Esenler
| Esenler | |
|---|---|
 Esenler'in İstanbul'daki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | İstanbul |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Süleyman Özçakıcı |
| • Belediye başkanı | Mehmet Tevfik Göksu (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 19 km² |
| Rakım | 80 m |
| Nüfus | |
| • Kır | - |
| • Şehir | 446.276 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 212 |
| İl plaka kodu | 34 |
Esenler, İstanbul ilinin 39 ilçesinden biridir. Kuzeydoğuda Sultangazi, doğuda Gaziosmanpaşa, Bayrampaşa ve Zeytinburnu, batıda Bağcılar ve Başakşehir, güneyde Güngören ilçeleriyle sınırdır. Esenler, 17 mahalleden oluşmaktadır[3] ve yüzölçümü toplam 5.227 hektardır. Metris Cezaevi bu ilçede bulunmaktadır. Esenler bugünkü sınırlarına 2009 yılında Eski Habipler Mahallesini Sultangazi'ye vererek ulaşmıştır.
Esenler, çevresindeki ilçelerden farklı olarak, sanayi merkezi olmaktan çok bir yerleşim merkezi özelliğindedir. Esenler'i Davutpaşa yoluna bağlayan Ayazma yolu üzerindeki su kontrol kuyuları, şimdi Belediye oto garajı olarak kullanılan Üçyüzlü, Ayazma Çeşmesi, Su Terazisi ve garaj içinde yıkık vaziyette olan kilise güzel bir mimari örnek olarak karşımıza çıkar. Esenler'de Dörtyol Merkez Camii'nin karşısındaki kilise kalıntısı restore edilerek günümüzde Adnan Büyükdeniz Dijital Kütüphanesi olarak hizmet vermektedir.
İstanbul surlarının yıkılmasından sonra bu bölge toprakları askeri bakımdan önem kazanmıştır. İlçe tarihinin İstanbul Tarihi içinde mütalaa edilmesi gerekir. İlçe tarihî eser bakımından zengin sayılmaz. Bizans ve Osmanlı dönemine ait çeşme, su kemeri, su terazisi ve sebil günümüze ulaşan tarihi yapılardır. Bu eserlerin de kitabeleri tahrip edildiği için yapım tarihleri hakkında bilgi vermek mümkün değildir. Bunlar: Avas kemeri, Atışalanı Çeşmesi, Atışalanı Sebili, Menderes Çeşmesi (Litros Ayazması), Yavuz Selim Çeşmesi ve Nene Hatun Çeşmesi.
Tarihçe
Bölge, Bizanslılardan kalma bir yerleşim alanıdır. Bu bölgenin en eski ahalisi Litros ve Avas adlarıyla kurulan köylerde yaşayan Rumlardır. Bu devirde ahali tarafından Aretai yani Faziletler Tepesi olarak da bilinirdi.[4] Esenler veya Atışalanı Köyleri eski tarihlerde Bizans'ın şaşaalı devirlerinde İstanbul'un Türkler tarafından fethine kadar Bizans köyleri olup, Bizans İmparatorluğu'na türlü tarım ürünleri yetiştirerek ekonomik katkıda bulunmuşlardır. Osmanlı döneminde Mahmutbey nahiyesi içerisinde birer Rum yerleşim yeri olan Litros ve Avas köylerinin etnik yapısı, Lozan Antlaşması'yla değişmiştir. Cumhuriyet döneminde Rum kökenli halkın Yunanistan'a göç etmesiyle boşalan köylere, Doğu Makedonya'dan gelen mübadele göçmenlerini Türkler iskan ettirilmiştir. Uzun yıllar mübadele köyü konumunda kalan Litros ve Avas isimlerini 1930'lu yıllara kadar korumuştur. 1937-1940 yıllarında gerçekleştirilen değişiklikle Litros-Esenler, Avas-Atışalanı olarak Türkçeleştirilmiştir.[1][5]
Belediye olma süreci
Esenler ahalisi 1969'da belediye teşkilatı kurulması için başvuru yapmıştır. İstanbul İl Genel Meclisi, 23 Ocak 1969'da belediye kurulmasına bir engel olmadığına karar vermiştir. Böylece Esenler, bir belde belediyesi statüsü almıştır. Ertesi yıl yapılan seçimlerde Cumhuriyet Halk Partisi adayı Şaban Hoşmen yarıştan çekilmiş, onun yerine MTTB Yönetim Kurulu üyeliği yapmış[6] Nadir Bayır aday gösterilmiştir. Adalet Partisi'nin adayıysa Hüseyin Gürses'ti. Seçimi, Nadir Bayır %51,68 oy oranıyla kazanmıştır.[7] Daha sonra 1973'te Nadir Bayır, Cumhuriyetçi Güven Partisi'ne geçmiş ve CHP adayı Çetin Aksoy ile oyların bölünmesi sonucu Adalet Partisi'nden Mustafa Yumak belediye başkanı seçilmiştir. 1977'de yine CHP'den Çetin Aksoy belediye başkanlığı görevini yürütmüştür.[8][9] 1980 askeri müdahalesinin ardından belediye lağvedilmiştir. Bundan sonra Bakırköy Belediyesi'ne bağlı şube müdürleri tarafından idare edilmiştir. 1992'de önce Güngören'e dahil edilmiş, ardından da 1994'te müstakil bir ilçe olarak belediye statüsüne tekrar kavuşmuştur.[10]
Kültür
Atışalanı Su Kemeri
Avasköy Kemeri olarak da bilinen ve Esenler'de bulunan su kemerleri oldukça dikkat çekici tarihi yansıtmaktadır. Kitabelerinin şu anda tahrip olduğu bilinen bu su kemerlerinin hangi tarihte yapıldığı bilinmemektedir. Ama eldeki verilere bakılırsa, Mimar Sinan tarafından zamanında yer alan susuzluğu gidermek amacıyla yapıldığı düşünülmektedir.
