İçeriğe atla

Eski Sovyet devletlerinde LGBT hakları

Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla ortaya çıkan devletlerde lezbiyen, gey, biseksüel ve transseksüel (LGBT) yurttaşlar, yasal zorluklarla ve ayrımcılıkla karşı karşıyadır.

1 Ocak 2016'dan bu yana, Estonya'da ve ardından 1 Haziran 2022'den beri Letonya'da, eşcinsel çiftler, karşı cinsten çiftlere sağlanan aynı yasal korumaları sağlayan (evlilik ve Birlikte evlat edinme muafiyetiyle) birlikte yaşama sözleşmesi adı verilen bir tanınmaya sahiptir. 11 Ocak 2019'da Litvanya Yüksek Mahkemesi, "birlikte yaşama sözleşmesi" talebinin değerlendirilme süreci sırasında eşcinsel çiftlere oturma izni verilmesi gerektiğine karar verdi.

Tarih

Ekim Devrimi'nden Sonra: 1917 – 1933

Sovyetler Birliği Premieri Lenin .

Rusya Sovyet Cumhuriyeti'nin Sovyet Hükûmeti, Ekim Devrimi'nin ardından 1917'nin Aralık'ında Çarlık Rusyası'nın Hukuk Kanununu yürürlükten kaldırdı ve bu yolla eşcinselliği suç olmaktan çıkardı.[1] Sovyet Rus ceza kanununda, konu hakkında bir bölüm olmadığından eşcinselliğin suç sayılması gibi bir durum söz konusu değildi.

Bunun yanında, Çarlık yasasının yürürlükten kaldırılması, Rus imparatorluğunun yasalarının toptan reddinin bir parçasıydı ve Sovyetler, eşcinselliğe karşı önyargıyı azaltmak için hiçbir kampanya yürütmedi.[2]

Özel, yetişkin ve rızaya dayalı eşcinsel ilişkilerin yasallaştırılması yalnızca Rusya SSC ve Ukrayna SSC için geçerliydi. Eşcinsellik veya sodomi, 1920'ler boyunca Transkafkasya ve Orta Asya Sovyet Cumhuriyetlerinin yanı sıra Azerbaycan'da (1923'te suç kapsamına alınan) bir suç olarak kaldı.[3] 1926'da Özbekistan'da ve ertesi yıl Türkmenistan'da benzer ceza kanunları çıkarıldı.[4]

1917'de eşcinselliğin suç olmaktan çıkarılmasına rağmen, eşcinsel haklarının daha geniş şekilde tanınması konusunda Sovyet sosyal politikası ve 1920'lerde eşcinsel insanlara yönelik muamele genellikle karışıktı. 1920'lerde hem RSFSR'de hem de SSCB'nin tamamında eşcinselliğe ilişkin resmî Sovyet politikası; hoşgörü, destek ve zaman zaman eşcinsel insanlar için yasal eşitliği sağlayacak sosyal haklar girişimlerinden, zaman zaman da eşcinsellere karşı açıkça devlet düşmanlığının örneklerini ve devletin eşcinselliği 'tedavi edilmesi gereken bir akıl hastalığı' olarak sınıflandırma girişimleri arasında gidip geliyordu.[4][5] 1920'lerin bu döneminde Komünist Parti'nin kendisinde de, Sovyetlerin eşcinselliğe yönelik muamelesine ilişkin bu tür fikir ayrılıkları ve politikalar da yaygındı. Eşcinseller ve eşcinsel hakları hakkındaki görüşler konusunda olumlu, olumsuz ve kararsız olacak şekilde farklı farklıydı.[1] Bolşevik Hükûmeti'nin bazı bölümleri ve hizipleri, 1922 ve 1923'te daha fazla yasal reforma dayalı olarak eşcinsellerin haklarını ve sosyal koşullarını iyileştirmeye çalışırken diğerleri bu tür hareketlere karşı çıktı. Örneğin, Sağlık Komiseri Nikolai Semashko, 1920'lerin başında, '[cinsel] devrimin bir parçası olarak' eşcinsel özgürleşmeye [6] sıcak bakıyordu ve medeni ve tıbbi alanlarda eşcinsel hakları için bu tür reformlar yapmaya çalıştı.[7] Wayne R. Dynes'e göre, 1920'lerin Bolşeviklerinin bazı kesimleri eşcinselliği aktif olarak "tedavi edilmesi gereken [sosyal] bir hastalık" veya "burjuva yozlaşmasının" bir örneği olarak görürken diğer Bolşevikler bunun yasal/sosyal olarak hoş görülmesi ve yeni sosyalist toplumda yasal/toplumsal olarak kabul edilmesi gerektiğine inanıyorlardı.[8]

Bolşevikler ayrıca, özellikle devlet istihdamı alanında, eşcinseller için medeni ve siyasi haklar üzerindeki Çarlık yasalarından gelen yasakları da kaldırdılar. 1918'de açıkça eşcinsel bir adam olan Georgy Chicherin, RSFSR'nin Halkın Dışişleri Komiseri olarak atandı. 1923'te Chicherin, 1930'a kadar sürdürdüğü bir pozisyon olan SSCB Dışişleri Halk Komiserliği'ne de atandı.

