bir barınağın içi

1972'de Esrange yönetimi İsveç Uzay Şirketi'ne (SSC) devredildi. Yavaş yavaş daha küçük roketler, daha yüksek rakımlara ulaşan daha büyük roketlerle tamamlanarak, roketler, atmosferin parçalarının üzerinde kayda değer bir sürtünme kazandığında birkaç dakika ağırlıksızlığa ulaşır oldu. Üç ana program olan Texus, Maser ve Maxus şu anda Esrange'daki roket çabalarına hâkimdir ve ESA ve DLR için düşük yerçekimi (microgravity) araştırmaları buradan desteklenmektedir:

Program Roket motoruTepe irtifa Yük kütlesi Düşük yerçekimi zamanı Döngü Fırlatma Müşteri
Texus Skylark 7, VSB-30 250–300 km 330–400 kg 6 dakika 1977– 50 DLR ve ESA
Maser Black Brant, Skylark 7, VSB-30 250–300 km 330–400 kg 6 dakika 1987– 12 ESA
Maxus Castor 4B 700–720 km 800 kg 12–13 dakika 1991– 8 ESA ve DLR
Mini-Texus Nike Orion 120–150 km 160–200 kg 3–4 dakika 1993–1998 6 DLR ve ESA
Rexus Geliştirilmiş Orion 80–110 km 100 kg 2 dakika 1995– 21 DLR, ESA, ZARM

1966'dan beri Esrange'den 500'den fazla roket fırlatılmıştır. Bireysel roketler hakkında bilgi için, bkz. Esrange'den fırlatılan roketler listesi.

Esrange'da altı fırlatma rampası vardır:

  • MAXUS fırlatıcısı (CASTOR 4B roketi için kullanılır)
  • MAN fırlatıcısı (DLR'ye ait)
  • MRL Fırlatıcısı (Orion, Nike-Orion, Taurus-Orion, Nike-Black Brant V, Terrier-Black Brant roketleri için kullanılır.)
  • Skylark fırlatma kulesi (used for the VSB 30 rocket)
  • FFAR fırlatıcısı (Katlanır Fin Uçak Roketleri için kullanılır)
  • SULO/VIPER fırlatıcısı (Super Loki ve VIPER roketlerinde kullanılır)

Balon etkinlikleri

1974'ten bu yana Esrange'den araştırma amacıyla 500'den fazla yüksek irtifa balonu fırlatıldı. Fırlatma rampası hacimleri 1 milyon metreküpü aşan balonları idare edebilir.

Uydu hizmetleri

Esrange'in kutupsal enlemi, kutup yörüngelerindeki uydularla iletişim kurmak için çok uygundur. Esrange Uydu Yer İstasyonu, Kanada, Alaska, Havai, Şili ve Avustralya'da istasyonları olan küresel bir ağın parçasıdır. Bu küresel ağ Esrange'den yönetilmektedir.

Esrange Uydu Yer İstasyonu, uzaktan algılama ve bilimsel görevlerin yanı sıra TT&C (Telemetry Tracking & Command, Telemetri Takibi ve Komuta) desteği için veri toplama ve işlemeye destek verir. İstasyon genellikle kutupsal yörünge görevleri için kapsama alanını artırmak amacıyla, Kuzey Kanada'daki İsveç Uzay Şirketi'nin Inuvik Uydu Yer İstasyonu (Inuvik Satellite Station) ile birlikte kullanılmaktadır.

Esrange Uydu Yer İstasyonu, S-bandında altı bağımsız Telemetri İzleme & Komuta (TT&C) sistemi (biri UHF-Bandında da alıcı özellikli), S/X bandında altı çoklu frekanslı anten sistemi ve kabul sistemi elektroniği ve veri işleme ekipmanı barındıran operasyonel bir bina da içerir. Esrange'de uydu hizmetleri 1978'de başlamıştır.

