İçeriğe atla

Esâdüddîn Şirkuh

Esâdüddîn Şirkuh bin Şadhi, (Kürtçe: ئەسەدەدین شێرکۆ; Arapça: أسد الدين شيركوه بن شاذي; ö. 22 Şubat 1169), kısaca Şîrkûh el-Mansûr veya Şirkuh, Kürt askeri komutan ve Selahaddin Eyyubi'nin amcasıdır. Mısır'daki askeri ve diplomatik çabaları, Eyyubi ailesinin o ülkede eğemenlik kurmasında kilit bir faktördü. Eyyûbî ailesi önceleri Duvîn'de Şeddâdîler'in hizmetinde bulunuyordu. Bağdat şahnesi Bihrûz el-Hâdim'in yakın dostu olan Şâdî, oğulları Necmeddin Eyyûb ve Şîrkûh'la beraber onun hizmetine girdi. Bihrûz'un Tikrît'e vali tayin ettiği Şâdî'nin ölümünün ardından bu göreve oğlu Necmeddin Eyyûb getirildi. Şîrkûh da ağabeyine yardımcı olarak onunla birlikte kaldı. Bir müddet sonra Bihrûz'la araları bozulan iki kardeş 532 (1137) yılında Musul'a gidip İmâdüddin Zengî'nin hizmetine girdi ve onun Haçlılar'la mücadelesinde aktif rol oynadı. İmâdüddin Zengî'nin öldürülmesinin ardından (541/1146) Halep'te yönetimi ele geçiren Nûreddin Mahmud Zengî'nin en büyük yardımcısı Şîrkûh oldu. İmâdüddin Zengî'nin ölüm haberini alan Urfa Kontu II. Joscelin'in iç kale dışında Urfa'yı zaptetmesi üzerine Nûreddin Mahmud ve Emîr Savar ile Şîrkûh Urfa'ya gidip şehri kurtardılar. Receb 543'te (Kasım 1148) Antakya yakınlarındaki Yağra'da ve Safer 544'te (Haziran 1149) Azâz yakınlarındaki İnnib'de (İnab) Haçlılar'ı ve İsmâilîler'i mağlûp ettiler. Gösterdiği kahramanlıktan dolayı Nûreddin Mahmud, Artah Kalesi'ni Şîrkûh'a verdi

İsmi

Farsça kökenli bir isim olan "Şirkuh", Farsça'da "dağın aslanı" anlamına gelen bir isimdir. Şirkuh, aynı zamanda günümüz İran'ındaki birkaç köyün adıdır. Arapça sıfatı Esad ad-Din benzer şekilde "inanç aslanı" anlamına gelir. Latince eserlerde, adı "Siraconus" kılınmıştır.

Hayatı

Aslen Ermenistan'da Dvin kasabası yakınlarındaki bir Kürt köyü kökenlidir.[1] Kürt hükümdarı Şâdi bin Mervan'ın oğlu ve Eyyubi hanedanının atası Necmeddin Eyyub'un kardeşiydi. Aile, Şeddadiler hanedanı ve son Şeddadiler 1130 yılında Dvin'de devrildiği zaman Şadi ailesini alarak Tikrit'e taşındı ve daha sonra Tikrit'in bölgesel yöneticisi Bihruz tarafından vali olarak atandı. Eyyub, kısa süre sonra Şadi öldüğünde babasının yerine Tikrit valisi oldu.

Mısır seferinden sonra onun yerine Mısır seferlerinde birlikte hizmet eden yeğeni Selahaddin geçti. Nihayetinde Selahaddin Mısır ve Suriye'yi birleştirdi ve bu da haçlıları Suriye ve Filistin'den neredeyse tamamen kovmasını sağladı. Bazı tarihçiler, Şirkuh'un ölümünün Selahaddin'in Sultan olarak ve Eyyubi ailesinin tartışmasız reisi olarak konumunu pekiştirmesine izin veren önemli bir faktör olduğu görüşünü ileri sürmüşlerdir.

Surlu William, 1163 seferine atıfta bulunarak Şirkuh'u şöyle tanımlamıştır:

Yetenekli ve enerjik bir savaşçı, zafer için hevesli ve askeri işlerde geniş deneyime sahip. Miras kaynaklarının çok ötesinde cömert olan Şirkuh, bu cömertlik nedeniyle takipçileri tarafından çok sevildi. Ufak, çok şişman ve tıknazdı. Yıllar içinde çoktan çökmüştü. Köklü bir aileden olmamasına rağmen, zengin olmuş ve mütevazı mirasından prens rütbesine liyakat ile yükselmişti. O tek gözünde katarakta yakalanmıştı. Zorluklar altında çok dayanıklı bir adamdı, hayatın o döneminde oldukça alışılmadık bir sakinlikle açlık ve susuzluk çeken biriydi.

