İçeriğe atla

Erol Güney

Erol Güney
Doğum1914
Odesa
Ölüm12 Ekim 2009 (95 yaşında)
Tel Aviv
MeslekÇevirmen, gazeteci
MilliyetYahudi

Erol Güney (doğum adı: Mişa Rottenberg, 1914, Odesa - 16 Ekim 2009, Tel Aviv), Türk-İsrailli çevirmen ve gazeteci. 1940'lı yıllarda klasik eserlerin Türkçeye çevrilmesinde görev almış, Dostoyevski, Çehov, Molière gibi birçok yazarın Türkçeye ilk olarak kazandırılmasını sağlamıştır. 1950'li yıllarda yaptığı bir haber yüzünden vatandaşlıktan çıkarıldıktan sonra İsrail'de yaşamaya devam etti. Şalom Gazetesinde yazılar yazdı. 2009 yılında hayata veda etti.

Gençliği ve çeviri faaliyeti

Mişa Rottenberg adıyla Odesa'da Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.[1] 1917 Ekim devriminden sonra ailesi Türkiye'ye göçetti. İstanbul'da Saint Joseph Lisesi’ni, ardından İstanbul Üniversitesi’nde yeni açılan Felsefe bölümünü bitirdi. Bu arada, Türk vatandaşlığına geçerek Erol Güney adını aldı.[2] 1940'lı yıllarda Milli Eğitim eski Bakanı Hasan Âli Yücel tarafından başlatılan dünya edebiyatının Türkçeye çevrilmesi projesinde görev aldı.[3] Güney, Rusça, Fransızca, İngilizce ve Türkçeye son derece hakimdir.[1] Dostoyevski’den, Çehov’a, Moliere’den Plato’ya çok sayıda klasik eseri Türkçe’ye kazandırdı. Bunlar arasında Çehov’un ‘Vişne Bahçesi’, Gogol’un ‘Müfettiş’i ve Gonçarov’un ‘Oblomov’u sayılabilir.[2]

Çeviri Bürosu’nun da başında bulunan Sabahattin Eyüboğlu başta olmak üzere Azra Erhat, Cahit Külebi, Orhan Veli, Necati Cumalı, Melih Cevdet Anday gibi kişilerle yakın dostlukları oldu. İsmet İnönü, Çeviri Bürosundan 100 klasik eseri Türkçeye kazandırmalarını istedi. Can Dündar'la yaptığı röportajda o yılları Erol Güney şöyle aktarır: "O yıl 29 Ekim'de İsmet Paşa 100 klasik kitap istedi bizden... Topçu ya, tek topla savaş kazanılmayacağını biliyor. Savaş cephesinde nasıl 100 top lazımsa, kültür cephesinde de 100 kitap lazımdı. Sıvadık kolları..."[4]

Türk edebiyatının en ünlü kedisi Edibe

Orhan Veli, Güney hakkında iki şiir yazdı. İsimleri de neredeyse kendileri kadar uzun olan bu iki ünlü şiir şöyle:[5]

Erol Güney'in Kedisinin Bahar Mevsiminde Toplum Meseleleri Karşısında Takındığı Tavrı Anlatan Şiirdir
Bir erkek kediyle bir parça ciğer
Dünyadan bütün beklediği
Ne iyi!
Erol Güney'in Kedisinin Hamileliğini Anlatır Şiirdir
Çıkar mısın bahar günü sokağa
İşte böyle oturursun
Böyle yattığın yerde
Düşünür düşünür
Durursun.

Güney'in eşi Dora Güney, Milliyet gazetesinden Sedat Ergin'le yaptığı bir röportajda şöyle diyor: "Gayet güzel bir kediydi, sokaktan almıştık. İsmi Edibe idi. Ben de o zaman derdim ki, kitap yazmamıza gerek yok; çünkü kedimiz sayesinde Türk edebiyatına girdik."[2] Sebahattin Eyüboğlu da Edibe'ye çok bağlanmıştır ve Dora 1956'de İsrail'e göç edeceği zaman Edibe'yi alıkoymak ister. Dora razı olmayınca Edibe de İsrail'e göçer. Edibe İsrail'de 22 yaşında ölür.[2]

Orhan Veli'nin ünlü Sereserpe şiiri de Dora'nın kızkardeşi Bella için yazılmıştır.[4][6]

