İçeriğe atla

Eski Yurt

Eski Yurt 1793

Eski Yurt (Kırım Tatarcası: Eski Yurt, Ukraynaca: Ескі-Юрт, Rusça: Эски-Юрт) - Güney Batı Kırım'da tarihi bir yerleşim yeri, bugün Bahçesaray'ın batı kesiminde tarihi bir kasaba. Adı "eski yerleşim" veya "eski merkez" ve "keçe çadırı" için Kırım Tatar dili terimlerinden türetilmiştir.

Tarih

Altın Orda döneminde Eski Yurt, Hersonisos ve Calamita limanlarını Kırım Yarımadası'nın içlerine bağlayan eski bir ticaret yolunda yatan büyük, muhtemelen kentsel bir yerleşim yeriydi. Yerleşimin büyük boyutu, Kırım'ın batı yarısında bilinen tüm Müslüman mezarlıklarının en eskisi ve en büyüğü olan ana mezarlığı Qırq Azizler (14-15. Yüzyıllar; şimdi tamamen yıkılmış) tarafından kanıtlanabilir. Eski Yurt, 1441'de Altın Orda'dan bağımsızlık kazanan Kırım Hanlığı'nın yükselişinden sonra önemini korudu. Kırım'ın yeni başkenti Bahçesaray 1532'de kurulduktan sonra,Eski Yurt, ekonomik ve idari statüsünü kaybetti (ve görünüşe göre daha sonra "Eski Yerleşim" adını aldı; orijinal adı bilinmemektedir). Bununla birlikte, 20. yüzyılın başına kadar Eski Yurt, Kırım Tatarları tarafından, orada bulunan Mâlik el-Eşter Mabedi sebebi ile Kırım'ın en önemli Müslüman dini merkezlerinden biri olarak kabul ediliyordu.

Mâlik el-Eşter Mabedi

Mâlik el-Eşter Mabedi, Eski Yurt'ın orta kesiminde yer alıyordu. Asıl adı Malik el-Eşter en-Nahai'nin, sembolik mezarı olan büyük bir Müslüman mezarlığıdır. Aslında Kahire, Mısır'da gömülü halife Ali İbn Abu Talib'in (618-657) bir arkadaşı olan Mâlik el-Eşter'e atfedilen benzer "makam" Diyarbakır'da da bulunmaktadır.[1] Kırım Tatarlarının efsanelerinde Mâlik el-Eşter ejderha savaşçısı ve Kırım'da İslam'ı ilk yayan cesur savaşçı olarak tasvir ediliyor. Efsanelere göre, devlerle yapılan bir savaşta ölümüne yaralandı ve Eski Yurt'ta öldü. Efsaneler ölümünden uzun zaman sonra, mezarının yerini Nakşibendi (veya Mevlevi) tarikatının dervişleri tarafından mucizevi bir şekilde keşfedildiğini anlatılmaktadır. Kırım Tatarları, yılanlar tarafından ısırılanların Mâlik el-Eşter'ın kabrinde dua edip iyileştiklerine inanırlar.[2] Anlatı kaynaklarının belirttiği gibi, mezarlık, Giray hanedanından bazı Kırım Tatar yöneticileri de dahil olmak üzere soylu insanları gömmek için bir yerdi.

Şu anki durum

1948'de Kırım Tatarlarının sınır dışı edilmesinden sonra Eski Yurt kasabası (Rus olmayan isimler taşıyan diğer tüm Kırım kasabaları ve köyleriyle birlikte) "Podgorodnyeye" (Подгороднее) olarak yeniden adlandırıldı. Ardından Podgorodnyeye, Bahçesaray kasabasının kentsel alanına dahil edildi.Eski yerleşimin alanı, yazlıklarla kaplı Orta Çağ kasabasının kalıntılarını yeraltında gizlerken, Mâlik el-Eşter mabedinin merkezi meydanı bir pazar olarak kullanılmıştır. Kırım Tatarlarının ülkelerine geri dönmesinin ardından birçok Kırım Tatar eylemcisi ve kuruluşu pazarın kutsal yerden kaldırılmasını talep etti. 2004 yılında Mâlik el-Eşter mabedinin müze yapma projesi Bahçesaray Tarihi ve Kültürel Koruma Alanı tarafından ele alınmıştır. 2006 yılında pazar nihayet yeni bir yere taşındı ve Bahçesaray Tarihi ve Kültürel Koruma Alanı'na yeni müze oluşturma projelerini yürütmek için çalışmalara başlandı.

