İçeriğe atla

Esad Gölü

Esad Gölü
بحيرة الأسد
Havza
KonumRakka
Wikimedia Commons

Esad Gölü (Arapça: بحيرة الأسد, Buhayrat Esad), Suriye'nin Rakka Valiliği'nde Fırat Nehri üzerindeki bir baraj gölüdür. 1974 yılında Tabka Barajı'nın inşaatı tamamlandığında oluşturulmuştur. Göl, Suriye'nin en büyük gölüdür. Geniş bir kanal ağı, Fırat'ın her iki tarafındaki toprakları sulamak için Esad Gölü'nden su kullanır. Göl ayrıca Halep şehrine içme suyu sağlamakta ve balıkçılık endüstrisine destek vermektedir. Gölün kıyıları zamanla önemli ekolojik bölgelere dönüşmüştür.

Proje geçmişi

Fırat'ın Suriye kesiminde bir baraj için ilk planlar 1927'ye kadar uzanıyordu, ancak bu plan o yıllarda gerçekleştirilemedi. 1957'de Sovyetler Birliği ile Fırat'ta bir barajın inşası için teknik ve mali yardım için bir anlaşmaya varıldı, 1960'ta da Batı Almanya ile bir mali anlaşma imzalandı. Projeyi finanse etmek için başka bir anlaşma da 1965 yılında Sovyetler Birliği ile imzalandı.[1] Proje, bir hidroelektrik santrali ve Fırat'ın her iki tarafında 640.000 hektar (2.500 sq mi) araziyi sulayabilen geniş bir sulama ağının inşasını içeriyordu.[2][3] Barajın inşaatı 1968-1973 yılları arasında sürdü ve 1974 yılında açıldı. Proje, Hafız Esad'ın modernizasyon politikaları ve tarım reformları kapsamında yapıldı.[4] 1975'te Irak, Fırat'ın akışının kabul edilebilir bir seviyenin altına düştüğünden şikayet etti ve Tabka barajını bombalamakla tehdit etti; Suudi Arabistan ve Sovyetler Birliği'nin arabuluculuğu ile anlaşmazlık çözüldü.[5]

Özellikler

Esad Gölü, 610 kilometrekarelik (240 sq mi) bir yüzey alanıyla Suriye'deki en büyük göldür.[6] Baraj ilk açıldığında hedef, Esad Gölü'nün etrafındaki toprakları tam verimle sulamaktı ancak topraktaki yüksek alçı içeriği, toprak tuzluluğu, suyu dağıtan kanalların çökmesi ve çiftçilerin ıslah edilmiş alanlara yeniden yerleşme isteksizliği yüzünden sadece 60.000 hektarlık alan sulanabildi. 2000 yılında, sulanan yüzey 124.000 hektara yükseldi, bu da öngörülen 640.000 hektarın yüzde 19'udur. Göl ayrıca balıkçılık endüstrisini de desteklemektedir.[7]

Refer to caption
Fırat havzasının Suriye-Türkiye kısmını gösteren Fransızca bir harita

Gölün Batı kıyısı yıllar geçtikçe bir bataklık alanına dönüşmüştür. Güneydoğu kıyısında ki bazı alanlar Halep çamı ve Fırat kavağı gibi yaprak dökmeyen ağaçlarla yeniden ağaçlandırılmıştır. Esad Gölü göçmen kuşlar için önemli bir kışlama yeridir ve 2004'ten önce hükûmet, göle erişim yollarını azaltarak belirli kıyı bölgelerini avcılardan korumak için önlemler almıştır. Gölün üstündeki Cezirat el-Thawra adası bir doğa koruma alanı olarak belirlenmiştir.[8]

Suriye İç Savaşı sırasında Esad Gölü'ndeki su seviyeleri önemli ölçüde düştü. Bu düşüşün Tabka Barajı'nın düzenli bir şekilde çalışamamasından kaynaklandığı düşünülmektedir.[9]