Hünkar Kasrı
Osmanlı dönemine ait olan bu kasır önemli tarihi yapılardan biridir. Otağ-ı Hümayun olarak bilinmektedir. Osmanlı mimarisini yakından görebileceğiniz Hünkar Kasrı Esenler'de görülmesi gereken önemli yerlerden biridir. İç ve dış mimarisi de oldukça dikkat çekici olmaktadır.
Davutpaşa Kışlası
İstanbul'u ise Edirne'ye bağlayan otoyolun üzerinde bulunan Davutpaşa Kışlası dikkat çekici tarihi mekanlardan biri olmaktadır. Davutpaşa Kışlası Cumhuriyet Döneminde de 1999 yılına kadar kışla olarak kullanılmıştır. Çeşitli zamanlarda onarım gören bina günümüze sağlam olarak ulaşmıştır. Davutpaşa Kışlası görülmesi gereken yerlerdendir. Kışlanın hemen karşısında bulunan Davutpaşa Fırını II. Abdülhamit tarafından yaptırılmıştır.
Litros Aya Yorgi Kilisesi
19. yüzyılın başında kurulmuştur. Kalıntıları restorasyonla Adnan Büyükdeniz Dijital Kütüphanesi olarak 2010 yılında kullanıma açılmıştır.[11]
Siyaset
| Seçim | Belediye Başkanı | Parti | Oy Oranı | |
|---|---|---|---|---|
| 1994 | Mehmet Öcalan | Refah Partisi | %36,32 | |
| 1999 | Fazilet Partisi | %39,18 | ||
| 2004 | Adalet ve Kalkınma Partisi | %42,11 | ||
| 2009 | Mehmet Tevfik Göksu | %47,34 | ||
| 2014 | %62,30 | |||
| 2019 | %65,04 | |||
| 2024 | %50,46 | |||
| Kaynak:[12] | ||||
Nüfus
| Yıl | Toplam |
|---|---|
| 1935[13] | 604 |
| 1940[13] | 860 |
| 1945[14] | 539 |
| 1950[15] | 312 |
| 1955[16] | 331 |
| 1960[17] | 3.482 |
| 1965[18] | 10.709 |
| 1970[19] | 31.382 |
| 1975[20] | 49.379 |
| 1980[21] | 68.509 |
| 1985[13] | 154.380 |
| 1990[13] | 213.970 |
| 2000[22] | 380.709 |
| 2007[23] | 517.235 |
| 2008[24][a] | 464.557 |
| 2009[25] | 459.980 |
| 2010[26] | 461.072 |
| 2011[27] | 461.382 |
| 2012[28] | 458.694 |
| 2013[29] | 461.621 |
| 2014[30] | 458.857 |
| 2015[31] | 459.983 |
| 2016[31] | 457.231 |
| 2017[31] | 454.569 |
| 2018[31] | 444.561 |
| 2019[31] | 450.344 |
| 2020[31] | 446.276 |
Mahalleler
Esenler, 17 mahalleden oluşmaktadır:
Ulaşım
Otoyol 3, ilçe için önemli bir karayolu ulaşımı sağlamaktadır. Toplu taşıma hizmeti sağlayan otobüs hatlarının çoğu bu otoyolu kullanmaktadır.
Spor ve Eğitim
Erokspor'un 2017'de Esenler'e taşınması ve Esenler Erokspor adını alması, ilçenin 2. Lig'de temsil edilmesini sağlamıştır.[32] Takım, maçlarını Kemer mahallesinde bulunan Esenler Stadında oynamaktadır. Bunun yanında Atışalanıspor, Esenler Kent Yıldızspor, Esenler Tokatspor, Esenler Turgutreis Gençlikspor, Esenlerspor, İstanbul Sivasspor, Öz Yavuzselimspor ve Üçyüzlüspor gibi amatör futbol kulüpleri de bulunmaktadır.[33] İlçede üç büyüklerin spor okulları da vardır.
Notlar
- ^ Başakşehir ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
Kaynakça
- ^ "6/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012.
- ^ "Esenler'in 17. Mahalle Muhtarı Hülya Demiryürek". 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Rüzgarla İyi Geçinmek. s. 16.
- ^ "Esenler Belediyesi". 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2024.
- ^ "MTTB yöneticileri". 28 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Nadir Bayır %51.68 ile kazandı".[]
- ^ "VARDAR İLE BİR ÖMÜR SİYASET…". 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2020.
- ^ Esra Aslan - Kentsel Dönüşüm Sürecinin Bireylerin Gündelik Hayat Pratikleri Üzerindeki Etkisi: Esenler Turgut Reis Mahallesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi. Mayıs 2017. s. 55.
- ^ "Esenler Nostalji | Esenler Tarihi". 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Esenler'in Tarihi. ss. 66-73.
- ^ "yerelnet.org.tr, Esenler Belediyesi". 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2014.
- ^ a b c d "Nüfus Bilgileri". esenler.bel.tr. 3 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1948). "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (1954). "1950 Umumî Nüfus Sayımı: Vilâyet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla Nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1961). "1955 Genel Nüfus Sayımı: Vilâyet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1963). "1960 Genel Nüfus Sayımı: İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Esenler Nüfusu - İstanbul". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "İstanbul Esenler Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "Esenler Erokspor Tarihçesi". 15 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "http://www.amatorfutbol.org/stadyum/istanbul/esenlerilcestadi-302.html". 26 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
|başlık=dış bağlantı (yardım)
Dış bağlantılar
- Esenler Belediyesi27 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Esenler Kaymakamlığı2 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