Kalan tarihi binalar

  • Muhammed Şah Bey'in (14-15. Yüzyıllar) annesi Yude Sultan Türbesi.
  • Ahmed Bey'in Türbesi (duvarları tarafından bulunan bir mezar taşından adını alan 14. veya 15. yüzyıldan kalma bir bina).
  • Mehmed Bey Türbesi (16. yüzyıl).
  • II. Mehmed Türbesi Türbesi - Kırım Tatar hanedanının bir türbesi. Anlatı kaynaklarına göre, içine üç Kırım hanı gömüldü: II. Mehmed Giray (ö. 1584), II. Saadet Giray (ö. 1588 ), III. Mehmed Giray (ö. 1629 ).

Kaynakça

  1. ^ M. Ilhan. - Diyarbakirin Turbe, Yatir ve Mezarliklari 6 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. - Cimetieres Et Traditions Funeraires Dans Le Monde Islamique II, Uluslararasi Kollokyumun Bildileri Kitabi, Istanbul, 28-30 Eylul 1991. - v. I. Ankara, 1996, p. 205.
  2. ^ http://www.eskiyurt.org.ua/chr_gasprali.html 5 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Archived 2008-12-05 at the Wayback Machine И. Г-ий (Гаспринский Исмаил), "Крымские азизы", //Восточный сборник Общества русских ориенталистов. 1913. (Rusça)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bahçesaray, Kırım</span>

Bahçesaray. Ukrayna'ya bağlı Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin güney kısmında bulunan bir şehir. Kırım Hanlığı'nın başşehri. Doğusunda küçük bir şerit halinde Karadeniz'e kıyısı olan şehir; günümüzde Kırım Dağları'nın çevresindeki Çürüksü Deresi vadisinde, Simferepol-Sivastopol demiryolu üzerinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Çufutkale</span>

Çufutkale ya da Çıfıt Kale Ukrayna'nın Kırım Özerk Cumhuriyeti'nde Bahçesaray civarında 8. ila 19. yüzyıllar arasında yerleşime açık kalmış Orta Çağ kalesi ve mağara kenti.

<span class="mw-page-title-main">I. Mengli Giray</span>

I. Mengli Giray 15. yüzyıl sonlarında 1467; 1469-1475 ve 1478-1515) dönemlerinde üç kez Kırım Hanlığı tahtına oturdu.

I. Hacı Giray, Kırım Hanlığı'nın kurucusudur. Hacı Giray, Cengiz Han'ın oğullarından Cuci'nin küçük oğlu Tokay Timur soyundan gelmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Gaspıralı</span> Kırım Tatar siyasetçi

İsmail Gaspıralı (Gasprinskiy), Kırım Tatarı fikir adamı, eğitimci ve yazar-yayıncı. Gaspıralı, Rus İmparatorluğu'nda Türk ve İslam toplumlarının eğitim, kültür reformu ve modernleşmeye ihtiyacını betimleyen Türkçü aydındır. Soyadı, Kırım'daki Gaspra şehrinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Hanlığı</span>

Kırım Hanlığı veya Taht-i Kırım ve Deşt-i Kıpçak, 1441-1783 yılları arasında Kırım'da hüküm sürmüş Kırım Tatar devletiydi. Altın Orda Devleti'nin yerini alan dört Hanlıkların en uzun süre hüküm süreni idi. Bazı kaynaklarda 1475'ten 1774 yılında Küçük Kaynarca Antlaşması'nın imzalanışına kadar Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı kaldığı belirtilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hansaray</span> Kırım, Bahçesarayda I. Sahib Giray tarafından yaptırılan bir saray yerleşkesi

Hansaray veya Kırım Han Sarayı, Ukrayna'nın Kırım Özerk Cumhuriyeti'deki Bahçesaray şehrinde bulunan I. Sahib Giray tarafından yaptırılan bir saray kompleksidir.