1920'lerin başında Sovyet hükûmeti ve bilim çevreleri; cinsellik araştırmalarına, cinsel özgürleşmeye ve eşcinsellerin özgürleşmesine büyük ilgi gösterdi. 1920'lerde Sovyetler Birliği, Sağlık Komiseri Semashko liderliğindeki Sağlık Komiserliği'nden delegeleri farklı konferanslara gönderdi gönderdi. Ocak 1923'te [9] Alman Cinsel Araştırma Enstitüsü'ne ve ayrıca 1921 ile 1930 yılları arasında insan cinselliği üzerine bazı uluslararası konferanslara gönderdi. Bu konferanslarda yetişkin, özel ve rızaya dayalı eşcinsel ilişkilerin yasallaştırılmasına ve tüm ülkelerde eşcinsel haklarının iyileştirilmesine destek verdiklerini ifade ettiler.[1][9] Hem 1923 hem de 1925'te Moskova'daki Sosyal Hijyen Enstitüsü müdürü Dr. Grigorii Batkis, eşcinselliğin "tamamen doğal" olduğunu ve yasal ve toplumsal olarak saygı gösterilmesi gerektiğini belirten Rusya'da Cinsel Devrim adında bir rapor yayınladı.[9][10] Sovyetler Birliği'nde 1920'lerde, cinsellik konusunda ciddi Sovyet araştırmaları yapıldı. Bunun örneklerinden biri Dr. Batkis'in 1928'den önceki eşcinselliğin cinselliğinin doğal bir parçası olduğu ilerici fikrini destekleyen olan çalışmasıdır.[7][11] Bu tür delegasyonlar ve araştırmalar, Komiser Semashko yönetimindeki Halkın Sağlık Komiserliği tarafından desteklendi.[1][7]

Bununla birlikte, 1920'lerin sonlarında ve 1930'ların başlarında, eşcinsellik ve eşcinsel haklarına ilişkin Sovyet politikası ve tutumları, SSCB'nin genelinde de eşcinsel haklarına karşı daha geniş toplumsal tepkiler oluşmasının etkisiyle değişti. Siyasi muhaliflere ve Rus olmayan milletlere yönelik artan baskının [] yanında Stalin döneminde, LGBT temaları ve sorunları, artan resmi hükûmet sansürüyle ve tüm Sovyetler Birliği'nde aynı şekilde daha sert bir politikayla karşı karşıya kaldı. Eşcinsellik, 1920'lerin sonlarında (özellikle 1927-1930 arasındaki dönemde) resmî olarak bir hastalık ve zihinsel bozukluk olarak etiketlendi.[12] Bu ortamda, Komiser Semashko eşcinsel haklarına verdiği desteği azalttı ve Dr. Batkis ve diğer cinsel araştırmacılar, eşcinselliğin doğal bir insan cinselliği olduğuna dair daha önceki bilimsel raporlarını (1928'de) reddettiler.[13] Bu, 1920'lerin başlarında bile, tıp ve sağlık topluluklarının bazı bölümlerinde, eşcinselliği suç değilse de zihinsel veya fiziksel hastalık örneği olarak sınıflandırmaya yönelik daha önceki Sovyet eğilimlerinin üstün geldiği bir bilimsel algıyı oluşturdu. Eşcinselliğe yönelik bu tür katılaşan Sovyet tutumunun daha önceki örnekleri arasında Halkın Sağlık Komiserliği'nin Izrail Gel'man tarafından yazılan Çağdaş Gençliğin Cinsel Yaşamı başlıklı 1923 tarihli raporu yer alır. Bu raporda "Bilim, eşcinselliğin kötü niyet ya da suç değil, hastalık olduğunu hiçbir şüpheye mahal vermeyecek şekilde kanıtlamıştır Kadın veya erkek eşcinselin dünyası sapkındır, normal bir insanda var olan normal cinsel çekiciliğe yabancıdır." yazar [14] 1920'lerin sonundaki resmi duruş, tıp uzmanı Sereisky tarafından yazılan 1930 tarihli Büyük Sovyet Ansiklopedisi'nde (1920'lerde yazılan bir rapora dayanarak) yazılan bir makalede özetlenebilir:

Sovyet mevzuatı ahlaka karşı sözde suçları tanımıyor. Yasalarımız toplumun korunması ilkesinden yola çıkmakta ve bu nedenle cezayı, eşcinsel gelişimin yanlışlığını kabul etmekle beraber, yalnızca gençlerin ve reşit olmayanların eşcinsel ilginin hedefi olduğu durumlarda tasdik etmektedir. Toplumumuz profilaktik ve diğer tedavi tedbirlerini aşağıdakilerle birleştirir: Eşcinselleri etkileyen çatışmaları mümkün olduğu kadar acısız hale getirmek ve onların toplumdan tipik yabancılaşmalarını kolektif bir çerçevede çözmek için gerekli tüm koşulları sağlamak.

— Sereisky, Büyük Sovyet Ansiklopedisi (1930), p. 593

Stalin: 1933 – 1953

1933'te Joseph Stalin yönetimindeki Sovyet hükûmeti eşcinselliği yeniden suçladı. 7 Mart 1934'te, tüm Sovyetler Birliği için ceza kanununa, yalnızca erkek eşcinselliğini açıkça yasaklayan ve beş yıla kadar ağır çalışma hapis cezası içeren 121. Madde eklendi. Lezbiyenliğe ilişkin herhangi bir ceza kanunu yoktu. Sovyet rejimi sırasında Batılı gözlemciler her yıl 800 ile 1000 arasında erkeğin 121. Madde uyarınca hapsedildiğine inanıyorlardı.[15] Yeni yasanın kesin nedeni hâlâ tartışmalıdır.[]

Bazı tarihçiler, bu dönemde Sovyet propagandasının eşcinselliği faşizmin bir işareti olarak tasvir etmeye başladığını ve [2] 121. Maddenin, cinsel yönelimlere bakılmaksızın muhaliflere karşı kullanılabilecek basit bir siyasi araca sahip olabileceğini ve Rusya ile anlaşmasını bozan Nazi Almanya'sına karşı Rusların muhalefetini sağlamlaştırmak amacıyla kullanıldığını iddia ediyor.[16]

