İçeriğe atla

Erzyanca edebiyat

Günümüzde Mordovya'nın Rusya Federasyonu'ndaki konumu.

Erzyanca edebiyat veya Erzya edebiyatı, Mordovya'da ve Rusya'nın diğer bitişik bölgelerinde yaklaşık yarım milyon kişi tarafından konuşulan Erzyanca dilinde yazılmış edebiyat eserleridir.[1] Yazı dili 18. yüzyılın başlangıcından günümüze Kiril alfabesine dayanan Erzya edebiyatı, 1920 ve 1930'larda büyük gelişmeler yaşamıştır. Mordovya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Erzyanca'y adair pek çok dil okulu kurulmuş ve edebiyat çalışmalarına hız verilmiştir. Ayrıca aktif bir şekikde kitap yayıncılığı başlamış ve çok sayıda gazete ortaya çıkmaya başladı. Bununla birlikte, tek bir lehçe tabanı vardı ve bunun sonucu olarak standart alfabe ve yazım hala eksikti. 1924'te bu sorun Mordovya Öğretmenler Kongresi'nde ve 1928'de Moskova Dil Konferansı'nda ele alındı. 1920'lerin ortalarından itibaren, 1930'ların ortalarında Erzya yayınlarında edebi normların ve bir lehçelerin gelişimi başladı.[2]

Ana dili Erzyanca olan Samara Oblastı doğumlu Aleksey Dunyaşin (1904-1931) 1924'ten 1931'de ölümüne kadar Sovyetler Birliği'nde çeşitli gazeteler için yazılar kaleme aldı ve hicivli ve eğlenceli sütunlar) yazdı. 1930'da Pidsipalakst adlı Erzyanca edebiyata dair olan yazılarının bir koleksiyonu yayınlanmıştır.[3][4]

1994 yılında Mokşa destanlarını Erzyanca anlatan Mastorava yayınlandı.[5][6]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Ersa ja mokša kirjandus eesti keeles" (Estonca). fennougria.ee. 24 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020. 
  2. ^ Основы финно-угорского языкознания. — М.: "Наука", 1975. — Т. 2. — С. 268-271.
  3. ^ A.I. Bryzhinskiy, O.V. Pashutina, Ye.I. Chernov. Писатели Мордовии Биобиблиографический справочник. Saransk: Mordovskoye Knizhnoye Izdatelystvo, 2001. 5-7595-1386-9.
  4. ^ Vasilij D'omin. Сюконян тенк... Эрзянь писательде ёвтнемат. Saransk, 2005. 5-7595-1665-5.
  5. ^ Deviatkina, Tatiana. "SOME ASPECTS OF MORDVIN MYTHOLOGY" (PDF). Electronic Journal of Folklore (İngilizce), 17. ISSN 1406-0957. 3 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020. 
  6. ^ "Масторава. Мордовский народный эпос" (Rusça). Finnougoria.ru. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mordovya</span> Rusyaya bağlı bir özerk cumhuriyet

Mordovya, Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyettir. En büyük yerleşim merkezi başkent Saransk'tır. Başkent Saransk yaklaşık 400 bin nüfusuyla Mordovya'nın en büyük şehri, siyasi, ekonomik ve kültür merkezidir. 2002 verilerine göre halkın % 31,9 Mordovyalı, % 60,8 i Ruslar, % 5,2 ni ise Tatarlar oluşturmaktadır. Ayrıca Mordovya'da genel olarak Fin-Ogur ve Rusça dilleri konuşulmaktadır. Mordovya'nın çoğunluğu Ortodoks Hristiyan olmakla birlikte çoğunluğu Tatar ve küçük bir bölümü Mordovyalı olmakla birlikte küçük bir kısmı Sunni Müslüman'dır. Mordovya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin yerine kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mordvinler</span>

Mordvinler, Mordovya, Ryazan Oblastı ve Tataristan bölgelerinde yaşayan Ural dil ailesine mensup Mordvin dilleri konuşan halk. Mordvinlerin çoğunluğu Ortodoks Hristiyan olmakla birlikte küçük bir kısmı Sunni Müslümandır.

