Erwin Finlay-Freundlich

Erwin Finlay-Freundlich

Doğum	29 Mayıs 1885 Biebrich, Alman İmparatorluğu
Ölüm	24 Temmuz 1964 Wiesbaden, Almanya
Milliyet	Alman
Meslek	Astronom
Evlilik	Kate Hirschberg

Erwin Finlay-Freundlich (Almanca telaffuz: [ˈfʀɔɪntlɪç]; d. 29 Mayıs 1885-ö. 24 Temmuz 1964), Felix Klein'in öğrencisi olan bir Alman astronom. Freundlich, Albert Einstein ile birlikte çalışan bir arkadaşıydı ve genel görelilik teorisinin kütleçekimsel kırmızıya kaymaya dayalı astronomik gözlemlerle test edilebileceği deneyleri tanıtan kişiydi.

Yaşam

Friedrich Philipp Ernst Freundlich ve eşi Elizabeth Finlayson'ın oğlu olarak Biebrich'te dünyaya geldi.^[1] Abisi Herbert Max Finlay Freundlich'di. Yerel okulda okudu ve 1903'te okulu bıraktı. 6 ay boyunca Szczecin'deki tersanelerde çalıştı ve daha sonra Berlin'deki Charlottenburg Politeknik'te gemi inşası okumaya başladı. Ancak 1905 sonbaharında Göttingen Üniversitesi'nde Matematik ve Astronomi okumak için okulu bıraktı ve orada Felix Klein ve Karl Schwarzschild ile birlikte çalıştı.^[2]

1913'te Kate Hirschberg ile evlendi.^[3] 1910'da Göttingen Üniversitesi'nde Paul Koebe yönetiminde tezini bitirip doktorasını aldıktan sonra, Berlin'deki Gözlemevi'nde asistan oldu ve burada Albert Einstein ile birlikte çalışmaya başladı. 1914'te meydana gelen bir güneş tutulması sırasında genel göreliliği doğrulamak için bir keşif gezisi sırasında, I. Dünya Savaşı patlak verdi ve birkaç gün Rusya'da gözaltında tutuldu, ardından bir mahkûm değiş tokuşu ile serbest bırakıldı. Keşif başarısız oldu ve savaştan sonra, Potsdam'da bir güneş gözlemevinin inşasıyla uğraştı ve Einstein-Institut'un direktörlüğünü yaptı. 1933'te Hitler iktidara geldi ve büyükannesi ile karısının yahudi olması nedeniyle Almanya'dan ayrılmak zorunda kaldı. Atatürk tarafından birçok Alman bilim adamının yardımıyla geliştirilen İstanbul Üniversitesi'ne profesör olarak atandı. 1937'de Prag Üniversitesi'nde astronomi profesörü olarak görev yapmak üzere İstanbul'dan ayrıldı, ancak Almanların Çekoslovakya'yı işgali nedeniyle İstanbul'a geri döndü.

Arthur Stanley Eddington'ın tavsiyesi üzerine İskoçya'daki St. Andrews Üniversitesi'ne gitti ve burada 1939'dan itibaren astronomi dersleri verdi. 1941'de Royal Society of Edinburgh üyeliğine seçildi.^[3]

1959'da emekli olduktan sonra memleketi Wiesbaden'e döndü ve Mainz Üniversitesi'ne profesör olarak atandı. Freundlich, 24 Temmuz 1964'te Almanya'nın Wiesbaden kentinde öldü.

Ödüller

Freundlich, Güneş'e yakın geçen ışık ışınlarının sapmasını araştırdı. Einstein'ın genel görelilik teorisinin geçerliliğini doğrulamak için bir güneş tutulması esnasında bir deney önerdi. Freundlich'in gösterimi Newton'un teorilerinin yanlış olduğunu kanıtlayabilirdi. Potsdam ve İstanbul'da inşa ettiği güneş gözlemevlerini kullanarak, Einstein'ın Güneş'teki tayf çizgilerinin yerçekiminin neden olduğu kırmızıya kayma teorisinin öngörüsü üzerine sonuçsuz kalan testler yaptı. 1953'te Max Born ile birlikte, yorgun bir ışık modeliyle galaksilerde gözlemlenen kırmızıya kaymaların alternatif bir açıklamasını önerdi.