Daha yakın zamanlarda, eşcinsel karşıtı yasanın üçüncü bir olası nedeni, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra açılan Sovyet belgelerinden ve transkriptlerinden ortaya çıktı. Geniş bir "karşı-devrimci" veya faşist eşcinsel komploya ilişkin dile getirilen korkuların ötesinde, oğlancılıkla suçlanan ve yüksek mevkilerde bulunan çok sayıda Rus erkeğinin tutuklanmıştı.[17] 1933'te 130 erkek "oğlancı, yani oğlanlarla seks yapan yetişkin erkekler" olmakla suçlandı. O dönemde erkeklerin erkek çocuklarla seks yaptığına dair hiçbir kayıt mevcut olmadığından, bu terimin eşcinselliği etiketlemek için geniş ve kaba bir şekilde kullanılmış olması mümkündür.[17] Kesin nedeninden bağımsız olarak eşcinsellik, 1993 yılında bu konudaki yasalar yürürlükten kaldırılana kadar ciddi bir suç olarak kaldı.[17]

Sovyet hükûmetinin kendisi yasadaki değişiklik hakkında kamuoyuna çok az şey söyledi ve çok az kişi bu yasaların varlığından haberdar görünüyordu. 1934'te İngiliz Komünist Harry Whyte, Stalin'e yasayı ve onun önyargılı motivasyonlarını kınayan uzun bir mektup yazdı. Toplumsal bir azınlık olarak eşcinsellere yönelik baskıya karşı Marksist bir duruş ortaya koydu ve homofobiyi ırkçılık, yabancı düşmanlığı ve cinsiyetçilikle karşılaştırdı.[18] Mektuba resmî olarak yanıt verilmedi.

Birkaç yıl sonra, 1936'da, Adalet Komiseri Nikolai Krylenko, eşcinsel karşıtı ceza yasasının yozlaşmış ve bitkin eski yönetici sınıfları doğru bir şekilde hedef aldığını kamuoyuna açıkladı ve böylece eşcinselliği sağcı bir komployla, yani çarlık aristokrasisi ve Alman faşistleriyle daha da ilişkilendirdi.[17]

De-Stalinizasyon ve sonrası: 1953 – 1991

Stalin iktidara geldiğinde eşcinsellik kamusal tasvire, savunmaya veya tartışmaya uygun olmayan bir konu haline geldi. Komünist Parti içinde yer almak isteyen eşcinsel veya biseksüel Sovyetlerin, gerçek cinsel yönelimlerine bakılmaksızın karşı cinsten biriyle evlenmesi bekleniyordu. Dikkate değer bir örnek, eşcinsel olmasına rağmen ikili bir hayat sürerek hayatta kalmayı başaran, bir kadınla evliyken erkeklerle ilişki yaşayan, politik olarak Stalin'i memnun eden filmler yapan Rus film yönetmeni Sergei Eisenstein'dı.

1953'te Stalin öldükten sonra yerine Nikita Kruşçev geçti; o da Stalin döneminin evlilik, boşanma ve kürtajla ilgili yasalarını kaldırmaya veya hafifletmeye yönelik girişimlerde bulundu, ancak eşcinsel karşıtı ceza yasası kaldı. Kruşçev hükûmeti, eşcinselliğe karşı bir ceza yasası olmadığında, Stalin dönemi mahkûmlarının çoğunu serbest bırakırken hapishane ortamında erkekler arasındaki cinsel ilişkinin genel nüfusa yayılacağına inanıyordu. Stalin hükûmeti eşcinselliği pedofili ile bağdıştırırken, Kruşçev hükûmeti eşcinselliği erkek mahkûmlar arasındaki duruma bağlı, bazen de zorla yapılan cinsellik eylemleriyle bağdıştırdı.[19]

1958'de İçişleri Bakanlığı kolluk kuvvetlerine eşcinsel karşıtı ceza kanununun uygulanmasını hızlandırmalarını emreden gizli bir not gönderdi. Ancak 1950'lerin sonlarında - 1960'ların başlarında, o zamanlar Rusya'da yabancı bir muhabir olan Aline Mosby, Kruşçev hükûmetinin daha liberal tavrını, belirli tiyatroların önünde erkek oyuncularla randevu arayan erkekleri, bazı eşcinsel çiftleri kamuoyunda gördüğü ve bunun alışılmadık bir durum olmadığı gerçeğiyle ilişkilendirdi.[20]

1964 tarihli bir Sovyet cinsellik kılavuzu şu talimatı veriyordu: "Eşcinseller ellerindeki tüm hilelerle gençlerin güvenini arar ve kazanırlar. Daha sonra eyleme geçiyorlar. Hiçbir durumda size dokunmalarına izin vermeyin. Bu tür kişilerin toplumdan uzaklaştırılması için derhal idari organlara bildirilmesi gerekmektedir." [21]

Bazı nadir örneklere rağmen, binlerce kişi eşcinsellik nedeniyle hapsedildi ve hükûmetin eşcinselliğe ve eşcinsel haklarına yönelik sansürü 1970'lerin başlarında yavaş yavaş gevşemeye başlayana kısa açıklamalara izin verilene kadar katı kaldı. Kozlovsky'nin Moskova'da Çizginin Sonuna Kadar (1973) şiir kitabında, eşcinsellik hakkında kısa bir iç monolog eklemesine izin verildi. Belki de Stalin'den bu yana eşcinsel haklarının kamuoyu tarafından ilk kez onaylanması, Sovyet Ceza Hukuku Ders Kitabı'nda (1973) yer alan, 121. Maddeyi eleştiren ve onun yürürlükten kaldırılması çağrısında bulunan kısa bir açıklamaydı.[16]

Bu göndermeler bir roman veya ders kitabındaki kısa ifadeler olarak nitelendirildi ve heteroseksüeller tarafından yapıldı. Vicktor Sosnora'nın Uçan Hollandalı'da (1979) yaşlı bir eşcinsel aktörün Leningrad'daki bir barda vahşice öldürülmesine tanık olduğunu yazmasına izin verildi, ancak kitabın yalnızca Doğu Almanya'da basılmasına izin verildi. Yazar eşcinsel olduğunda ve özellikle eşcinsel haklarını desteklediği düşünüldüğünde sansürcüler çok daha sert olma eğilimindeydi.

