İçeriğe atla

Erzyanlar

Geleneksel kıyafetleri ile Erzyan kadınlar
Erzyan kadınlar; soldaki şahıs gazeteci, şair ve aktivist Mariz Kemal

Erzyanlar[1][2] (Erzyanca: erzyat) - Mordvinlere ait bir etnik gruptur.[3][4][5] Ural ailesinin Fin-Ugor şubesinin, Finno-Volga sınıfının Erzyan Mordovin grubuna aittirler. Erzyanlar esas olarak Doğu Mordovya'da, Moksha ve Sura nehirlerinin havzalarında, Volga ve Ağizel nehirleri arasındaki bölgede yaşamaktadırlar.

Etimoloji ve tarih

Etimoloji

Erzya, halkın kendilerine verdiği isimdir (endo-etnik adı). Muhtemelen Erzyan fiili "ersems" ile bağlantılıdır. Eryams yaşamak fiilinden türetilmiştir.

Antropoloji

Erzyanlar ve Komi-Zyryanlar'ın bir kısmı da dahil olmak üzere Baltık-Fin dilleri konuşan halkların çoğu Avrupa ırkının Beyaz-Baltık versiyonuna aittir. Moksha Ural ırkına ve Moksha subural alt tipine aittir.[6]

Erzyan dilinin oluşumu

Dilbilimciler arasındaki hakim görüş, ortak eski Mordovya dilinin yarım bin yıl öncesine kadar var olduğudur.Yarım bin yıl önce, bu dil Moksha ve erzyan dillerine bölünmüştür.[7]

Ulusal bayramlar

Erzyanlar'ın milli bayramı olan Rasken Ozks (halkın duası), 10 Temmuz 2004'te Mordovya Cumhuriyeti'nin Bolşevikotovski ilçesi Çukali köyünde Atyan ezemi'nin (ihtiyarlar konseyi) kararı ile 10 Temmuz 2004'te düzenleniyor. Son bayram 13 Temmuz 2019'da kutlandı.[8] Yıllık Velen Ozks (köy namazı) Temmuz ayı sonlarında yapılır. Bu iki bayrama ek olarak, Erzyanlar'da takvim de daha fazla bayram günü vardır, ancak bunlar kırsal alanlarda yaşayan bu insanların küçük temsilcileri tarafından kutlanmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Гл. ред. С. А. Кузнецов. Большой толковый словарь русского языка. Первое издание: СПб.: Норинт, 1998.
  2. ^ Отв. ред. В. В. Лопатин. Русский орфографический словарь Российской академии наук. 2007
  3. ^ Эрзя 8 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. статья в БРЭ
  4. ^ Эрзя // Советская историческая энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия . Под ред. Е. М. Жукова. 1973—1982.
  5. ^ Эрзя // Энциклопедический словарь. 2009.
  6. ^ Антропология современных финно-угорских народов / Рос. акад. наук, Ин-т этнологии и антропологии им. Н. Н. Миклухо-Маклая; отв. ред. А. А. Зубов Москва :2000
  7. ^ "Вихляев В. И. Могильники мордвы III—V вв. и проблема единства древней культуры. Поволжская Археология. № 1 (19) 2017". 25 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020. 
  8. ^ "В Большеигнатовском селе Чукалы состоялся праздник эрзян «Раськень озкс», или «Родовое моление»". 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kumuklar</span> Türk etnik grubu

Kumuklar, veya Kumuk Türkleri, Dağıstan, Çeçenya ve Kuzey Osetya'nın yerlisi bir Türk halkıdır Kuzey Kafkasya'daki Türkler arasında en kalabalık olanlardır. 1930'lara kadar Kuzey Kafkasya halkları arasında Kumukça lingua franca olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Salavat Yulayev</span>

Salavat Yulayev ya da Salavat Yulayoğlu, ünlü Başkurtistan istiklal savaşcısı ve şairidir. Başkurtistan'ın halk kahramanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Brest-Litovsk Antlaşması</span>

