İçeriğe atla

Esat Adil Müstecaplıoğlu

Esat Adil Müstecaplıoğlu (1904, Balya, Balıkesir - 1958, İstanbul), hukukçu ve siyasetçi, 1946'da çok partili yaşama geçildiğinde kurulan Türkiye Sosyalist Partisinin kurucusu.

Kurtuluş savaşında Balıkesir Lisesinde öğrenciyken Vasıf Çınar’ın çıkarmakta olduğu İzmir’e Doğru gazetesinde yazılar yazdı. Kurtuluştan sonra yükseköğrenimini Ankara Hukuk Mektebinde tamamladı, doktorasını Belçika’da yaptı. Yurda dönüşünde Balıkesir’e yerleşip Savaş adlı günlük gazeteyi yayımladı. Halkevi Başkanlığı yaptı. Adalet Bakanlığında görev alarak Yargıtay başsavcı yardımcılığı, Türkiye’nin ilk açık cezaevi olan İmralı Cezaevi kuruculuğu ve müdürlüğü (1942)[1] ve cezaevleri müfettişliği görevlerinde bulundu.

Tan gazetesine "Adiloğlu" takma adıyla yazdığı yazılarda sosyalizmi savundu. Bu yazıları yüzünden görevine son verileceğini anlayınca, istifa ederek devlet memurluğundan ayrıldı ve 1944'te İstanbul’da avukatlığa başladı. Yeni Dünya, Görüşler adlı gazete ve dergilerde yazılar yazdı.

3 Kasım 1945'te yayın hayatına başlayan haftalık Gün 17 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. gazetesini çıkardı. Türkiye’de çok partili yaşama geçilince 14 Mayıs 1946'da Türkiye Sosyalist Partisini (TSP) kurdu. Partinin görüşlerini yaymak üzere 7 Temmuz 1946'da yayın hayatına başlayan günlük Gerçek 18 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. gazetesini çıkardı. Fakat gerek bu gazetelerin gerekse partinin ömrü çok kısa oldu. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığının 16 Aralık 1946 tarihli ve 947/62 sayılı kararıyla TSP siyasi faaliyetlerden men edildi. Ayrıca "komünist gaye ve maksatlara hizmet ettiği" iddiasıyla Esat Adil ve diğer parti yöneticileri hakkında tahkikatlar ve uzun süren dava süreçleri başladı. Bu davaların tamamı İstanbul 3. Ağır Ceza Mahkemesinin 29 Eylül 1949 tarih 960/177 sayılı kararıyla beraatle sonuçlandı.

Bunun üzerine Esat Adil genel başkan olarak, partisinin hükmi şahsiyet kazandığını belirterek aynı program ve tüzükle çalışma izni istedi ve aldı. 15 Şubat 1950'de Gerçek 18 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. gazetesini de bu kez haftalık olarak çıkarmaya başladı. Genel merkezi İstanbul’da olan ve şubeleri bulunmayan TSP, 1951 ara seçimlerine katıldı fakat başarılı olamadı. Parti 1952’de tekrar kapatılınca yeniden tutuklanan Esat Adil bir kez daha yargılandı ve aklandı.

Partisinin ikinci kez kapatılmasından sonra siyasi faaliyetlerden uzak durdu. 1958 yılında öldü.

Sosyalizm üzerine yazılmış kitapları ve çevirileri olan Esat Adil hakkında Emin Karaca'nın yazdığı Unutulmuş Sosyalist: Esat Adil adlı bir kitap bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Söylemez, Haşim (16 Haziran 2008). "İmralı'da mahkûmlara gerilla eğitimi verilmiş". Aksiyon. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İsmail Bilen (1902 doğumlu siyasetçi)</span> Türk politikacı

İsmail Bilen, tarihsel Türkiye Komünist Partisinin 1973-1983 yılları arasında liderliğini üstlenen komünist siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Çetin Altan</span> Türk yazar, gazeteci, köşe yazarı, oyun yazarı, siyasetçi

Çetin Altan, Türk yazar, gazeteci, köşe yazarı, oyun yazarı, siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Komünist Partisi (1920)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1920–1987)