Rus eşcinsel yazar Yevgeny Kharitonov, 1981'de kalp yetmezliğinden ölmeden önce bazı eşcinsel kurgularını yasadışı olarak dağıttı. Yazar Gennady Trifonov, eşcinsel şiirlerini dağıttığı için dört yıl boyunca ağır iş yapma cezasına hükmedildi ve serbest bırakıldıktan sonra, yalnızca eşcinselliği tasvir etmekten veya buna atıfta bulunmaktan kaçınması halinde yazı yazmasına ve yayınlamasına izin verildi.[22]

1984'te bir grup Rus eşcinsel erkek bir araya gelerek resmi bir eşcinsel hakları örgütü kurmaya çalıştı, ancak bu örgüt KGB tarafından hızla kapatıldı. Özel, rızaya dayalı yetişkinlerin eşcinsel ilişkilerinin yeniden yasallaştırılması konusunda kamusal tartışmaya Glasnost döneminin sonlarına kadar izin verilmedi.

1989'da yapılan bir anket, eşcinsellerin Rusya toplumunda en nefret edilen grup olduğunu ve ankete katılanların yüzde 30'unun eşcinsellerin yok edilmesi gerektiğini düşündüğünü bildirdi.[15] 1991 yılında Çelyabinsk'te yapılan bir kamuoyu araştırmasında, 16-30 yaş arası katılımcıların yüzde 30'u eşcinsellerin "toplumdan tecrit edilmesi" gerektiğini, yüzde 5'i "yok edilmesi" gerektiğini düşünüyor, yüzde 60'ı eşcinsellere karşı "olumsuz" bir tutum sergiliyordu, yüzde 5'i eşcinsellerin cinsel yönelimlerini "talihsiz" olarak nitelendirdi.[21]

1989-1990'da Yevgeniya Debryanskaya liderliğindeki bir Moskova eşcinsel hakları örgütünün var olmasına izin verildi ve Roman Kalinin'e "Tema" adlı bir eşcinsel gazetesi yayınlama izni verildi.[23]

121. Madde kapsamında kovuşturulan kişilerin kesin sayısı bilinmiyor; ilk resmî bilgi 1988'de açıklandı, ancak yılda yaklaşık 1000 kişinin kovuşturmaya uğradığına inanılıyor. Resmi verilere göre, Glasnost döneminde 121. Madde kapsamında mahkûm edilen erkeklerin sayısı giderek azalıyordu. 1987'de 831 erkek 121. Madde uyarınca mahkûm edildi; 1989'da 539; 1990'da 497; ve 1991'de 462.[24]

Özet tablosu

LGBT hakları: Eşcinsel seks Eşcinseller için kayıtlı birliktelik hakkı Eşcinsel evliliği Eşcinsel çiftlerin çocuk evlat edinme hakkı Eşcinsel ve biseksüel kişilerin orduda bulunabilmesi Cinsel yönelim özelinde ayrımcılık kanunları Cinsiyet kimliği/ifadesi hakkında yasalar
Şablon:Ülke veri Russian SFSR/Rusya RussiaYes Erkekler için 1993'ten beri yasal

Kadınlar için hep yasaldı
[25][26]

NoNo 2020'den beri anayasal olarak yasak NoYesNoYes (Değişim için kısırlaştırılma gerekiyor)
Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti/Ukrayna UkraineYes 1991'den beri yasal

+ BM açıklaması imzacısı[26]		NoNo 1996'dan beri anayasal olarak yasak No LGBT bireyler evlat edinebiliyor.[27]No/Yes Bölgesel sorumluların inisiyatifine kalıyor. Yes Eşcinsellik karşıtlığının bir kısmına karşı yasalar var[28]Yes (Değişim için kısırlaştırılma gerekiyor[29])
Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti/Belarus BelarusYes 1994'ten beri yasal[26]NoNo 1994'ten beri anayasal olarak yasak[30]NoNo/Yes Barış zamanında eşcinseller asker olamaz, ancak savaş zamanında yarı-sağlam olarak askere gitmelerine izin verilmektedir.[31]No LGBT aktivizmi/beyanı terörizm sayılıyor.[32]Yes
Şablon:Ülke veri Uzbek SSR/Özbekistan UzbekistanNo Erkekler için yasa dışı

Ceza:

3 yıla kadar hapis cezası
Yes Kadınlar için hep yasaldı.[26]

NoNoNoNoNo
Şablon:Ülke veri Kazakh SSR/Kazakistan KazakhstanYes 1998'den beri yasal[26]NoNoNoYes[33]NoYes[34]
Şablon:Ülke veri Georgian SSR/Gürcistan GeorgiaYes 2000'den beri yasal

+ BM açıklaması imzacısı[26]		NoNo (Anayasal yasaklama için yasa teklifi yapıldı.)[35][36]NoYes Eşcinsellere karşı ayrımcılığın tamamına karşı yasalar[37]Yes (Değişim için kısırlaştırılma gerekiyor[29])
Şablon:Ülke veri Azerbaijan SSR/Azerbaycan AzerbaijanYes 2000'den beri yasal[26]NoNoNoYes[38]NoYes (Değişim için kısırlaştırılma gerekiyor[29])
Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti/Litvanya LithuaniaYes 1993'ten beri yasal

