İçeriğe atla

Esnaf lokantası

Esnaf lokantasından bir görünüm

Esnaf lokantası (Çarşı lokantası), Türkiye'de şehirlerde mahalle aralarında, çarşılarda, ara sokaklarda, esnaf ve işçilerin yoğun oldukları yerlerde, ev yemeklerini makul fiyatlarla müşterilerine sunan küçük işletmedir.

Türk mutfak kültürüne özgü bir işleme tipidir. Esnaf lokantaları, genellikle çevredeki işletmelerin çalışma saatleri içinde faaliyet gösterir.[1] Müşteriler tezgâhta sunulan yemeklerden istediklerini seçer.[2] Yemekler müşteriler tarafından kendin al (veya self servis) yöntemi ile alınabilir ya da garson tarafından servis ediliyor olabilir.[3]

Devamlı müşterilere hitap ettiği için özenli hizmet verilmesi ve samimi bir ortamın olması, zengin bir menüye sahip olması, hızlı servis yapılması, hızı sağlamak için masalarda ekmek kutuları, bardak ve sürahinin hazır bulunması esnaf lokantalarının özelliklerindendir[3]

Günümüzde esnaf lokantaları çevrelerindeki esnafın yanı sıra yerli ve yabancı turistlere hizmet vermektedir.[4]

Geçmişi

Türkiye'de esnaf lokantalarının başlangıcı, aşevleri geleneğine dayanır.[5] Selçuklu ve Osmanlı toplumlarında görülen, yemek pişirilen ve satılan yerler olan aşçı dükkanları, aşevlerinin devamı olarak görülür. Aşçı dükkanları, başlı başına bir yapı arz etmeyip hanlar ve kervansarayların içerisinde bulunurdu.[6]

Aşçı dükkanlarında beş veya altı çeşit yemek sunulurdu; ancak tek bir yemek çeşidi üzerinde çeşitler sunan konusunda uzmanlaşmış aşçı dükkânları da bulunurdu.[5] Han ve kervansaraylar içindeki aşçı dükkanları zamanla bağımsızlaştı. 19. yüzyılın sonunda büyük esnaf ve tüccar sınıfı için büyük çarşı semtlerinde aşevi veya "çarşı lokantası" denilen, ev yemekleri sunan mekanlar hizmet vermeye başladı.[6]

Aşçı dükkânlarında pilav, çorba, et gibi yemekler terazide tartılarak, dolmalar tane hesabı ile; şiş kebabı ise üzerine arşın konulmuş uzunluk ölçüsü ile satılırdı. Aşçı dükkanları, zamanla esnaf lokantalarına dönüşmüştür. Esnaf lokantalarında porsiyon hesabı ile yemek satılır; ancak "bol kuru", "az çorba" gibi esnek porsiyon seçenekleri bulunur.[3] Müşterilere sipariş ettiği yemeğe, bir başka yemeğin suyundan konmasını isteme, pilavı ile pişen bir yemeğin sadece pilavını ya da sadece etini isteme gibi esneklikler sağlanır.[7] Lokantada bulunan yemeklerin tamamı veya isteğe göre bazılarının bir kayık tabağa düzenlenmesi ile "aşçı tabağı" denilen bir yemek servisi hazırlanması, esnaf loktanlarına özgü uygulamalardandır.[8]

Kaynakça

  1. ^ Taner, Bahar; Çetin, Şule (22 Haziran 2023). "Türk Yemek Kültüründe Esnaf Lokantaları". Toros University Journal of Food Nutrition and Gastronomy. 2 (1): 21-32. ISSN 2979-9511. 
  2. ^ "Esnaf lokantaları neden vazgeçilmezdir". 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ a b c "Esnaf Lokantası". Türkiye Turizm Ansiklopedisi. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2024. 
  4. ^ Bozaz, Ergin; Yavuz, Gülser (5 Eylül 2023). "Esnaf Lokantacılığı ve Van İlinde Esnaf Lokantaları Üzerine Bir Araştırma". Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi. 6 (2): 196-224. ISSN 2630-6360. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2024. 
  5. ^ a b Çetin, Ayşe Seray; Doğan, Murat (31 Aralık 2022). "Esnaf Lokantalarında Kullanılan Kesme/Doğrama Tahtalarının Gıda Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi: İstanbul Örneği". İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi (18): 988-1005. doi:10.38079/igusabder.1097532. ISSN 2536-4499. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2024. 
  6. ^ a b Safi, İhsan; Atnur, Gülhan; Küçükyıldız, Damlanur (27 Mayıs 2020). "Dışarıda Yeme Kültürü ve Lokantalar: Rize Örneği". Mukaddime. 11 (1): 124-153. doi:10.19059/mukaddime.712092. ISSN 1309-6087. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2024. 
  7. ^ TOPUK, Emir (19 Aralık 2021). "Esnaf lokantaları ve yeni nesil lokantalar". Hürriyet. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2024. 
  8. ^ "Esnaf lokantalarının aşçı tabağı". Gidavitrini.com.tr/. 26 Mayıs 2013. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2024. 
 Bu madde bir . Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

Hacı Abdullah Lokantası, İstanbul'da Karaköy rıhtımında 1888 yılında açılmış lokanta.