Uydu kontrol hizmetleri

Esrange üzerinden bir dizi telekomünikasyon uydusu kontrol edildi:

  • Tele-X (1989–1998)
  • Sirius-1 (1995–2003)
  • Sirius-2 (1997–2009)
  • Sirius-3 (1998–)
  • Sirius-4 (2008–)

İsveç uzay programının araştırma uydularının çoğu, Esrange aracılığıyla kontrol komutları almıştır:

  • Viking (1986–1987)
  • Freja (1992–1996)
  • Astrid-1 (1995)
  • Odin (2001–)

İstisnalar, Stokholm dışındaki Solna'da SSC'nin laboratuvarlarından kontrol edildi:

  • Astrid-2 (1998–1999)

Yer istasyonu hizmetleri

Esrange'da SPOT 1–5, Landsat 2–7, ERS 1–2 and Envisat dâhil olmak üzere 50'den fazla uydudan veri alınmıştır.

Ayrıca bakınız

  • Esrange'den fırlatılan roketler listesi
  • İsveç Uzay Şirketi
  • İsveç Ulusal Uzay Ajansı
  • İsveç Uzay Fiziği Enstitüsü
  • Kuzey Avrupa Havacılık Test Alanı
  • Roket fırlatma üsleri listesi
  • Rexus ve Bexus

Kaynakça

Dipnotlar

  1. ^ Jacobsson, Cecilia (6 Ekim 2007). "Rymdturism nästa steg för raketbasen Esrange" [Uzay turizminde roket üssü için bir sonraki adım Esrange]. Dagens Nyheter (İsveççe). 9 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2016. 
  2. ^ a b Backman, Fredrick (2015). Making Place for Space: a History of 'Space Town' Kiruna 1943-2000 [Uzay İçin Yer Yaratmak: 'Uzay Kasabası' Kiruna'nın Tarihi, 1943-2000] (İngilizce). Umeå, İsveç: Umeå University. ISBN 978-91-7601-244-4. 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2019. 

Kaynakça

  • The History of Sounding Rockets and Their Contribution to European Space Research, Günther Seibert, ESA HSR-38, Kasım 2006, 92-9092-550-7.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Esrange ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NASA</span> ABDde uzay programı çalışmalarından sorumlu kurum

NASA, Amerika Birleşik Devletleri'nin uzay programı çalışmalarından sorumlu olan kurum. 29 Temmuz 1958 tarihinde ABD Başkanı Dwight Eisenhower tarafından kurulmuştur. Daire, 1 Ekim 1958 tarihinden itibaren askerî amaçlardan ziyade sivil alanda barışçıl bir şekilde faaliyet göstermeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Uzay Ajansı</span> AB ülkelerinin uzay kuruluşu

Avrupa Uzay Ajansı veya yaygın İngilizce kısaltmasıyla ESA, 1975 yılında, uzayın keşfini amaçlayan, hükûmetlerarası bir organizasyon olarak kurulmuştur. Şu an 22 üyesi olan ajansın merkezi Fransa'nın başkenti Paris'tedir. 2021 yılı itibarıyla 4,55 milyar Euro'luk bütçeye ve yaklaşık 2200 çalışana sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Japonya Uzay Araştırma Ajansı</span> Japonyada uzay araştırmaları ile ilgilenen kurumdur.

Japonya Uzay Araştırma Ajansı,, Japonya'nın ulusal havacılık ve uzay ajansıdır. 1 Ekim 2003'te NASDA, ISAS ve NAL adlı üç kurumun birleştirilmesiyle kurulmuş olup bilimsel araştırma, teknoloji geliştirme ve yörüngeye uyduların fırlatılması ve yerleştirilmesinden sorumludur ve asteroid keşifleri ve olası insanlı Ay keşifleri gibi çok daha gelişmiş görevlerde yer almaktadır. Merkezi Tokyo'nun Chōfu kentinde bulunan Chōfu Havacılık Merkezi'nde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Haberleşme uydusu</span> telekomünikasyon için tasarlanmış yapay uydu

Haberleşme uyduları iletişim amacıyla uzayda konuşlu olan suni uydular. Günümüzde haberleşme uyduları Yersabit Yörünge, Molniya Yörünge ve Alçak Kutupsal Yörüngelerde konumludurlar.

