İçeriğe atla

Eskerê Boyîk

Eskerê Boyîk, (d. 1941), Sovyet Kürdü Yezîdî şair ve yazar.[1]

Ermenistan'ın Qundexsaz köyünde Yezidi bir ailede doğdu. Köyünde ve daha sonra Elegez köyünde okula gitti. Erivan'da ekonomi üzerine çalışmalarına devam etti ve 1966'da mezun oldu. Ermenice ve Rusça birçok makale yazdı. Kürt edebiyatına dair araştırmalarıyla ön plana çıktı.[2] 1960'larda Kürtçe şiir ve makaleler yazmaya başladı.[3] Sovyet Kürtlerini konu alan pek çok çalışmaya imza attı ve Kürdolojinin gelişmesi için faaliyetlerde bulundu.[4] Sovyet Yazarlar Birliği üyesi idi. Günümüzde Almanya'da yaşamaktadır.

Kitapları

  1. Şiverê, Poem, Yerevan, 1966.
  2. Kulîlkên Çiya, Poem, Yerevan, 1975.
  3. Sinco keça xwe dide mêr, Play, Yerevan, 1980.
  4. Tîrênc, Poem, Yerevan, 1987.
  5. Mem û Zîn, Play, Roja Nû Publishers, Stockholm, 1989, 91-7672-026-8 [1] 18 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  6. Li Çiya, Short Story, Yerevan, 1991.
  7. Duaya Serê Sibê, Poem, 80 pp., Roja Nû Publishers, Sweden, 1997.
  8. Oda Çîrokan 1, Poems for Children, 104 pp., Roja nû Publishers, 1997, 91-7672-036-5.
  9. Kulîlkên Birîndar, Poem, 288 pp., Stockholm, 1998, 91-7672-043-8.
  10. Govenda Herfan, Poems for Children, Stockholm, 2002.

Kaynakça

  1. ^ Ergül, Selim Temo (2015). "An overview of Kurdish literature in Turkish". Gürçaglar, Şehnaz Tahir; Paker, Saliha; Milton, John (Ed.). Tradition, Tension and Translation in Turkey. Amsterdam: John Benjamins. ss. 253-272, page 266. ISBN 978-90-272-5859-5. 
  2. ^ Çifçi, Tekin (2015). "Di Çarçoveya Çanda Devkî de di Nav Civaka Kurdan de Dengbêj û Saziya Dengbêjiyê". International Journal of Kurdish Studies. 1 (1). ss. 110-124. 22 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2020. 
  3. ^ Di destpêka salên 2000’î de Rojnameya Riya Teze xebata xwe bi çar kesan berdewam dikir: Emerîkê Serdar (Berpirsiyarê Giştî-Redaktor), Grîşayê Memê (Cîgirê Redaktor), Rizganê Cango (Katibê Cabdar) û Mirazê Cemal (Nûçegihan). Sebaret vê nivîsarê min xwe gihand Dîrokzan-Nivîskar Celîlê Celîl û Şaîr-Nivîskar Eskerê Boyîk û hîn bûm ku niha bi tenê Grîşayê Memê û Mirazê Cemal mane li rojnamê. "Azmûna Sovyetê û Rojnameya Riya Teze" (Kürtçe). Kurdish Institute (Instîtûta Kurdî Ji bo Lêkolîn û Zanist). 22 Mayıs 2011. 18 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2020. 
  4. ^ Uzun, Mehmed (2010). Kürt Edebiyatına Giriş. İthaki Yayınları. s. 69. ISBN 9789752732513. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zazaca</span> Zazalar tarafından Türkiyenin doğu ve güneydoğusunda konuşulan bir dil

Zazaca, Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri grubunda bulunan Kuzeybatı İran koluna bağlı bir dildir. Zazalar tarafından Türkiye'nin doğusunda Bingöl, Elâzığ, Erzincan, Erzurum, Sivas ve Tunceli; güneydoğusunda Diyarbakır, Adıyaman, Şanlıurfa ile Muş'un Varto ilçesi ve Bitlis'in batısında Mutki ilçesi civarındaki köylerde yoğunlukla konuşulur. Zazacaya gramer, genetik, dil bilimi ve söz varlığı açısından en yakın diller Hazar Denizi kıyılarında konuşulan Talışça, Tatça, Gilekçe, Simnanca, Sengserce ve Mazenderancadır.