<span class="mw-page-title-main">Mordovya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Mordovya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti.

<span class="mw-page-title-main">Erzyanca Günü</span>

Erzyan dili günü, modern Erzyanların ulusal bayramıdır. Fin-Ugor dil ailesi Fin-İdil dil grubuna ait olan Mordovya dillerinden biri olan Erzyanca, Mokşanca ve Rusça ile birlikte Mordovya'nın üç resmi dilinden biridir. Erzyan'da konuşanların sayısı 517.575'tir. Yalnızca Rusya'da 440.000 kişinin Erzyanca'yı konuştuğu tahmin edilmektedir. Erzyanların yaklaşık %28'i Mordovya Cumhuriyeti'nde, geri kalanı ise eski SSCB topraklarında yaşamaktadır. Erzyan dili günü 1993 yılında Erzyan Dil Kurtuluş Vakfı (Saransk) tarafından kurulmuştur. Dil gününün bu güne ertelenmesinin nedeni, 16 Nisan'ın ilk Erzyan profesörü Anatoli Ryabov'un doğum günü olmasıydı. 2024 itibarıyla Erzyan dil günü, sadece Erzyanca'nın Rusça ve Mokşanca ile birlikte resmi dil olarak kullanıldığı Mordovya'da değil, Erzyan halkının karma bir şekilde yaşadığı Nijniy Novgorod, Samara, Moskova, Çelyabinsk ve Murmask bölgelerinde de kutlanmaktadır. Ayrıca, bu bayram geleneksel olarak yabancı ülkelerde kutlanmaktadır: Estonya ve Finlandiya. Moskova'daki etkinliğin organizatörleri Erzyan Weigel STK ve Sankt-Peterburg'da St.Petersburg ve Leningrad Oblastı'nda yaşayan Erzyanları birleştiren Ele organizasyonu olmuştur.

Anatoli Ryabov - Erzyan dilbilimci, öğretmen, halk figürü, profesör, Latin alfabesine dayanan Erzyan dilinin kurucusu.

Fyodor Cheskonov - Erzyan doğumlu Sovyet yazar, oyun yazarı, edebiyat eleştirmeni. I. Dünya Savaşı'na ve Rusya İç Savaşı'na katıldı. Mordovya edebiyatının kurucularından biriydi.

Vasili Vladimirovich Gorbunov, ayrıca Purgine olarak da bilinir - Mordovyalı Sovyet yazar, edebiyat eleştirmeni ve eğitimci, Sovyet Yazarlar Birliği Üyesi (1953), filoloji doktoru (1970), profesör (1982).

Mihail İvanoviç Brıjinski - Mordovya kökenli Sovyet yazar, SSCB Yazarlar Birliği üyesi, Mordovya Cumhuriyeti halk yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Ryabov</span>

Vladimir Pavlovich Ryabov - Rus yazarların ve şairlerin eserlerini Erzyanca'ya çeviren profesyonel bir çevirmen, Mordovyalı ilk agronomist.

Lyoşa Rav, asıl adı Aleksey Vladimiroviç Rogojin, Çuvaş kökenli Sovyet yazar, Sovyetler Birliği üyesi.

İvan Kalinkin - Erzyan kökenli Sovyet şair ve yazar, SSCB Yazarlar Birliği üyesi, Rusya Federasyonu onurlu kültür işçisi (1995).

<span class="mw-page-title-main">Timofey Vasilyev</span>

Timofey Vasilyev - Mordovyalı (Erzyan) avukat, Mordovya modern yargı sisteminin kurucusu, siyasi kişilik. 1917 Ekim Devrimi'nin katılımcısı.

Dmitri Jeltov, parti işçisi.

Pyotr Gluhov (tam adı: Pyotr Semyanoviç Gluhov, Rusça: Серафим Емельянович Вечканов; 26 Aralık 1897, İrçe Çarmas, Buinsk ilçesi, Simbirsk Guberniyası, Rus İmparatorluğu - 7 Şubat 1979, Magnitogorsk, Çelyabinsk ili, RSFSC, SSCB - Mordovya'nın ilk gazetecilerinden Erzyan kökenli Sovyet yazar. Mordovyalı eğitimci Makar Yevseyev'in yeğenidir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksey Dunyaşin</span>

Aleksey Dunyaşin, Alek Dunyaşin - Erzyan asıllı gazeteci, eleştirmen, ilk Erzya yazarlarından biri.