<span class="mw-page-title-main">Almaz</span>

Almaz Sovyetler Birliği'nin çok gizli askeri uzay istasyonu projesi. Üç Almaz istasyonu fırlatıldı, bunlar gizlilik nedeniyle Salyut sivil programına dahilmiş gibi gösterildiler: Salyut 2, Salyut 3 ve Salyut 5.

<span class="mw-page-title-main">Sputnik 3</span>

Sputnik 3, Baykonur Uzay Üssü'nden 15 Mayıs 1958 tarihinde fırlatılan Sovyet uydusu. Bu uydu'nun amacı atmosfer ile uzayı incelemek ve jeofizik bilimine katkıda bulunmak için bilimsel ekipmanlarını kullanmaktı. Uydu 6 Nisan 1960 tarihine kadar yörüngede kalmış ve sonrasında atmosfere girerek yanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sondaj roketi</span>

Bazen araştırma roketi de denilen bir sondaj roketi alt yörüngesel uçuş sırasında ölçüm yapmak ve bilimsel deneyleri gerçekleştirmek için gerekli cihazları taşıyan bir rokettir. Roketler Dünya yüzeyinin 50 –1500 km. yukarısına, genellikle meteoroloji balonları ve yapay uyduların arasındaki irtifaya. cihazları taşımak için kullanılır. Black Brant X ve XII gibi bazı sondaj roketleri 1.000-1.500 kilometre (620-930 mi) arasında maksimum bir apojeye sahiptirler. Sondaj roketlerinde genellikle ihtiyaç fazlası askeri roket motorları kullanılır. NASA, 270-450 kilogram (600-990 lb) roket yükü ile kalkan Terrier Mk 70 yardımcı roketli Improved Orion roketini atmosfer dışı bölge içindeki 100-200 kilometre (62-124 mi) arasında düzenli olarak uçurmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Roskosmos</span> Rusya uzay ajansı

Roskosmos Devlet Uzay Etkinlikleri Kuruluşu, Rusya'nın uzay bilimleri programı ile genel havacılık ve uzay araştırmalarından sorumlu devlet kurumudur.

<span class="mw-page-title-main">Tanegashima Uzay Merkezi</span>

Tanegashima Uzay Merkezi (TNSC), Japonya'da bulunan bir uzay geliştirme merkezidir. Merkez adını aldığı Tanegashima Adası'nda yer almaktadır. Üs 1969 yılında kurulmuş olup Japonya'nın en büyük uzay geliştirme merkezidir ve JAXA tarafından işletilir.

<span class="mw-page-title-main">Xichang Uydu Fırlatma Merkezi</span>

Xichang Uzay Merkezi olarak da bilinen Xichang Uydu Fırlatma Merkezi (XSLC), Çin'deki bir uzay üssü’dür. Siçuan'daki Liangshan Yi Özerk İli, Xichang'ın yaklaşık 64 kilometre (40 mi) kuzeybatısındaki Zeyuan Kasabasında yer alır.

Uydu Fırlatma Sistemi (UFS), Türkiye'nin uydu başlatma kabiliyetini geliştirme projesidir. Projenin amacı ulusal uydu programlarının sürdürülebilirliğini desteklemek ve bağımsız olarak uzaya ulaşmaktır. Proje bir uzay üssünün inşası, uydu fırlatma araçlarının geliştirilmesi ve uzak yer istasyonlarının kurulmasından oluşmaktadır. 17 Temmuz 2013 tarihinde Roketsan ile imzalanmış olup proje henüz kavram öncesi tasarım aşamasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Çin'in uzay programı</span>

Çin Halk Cumhuriyeti'nin uzay programı, Çin Halk Cumhuriyeti'nin yürüttüğü ve yönettiği uzay daki faaliyetleri konu alır. Çin uzay programının kökleri, yeni yeni müttefik olan Sovyetler Birliği'nin yardımıyla Çin'in, algılanan Amerikan tehditlerine yanıt olarak ilk balistik füze ve roket programlarını geliştirmeye başladığı 1950'lere kadar uzanır. Sovyet Sputnik 1 ve American Explorer 1 uydularının sırasıyla 1957 ve 1958'de fırlatılmasındaki başarılardan hareketle, Çin, ilk uydusu Dong Fang Hong I'i Nisan 1970'te Long March 1 roketiyle fırlatmış ve bu da onu yörüngeye uydu yerleştiren beşinci ülke yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kore Uzay Teknolojisi Komitesi</span>