Ayrıca bakınız

1933-1945 senelerinde Türkiye'ye sürgün
Albert Einstein
Felix Klein
Genel görelilik

Kaynakça

^ Thomas Hockey (2009). The Biographical Encyclopedia of Astronomers (İngilizce). Springer Yayıncılık. ISBN 978-0-387-31022-0. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2012.
^ Klaus Hentschel. Einstein Kulesi.
^ ^a ^b "Biographical Index of Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002" (PDF). The Royal Society of Edinburgh. Temmuz 2006. ISBN 0-902-198-84-X. 24 Ocak 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

Otorite kontrolü	BIBSYS: 98023272 BNE: XX1274793 BNF: cb15609360r (data) CANTIC: a12350680 CiNii: DA07528259 GND: 119071320 ISNI: 0000 0001 1084 3106 LCCN: n85804651 MGP: 63508 NKC: jo2003183980 NLA: 35833844 NLI: 987007261352805171 NTA: 118780530 RERO: 02-A003243882 SELIBR: 186889 SNAC: w6k3966q SUDOC: 079742971 Trove: 1108231 VIAF: 113237970 WorldCat (LCCN): n85-804651

İlgili Araştırma Makaleleri

Albert Einstein, Almanya doğumlu teorik fizikçi ve bilim insanı. Tüm zamanların en iyi fizikçilerinden birisi olarak kabul edilen Albert Einstein, en çok görelilik teorisini geliştirmesiyle tanınır. Aynı zamanda kuantum mekaniğinin gelişimine önemli ölçüde katkılarda bulunmuştur. Kendisi tarafından bulunan ve bilim dünyasında yeni bir çığır açan kütle-enerji denkliği formülü E = mc² dünyanın en ünlü denklemi olarak adlandırılmıştır. Fizik ve matematik alanına sağladığı katkılardan dolayı ve fotoelektrik etki yasasının keşfi sebebiyle 1921 yılında Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü. 1999 yılında Time dergisi tarafından yüzyılın en önemli kişisi seçilmiştir.

Kütleçekim ya da çekim kuvveti, kütleli her şeyin gezegenler, yıldızlar ve galaksiler de dahil olmak üzere birbirine doğru hareket ettiği doğal bir fenomendir. Enerji ve kütle eşdeğer olduğu için ışık da dahil olmak üzere her türlü enerji kütleçekime neden olur ve onun etkisi altındadır.

Gözlemsel astronomi astronomi bilimlerinin, teorik astrofizikten farklı olarak veri almayla ilgilenen bir dalıdır. Ana olarak fiziksel modellerin ölçülebilir içeriklerini bulmaya dayanır. Uygulama olarak, Teleskop ve diğer astronomi araç gereçleri kullanılarak gökcisimlerinin gözlenmesidir.

Edwin Powell Hubble, Amerikalı astronom.

Max von Laue, X ışınlarının kristaller tarafından kırınımını bulduğu için 1914 yılında Nobel Fizik Ödülü alan Alman fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Hendrik Lorentz</span> Hollandalı fizikçi (1853–1928)

Hendrik Antoon Lorentz, Hollandalı fizikçidir. Zeeman etkisini aydınlattığı için 1902 Nobel Fizik Ödülü'nü Pieter Zeeman ile paylaştı.

Max Born kuantum mekaniğinin gelişmesinde etkili olan Alman matematikçi ve fizikçi. Kuantum fiziği dışında katı hâl fiziği ve optiğe katkıda bulunmuş ve 1920-30'larda önemli fizikçilerin çalışmalarının denetimini yapmıştır. Born, yaptığı "Kuantum Mekaniği'nin temelini araştırma, özellikle dalga fonksiyonunun istatistiksel yorumlanması üzerine" adlı çalışması ile 1954 yılında Nobel Fizik Ödülü'nü almıştır.

Kip Stephen Thorne, astrofiziğe ve yer çekimi fiziğine katkılarıyla tanınan Amerikalı teorik fizikçi. Uzun süre Stephen Hawking ve Carl Sagan ile beraber çalışmıştır. 2009'a kadar Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nde teorik fizik “Feynman” profesörü olarak çalıştı Albert Einstein'ın genel görelilik kuramının astrofiziksel olarak uygulanması konusunda dünyanın önde gelen uzmanlarındandır. Günümüzde araştırmalarına devam etmektedir ve aynı zamanda 2014' te yayınlanan Yıldızlararası filminin bilimsel danışmanıdır.

Görelik teorisi ya da basitçe fizikte görelilik genellikle Albert Einstein'ın iki teorisini kapsar. Bunlar özel görecelik ve genel göreceliktir.

Theodor Franz Eduard Kaluza, Alman matematikçi ve fizikçidir. 5 boyutlu uzayda alan denklemleri içeren Kaluza-Klein teorisi ile tanınmıştır. Onun düşüncesine göre temel kuvvetler, algıladığımız boyutlara yenilerini ekleyerek anlaşılabilir ve çözümlenebilir. Bu anlayış çok sonraları ortaya konan sicim teorisi ile de desteklenmiştir.