<span class="mw-page-title-main">Giray Hanedanı</span>

Giray Hanedanı ya da Âl-i Cengiz, Kırım hanlarının mensubu bulunduğu hanedanın adı. 'Cengiz Han'ın soyundan gelen Giray Hanedanı'nın kurucusu olarak 1449 tarihi temel alınır ve kurucusu I. Hacı Giray Han kabul edilir. Cengiz Han geleneğinden gelen Altın Ordu Hanlığının, Kazan Hanlığı ve Kırım Hanlığı olarak bölünmesi üzerine, 'Giraylar' tarih sahnesine çıkar. Giraylar'dan seçilen hükümdar 'Han' unvanını taşır. Hanlığın merkezi bu gün Ukrayna sınırları içerisinde kalan, Kırım'ın Bahçesaray şehridir. Bahçesaray'da bulunan ve günümüze kadar korunabilen Hansaray hanların yönetim merkezidir. Hanedanda, Han'dan sonra tahta geçecek veliaht Kalgay unvanına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">I. Mehmed Giray</span> 1515-1523 arasında Kırım hanı

I. Mehmed Giray, 1515-1523 döneminde sekiz yıl Kırım Hanlığı yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Devlet Giray</span>

I. Devlet Giray Han, 1551-1577 yılları hüküm süren Kırım hanıdır. I. Devlet Giray döneminde Kırım Hanlığı Osmanlı ile birlikte yükseliş devrini yaşadı. Temel siyasetini Moskova merkezli bir gelişme politikası izleyen Rusların Karadeniz'e inmelerine karşı mücadele oluşturuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Zincirli Medrese</span>

Zincirli Medrese, Kırım bölgesinin başşehri Bahçesaray'da bulunan bir medresedir. Kırım Hanlarının ve tarihi Müftülük binasının bulunduğu Salacık semtinde yer alan yapı, I. Mengli Giray Han tarafından yaptırıldı. I. Mengli Giray Bahçesaray'daki tarihi Hansaray'ı yaptırmadan evvel Zincirli Medrese'yi tüm Kuzey Kafkasya'dan Ural Dağlarına kadar hizmet veren bir kurumu olarak hayata geçirmiştir. Bu medresede ders verecek müderrislerin ve okuyacak talebelerin geçimlerini karşılamak için geliri yüksek topraklar vakf etti.

Nur Devlet Giray 4. Kırım Hanı. 1466-1467, 1467-1469, 1475-1476 olmak üzere toplam üç kez saltanat sürmüştür. 1486 ile 1490 yılları arasında Kasım Hanlığı'nı yönetmiştir.

I. Gazi Giray, 1523-1524 yılları arasında altı ay hüküm süren Kırım hanıdır.

I. Saadet Giray, 1524 ile 1532 yılları arasında sekiz yıl Kırım Hanı olarak hüküm sürmüștür.

III. Mehmed Giray 1584—1629 yılları arasında yaşayan Kırım Hanıdır. II. Saadet Giray'ın oğludur. 1623—1628 seneleri arasında saltanat sürmüştür. Saltanatı Sultan I. Mustafa ve IV. Murad dönemine rastlar.

Has Yunus Bey Osmanlı denizcisi ve kara gücü komutanı. 1453 - 1456 döneminde Osmanlı kaptan-ı deryası görevi ile nispeten yeni kurulan Osmanlı donanması komutanlığı yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Eyüpsultan Mezarlığı</span> İstanbulun Eyüpsultan ilçesinde bulunan mezarlık

Eyüp Sultan Mezarlığı, İstanbul'un Eyüpsultan ilçesinde, Haliç kıyısında bulunan tarihi bir mezarlık.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Han Camii</span> Kırımın en büyük camilerinden ve Hansarayın ilk binalarından birisi

Büyük Han Camii, Bahçesaray'da yer alan Hansaray saray kompleksinin içerisinde bulunan tarihi cami. Kırım'ın en büyük camilerinden ve Hansaray'ın ilk binalarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">II. Mehmed Giray Türbesi</span>

II. Mehmed Giray türbesi Kırım'da, Bahçesaray şehrinin Eski-Yurt bölgesinde 16. yüzyıla ait bir türbedir. Türbede Kırım hanları II. Mehmed Giray (1532-1584), II. Saadet Giray ve III. Mehmed Giray (1584-1629), Murad Giray ve Safa Giray'ın mezarları mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Şah Bey Ben Yude Sultan türbesi</span>

Muhammed Şah Bey Ben Yude Sultan türbesi Muhamed Şah Bey'in annesi Acağan Bey'in kızı Bivede Sultan'ın muhtemelen XIV. yüzyılın sonları - XV. yüzyılın başlarında arasında inşa edilmiş türbesidir. Mezarlık toprakları Eski-Yurt'ta Çuruk-Su Nehri'nin alt kısmında yer alıyor. Şu anda, alan özel haneler arasında yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.