Kore Uzay Teknolojisi Komitesi, Kuzey Kore'nin resmi uzay ajansıdır. 1 Nisan 2013 yılında kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kore Uzay Araştırmaları Enstitüsü</span> Güney Kore uzay ajansı

Kore Uzay Araştırmaları Enstitüsü (KARI) Güney Kore'nin havacılık ve uzay ajansı şirketidir. Ana laboratuvarı Daejeon, Daedeok Science Town'dadır. Güncel projeleri arasında KSLV-2 başlatıcısı mevcuttur. Geçmiş projeleri arasında 1999 yapımı Arirang-1 uydusu bulunur. Ajans 1989'da kuruldu. Güney Kore'nin 1992'de kurulan İleri Mühendislik Enstitüsü IME'ye girişinden önce, havacılık teknolojisi üzerine odaklandı.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan Uzay Araştırma Organizasyonu</span>

Hindistan Uzay Araştırma Organizasyonu merkezi Bengaluru şehrinde bulunan Hint hükümeti'nin uzay ajansıdır. Vizyonu, uzay bilimi araştırması ve gezegensel araştırmayı takip ederken "ulusal kalkınma için uzay teknolojisini kullanmaktır".

Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Uzay Ajansı, aynı zamanda KazCosmos veya KazKosmos olarak bilenen kurum Kazakistan'ın resmî uzay ajansıdır 27 Mart 2007 yılında resmî olarak açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Artemis Programı</span> Ay ve Marsta insan keşfine olanak sağlayacak üç aşamadan oluşan uzay programı

Artemis Programı ya da Artemis görevi, Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) liderliğinde, Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Japonya Uzay Araştırma Ajansı (JAXA) ve Kanada Uzay Ajansı (CSA) gibi uluslararası ortaklar tarafından yönetilen bir robotik ve insanlı Ay keşif programıdır. Projenin amacı "ilk kadın ve sıradaki erkeği" Ay'ın güney kutbuna indirmek olarak ifade ediliyor. Projenin ismini aldığı Artemis, Yunan mitolojisinde tanrı Apollon'un ikiz kız kardeşi ve ay tanrıçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Grizu-263 Uzay Takımı</span> Grizu-263 Uzay Takımı, 2016 yılında Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi bünyesinde Muzaffer Duysal ve Çağla Aytaç Dursun tarafından uzay, uydu ve havacılık çalışmaları yapmak için kurulmuş öğrenci takımıdır.

Grizu-263 Uzay Takımı, 2016 yılında Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi bünyesinde Muzaffer Duysal ve Çağla Aytaç Dursun tarafından uzay, uydu ve havacılık çalışmaları yapmak için kurulmuş öğrenci takımıdır. Takımın ilk hedefi Dünya'nın en prestijli model uydu yarışması olarak kabul edilen CanSat Competition'a katılmaktır. Takım bu yarışmada 4 sene üst üste ön elemeleri geçerek Amerika Birleşik Devletleri'nde gerçekleşen finallere davet edilmiştir. Finallerde ise iki sene üst üste Dünya 2.liği, bir sene de Dünya 4.lüğü başarısı kazanmıştır. Grizu-263 Uzay Takımı Türkiye'de TEKNOFEST kapsamında düzenlenen TÜRKSAT Model Uydu Yarışması'nda 2019 yılında Türkiye Şampiyonu olmuştur.

Roketsan Araştırma Merkezi,, Türk savunma sistemleri şirketi Roketsan'ın uzay ile ilgili teknolojiler için bir araştırma merkezidir. 30 Ağustos 2020 tarihinde Ankara merkezli olarak kurulmuştur.

International Launch Services, Inc. (ILS), ticari Angara ve Proton roket fırlatma hizmetlerinin dünya çapında satışına ilişkin münhasır haklara sahip bir ortak girişimdir. Proton fırlatıcıları Kazakistan'daki Baikonur Cosmodrome'da gerçekleşirken Angara, Rusya'daki Plesetsk ve Vostochny Cosmodrome'dan fırlatılır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.