Leninen Kiyava" gazetesi, Mordovya Bölge Komitesi ve Tüm Birlik Leninist Komünist Gençlik Birliği'nin Saransk Kent Komitesi'nin resmî yayın organı olarak hizmet vermeye başladı. Gazete Mordovya'da Temmuz 1931'den Temmuz 1941'e kadar yayınlandı. Tüm Birlik Komünist Parti Bürosu'nun kararı ile gazete her beş günde bir Erzyanca yayınlandı. Gazetenin amacı nazik, zeki, yetenekli ve dillerini ve kültürlerini seven gençler yetiştirmekti. Gazetenin yazı işleri ofisi Saransk'taki 34 Volodarsk Caddesi'ndeydi. İlk yıllarda gazete ekipman ve personel açısından büyük zorluklar yaşadı. İşçiler, köylüler ve gençler gazetenin aboneleri arasında azınlıktaydılar. Gazetenin toplam tirajı 2.500 kadardı. Yaşadığı zorluklara rağmen, gazete Mordovya gençleri arasında her zaman büyük destek gördü. "Leninen Kiyava" gazetesi, son yıllarında Saransk İşçi Fakültesi öğrencileri arasında gözde bir gazete haline geldi. Gazetenin 300 sabit abonesi vardı. Leninwn Kiyava resmî dairelerde, okullarda, köylerde vb. yerlerde büyük ilgi gördü. Mordovya Etnografya Müzesi'nin sergileri arasında 1935, 1937, 1940, 1941'de "Leninen Kiyava" gazetesinin kopyaları bulunmaktadır. Zamanın etkisiyle sararmış gazeteler müzede sergilenmektedir. Bu kopyalar Mordovya halkının tarihini belgelemektedir. Farklı zamanlarda gazeteye Erzyan kökenli en iyi gazeteciler başkanlık etti: V.M. Kuzmin, İ.S. Tyurkin, A.S. Sheglov, Editör Yardımcısı A.O. Brijinski, T.A. Raptanov. Bütün bu isimlerin ortak noktaları vardı: köylü ailelerde doğdular, yerel ilkokullarından mezun olduktan sonra Saransk'ta eğitimlerine devam ettiler ve Büyük Vatanseverlik Savaşı'na katıldılar. Anavatanlarına yaptıkları hizmet için ödül ve madalya aldılar. Hepsi etkin ve yorulmak bilmeyen işçilerdi, yetenekli organizatörlerdi. Cumhuriyetteki olaylara hızlı ve kararlı bir şekilde tepki verdiler. Her liderin bireyselliği mesleklerine yansıdı, ancak yayının ana çizgisi değişmedi - Erzyan dilinin yüksek mesleki gereksinimleri ve saflığı.

Serafim Veçkanov — - Erzyan kökenli Sovyet şair ve yazar.

Vladimir Ivanovich Romashkin (Erzyanca: Йовлань Оло, Mordvinlerin kültürel canlanmasında önemli bir figür olarak kabul edilen bir Erzya Mordvin folkloristi, araştırmacı, müzisyen ve belgesel film yapımcısıydı.Ayrıca Toorama müzik grubunu kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde latinizasyon</span>

Sovyetler Birliği'nde latinizasyon veya latinleştirme 1920'ler ve 1930'larda, Sovyetler Birliği'nde konuşulan tüm diller için geleneksel yazı sistemlerini Latin alfabesini kullanan sistemlerle değiştirmeyi veya o sırada bir yazı sistemi olmayan diller için Latin alfabesine dayanan bir tanesini oluşturma çabasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Tatyana Mokşanova</span>

Tatyana Mokşanova Erzyan, şair çevirmen ve Rus Yazarlar Birliği üyesidir. Mordovya Cumhuriyeti Genç Yazarlar Cumhurbaşkanlığı Ödülünü kazanmıştır (2006).


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.