1915 yılında ortaya atılan genel görelilik kuramı, somut ve empirik kurallarla temellendirilmiyordu. Merkür'ün günberisindeki anormal devinimler sonucu oluşan ve felsefi temelde Newton'un evrensel kütleçekim kuralları ile özel görelilik kuramını birleştirebilme özelliğine sahipti. 1919 Yılında gerçekleşen güneş tutulması sırasında ışığın kütleçekim nedeniyle büküldüğü ilk kez gözlemlenmişti. Bu gözlem genel görelilik için ilk kanıttı. Bu ışık kütleçekim alanına eğilmiş ve genel görelilik kuramı ile 1919 yılında bir hat oluşturmuştur. Fakat bunlar 1959 yılında çeşitli genel görelilik tahminlerinin test edilmelerine kadar bir program olarak adlandırılmıyorlardı. Bu testler zayıf çekim alanı içerisinde teori sapmalarıyla sınırlandı. 1974 yılında başlamak üzere Hulse Taylor ve diğerleri bizim Güneş Sistemi'mizden çok daha fazla kütleçekime sahip pulsar yıldızlarının ikili davranışları üzerinde çalıştı. Bizim Güneş Sistemi'miz ve pulsar yıldızlarının genel görelilik kuramları yerellerde başarıyla incelenmiştir.

Genel görelilik, Albert Einstein tarafından 1907-1915 yılları arasında geliştirilmiş ve 1915’ten sonra da genel göreliliğe pek çok kişi tarafından katkıda bulunulmuştur. Genel göreliliğe göre, kütleler arasında gözlemlenen kütlesel çekim kuvveti, bu kuvvetlerin uzay ve zamanı bükmesinden kaynaklanmaktaydı.

Görelilik teorisi, Albert Einstein'ın çalışmaları sonucu önerilen ve yayınlanan, özel görelilik ve genel görelilik adlarında birbirleriyle ilişkili iki teorisini kapsar. Özel görelilik, yer çekiminin yokluğunda tüm fiziksel fenomenler için geçerlidir. Genel görelilik, yer çekimi yasasını ve bu yasanın diğer doğa kuvvetleri ile ilişkisini açıklar. Astronomi de dahil olmak üzere kozmolojik ve astrofiziksel alem için geçerlidir.

John Campbell Brown "GBR", "OBE", "FRSE", İskoç astronom, akademisyen ve bilim insanı.

Eddington deneyi, 1919'da İngiliz gök bilimciler Frank Watson Dyson ve Arthur Stanley Eddington tarafından düzenlenen gözlemsel bir Genel Görelilik testiydi. Gözlemler, biri Batı Afrika Príncipe adasına, diğeri ise Brezilya'nın Sobral kasabasına olmak üzere iki seferle 29 Mayıs 1919'daki tam güneş tutulması sırasında gerçekliştirildi. Bu gözlemin amacı, Güneş'in yanından geçen yıldız ışığının, güneşin kütleçekiminden kaynaklanan sapmasını ölçmekti. Bu sapmanın değeri Albert Einstein tarafından 1911 tarihli bir makalede öngörülmüştü ve 1915 Genel Görelilik teorisi için önerilen testlerden biriydi. Gözlem sonuçları Eddington tarafından Londra Kraliyet Cemiyeti'ne sunuldu ve bazı görüşmelerden sonra kabul edildi. Gazetede sonuçlarının yer almasının ardından, Einstein ve teorileri dünya çapında ün kazandı.

Tevfik Okyay Kabakçıoğlu, Türk astronom, matematikçi.

Madge Gertrude Adam, Oxford Üniversitesi gözlemevinde güneş fiziği alanında ilk defa yüksek lisans yapan İngiliz güneş astronomuydu.

<span class="mw-page-title-main">Felix Klein</span> Alman matematikçi, Erlangen Programının yazarı (1849-1925)

Christian Felix Klein, grup teorisi, karmaşık analiz, Öklid dışı geometri ve geometri ile grup teorisi arasındaki ilişkiler üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Alman matematikçi ve matematik eğitimcisi. Klein'ın geometrileri temel simetri gruplarına göre sınıflandıran 1872 Erlangen programı, döneminin matematiğinin büyük kısmının etkili bir senteziydi.

Büyük patlama teorisi'nin tarihi, büyük patlamanın gözlemlenmesi ve teorik değerlendirmesinin yapılmasıyla başladı. Kozmolojideki teorik çalışmaların çoğu artık temel Büyük Patlama modeline yapılan iyileştirmeleri içermektedir. Teorinin kendisi aslında Belçikalı Katolik rahip, matematikçi, astronom ve fizik profesörü Georges Lemaître tarafından resmîleştirilmiştir.

Leiden Gözlemevi Hollanda'da bulunan Leiden Üniversitesi'nin astronomi enstitüsüdür. 1633 yılında Willebrord Snellius'un çeyreğini barındırmak için kurulan bu gözlemevi, dünyadaki en eski faaliyet gösteren üniversite gözlemevidir ve hala mevcut olan tek eski gözlemevi Vatikan Gözlemevi'dir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.