+ BM açıklaması imzacısı[26]		No (Gelecekte olacak)[39]No 1992'den beri anayasal olarak yasak[40]No Sadece evli çiftler çocuk evlat edinebiliyor.[41]YesYes Eşcinsellere karşı ayrımcılığın tamamına karşı yasalar[42][43]Yes 2003'ten beri cinsiyet değiştirmek yasal.[44]
Şablon:Ülke veri Moldavian SSR/Moldova MoldovaYes 1995'ten beri yasal

+ BM açıklaması imzacısı[26]		NoNo 1994'ten beri anayasal olarak yasak[45]NoYesYes Eşcinsellik karşıtlığının bir kısmına karşı yasalar var[42]Yes (Değişim için kısırlaştırılma gerekiyor[29])
Şablon:Ülke veri Latvian SSR/Letonya LatviaYes 1992'den beri yasal

+ BM açıklaması imzacısı[26]		NoNo 2006'dan beri anayasal olarak yasak[46]No LGBT bireyler çocuk evlat edinebiliyor.[47]YesYes Eşcinsellik karşıtlığının bir kısmına karşı yasalar var[42]Yes Medikal müdahale gerektirmeden gereken belgeler değiştiriliyor.[48]
Şablon:Ülke veri Kirghiz SSR/Kırgızistan KyrgyzstanYes 1998'den beri yasal[26]NoNoNoNoYes[34]
Şablon:Ülke veri Tajik SSR/Tacikistan Tajikistan Yes 1998'den beri yasal[26]NoNoNoNoYes[34]
Şablon:Ülke veri Armenian SSR/Ermenistan ArmeniaYes 2003'ten beri yasal

+ BM açıklaması imzacısı[26]		NoNo 2015'ten beri anayasal olarak yasak[49]NoNo/Yes Açık bir yasak yok, ama LGBT bireylerin LGBT olmaları sebebiyle ordudan atıldığı durumlar mevcut.[50]NoNo
Şablon:Ülke veri Turkmen SSR/Türkmenistan TurkmenistanNo Erkekler için yasa dışı

Ceza:

2 yıla kadar hapis cezası

Yes Kadınlar için hep yasaldı.[26]

NoNoNoNoNo
Şablon:Ülke veri Estonian SSR/Estonya EstoniaYes 1992'den beri yasal


+ BM açıklaması imzacısı[26]