Türkiye Komünist Partisi, 1920 yılında kurulan, Türkiye'de faaliyet göstermiş komünist siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Samet Ağaoğlu</span> Türk yazar ve siyasetçi

Abdüssamet Ağaoğlu, Türk yazar, siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İşçi Partisi (1961)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1961–1971, 1975-1981)

Türkiye İşçi Partisi (TİP), 1961 yılında Türkiye'de kurulan siyasi parti. 1946 sonrası çok partili dönemde TBMM'ye milletvekili seçtirebilen ilk sosyalist parti olmuştur. 12 Mart 1971 Muhtırası ve 12 Eylül 1980 Darbesi sonrasında kapatılmış, 1988 yılında TKP ile birleşerek TBKP kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Burhan Belge</span>

Hüseyin Burhanettin Daybelge, Türk gazeteci, siyasetçi.

Şükran Kurdakul, Türk şair, yazar ve araştırmacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sadun Aren</span> Türk politikacı

İbrahim Sadun Aren, Türk iktisat profesörü ve siyaset adamı.

İlhami Aras, Türk devrimci yazar.

"Tan gazetesi olayı" ya da "Tan gazetesi baskını", 4 Aralık 1945 tarihinde sol eğilimli, günlük Tan gazetesinin bir grup tarafından yağmalanması olayıdır.

<i>Tan</i> (gazete, 1935) 1935-1945 arasında İstanbulda yayımlanan günlük gazete

Tan, 1926-1935 yılları arasında Milliyet ve 1935-1945 yılları arasında Tan adıyla Türkiye'nin İstanbul ilinde yayımlanan, sloganı "Günlük Siyasi Halk Gazetesi" olan sol eğilimli günlük gazete.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de komünizm</span>

Türkiye'de komünizm, 1920 yılında Türkiye Komünist Partisi ile partileşme sürecine giren ve günümüzde devam eden siyasi hareket.

<span class="mw-page-title-main">Tek parti rejimi</span> sadece bir partinin hükûmeti kurma hakkına sahip olduğu devlet

Tek parti rejimi, devlet yönetimiyle özdeşleşen bir siyasi partinin tek başına yasama meclisi ve hükûmeti oluşturduğu rejimlere verilen addır. Mutlak hakim tek parti dışındaki tüm partiler ya yasa dışıdır ya da tek parti rejiminde partiler bulunuyorsa da; bu partiler seçimlere yalnızca sınırlı ve kontrollü katılım hakkına sahiptir. Ülkede başka siyasi partilerin kurulmasının yasak olmadığı, mecliste yürütme ve yasamada farklı partilerin koltuk sahibi olabildiği ancak devletin tek partiyle yönetildiği de facto durumlara ise tek parti yönetimi denir.

Metin Çulhaoğlu, Türk Marksist yazar, siyasetçi ve çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Vedat Nedim Tör</span> Türk siyasetçi

Vedat Nedim Tör,, Türk siyasetçi, yazar ve gazeteci.

Kurtuluş Hareketi, 1971'deki örgütsel yenilgiden sonra hapisten çıkan bir kısım Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi kadrolarının, THKP-C'nin aynı isimli haftalık yayın organı Kurtuluş dergisinin ismini alarak 1976'da aylık olarak yayımlamaya başladıkları Kurtuluş Sosyalist Dergi çevresinde oluşturdukları Marksist-Leninist siyasi harekettir.

Türkiye Sosyalist Partisi (TSP), 15 Mayıs 1946'da çok partili demokrasiye geçiş sürecinde Türkiye Komünist Partisi (TKP) kadroları içinden bir grup tarafından kurulmuş siyasi parti.

Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi (TSEKP), 20 Haziran 1946'da çok partili demokrasiye geçiş sürecinde Türkiye Komünist Partisi (TKP) kadrolarınca kurulan siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Arif Oruç</span>

Arif Oruç, Türk gazeteci, yazar, tarihçi.

<span class="mw-page-title-main">Aydın Engin</span> Türk yazar

Aydın Engin, Türk gazeteci, oyun yazarı, senarist ve politikacıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.