Kaynakça

  1. ^ "Le barrage de Tabqa et l'amenagement du bassin de l'Euphrate en Syrie", Revue de Géographie de Lyon (Fransızca), 49 (4), 1974, ss. 343-354, doi:10.3406/geoca.1974.1658, ISSN 1960-601X 
  2. ^ Rivers of discord: international water disputes in the Middle East, New York: Palgrave Macmillan, 1997, ISBN 978-0-312-16522-2 
  3. ^ Summary Report of the Workshop, New Approaches to Water Management in Central Asia, United Nations University/ICARDA, 2000, ss. 208-22, 28 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Mayıs 2021 
  4. ^ Political Leaders of the Contemporary Middle East and North Africa: A Biographical Dictionary. Greenwood Publishing Group. 1990. ISBN 978-0-313-26213-5. 
  5. ^ "The Euphrates–Tigris basin: An overview and opportunities for cooperation under international law", Arid Lands Newsletter, 44, 1998, ISSN 1092-5481, 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Mayıs 2021 
  6. ^ "Hydrologic impacts of engineering projects on the Tigris–Euphrates system and its marshlands", Journal of Hydrology, 353 (1), 2008, ss. 59-75, doi:10.1016/j.jhydrol.2008.01.029, ISSN 0022-1694 
  7. ^ "National Aquaculture Sector Overview. Syrian Arab Republic. National Aquaculture Sector Overview Fact Sheets", FAO Fisheries and Aquaculture Department, FAO, 2006, 4 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 15 Aralık 2009 
  8. ^ A Winter Survey of Syrian Wetlands. Final Report of the Syrian Wetland Expedition, January – February 2004, Londra: privately published, 2005, OCLC 150245788 
  9. ^ "ISIS And Assad Waging A 'Water War,' Draining Key Lake That May Make A Bad Situation Even Worse". International Business Times. 7 Temmuz 2014. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güneydoğu Anadolu Projesi</span>

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde yapımı öngörülen barajlar, hidroelektrik santralleri ve sulama tesislerinin yanı sıra kentsel ve kırsal altyapı, ulaştırma, sanayi, eğitim, sağlık ve diğer sektörlerin gelişmesini ve hizmetlerini kapsayan entegre projedir. Projenin toplam maliyeti 32 milyar dolardır.

<span class="mw-page-title-main">Fırat</span> Türkiyeden başlayıp Basra Körfezine uzanan ırmak

Fırat, Güneybatı Asya'nın en uzun ırmağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Keban Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span> Elazığda bir baraj

Keban Barajı, Elazığ ilinin Keban ilçesinde, Fırat üzerinde, 1965-1975 yılları arasında inşa edilmiş olan elektrik enerjisi üretimi amaçlı barajdır. Beton ağırlık ve kaya dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 16.679.000 m³, akarsu yatağından yüksekliği 210,00 m, normal su kotunda göl hacmi 31.000,00 hm³ normal su kotunda göl alanı 675,00 km²'dir. Barajın tamamlanmasıyla Türkiye'nin en büyük dördüncü gölü olan Keban Baraj Gölü oluşmuştur.

Yortanlı Barajı İzmir'in Bergama ilçesi merkezinin 18 km. kuzeydoğusunda Yortanlı Deresi üzerinde yer alır. Yapımı tamamlanmış olmakla birlikte, baraj su toplama alanı içinde yer alan Allianoi antik kalıntılarının kurtarılabilmesi için süren polemikler nedeniyle devreye girmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dicle</span> Türkiyeden Iraka akan ırmak

Dicle ırmağı, Fırat ırmağı ile birlikte Mezopotamya'yı oluşturan iki büyük nehirden en doğuda olanıdır. Türkiye'de bulunan Elazığ ilinin Sivrice ilçesinden doğan nehir, Irak boyunca akar ve Fırat'la birleşerek Şattülarap'ta Basra körfezine dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Caber Kalesi</span> Suryede olan bir kale

Caber Kalesi ya da Türk Mezarı Suriye sınırları içinde Fırat Nehri'nin sol kıyısında kalan, eski bir kaledir. Süleyman Şah Türbesi'nin Caber kalesi eteklerinde yer alması nedeniyle 1921-1973 yılları arasında Türkiye'nin toprağı olarak kalmıştır. Türbe'nin 1973 yılında Halep'in Karakozak köyüne taşınması ile bu statü sona ermiştir.

Çorum Barajı Çorum'da, Çomar Deresi üzerinde, sulama ve içme suyu temini amacı ile 1974-1977 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span> Adıyaman ve Şanlıurfada bir baraj

Atatürk Barajı, Adıyaman ve Şanlıurfa illeri arasında, enerji ve sulama amaçlı bir barajdır. GAP Projesi içinde, Karakaya Barajının 180 km mansabında, Adıyaman iline 51 km uzaklıkta, Şanlıurfa ilinin Bozova ilçesine ise 24 km uzaklıkta olup, Fırat Nehri üzerinde kurulmuştur. Barajın tamamlanmasıyla Türkiye'nin en büyük üçüncü gölü olan Atatürk Baraj Gölü oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Lazkiye</span> Lazkiye ili, Suriyede bir şehir

Lazkiye, Suriye'nin önemli liman kentlerinden biridir. Hatay sınırına yaklaşık 80 km uzaklıktadır.

Kalecik Barajı, Elazığ'da, Fırat Nehri'ne kavuşan Kalecik Çayı üzerinde, sulama amacı ile 1969 - 1974 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

<span class="mw-page-title-main">Karkamış Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span>

Karkamış Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Fırat üzerinde, Suriye-Türkiye sınırına 4,5 km mesafede yer alan, beton ağırlık ve toprak dolgu tipinde bir barajdır. Güneydoğu Anadolu Projesi'nin bir bölümünü teşkil eden baraj, sınır Fırat Projesi'nin ikinci ünitesidir. Türkiye'de nehir santrali tanımıyla gerçekleştirilen ilk uygulamadır.