Yes 2016'dan beri birlikte yaşama yasası[51]Yes 2016'dan beri yurt dışında yapılan evlilikler tanınıyor;[52] 2024'te yasallaşacak[53]Yes/No 2016'dan beri üvey çocuk evlat edinme hakkı var. 2016'dan beri iki eşin de kısır olduğu ilişkilerde biyolojik çocukları olmayan çocukları evlat edinmek için başvurabiliyorlar; 2024'te yasallaşacak.[53]YesYes Eşcinsellere karşı ayrımcılığın tamamına karşı yasalar[42]Yes Cinsiyet değiştirmek yasal.[29]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d [Russia Under the Bolshevik Regime. E.H. Carr. 1994]
  2. ^ a b Encyclopedia of Homosexuality, Volume 2 - Marxism
  3. ^ Healey (2001). "Masculine Purity and 'Gentlemen's Mischief': Sexual Exchange and Prostitution between Russian Men, 1861-1941". Slavic Review. 60 (2): 233-265. doi:10.2307/2697270. PMID 18170950. 
  4. ^ a b Healey (2002). "Homosexual Existence and Existing Socialism: New Light on the Repression of Male Homosexuality in Stalin's Russia". GLQ: A Journal of Lesbian and Gay Studies. 8 (3): 349-378. doi:10.1215/10642684-8-3-349. 
  5. ^ The Construction of Homosexuality. David Greenburg. University of Chicago Press. 1988. p. 440
  6. ^ Russian Masculinities in History and Culture. edited by B. Clements, R. Friedman, D. Healey. Springer, 2001. p. 170, see note 52
  7. ^ a b c [Homosexual Desire in Revolutionary Russia. Healey. 132-133]
  8. ^ [Dynes, Encyclopedia of Homosexuality, 2016, p. 1137]
  9. ^ a b c [Homosexual Desire in Revolutionary Russia. Healey. 132-133, 309]
  10. ^ [Die Sexualrevolution in Russland, Berlin: 1925 Girgorri Batkis]
  11. ^ ["Sexual Relations and the Class Struggle," Alexandra Kollontai, Selected Writings of Alexandra Kollontai, trans. Alix Holt (London: Allison & Busby, 1977), 241.]
  12. ^ West, Green. Sociological Control of Homosexuality: A Multi-Nation Comparison. p. 224.
  13. ^ The Construction of Homosexuality. David Greenburg. University of Chicago Press. 1988. p. 440, see note 23
  14. ^ Duberman 1989.
  15. ^ a b "Resource Information Center". 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2023. 
  16. ^ a b Duberman 1989, p. 362.
  17. ^ a b c d "Can a homosexual be a member of the Communist Party?". 11 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2017. 
  18. ^ "Homosexual Desire in Revolutionary Russia" Dan Healey, 2001, p. 188.
  19. ^ "A History of Homophobia | the St. Petersburg Times | the leading English-language newspaper in St. Petersburg". 8 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2017. 
  20. ^ The View from No. 13 People's Street. Aline Mosby. 1962
  21. ^ a b "Russia's Gay Men Step Out of Soviet-Era Shadows". 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2023. 
  22. ^ Duberman 1989, p. 363.
  23. ^ "Russian Gay History". 29 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2023. 
  24. ^ "Soviet Homophobia". 11 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2017. 
  25. ^ "Russian Gay History". middlebury.edu. 4 Ekim 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ a b c d e f g h i j k l m n o "State Sponsored Homophobia 2016: A world survey of sexual orientation laws: criminalisation, protection and recognition" (PDF). International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association. 17 Mayıs 2016. 15 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016. 
  27. ^ "Ukraine Intercountry Adoption Information". 10 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  28. ^ "Ukraine's Parliament passes anti-discrimination law". 12 Kasım 2015. 14 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  29. ^ a b c d e Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; tgeu 2016 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  30. ^ Prof. Dr. Axel Tschentscher, LL-M. "Belarus - Constitution". Servat.unibe.ch. 6 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2014. 
  31. ^ "Belarus: Attitude towards homosexuals and lesbians in Belarus; state protection available to non-heterosexuals in Belarus with special attention to Minsk (2000-2005)". United Nations High Commissioner for Refugees. 17 Ocak 2006. 20 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2012. 
  32. ^ "Comment: With all eyes on anti-gay Russia, there are three countries with a shocking need for coverage". pinknews.co.uk. 3 Eylül 2013. 7 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  33. ^ "В Минобороны ответили на вопрос о сексуальных меньшинствах в армии". tengri. 25 Şubat 2022. 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023. 
  34. ^ a b c "Gay rights in Russia and the former Soviet republics". Pew Research Center. 11 Şubat 2014. 21 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2016.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  35. ^ "Govt Offers Setting Constitutional Bar to Same-Sex Marriage". Civil.ge. 31 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2014. 
  36. ^ "Georgia to Consider a Ban on Same-Sex Marriage". Eurasianet.org. 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2014. 
  37. ^ "სსიპ "საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე"". 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  38. ^ "File:Lgbt azerbaijan.jpg". wikimedia.org. 19 Mayıs 2011. 4 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  39. ^ Čachovskis, K. (25 Mart 2015). "9 MPs register bill on same-sex partnership". DELFI. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2015. 
  40. ^ "CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF LITHUANIA". 17 Ocak 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  41. ^ "Lithuania Intercountry Adoption Information". 8 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  42. ^ a b c d "ILGA-Europe" (PDF). ilga-europe.org. 30 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  43. ^ "Zakon o suzbijanju diskriminacije" (Hırvatça). Narodne-novine.nn.hr. 21 Temmuz 2008. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2014. 
  44. ^ (Litvanca)Lietuvos Respublikos Civilinis kodeksas (Civil Code of the Republic of Lithuania 27 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  45. ^ "The Constitution of Moldova" (PDF). The Government of Moldova. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015. 
  46. ^ "President Signs Anti-Gay Constitutional Amendment". UK Gay News. 21 Aralık 2005. 5 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2009. 
  47. ^ "Latvia Intercountry Adoption Information". 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  48. ^ (Letonca) Cik viegli pārvērsties no Ievas par Ādamu? 10 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  49. ^ "Referendum in Armenia brings constitutional reforms". 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2017. 
  50. ^ "Armenia: Gays live with threats of violence, abuse". United Nations High Commissioner for Refugees. 30 Mart 2010. 20 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2012. 
  51. ^ "Kooseluseadus" (Estonca). Riigikogu. 9 Ekim 2014. 4 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2023. 
  52. ^ "Gay couple win right to be married in Estonia". 30 Ocak 2017. 11 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2017. 
  53. ^ a b "Historic decision: Estonia legalizes same-sex marriage". 20 Haziran 2023. 20 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Gey, eşcinsel anlamında bir sıfat, terim ve isim. Genellikle eşcinsel erkekleri belirtmek üzere kullanılan terim, aynı zamanda eşcinsel kadınları tanımlamak için de kullanılmaktadır. Türkçeye İngilizcedeki "gay" kelimesinden; İngilizceye ise Eski Fransızcadaki "gai" kökeninden geçmiştir. Aslen "neşeli, umursamaz" ve "canlı renkli, gösterişli" anlamlarına gelen gey terimi ilk olarak 1960'lı yıllardan itibaren erkek eşcinseller tarafından kendilerini tanımlamak amacıyla kullanılmaya başlanmıştır. İngilizcedeki "gay" kelimesinin diğer anlamlarında kullanımı da zamanla yok olmaya yüz tutmuştur. Kadın eşcinsel anlamına gelen lezbiyen kelimesi ise 1800'lü yıllardan beri kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Homofobi</span> homoseksüel ve LGBT bireylere karşı hoşnutsuzluk veya ön yargı

Homofobi, eşcinsellere veya eşcinselliğe karşı duyulan nefret, önyargı, hoşnutsuzluk, korku veya ayrımcılıktır. Geniş manası ile diğer cinsel yönelimlere sahip olan LGBT kişileri de içerir. Sıfat olarak, homofobisi olan kişiler homofobik olarak anılır. Homofobik davranış ilkelerini sergileyen kişinin gerçekleştirdiği eylemler bütünü "homofobi" sadece psikiyatrik bir kavram değildir. Her 48 saatte bir, eşcinsel bir kişinin homofobiyle bağlantılı şiddete maruz kalarak öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Uluslararası Af Örgütü'ne göre yaklaşık 70 ülkede eşcinsellere şiddet uygulanmaktadır ve 8 ülkede eşcinsellere idam cezası verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Eşcinsellik</span> Aynı cinsiyetteki insanlar arasındaki romantiklik, cinsel çekim ya da cinsel davranış

Eşcinsellik veya homoseksüellik, aynı cinsiyetteki insanlar arasındaki romantizm, cinsel çekim ya da cinsel davranıştır. Eşcinsellik, bir yönelim olarak “kişiyi ağırlıklı olarak ya da tümüyle kendisiyle aynı cinsiyette olan kişilere karşı romantik ya da cinsel çekimleri yaşamaya yönlendiren kalıcı kişisel nitelik” olarak ifade edilir. Aynı zamanda kişiyi bu çekimlere dayanan davranışlarla ilişkili kimlik hissi ve bu çekimleri paylaşan diğer kişilerden oluşan topluluğa olan üyeliğini de tanımlar.