Popüler kültürdeki yeri

  • TRT1'de ekranlara gelen Kudüs Fatihi Selahaddin Eyyubi adli televizyon dizisinde Sezgin Erdemir tarafından canlandırılmaktadır.
  • TRT Belgesel'de ekranlara gelen Tarihin Efsaneleri adlı belgeselde Volkan Uygun tarafından canlandırılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Bar Hebraeus (1950). Abu'l Farac Tarihi: Cilt II. Beth Mardutho: The Syriac Institute. Ankara: Turk Tarih Kurumu Basimevi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Eyyûbîler</span> Orta Doğuda hüküm sürmüş olan geç dönem Orta Çağ Kürt devleti (1171–1250)

Eyyûbîler, Eyyûbîler Devleti veya Eyyûbî Sultanlığı, Zengî Devleti'nin komutanı ve daha sonradan Fâtımî Devleti'nin veziri olan Selahaddin Eyyubi'nin 1171 yılında kurduğu Eyyûbî Hanedanı'nın Mısır ve Suriye'de egemen olduğu Sünni Müslüman bir devlettir. En güçlü olduğu dönemde Mısır, Suriye, Irak, Hicaz, Filistin, Libya, Yemen ve Levant bölgelerini egemenliği altında tutmuştur. 1171'de Selahaddin Eyyubi tarafından Mısır'daki Şii Fâtımî Hâlifeliği'nin ortadan kaldırılmasının ardından doğan bir iktidar boşluğuyla tarih sahnesine çıkan devlet, 1187'de Hıttin Muharebesi ile Kudüs'ü Hristiyanlardan geri almış ve Orta Doğu'da önemli bir güç hâline gelmiştir. Hanedanlık, bölgedeki hâkimiyetini 13. yüzyılın ortalarına kadar sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Haçlı Seferi</span> 1189–1192 yılları arasındaki Haçlı seferi

Üçüncü Haçlı Seferi, 1189-1192 yılları arasında gerçekleşmiş Haçlı seferi.

<span class="mw-page-title-main">Artuklu Beyliği</span> Güneydoğu Anadoluda hüküm sürmüş bir Türk beyliği (1102–1409)

Artuklu Beyliği ya da diğer adıyla Artuklular, Harput, Mardin ve Hasankeyf bölgelerinde 1102-1409 yılları arasında hüküm sürmüş bir Oğuz Türkmen beyliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Selahaddin Eyyubi</span> Eyyûbî Devletinin kurucusu (1137–1193)

Selahaddin Eyyubi, Eyyûbîler Devleti'nin kurucusu ve ilk hükümdarıdır. 1187 yılında Kutsal Topraklar'ı Haçlılardan geri almak için bir ordu kurdu ve komutasındaki ordusuyla beraber 4 Temmuz 1187 tarihinde gerçekleşen Hıttin Muharebesi ile Kudüs Kralı Lüzinyanlı Guy'ın ordusunun büyük bir bölümünü yok etti. 2 Ekim 1187'de ise Kudüs'ü Haçlı kuvvetlerinden alarak bölgedeki 88 yıl süren Katolik egemenliğine son verdi ve kenti İslam dünyasına geri kazandırdı. Avrupalı Katolik Hristiyanlar yaşadıkları bu yenilgiden sonra, Kudüs'ü tekrar hâkimiyetlerine geçirebilmek amacıyla Üçüncü Haçlı Seferi'ni düzenlediler.

<span class="mw-page-title-main">Zengîler</span>

Zengîler, 12. ve 13. yüzyıllarda Mezopotamya ve Suriye'de hüküm sürmüş Türk devletidir. İlk hükümdarı İmâdüddin Zengî'dir.