Yozgat sürgünü ve vatandaşlıktan çıkarılması

1946'da tek parti iktidarı çökünce Hasan Ali Yücel istifa etti, çeviri bürosu işlevsizleşti. Sebahattin Eyüboğlu Paris'e gitti, Orhan Veli öldü ve Güney, Agence France-Presse'te gazeteciliğe başladı. 1955 Mart'ında Sovyetler'in Türkiye ile ilişkileri iyileştirmek istediğine dair yazdığı bir haber üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla "Türkiye aleyhine çalıştığı gerekçesiyle" önce Yozgat'a sürgüne gönderildi, sonra vatandaşlıktan çıkarıldı ve sınır dışı edildi.[1][2][4] Fatin Rüştü Zorlu, Erol Güney'in sınır dışı edilmesinin gerekçesi olarak "Çok şey biliyordu," dedi.[2] Güney, yıllar sonra haberin kaynağının Belçika büyükelçisi olduğunu söyler.[4]

Sınırdışı edilen Güney, önce Paris'e gidip AFP'de çalışmayı denedi. Sürekli göçmen statüsünde yaşamaktan bıktığından 1956 yılında İsrail'e yerleşti.[1] Yaşamının geri kalan yıllarını gazetecilik mesleğini sürdürdüğü Tel Aviv'de geçirdi. Sınırdışı edilişine olan tepkisini uzun yıllar boyunca Türkçe konuşmayarak dışa vurdu. Nitekim, Türkçe yayınlanan Şalom'a yazmaya başladığı ilk yıllarda makaleleri Fransızca gönderdi, tercüme edilerek yayınlandı.[1] Ancak 35 yıl sonra, 1990'da Türkiye'den vize almayı başardı ve sık sık İstanbul'u ziyaret etti.[7] Feridun Sinirlioğlu, Türkiye'nin İsrail Büyükelçisi olarak atandığında, Tel Aviv'e ayak bastıktan sonra İsrail Cumhurbaşkanı'na güven mektubunu sunmadan önce ilk nezaket ziyaretini Erol Güney'e yaptı.[2] Güney, 12 Ekim 2009'da 95 yaşında İsrail'de hayata veda etti.[8]

Hakkındaki eserler

Kaynakça

  1. ^ a b c d e Şalom gazetesi 19 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bir Deryaydı Erol Güney, Tilda Levi, (16 Mayıs 2012'de erişildi) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "bianetTilda" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  2. ^ a b c d e f g Hürriyet gazetesi, İşte Erol Güney’in kedisi Edibe, Sedat Ergin (16 Mayıs 2012'de erişildi)
  3. ^ biyografi.net 13 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erol Güney maddesi (16 Mayıs 2012'de erişildi)
  4. ^ a b c d Milliyet Gazetesi 8 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Tel Aviv'de yaşayan 92 yaşındaki Erol Güney'le söyleştik, Can Dündar (16 Mayıs 2012'de erişildi)
  5. ^ Hürriyet Gazetesi[] Türk edebiyatının en meşhur kedisi, Ahmet Hakan (16 Mayıs 2012'de erişildi)
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2012. 
  7. ^ Yapı Kredi Yayınları[] Anılarını anlattığı kitabın sonsözü'nden (16 Mayıs 2012'de erişildi)
  8. ^ Şalom gazetesi 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erol Güney’i kaybettik (16 Mayıs 2012'de erişildi)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sefarad Yahudileri</span>

Sefarad Yahudileri veya İbranice -im eki kökenli Sefaradim, Yahudi-Roma savaşlarından sonra zorunlu göç ile, Kuzey Afrika üzerinden İberya yarımadasına yerleşen ve 1492'de, Elhamra Kararnamesi ile İspanya'dan çıkartılan Yahudi toplumuna verilen isimdir. Kararname sonrasında Yahudi halkının çoğu Portekiz'e kaçmıştır. 5 yıl sonra Portekiz Kralı I. Manuel'in de Portekiz'deki Yahudileri Hristiyanlığa geçmeye zorlamasıyla sınır dışı edilen birçok Yahudi farklı ülkelere kaçmıştır. Sonuç olarak, göçe zorlanan Yahudilerin torunları dünyanın her yerindeki ülkelere taşınarak yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Bu ülkelerden bazıları İngiltere, Hollanda, Kuzey Afrika'nın bazı bölgeleri, Türkiye ve İsrail'dir.