Brest-Litovsk Antlaşması, 3 Mart 1918 tarihinde Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı Devleti ve Bulgaristan Krallığı arasında imzalanmış, İttifak Devletleri'nin yenilmesi üzerine geçersiz kalmış bir barış antlaşmasıdır. Osmanlı Devleti'nin toprak kazandığı en son antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Çuvaşça</span> Türk dili

Çuvaşça, Rusya'nın orta kesiminde, Ural Dağları’nın batısında konuşulan çağdaş dönem Türki dillerden biridir. Türk dillerinin Ogur-Bolgar grubu öbeğinden varlığını korumuş tek dilidir. Çuvaşça, Çuvaşların anadili ve Çuvaşistan’ın resmî dilidir. Yaklaşık iki milyon kişi tarafından konuşulur. 2002 verilerine göre Çuvaşistan’da bu dili konuşan nüfusun % 92 etnik olarak Çuvaş, % 8’i ise başka etnik kökenlidir. Çuvaşça, okullarda eğitim dili olmasına ve medyada kullanılmasına karşın, Rusçanın yaygın kullanımından dolayı tehlike altında olan bir dildir.

<span class="mw-page-title-main">Komice</span> Ural dili

Komice, Ural dil ailesinin Perm dillerine ait bir dildir. Komice, birkaç lehçeleri ile tek dil olarak veya Perm dillerinin iki kolundan birini oluşturan yakından ilgili diller grubu olarak kabul edilmektedir.

Leonid Potapov, Rus etnograf, Türkolog. Tarih bilimi doktoru, profesör. Altaylar, Şorlar, Hakaslar, Tıvalar ve Güney Sibirya'nın öteki toplumlarının tarih ve kültürleri üzerine çalışan bilim kişisi. Birçok ödülün sahibi.

<span class="mw-page-title-main">SSCB Bilimler Akademisi</span>

SSCB Bilimler Akademisi, Sovyetler Birliği'nde 1925 - 1991 arası faaliyet gösteren en yüksek bilimsel kuruluş. Günümüzde halefi Rusya Bilimler Akademisi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Tokuz Tabduz</span>

Tokuz Tabduz, Eski Türklerde bir soy veya boy adı.

Çabaş dağı, Tuva Cumhuriyeti'nin Sütgöl bölgesi kuzeyinde ile Hakasyanın güneydoğusunda dağ.

<span class="mw-page-title-main">Mordovya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Mordovya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti.

Krasnıy Flot veya 1954'ten sonraki adıyla Sovyetskiy Flot, Sovyet Deniz Kuvvetleri'nin günlük yayın organı olan ve askeri konuları ele alan gazeteydi. Şubat 1938'den Nisan 1953'e kadar Krasnıy Flot adı altında, daha sonra 1 Ekim 1954'ten 1960 Eylül'e kadar Sovyetskiy Flot adıyla yayımlandı. Gazetenin yayın hayatını sona erdirmesinin ardından donanma konuları ve bu konulardaki askeri sorunlar Krasnaya zvezda gazetesi tarafından ele alındı.

<span class="mw-page-title-main">Erzyanca Günü</span>

Erzyan dili günü, modern Erzyanların ulusal bayramıdır. Fin-Ugor dil ailesi Fin-İdil dil grubuna ait olan Mordovya dillerinden biri olan Erzyanca, Mokşanca ve Rusça ile birlikte Mordovya'nın üç resmi dilinden biridir. Erzyan'da konuşanların sayısı 517.575'tir. Yalnızca Rusya'da 440.000 kişinin Erzyanca'yı konuştuğu tahmin edilmektedir. Erzyanların yaklaşık %28'i Mordovya Cumhuriyeti'nde, geri kalanı ise eski SSCB topraklarında yaşamaktadır. Erzyan dili günü 1993 yılında Erzyan Dil Kurtuluş Vakfı (Saransk) tarafından kurulmuştur. Dil gününün bu güne ertelenmesinin nedeni, 16 Nisan'ın ilk Erzyan profesörü Anatoli Ryabov'un doğum günü olmasıydı. 2024 itibarıyla Erzyan dil günü, sadece Erzyanca'nın Rusça ve Mokşanca ile birlikte resmi dil olarak kullanıldığı Mordovya'da değil, Erzyan halkının karma bir şekilde yaşadığı Nijniy Novgorod, Samara, Moskova, Çelyabinsk ve Murmask bölgelerinde de kutlanmaktadır. Ayrıca, bu bayram geleneksel olarak yabancı ülkelerde kutlanmaktadır: Estonya ve Finlandiya. Moskova'daki etkinliğin organizatörleri Erzyan Weigel STK ve Sankt-Peterburg'da St.Petersburg ve Leningrad Oblastı'nda yaşayan Erzyanları birleştiren Ele organizasyonu olmuştur.