<span class="mw-page-title-main">Aşçılık</span> yemek yapma

Aşçılık, besinlerin çeşitli yöntemlerle yemeye hazır duruma getirilmesine denir. Ahçılık olarak da bilinir. Ev ekonomisi'nin temel bileşenlerinden biridir. Şef, aşçı, yardımcı şef, pasta şefi, mutfak şefi, fırıncı, gastronomcu, çikolatacı gibi mesleklerle sıkı ilgilidir. Birçok ülkelerde aşçılık mesleği öğrenmek için aşçılık okulu, aşçılık fakültesi, aşçılık akademileri bulunmaktadır. Aşçılığın en temel yöntemi pişirmedir. Ama "aşçılık" terimi, pişirmenin yanı sıra kurutma, isleme, dondurma ya da salamura gibi başka yöntemleri de kapsar. Besinler birkaç nedenden dolayı pişirilir. Bazı besinleri çiğ yeme düşüncesinden hoşlanmayız. Belirli besinleri pişirerek yemeye alışık olduğumuzdan, pişirmenin besinlere iyi bir tat kazandırdığına inanırız. Öte yandan pişirildiklerinde besinlerde değişiklikler oluşur ve bu da bazı besinlerin yenmesini ve sindirilmesini kolaylaştırır. Moleküler gastronomi, fizik ve kimya perspektifinden beslenmenin bilimsel yaklaşımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Suşi</span> Japon yemeği

Suşi,, genellikle çiğ deniz ürünleri ve sebzeler gibi çeşitli malzemelerle birlikte, biraz şeker ve tuz ile hazırlanmış sirkeli pirinçten oluşan geleneksel bir Japon yemeğidir. Suşi stilleri ve sunumu çok çeşitli olup ana bileşeni aynı zamanda shari veya sumeshi olarak da adlandırılan suşi pirincidir. Japonya çıkışlı bir yemek olmasına rağmen tüm Uzakdoğu ülkelerinde tüketilir.

<span class="mw-page-title-main">İftar</span> Ramazanda orucun açıldığı akşam yemeği

İftar, Ramazan ayında Müslümanların oruçlu geçirdikleri günün sonunda akşam ezanı okunduktan sonra yenen yemektir. Bu, onların gün içinde yediği ikinci öğün olmaktadır. Ramazan ayında günlük oruç, sahur yemeğinin hemen ardından başlar, gündüz saatlerinde devam eder ve gün batımıyla birlikte iftar yemeğiyle sona erer.

<span class="mw-page-title-main">Türk mutfağı</span> Türk gastronomi geleneğine dahil bütün yiyecek ve içecekler

Türk mutfağı, Türkiye'nin ulusal mutfağıdır. Orta Asya, Selçuklu ve Beylikler ile Osmanlı kültürünün mirasçısı olan Cumhuriyet Dönemi Türk Mutfağı hem Balkan ve Orta Doğu mutfaklarını etkilemiş hem de bu mutfaklardan etkilenmiştir. Ayrıca Türk mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir. Karadeniz mutfağı, Güneydoğu mutfağı, Orta Anadolu mutfağı gibi birçok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek haznesine sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Ulusal Mutfağı</span> Azerbaycanın ulusal mutfağı

Azerbaycan mutfağı Azerbaycan'ın ulusal mutfağıdır. Avrupa ve Orta Doğu mutfaklarını etkilemiş hem de bu mutfaklardan etkilenmiştir. Ayrıca Azerbaycan mutfağı yörelere göre de farklılıklar gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Çin mutfağı</span>

Çin mutfağı başta Çin olmak üzere Tayvan, Singapur, Malezya, Endonezya gibi Çin kültürünün yaygın olduğu Uzak Doğu ülkelerinden kaynaklanan ve Çin lokantaları sayesinde dünyanın birçok yörelerinde geniş bir biçimde tanınan bir mutfaktır. Çeşit bakımından dünyanın en zengin mutfaklarından biri olan Çin mutfağı Uzakdoğu'da bile Çinlilerin yaşadığı her bölgede büyük farklılıklar gösterir. Ayrıca Uzakdoğu dışındaki Çin lokantalarında hazırlanan yemekler bulundukları ülkelerin kültürlerine uyarlandıkları için Uzakdoğu'dan çok farklı malzemeler kullanırlar ve farklı lezzetler sunarlar. Bunlara rağmen Çin mutfağı bazı ortak özelliklerden yoksun değildir. Sebze ağırlıklı yemekler, yemeklerin wok adı verilen çukur tavalarda pişirilmesi ve yemeklerin sofralarda yemek çubuklarıyla yenmesi Çin mutfağının en çarpıcı özellikleri arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Fransız mutfağı</span> maestro

