Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.
Tibet Budizmi. Tibet, Moğolistan ve Bhutan başlıca olmak üzere Nepal, Hindistan, Çin, Rusya ve bazı Orta Asya Türklerinde takip edilen Budizm koludur. Kimi yerlerde Lamacılık olarak da adlandırılmaktadır. Tibetçe Lama den doğan bu kelime, aynı zamanda bir unvan olarak da kullanılmaktadır. Budizmin Vajrayana koluna aittir.
Tibet Orta Asya'da Tibet halkının anavatanı olan bölge. Ortalama 4.900 metrelik yükseltisiyle "Dünyanın Çatısı" diye tanınır. Kuzeyinde Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Qinghai, doğusunda Sichuan, güneyinde Hindistan, Nepal ve Bhutan vardır. Başkenti Lhasa'dır.
Çinghay, Çin'in kuzeybatısında bir eyalettir. Tibet Platosu'nda yer alır. Kuzeybatıda Kansu, güneydoğuda Siçuan eyaletleri, kuzeybatıda Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve güneybatıda da Tibet Özerk Bölgesi'yle çevrilidir.
Çin-Tibet dil ailesi, 400'den fazla Doğu Asya dilini içeren bir dil ailesi. Çin-Tibet dilleri, 40'ı aşkın farklı alt gruba sahiptir. Ancak genellikle Çin dilleri ile bu gruba ait olmayan tüm farklı grupları tanımlamak için kullanılan Tibet-Birman dilleri şeklinde ayrılmaktadır. Ailenin en çok konuşulan üyeleri Çince, Tibetçe, Dzongka ve Birmanca olmaktadır.
Standart Tibetçe, Ü-Tsang Tibetçesi veya Lhasa Tibetçesi, genellikle Çin içindeki Tibet bölgesinde ve Çin dışındaki Tibetli diaspora tarafından konuşulan bir dildir. Tibetçe, dünyanın hâlâ kullanılan en eski yazımlarından birine sahiptir ve 1200 yıldır aynı şekilde yazılmaktadır. Eski Tibetçede kelime başlarında ünsüz kümeleri varken Ü-Tsang ve Khams lehçelerinde bu ünsüz kümeleri kaybolmuş ve diller tonal bir hâl almıştır.
Dzongkha, Bhutan'ın resmi dilidir. "Dzongkha" sözcüğü, Dzong'da konuşulan dil veya Dzong dili anlamına gelmektedir. 171.000'i ana dili olmak üzere toplam 640.000 kişi Dzongkha dilini konuşabilmektedir.
Dunhuang yakınlarındaki Mogao mağaralarında, bulunmuş büyük tarihi, filolojik ve edebi değer taşıyan el yazmalarıdır. Uzun süredir kaybolduğu düşünülen yapıtlar, klasik yapıtların antik baskıları, dünyada matbaayla basılmış ilk kitap olan Elmas Sutra bu mağaralarda bulunmuştur. Ayrıca daha önce varlığı bilinmeyen Orta Asya dilleriyle (Hotanca) yazılmış belgeler de bulunmaktadır.
Osmanlıca veya Osmanlı Türkçesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk anayasası olan 1876 tarihli Kânûn-ı Esâsî'de geçtiği hâliyle Türkçe, 13 ile 20. yüzyıllar arasında Anadolu'da ve Osmanlı Devleti'nin yayıldığı bütün ülkelerde kullanılmış olan, Arapça ve Farsçanın etkisi altında kalan Türk dili. Alfabe olarak çoğunlukla Arap alfabesinin Farsça ve Türkçe için uyarlanmış bir biçimi kullanılmıştır. Halk arasında bazen bu dil dönemi için "Eski Türkçe" de kullanılmaktadır.
Padmasambhava Tibet kralı Thrisong Detsen zamanındaki Tibet Budizmi'nin kurucusu olarak kabul edilir.
Klasik Azerice, Klasik Azerbaycan Türkçesi veya Klasik Azerbaycanca Azerbaycan yazı dilinin ilk dönemidir. Bu tarihî dönem 16. yüzyıl başlarından 19. yüzyıl ortalarına dek sürmüştür. Şah İsmail Hatayî, Fuzûlî, Habibî, Molla Penah Vâkıf bu dönemin başlıca temsilcileridir.