Biseksüellik, hem erkeklere hem de kadınlara veya birden fazla cinsiyete yönelik romantik veya cinsel çekim ya da cinsel davranıştır.

<span class="mw-page-title-main">LGBT</span> Lezbiyen, gey, biseksüel ve trans bireyler için kullanılan kısaltma

LGBT veya GLBT ya da LGBTQ+, 1990'larda LGB kısaltmasından sonra ortaya çıktı ve 1980'lerin ortaları ile sonlarından bu yana gey sözcüğü yerine kullanılarak LGBT topluluğunu temsil etmeye başladı. Birçok etkinci, gey topluluğu kullanımının eksik bir tanımlama olduğunu düşünerek LGBT topluluğu kullanımına geçti.

<span class="mw-page-title-main">Hayvanlarda eşcinsel davranışlar</span> insan türü dışındaki hayvanlarda gözlemlenen ve belgelenmiş eşcinsel, biseksüel ve transeksüel davranışlar

Hayvanlarda eşcinsel davranışlar, insan türü dışındaki hayvanlarda gözlemlenen ve belgelenmiş eşcinsel ve biseksüel davranışlardır. Bu davranışlar cinsellik, kur yapma, etkilenme, duygusal bağ kurma, eş olma ve ebeveynliği içerir. Bruce Bagemihl'in 1999 yılına ait makalesinde, içlerinde primatlardan bağırsak solucanlarına kadar birçok canlının yer aldığı 500'ü belgelenmiş, yaklaşık 1500 türden bahsedilmektedir. Hayvanların cinsel davranışları aynı tür içerisinde bile çok çeşitlilik gösterebilmektedir. Bunun nedenleri, birçok türün üzerinde çalışma yapılmadığı için henüz yeteri kadar anlaşılmamıştır. Bagemihl, "hayvanlardaki cinsel çeşitliliğin -buna eşcinsellik, biseksüellik ve çoğalmaya dayanmayan cinsellik de dahil olmak üzere-bilim çevrelerinin daha önceleri kabul etmek istediğinden daha çok olduğunu iddia etmektedir. Güncel araştırmalar ışığında, hayvanlar aleminin genelinde, aynı cinsiyetteki canlılar arasında birçok cinsel davranışın bulunduğunu belgelemektedir. 2009 yılında yayımlanan bir makaleye göre; aynı cinsiyetteki hayvanlar arasındaki cinsel ilişkilerin hayvanlar aleminde evrensel bir olgu olduğu ve türler arasında da yaygın bir şekilde görüldüğünü göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">İran'da LGBT hakları</span>

İran'da eşcinsellik toplum tarafından tabulaştırılır ve eşcinsel ilişkiler yasa dışıdır.

Gey dostu; LGBT kültürü içerisinde eşcinseller arasındaki bireysel ilişkileri ifade eden eşcinsel ilişki ve eşcinsel seksi destekleyen, tüm yönelimlere saygılı olan, eşit davranan ve onları yargılamayan bir çevre yaratmak amacıyla eşcinsellere ve LGBT topluluğunun her üyesi dahil olmak üzere; açık ve onları hoş karşılayan, diğer mekanlardaki olabilecek homofobik tavırlara ve yasaklara karşı gey mekanları, politikaları, insanları veya kurumları ifade eder. Gelişmiş batı ülkelerinde ve yine birçok medeni ülkede eşcinsellerin kendilerini rahat hissettikleri, onlara özel; saunalar, sinemalar ve gey dostu konaklama ile diğer LGBT mekanları bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudilik ve cinsel yönelim</span> Yahudilikte eşcinsel olmak

Yahudilikte eşcinsellik, Tevrat zamanına kadar dayanır ve Tekvin ile Levililer kitaplarında bahsedilir. Tekvin, Sodom ve Gomora'nın Tanrı tarafından yıkıldığını anlatır. Levililer kitabında ise erkeklerin birbirleriyle cinsel ilişkiye girmesi yasaklanmış ve bu eylem tiksinç bir hareket olarak sınıflandırılmıştır. Erkeklerin eşcinsel hareketinin cezası Yahudi kurallarınca idamdır fakat Halaha mahkemeleri Kudüs Tapınağı'nın yokluğunda bu kararı uygulayamamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Almanya'da LGBT hakları</span>

Almanya'da eşcinsellik, açıklık ve tolerans ile baskı ve toplu katliâm arasında değişen olay, durum ve tavırlara şahit olmuş çalkantılı bir tarihe sahiptir.

Çevre ve cinsel yönelim insanların cinsel yöneliminin gelişimindeki olası çevresel faktörleri konu alır. Bazı araştırmacılar çevresel faktörleri hormonal faktörlerden ayırırken diğerleri doğum öncesi hormonlar gibi biyolojik faktörleri çevresel faktörlerin bir parçası olarak görür.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde LGBT tarihi</span>

Sovyetler Birliği'nde LGBT tarihi, Sovyetler Birliği'nde LGBT tarihini konu alır. Sovyetler Birliği'nde eşcinselliğin durumu üç ana dönemde incelenir. Ekim Devrimi sonrası dönemde 1917-1933 arasında homoseksüellik suç olmaktan çıkarılarak eşcinseller kanun önünde önceki ve sonraki döneme göre daha avantajlı bir konuma sahip olmuştur. Bu yılların akabinde Stalin döneminden itibaren kanunlarca "hastalık" olarak nitelendirilmiştir. 1934-1986 yılları arasında yeniden suç kapsamına alınarak kamuoyuna duyurulmaksızın kovuşturma ve hukuki süreçlere tabi tutulmuştur. 1987-1990 yılları arasında ise kamuya açık tartışmalara izin verilmiş; bilim, akademi ve edebiyatta çeşitli konularla ele alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri'nde LGBT tarihi</span>