Fransız mutfağı, Fransa'da geliştirilmiş, zenginliği ve çeşitliliğiyle ünlü, yemek pişirmenin sanatsal yönünü ön plana çıkaran bir ulusal mutfaktır. Fransız mutfağının kökeni Orta Çağına uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Endonezya mutfağı</span>

Endonezya mutfağı 17.000'den fazla adadan oluşan Endonezya üzerinde yaşayan binlerce kültürün çeşitliliğinden meydana gelir. Bu nedenle tek bir çeşit Endonezya mutfağı yoktur fakat bölgesel yemek çeşitleri vardır. Endonezya mutfağı Endonezya kültürünün bir yansımasıdır. Yemek pişirme tarzı ve stili bölgeden bölgeye farklılıklar gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Restoran</span> yemek hazırlayan ve sunan işletme

Lokanta veya restoran, ücret karşılığında müşterilere yemek ve içecek hazırlanıp servis edilen yer. Çoğunlukla büyük bir yemek salonu ve mutfaktan meydana gelir. Sözcük, Fransızca restaurer kelimesinden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Meksika mutfağı</span>

Meksika mutfağı, özellikle eski yerlilerin ve İspanyol koloni devriyle Fransız, Arap ve Karayip geleneklerinin bir sentezi olarak kendini gösterir. Genelde zengin bitki örtüsüne sahip olan bu sıcak, topik ülkenin mutfağında mısır, fasulye, meyve çeşitleri ve belirli sebze türleri önemli bir rol oynar. Meksika'da birbirinden çok farklı bölgesel mutfaklar mevcuttur. Kuzeyde İspanyol mutfağının etkisi görülürken, güneyde yerlilerin mutfağı korunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı mutfağı</span> Osmanlıdaki mutfak, yemek ve sofra kültürü

Osmanlı mutfağı Osmanlı dönemindeki mutfak kültürüdür. Kökeni Selçuklu mutfağına dayanır. Osmanlı Mutfağı'nı, Osmanlı saray mutfağı ve Osmanlı halk mutfağı şeklinde ikiye ayırmak doğru olacaktır. Halk mutfağı, saray mutfağı kadar gösterişli olmamasına rağmen lezzet ve çeşitlilik yönünden oldukça zengin bir menüye sahip olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Chalupa</span>

Chalupa Meksika'nın özellikle Puebla, Guerrero ve Oaxaca bölgelerinde yaygın olan özel bir çeşit yiyecek.

<span class="mw-page-title-main">Tatar mutfağı</span> Tatarlara özgü yemek kültürü

Tatar mutfağı, başta Rusya içindeki Tataristan olmak üzere farklı ülkelerde ve coğrafi bölgelerde yaşamakta olan Tatarların yemek kültürüdür.

<span class="mw-page-title-main">Kantin</span>

Bazen ABD dışında kantin olarak adlandırılan bir kafeterya, bir tür yemek servisi yeridir. Restoran, büyük bir ofis binası veya okul gibi bir kurum içinde bulunabilirler. Çok az personel masası servisi var veya hiç yokdur. Ayrıca okul yemek yeri, yemek salonu veya öğle yemeği odası olarak da adlandırılır. Kafeteryalar kafelerden farklıdır, İngilizce terim mess ve "yemekhane" anlamını taşır.

Melceü’t-Tabbâhîn (Aşçıların Sığınağı)(ملجأ الطباخين), Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şâhâne hocalarından Mehmed Kâmil’in yazdığı ve 1844’te taşbaskı halinde yayımlanan ilk yemek kitabıdır. Çorbalar, kebaplar, et yemekleri, külbastılar, yahniler, köfteler, pilakiler, börekler, sıcak ve soğuk tatlılar, zeytinyağlılar, pilavlar, hoşaflar, şuruplar vs. olmak üzere on iki fasıldan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İran mutfağı</span>

İran mutfağı İranın yöresel mutfağıdır. İran'ın yüzyıllar içerisinde ilişki kurduğu bölge ve ülkelerin mutfaklarından da izler taşır: Türk mutfağı, Yunan mutfağı, Mezepotamya mutfağı, Orta Asya mutfağı, Kafkasya mutfağı ve Rus mutfağı bunlardan bazılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hamburg bifteği</span>

Hamburg bifteği bir kıyma köftesidir. Almanların göç etmesiyle dünya çapında popüler hale gelen bu yemek, 19. yüzyılın başlarında ana yemek haline geldi. Salisbury bifteğine benzerdir.

Güzelyurt Lokantası veya Güzelyurt Restoran, 1928 yılında kurulmuş, Erzurum'da faal olan en eski restorandır.

<span class="mw-page-title-main">Toruko pilavı</span>

Toruko pilavı , Japonya'nın Nagasaki prefektörlüğünün mutfağında yer alan bir yemektir. Aynı tabağa koyulmuş pilav, domuz pirzolası ve Naporitan spagettisinin üzerisine demi glace sosunun dökülmesi ile yapılıyor. İsmine karşın yemeğin Türk mutfağı ile ilgisi yoktur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.