Kürtler, doğuda Zagros Dağları'ndan batıda Toros Dağları'na ve güneyde Hemrin Dağları'ndan kuzeyde Kars–Erzurum platolarına kadar uzanan coğrafi bölgede yoğun yaşayan, 2017 yılı tahminlerine göre dünyada yaklaşık 36–45 milyon nüfusa sahip olan İranî bir halktır. Bugün dünyadaki en büyük Kürt nüfusu, 15–20 milyon civarı ile Türkiye'de bulunurken; İran, Irak ve Suriye'de de sayıları 3 ila 12 milyon arasında değişen önemli Kürt nüfusları bulunmaktadır. Gerek Orta Doğu'daki siyasi ve sosyal karmaşalar ve sorunlar, gerekse diğer sebepler dolayısıyla özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında oluşan göçler sonucunda Batı Avrupa başta olmak üzere Kuzey Amerika ve Orta Asya gibi farklı bölgelere yerleşmiş bir Kürt diasporası da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Kürt dilleri</span> Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren dil

Kürt dilleri veya Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren ve Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Suriye'nin kuzeyi, Irak'ın kuzeyi ve kuzeydoğusu ile İran'ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulan bir dil koludur. Kürtçe Irak'ta, Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde ve de facto özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde resmî dil statüsüne sahiptir. Kürt dillerinin yukarıda belirtilenler haricinde Ermenistan, Gürcistan, Türkmenistan, Lübnan, Afganistan, Rusya gibi ülkelerde az sayıda konuşanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Uzun</span> Kürt yazar ve edebiyatçı (1953–2007)

Mehmed Uzun, Kürt yazar.

<span class="mw-page-title-main">Cigerxwîn</span> Kürt şair (1903-1984)

Cigerxwîn ya da Cegerxwîn, Kürt Marksist şair, edebiyatçı, yazar ve tarihçi.

Kürt edebiyatı, Kürtçe ile yaratılmış sözlü ve yazılı edebi eserleri kapsayan edebiyat. İslam öncesi Kürt edebiyatına dair hiçbir bilimsel bulgu ve bilgi yoktur. Kürt anlatılarının büyük bir kısmı sözlü şekilde yayılmış ve bu sözlü edebiyat bugün de sürmektedir. 20. yüzyılın başına kadar olan yazılı edebiyat ise şiir şeklindedir. Nesrin gelişmesi ise daha çok politik ve sosyal gelişmeler sayesinde olmuştur. Avrupa ülkelerine göçün artmasıyla birlikte yüzü kendi topraklarındaki gelişmelere dönük olan yeni bir tür sürgün edebiyatının da geliştiği görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şêrko Bêkes</span> Kürt Şair

Şêrko Bêkes, çağdaş Kürt şairi. Kürt şair Fayik Bekas'in oğlu olan Şêrko, Süleymaniye'de doğdu. 1965 yılında Kürt kurtuluş hareketine katıldı ve bu dönemde harekâtın radyo istasyonunda çalıştı.

Soranice veya Orta Kürtçe, Hint Avrupa dil ailesinin Kuzeybatı Hint-İran dilleri grubundan olan bir Kürt dilidir. Ayrıca Kürdistan Bölgesel Yönetiminin resmî dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Erebê Şemo</span>

Erebê Şemo (Rusça: Arab Şamoyeviç Şamilov, Sovyet Kürdü yazar. İlk Kürtçe roman olan Şivanê Kurmanca’yı kaleme almıştır. Kürt romanının babası Şemo, latin harflerinden oluşan Kürtçe alfabenin de mimarlarından biri olmuştur. Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Emektar Kültür İşçisi ve Kızıl Bayrak Nişanı gibi ödüllerin sahibidir. 1930'lu yılların başlarında oluşturulan Kürtçe alfabe Şemo-Marogulov alfabesinin hazırlıyıcılarındandır.