Tibet alfabesi ; Limbu, Lepça ve Fags-pa alfabeleri ile akraba olan Tibet merkezli bir alfabedir.
Sikkim dili, , Dranjoke, Denjongka, Denzongpeke, veya Denzongke, Çin-Tibet dilleri ailesinin Tibet dilleri grubuna bağlı bir dildir. Sikkim ve kuzeydoğu Nepal'de Bhutia'lar tarafından konuşulur. Sikkim halkı kendi dillerine "Drendzongké", anavatanlarına da "Drendzong" derler.
Ethnologue verilerine göre Çin'de toplam 298 yaşayan dil konuşulmaktadır. Bu dillerin birçoğu, Çin'deki tanınmış etnik gruplar tarafından konuşulur. Çin'deki en yaygın dil yedi ana lehçe grubuna bölünür ve Hanyu olarak bilinir. Çin'de bu dille ilgili çalışmalar, kendine özgü bir akademik disiplin olarak düşünülmektedir. Hanyu kapsamına giren lehçe grupları, birbirinden hem morfolojik hem de fonetik açıdan o kadar çok farklılık gösterir ki farklı bölgelerde konuşulan lehçeler karşılıklı olarak anlaşılmaz. Çince, Moğolca, Tibetçe, Uygurca ve Zhuangca, Çin'de en çok öğrenilen ve hükûmetten en çok destek gören dillerdir.
Bon ya da Bön ya da bilinen adıyla Yungdrung Bon ,, kendini Tibet Budizmi'nden aynı genel öğretileri ve terminolojiyi paylaşmasına rağmen ayrı olarak tanımlayan bir Tibet dinidir. 11. yüzyılda ortaya çıkmış olup kitaplarını ağırlıklı olarak termalardan ve görüşlerini Loden Nyingpo gibi tertönlerden almıştır. Bon terması, Budizm'in Tibet'e gelmesinden önceki mevcut Bön'ün efsanelerini içermesine rağmen "gerçekte eski din yeni bir din idi". Tibet'te, özellikle doğuda ve çevredeki Himalaya bölgelerinde, önemli bir azınlık dinidir.
Tibet İmparatorluğu, MS 7. ve 9. yüzyıllarda Tibet Platosu ile Doğu Asya, Orta Asya ve Güney Asya'nın bir bölümüne kadar uzanan bir imparatorluk idi.
Tibet dilleri; Tibet Platosu ve Hindistan Yarımadası'nın kuzeyinde konuşulan, Eski Tibetçenin soyundan gelen dillerdir.
Tibet-Birman dilleri, Çin-Tibet dil ailesinin Çin dili olmayan dilleri kapsayan koludur. Bu kola ait dillerin 400'den fazlası, Güneydoğu Asya'nın dağlık bölgeleri çapında ve Doğu ile Güney Asya'nın bazı bölgelerinde konuşulur. Tibet-Birman dillerini konuşan yaklaşık 60 milyon kişi var; bunların yaklaşık yarısı Birmanca, %13'ü de Tibet dillerini konuşur. Bu kolun kapsamındaki en fazla konuşulan dillerin bu iki dalın olmasından ötürü, kolun ismi bu iki daldan türemektedir. Bu dalların ayrıca bol kapsamlı edebî gelenekleri var; Birmancanınki 12. yüzyıla kadar dayanırken Tibetçeninki 7. yüzyıla kadar dayanır. Kolun kapsamındaki diğer dillerse çok daha küçük topluluklar tarafından konuşulur ve bu dillerin bir çoğunun üzerinde dilbilimciler tarafından henüz ayrıntılı şekilde çalışılmamıştır.
Monpalar ya da Mönpalar, Kuzeydoğu Hindistan'da yer alan Arunaçel Pradeş eyaletinde ve Çin'e bağlı Tibet Özerk Bölgesi'nde bulunan bir etnik grup.
Luobalar ya da Lhobalar, Tibet'in güneydoğusundaki Pemako bölgesinde ve bunun civarında yaşayan, Çin-Tibet dillerini konuşan çeşitli kabile halklarından oluşan bir etnik grup. Çin Halk Cumhuriyeti devletinin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir.