<span class="mw-page-title-main">Hıttin Muharebesi</span> Eyyûbîler Devleti ile Haçlı kuvvetleri arasında 1187de gerçekleşen muharebe

Hıttin Muharebesi, 4 Temmuz 1187 tarihinde, I. Haçlı Seferi sonucunda Kudüs'te kurulmuş bir Haçlı devleti olan Kudüs Krallığı'nın Kralı Lüzinyanlı Guy'un askerleri ile Selahaddin Eyyubi komutasındaki Müslüman Eyyubiler Devleti ordusu arasında, Taberiye Gölü'nün batı yakasındaki Taberiye Kalesi yakınında bulunan Hıttin Köyü ve volkanik "boynuz" şekilli Hıttin Tepesi civarında gerçekleşen muharebedir. Selahaddin Eyyubi komutasındaki Eyyubi ordusu, Haçlı Kudüs Krallığı ordusunun etrafını sararak imha etmiş, yaklaşık 17.000 Haçlı askeri öldürülmüş ve Kudüs Kralı Lüzinyanlı Guy, bu muharebe sonunda esir düşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Nûreddin Mahmud Zengî</span>

Nûreddin Mahmud Zengî, Büyük Selçuklular'ın Haleb Atabeyi.

<span class="mw-page-title-main">Urfa Kontluğu</span>

Urfa Kontluğu veya Edessa Kontluğu, Birinci Haçlı seferi sonucu 12. yüzyılda Urfa şehri ve civarında Haçlılar tarafından kurulmuş bir devlettir. Kurucusu, daha sonra Kudüs kralı olacak olan I. Baudouin'dir.

<span class="mw-page-title-main">Antakya Prensliği</span> 1098-1268 arası Levanttaki Haçlı devleti

Antakya Prensliği, Birinci Haçlı seferi sonrasında Antakya kenti civarında Haçlılar tarafından kurulmuş bir devletti.

Haçlı seferleri kronolojisi:

Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri veya Arapların Gözünden Haçlı Seferleri Lübnan asıllı yazar Amin Maalouf'un Fransızca olarak 1983 yılında Paris'te yayımlanmış eseridir. Türkçede ilk olarak 1997'de Mehmet Ali Kılıçbay çevirisiyle yayımlanmıştır. Yapı Kredi Yayınları'ndan 2006'da yayınlanan nüshanın çevirisi ise Ali Berktay'a aittir.

<span class="mw-page-title-main">I. Adil</span>

Melik Âdil Seyfeddîn. Necmeddīn Eyyûb'un oğlu, Selâhaddîn Eyyûbî'nin küçük kardeşi olup 1196-1218 yılları arası Eyyûbîler Suriye Sultanı olarak ve 1200-1218 yılları arasında da Eyyûbîler Mısır Sultanı olarak hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Necmeddin Eyyub</span> Selahaddin Eyyubinin babası olan Kürt komutan

Necmeddin Eyyub veya tam adıyla Necmeddin Eyyub bin Şadi bin Mervan, Selahaddin Eyyubi'nin babası ve Eyyûbîler Hanedanı'nın atası olan Kürt komutandır. İbn Hallikân Necmeddîn Eyyûb'un, Duvîn'in girişindeki bütün halkı Ravadî Kürtleri olan Ecdânekân Köyü'nde dünyaya geldiğini aktarmaktadır

<span class="mw-page-title-main">Âdıd</span>

Âdıd veya El-Âdıd li-Din-Allâh Tam künyesi: Ebu MuHammed El-Âdıd li-Din-Allâh, Abdullah İbni Yusuf el-Ḥafıẓ.

Muinüddin Üner, 24 Ağustos 1139'da Şam Valiliğine atanmış ve özellikle İkinci Haçlı Seferi'nde Şam Kuşatması sırasında şehri başarıyla savunmuştur. İkinci Haçlı Seferi'nden sonra ülkesine dönen Fransa Kralı VII. Louis kendisiyle bir anlaşma yapmış ve Trablus'ta bulunan Arima Kalesi'ni zaptetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. Joselin</span>

II. Joselin, Urfa Kontluğu'n dördüncü ve son kontu.

Şâdi bin Mervan, Selahaddin Eyyubi'nin dedesi, Necmeddin Eyyub Ve Esâdüddîn Şirkuh'ün babası. Şadî El-Kürdî Nisbesinden İbn-i Haldun bahseder. Kürtlerin Revvadî aşiretindendi. Dvin Bölgesinin Ecdanakan isimli bir Kürt köyündendir.

Muhammed ibn Hamed Isfahani, bilinen adıyla Imad ad-din el-Isfahani Pers kökenli bir tarihçi, bilgin ve hatipti. Birçok tarihî eser ve değerli bir Arap şiir antolojisi bıraktı. Zengiler ve Eyyûbîler döneminde edebiyatçıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.