Samand Aliyeviç Siyabendov, Belarus Cephesi 48. Ordu 217. Piyade Tümeni 755. Piyade Alay komutan yardımcısı yarbay, Sovyet Kürdü Sovyetler Birliği Kahramanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tosine Reşid</span>

Tosine Reşid çağdaş Sovyet Kürdü Yezîdî yazar, şair ve oyun yazarı.

Bu listede, tarihte Kürtler tarafından kurulmuş devletler, hanedanlıklar ve otonomiler bulunmaktadır.

<i>Riya Teze</i>

Riya Teze veya kiril alfabesiyle Р’йа т'әзә, Mart 1930 tarihinde Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Ermenistan'daki Kürtler için Kürtçe dilinde yayımlanmaya başlayan gazete. Gazete Ermenistan Komünist Partisi'nin Kürtçe yayın organıydı.

<span class="mw-page-title-main">Heciyê Cindî</span>

Heciyê Cindî veya Hajiye Jndi, Sovyet Kürdü yazar, araştırmacı ve filologdur.

<span class="mw-page-title-main">Ordîxanê Celîl</span>

Ordîxanê Celîl Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti doğumlu Sovyet Kürdü yazar ve akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Têmûrê Xelîl</span>

Têmûrê Xelîl, Yezidi Kürt gazeteci, yazar ve tercüman. İsveç'te yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Kürtler</span>

Sovyetler Birliği'nde Kürtler, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kürt kişi veya grupları betimler.

Emînê Evdal veya Emin Abdal, Sovyet Kürdü yazar, dilbilimci ve şair. Sovyetler Birliği'ndeki Kürtleri konu alarak Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde çok sayıda çalışma üretti. O zamanlar Rus İmparatırluğu kontrolü altında olan Kars Oblastı yakınlarındaki Yaman çayır köyünde bir Yezidi ailesinde doğdu. Türk-Ermeni çatışması sırasında köyü yıkılmış, annesi, babası ve erkek kardeşini kaybetmiştir. 1924 yılında Tiflis'teki işçi okuluna gitti ve 1926'da Alagyaz Dağı yakınlarındaki Yezidi köylerinde ders vermeye başladı. 1931'de Erivan Üniversitesi filoloji bölümüne girdi ve aynı dönemde Kürt gazetesi Riya Teze'de çalışmaya başladı. İlk kitabını 1933 yılında Kürtçenin Kurmanci lehçesi ile yayınladı. 1933'ten 1937'ye kadar Kurmanci dil eğitiminde birçok ders kitabı yayınladı. Doktorasını 1944 yılında Yazidoloji alanında aldı ve tezi geleneksel ailede Kürt kadını olarak adlandırıldı. Mezun olduktan sonra Ermeni Tarih Enstitüsü'nde Yazidoloji alanında çalıştı ve 1959'da Ermeni Bilimler Akademisi Doğu Araştırmaları Bölümü tarafından işe alındı. 1960 yılında Ermenistan Parlamentosu tarafından En İyi Emekli Öğretmen unvanını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Eliyê Ebdilrehman</span> Sovyetlerde yaşayan Kürt Yazar

Eliyê Ebdilrehman, Sovyet Kürdü yazar.

Fawaz Hussain ya da Fawaz Husên, kuzeydoğu Suriye doğumlu modern bir Kürt yazarıdır. 1978-92 arasında Sorbonne'da okuyan Hussain, 1988'de Fransız Dili ve Edebiyatı doktorası almıştır. İsveç Yazarlar Sendikası'na ve Fransız Yazarlar Sendikası'na üyedir. Suriye İç Savaşı'ndan mülteci olarak kaçan ve kitaplarını Fransızca ve Kürtçe yazan Hussain, Albert Camus ve Saint-Exupéry'nin eserlerini de Kürtçeye çevirmiştir.