Özden Bilen, Türk İnşaat Mühendisi.

Sınıraşan sular, bir ülkeden doğan başka ülke ile sınır oluşturan veya başka ülkeye akan sınıraşan sulardır. Ülke sınırlarında doğup, yine sınırlar içinde sona eren akarsulara milli/ulusal akarsu denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tabka</span>

Tabka veya 8 Mart 1967'den itibaren resmi ismi ile el Tavra, Suriye'nin Rakka İli'nde bulunan ve Rakka şehrinin yaklaşık 55 kilometre batısında yer alan bir şehirdir. "El-Tevra", Arapçada "devrim" anlamına gelir ve şehrin resmi adı Suriye'nin 8 Mart devrimine atıfta bulunur. Fırat'ın üzerinde yer alan ve Esad Gölü'nü yaratmış Tabka Barajı, El-Tevra yakınında inşa edilmiştir. Şehir, 2004 nüfus sayımı itibarıyla 69.425 nüfusa sahipti.

<span class="mw-page-title-main">Bundala Millî Parkı</span>

Bundala Milli Parkı, Sri Lanka'daki göçmen su kuşları için uluslararası öneme sahip bir kışlama alanıdır. Bundala, 197 kuş türüne ev sahipliği yapmaktadır, bu kuşlar içinde en dikkat çekici olanlar büyük sürüler halinde göç eden büyük flamingolardır. Bundala, 1969 yılında bir vahşi yaşam sığınağı olarak belirlendi ve 4 Ocak 1993'te bir millî park olarak yeniden tanımlandı. 1991'de Bundala, Sri Lanka'da Ramsar alanı olarak ilan edilen ilk sulak alan oldu. 2005 yılında millî park, UNESCO tarafından biyosfer rezervi olarak belirlendi ve Sri Lanka'daki dördüncü biyosfer rezervi oldu. Millî park Colombo'nun 245 kilometre (152 mi) güneydoğusunda yer almaktadır.

Yenikent Baraj Gölü, kuzeybatı Azerbaycan'daki Şemkir Rayonu'nda yer alan büyük bir baraj gölüdür. Mingeçevir ve Şemkir baraj göllerinden sonra Kafkasya'nın üçüncü büyük baraj gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Serseng Baraj Gölü</span>

Serseng Baraj Gölü Azerbaycan'ın Karabağ bölgesi'nin Sukovuşan ilçesinde bulunan büyük bir baraj gölüdür. Baraj gölü, Terter Nehri üzerine bir baraj inşa edilerek oluşturulmuştur. Baraj gölünün toplam hacmi 575 milyon metreküptür.

Yukarı Karabağ Kanalı 1958 yılında hizmete giren 172,4 km uzunluğundaki sulama kanalıdır. Kaynağını Mingeçevir Baraj Gölü ve Kura Nehri'nden almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dicle-Fırat havzası</span>

Dicle-Fırat havzası Batı Asya'da Basra Körfezi'ne dökülen büyük bir nehir sistemidir. Başlıca nehirleri, daha küçük kolları ile birlikte Dicle ve Fırat'tır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye coğrafyası</span> Suriyenin coğrafi özellikleri

Suriye, Batı Asya'da, Arap Yarımadası'nın kuzeyinde, Akdeniz'in doğu ucunda yer almaktadır. Kuzeyde Türkiye, batı ve güneybatıda Lübnan ve İsrail, doğuda Irak ve güneyde Ürdün ile komşudur. Batıda sıradağlardan ve iç kesimlerde sarp bir alandan oluşur. Doğuda Suriye Çölü, güneyde ise Cebel el-Dürzi Sıradağları yer almaktadır. İlk bölge Fırat Vadisi tarafından ikiye bölünür. Fırat üzerinde 1973 yılında inşa edilen bir baraj, Suriye'nin en büyük gölü olan Esad Gölü adında bir rezervuar oluşturur. Suriye'nin en yüksek noktası Lübnan sınırındaki 2,814 metre yüksekliğindeki Hermon Dağı'dır. Nemli Akdeniz kıyısı ile kurak çöl bölgeleri arasında, ülkenin dörtte üçüne yayılan ve çöl boyunca esen sıcak ve kuru rüzgarları alan yarı kurak sarp bir bölge yer alır. Suriye'de toprakların yüzde 28'i ekilebilir, yüzde 4'ü kalıcı ürünlere ayrılmış, yüzde 46'sı çayır ve mera olarak kullanılırken sadece yüzde 3'ü orman ve ağaçlıktır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.