Mihail İvanoviç Brıjinski - Mordovya kökenli Sovyet yazar, SSCB Yazarlar Birliği üyesi, Mordovya Cumhuriyeti halk yazarı.

Grigori Yegorov - Erzya kökenli Sovyet yazar, gazeteci, Mordovya ulusal yayınevinin organizatörlerinden biri.

<span class="mw-page-title-main">Mariz Kemal</span>

Mariz Kemal ya da doğum ismiyle Raisa Stepanovna Kemaykina, Erzyan gazeteci, şair ve aktivist. 1993'te "Erzyava" (Эрзява) adındaki Erzyan kadın hareketinin kurucusu ve başkanı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Tarihi Başkurdistan</span>

Başkurdistan, Ufa ilçesinin Başkurt Ufa bölgesine dönüşümü sonucunda oluşan tarihi ve coğrafi bir bölgedir. Şu anda Başkurdistan Cumhuriyeti, Orenburg ve Çelyabinsk bölgeleri, Tataristan Cumhuriyeti'nin doğu kısmı, Udmurtya'nın güneydoğu kısmı, Perm bölgesinin güney kısmı, Sverdlovsk'un güneybatı kısmı, Kurgan'ın batı kısmı, Samara'nın kuzeydoğu kısmı ve Saratov'un doğu kısmı bu bölgede yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ergek Targak Tayga</span>

Ergek Targak Tayga Dağları, Batı Sayanlar ve Doğu Sayanlar kavşağındaki dağ silsilesi.

<span class="mw-page-title-main">Mokşalar</span>

Mokşalar Fin-Ugor halklarının Volgaik koluna ait bir Mordvin etnik grubudur. Rusya Federasyonu'nda, çoğunlukla Volga Nehri ve Oka Nehri'nin bir kolu olan Mokşa Nehri yakınında yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Volga Finleri</span>

Volga Finleri, Rusya'nın Volga Nehri yakınlarında yaşayan ve Ural dilleri konuşan yerli halklardan oluşan tarihi bir gruptur. Modern temsilcileri Çirmişler, Erzyanlar ve Mokşa Mordvinleridir. Günümüzde konuşulmayan Merya, Muroya ve Meşçerya dillerini konuşan halklar da bu gruba mensuptur. Permililer de bazen Volga Finleri olarak gruplandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği-Yugoslavya ilişkileri</span>

Sovyet-Yugoslav ilişkileri, SSCB ile Yugoslavya arasında 25 Haziran 1940'ta kurulan ikili ilişkilerdir. İki ülke arasındaki ilişkiler çok belirsiz bir şekilde gelişti - 1940'a kadar açıkça düşmandılar, 1948'de ilişkiler yeniden tırmandı ve 1949'da bozuldu. 1953-1955'te ikili ilişkiler restore edildi, ancak Yugoslavya'nın çöküşüne kadar çok kısıtlı kaldı. YSFC, SSCB tarafından sosyalist bir devlet olarak tanındı ve CMEA'nın çalışmalarına katıldı. Ancak Yugoslavya, Varşova Paktı'na katılmadı ve bazı durumlarda Sovyet dış politikasını desteklemedi. 1960-1980'lerde iki ülke arasındaki ticaret hacmi önemliydi ve 1985'e kadar büyüdü. SSCB ayrıca Yugoslav kültürel ürünlerinin önemli bir tüketicisi haline geldi: 1960'lar-1980'lerde Sovyetler Birliği'nde Yugoslav yazarların kitaplarının çevirileri yayınlandı ve Yugoslav filmleri gösterildi.