Amerika Birleşik Devletleri'nde LGBT tarihi, 20. yüzyıla kadar cezai takibat, toplumsal kınama ve ayrımcılığın karşısında kendi cinsel yönelimlerini çoğunlukla ancak gizlice ifade edebilen kişilerin tarihidir. İngilizcede "in the closet" ifadesine sebep olan bu gizlilik nedeniyle tarih araştırmacıları çoğunlukla yetersiz kaynaklarla çalışmaya zorundalar. Özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısına kadar eşcinsel kadınların hayatları yeterince belgelenmemiştir. Eşcinsel topluluğu, eşcinsellerin kendilerini ifade edebildikleri altkültürel ortamlardan oluştu ve bunun daha 20. yüzyılın ilk yıllarında var olduğu tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çeçenistan'da LGBT hakları</span>

Çeçenistan'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) hakları, Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü gibi çeşitli insan hakları örgütleri arasında uzun zamandır endişe kaynağı olmuştur. Rusya'nın bir parçası olarak Rusya'daki LGBT kanunlarının çoğu bu bölgede de yürürlüktedir. Ancak Çeçenistan, Rusya sınırları içerisinde bulunan yarı-özerk bir cumhuriyet olup kendi yasal koduna sahiptir ve erkekler arası cinsel ilişkilere yönelik ölüm cezasını öngörür. Üstelik LGBT vatandaşlara az yasal koruma mevcuttur ve hükûmet, eşcinsellikle suçlanan bireylerin kendi aileleri tarafından öldürülmelerini teşvik etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Romanya'da LGBT hakları</span>

Romanya'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan insanların karşılaşmadığı yasal zorluklar ve ayrımcılığa uğrayabilir. Romanya toplumunun LGBT vatandaşların haklarına dair tutumu genel olarak muhafazakârdır. Buna rağmen, 2000 yılından beri ülkede LGBT hakları mevzuatı konusunda büyük değişimler yer almıştır. Son yirmi yıl içerisinde eşcinsellik yasak olmaktan çıkarıldı, kapsamlı ayrımcılık karşıtı yasalar uygulandı, cinsel rüşt yaşı eşit yapıldı ve homofobik nefret suçlarına karşı yasalar sunuldu. Üstelik Bükreş'teki senelik onur yürüyüşü ve Kaloşvar'daki "Gay Film Geceleri" gibi etkinliklerin düzenlenmesiyle, LGBT topluluklarının görünürlüğü artmıştır. İnsan Hakları İzleme Örgütü, 2006'da Romanya'yı "cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğine dayalı hak ihlâlleriyle mücadele etmekte örnek verici ilerlemeler" kaydeden beş ülkeden biri olarak nitelendirdi. Pew Research Center'ın 2016 yılında yaptığı bir ankette, Romanyalıların yüzde 85'i, eşcinselliğin toplum tarafından kabul edilmemesi gerektiği görüşündeydi.

<span class="mw-page-title-main">Türkmenistan'da LGBT hakları</span>

Türkmenistan'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan bireylerin karşılaşmadığı yasal ve toplumsal zorluklara uğrayabilir.

Kuir Anarşizm ya da anarko-queer, gey kurtuluş ve homofobi, lezbofobi, transmisojini, bifobi, transfobi, heteronormavite, ataerkillik ve ikili cinsiyet sistemi gibi hiyerarşilerin kaldırılmasının aracı olarak anarşizmi ve toplumsal devrimi savunan anarşist düşünce okuludur. Anarşist ve LGBT hareketlerin hem dışında hem içinde LGBT hakları için mücadele eden insanlara: John Henry Mackay, Adolf Brand ve Daniel Guérin dahildir. Bireyci anarşist Adolf Brand Berlin’de 1896’den 1932’ye kadar, gey sorunlarına adanmış ilk sürekli dergi olan Der Eigene’yi yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çad'da LGBT hakları</span>

Çad'da lezbiyen, gey, biseksüel ve trans (LGBT) bireyler, LGBT olmayan sakinlerin uğramadığı yasal zorluklarla karşılaşmaktadır. Ülkede hem erkekler hem de kadınlar arası hemcins cinsel ilişkileri yasadışıdır. Yeni ceza kanununun Ağustos 2017'de yürürlüğe girmesinden önce, yetişkinler arası hemcins cinsel ilişkileri hiçbir zaman cezaya tabi bir suç olarak sayılmazdı. Cinsel yönelim veya cinsiyet kimliği temeliyle işlenen ayrımcılığa karşı hiçbir yasal korunma yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Fas'ta LGBT hakları</span>

Fas'ta lezbiyen, gey, biseksüel ve trans (LGBT) bireyler, LGBT olmayan bireylerin uğramadığı yasal zorluklarla karşılaşmaktadır. Fas'ta hem erkekler hem de kadınlar arası hemcins cinsel ilişkileri yasadışıdır.

<span class="mw-page-title-main">Irak'ta LGBT hakları</span>

Irak'ta lezbiyen, gey, biseksüel ve trans (LGBT) bireyler yoğun oranda ayrımcılığa uğramaktadır. Açık eşcinsel erkeklerin Irak Silahlı Kuvvetleri'nde askerlik hizmetinde bulunmalarına izin verilmemektedir ve hem hemcins evlilikleri hem de medenî birliktelikler kanunen yasaktır. Cinsel yönelim veya cinsiyet kimliği temelinde yapılan ayrımcılığı yasaklayan hiçbir yasa yoktur ve LGBT bireyleri sürekli olarak vigilantist şiddete veya namus cinayetlerine maruz kalmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.