<span class="mw-page-title-main">Tel Aviv</span> İsrail Devletinde yerleşim birimi

Tel Aviv-Yafo veya kısaca Tel Aviv, İsrail'in Akdeniz kıyı şeridinde, Guş Dan metropolünde bulunan 451.523 nüfuslu bir şehirdir. Ülkenin finans ve teknoloji merkezidir. Uluslararası kuruluşlar ve birçok ülke Tel Aviv'i İsrail'in başkenti olarak tanımakta ve bu ülkelerin elçilikleri Tel Aviv'de bulunmaktadır. Doğu Kudüs, İsrail'in bir parçası olduğu varsayılırsa Tel Aviv, ülkenin Kudüs'ten sonra ikinci en kalabalık şehridir. Tel Aviv, Batı Kudüs'ten önceki en kalabalık şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Necati Cumalı</span> Türk yazar ve şair (1921-2001)

Necati Cumalı, Türk yazar, şair.

<span class="mw-page-title-main">Orhan Veli Kanık</span> Türk şair (1914–1950)

Orhan Veli Kanık, daha çok Orhan Veli olarak tanınan Türk şairdir. Melih Cevdet ve Oktay Rifat ile birlikte yenilikçi Garip akımının kurucusu olan Kanık, Türk şiirindeki eski yapıyı temelinden değiştirmeyi amaçlayarak sokaktaki adamın söyleyişini şiir diline taşıdı. Şair otuz altı yıllık yaşamına şiirlerinin yanı sıra hikâye, deneme, makale ve çeviri alanında birçok eser sığdırdı.

<span class="mw-page-title-main">Tzipi Livni</span>

Tziporah Malkah "Tzipi" Livni, eski Mossad ajanı, İsrail'in eski Dışişleri Bakanı ve eski Adalet Bakanı. Hatnuah Partisinin lideri.

Yaprak, 1 Ocak 1949 - 1 Haziran 1950 arasında, Orhan Veli Kanık'ın önderliğinde Ankara'da yayınlanmış Türkçe edebiyat dergisi.

<span class="mw-page-title-main">Türk edebiyatı</span> Türkçe yazılmış edebî eserler

Türk edebiyatı, Türk yazını veya Türk literatürü; Türkçe olarak üretilmiş sözlü ve yazılı metinlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kent Oyuncuları</span> İstanbulda özel tiyatro

Kent Oyuncuları (Kenterler), 1962-2014 arasında temsiller vermiş İstanbul'da yerleşik özel tiyatro topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Nahit Fıratlı</span>

Nahit Gelenbevi Fıratlı Damar, Türk öğretmen.

<span class="mw-page-title-main">Meir Dagan</span>

Aluf Meir Dagan, , İsrailli asker ve siyaset adamı. Mossad'ın eski direktörü.

Onur Behramoğlu, Türk şair.

Şaloş Regalim, Üç Hac Festivali'dir. Antik İsrail ve Yehuda zamanında İsrailoğulları Tora'da emredildiği üzere Pesah, Şavuot ve Sukot bayramlarında Kudüs'e hacca giderlerdi. Kudüs'teki bu festivale katılanlar Kohen (rahip) önderliğinde Kudüs Tapınağında ibadet ederlerdi.

<span class="mw-page-title-main">İsrail'de turizm</span> Turizm

İsrail’de turizm, en büyük gelir kaynaklarından biridir. 2010 yılında 3.45 milyon turist ülkeyi ziyaret etmiştir. Israil ziyaretçilerine; birçok tarihi ve dini yer, tatil merkezleri, arkeolojik müzeler ve eko turizm alanları sunar. İsrail, kişi başına düşen müze sayısının en çok olduğu yerler arasındadır. 2009 yılında turistler tarafından en çok gezilen yerler arasında, Ağlama duvarı ve Rav Şimon bar Yochai’nin mezarı vardır. Ayrıca İsrail’de 67 milli park ve 190 koruma altında olan doğal alan vardır. Bazıları arkeolojik alanlarda bulunur. Ülke en çok; Amerika, Rusya, Fransa, Birleşik Krallık, Almanya, İtalya, Polonya, Hollanda, Hindistan, Güney Kore, Avustralya ve Brezilya’dan turistler alır.

<span class="mw-page-title-main">İsrail kültürü</span>

İsrail kültürü, 1948 yılında devlet kurulmadan önce gelişmeye başladı ve içerisinde dindar ve laik hayatların mirasını bulundurmaktadır. İsrail kültürünün çeşitliliği, nüfusunun çeşitliliğinden gelir. Kökeni Doğu Akdeniz ülkelerinden ve dünyanın her tarafından çeşitli kültürel geçmişleriyle gelen göçmenler, İsrail’in kültürünün gelişmesinde büyük rol oynadı ve bu kültür dünyadaki kültürel trendleri ve kültürel değişimleri, yapısı gereği takip eder. İsrail kültürü ayrıca diasporadaki Yahudi tarihini de yansıtır. Bunun içerisinde 19. yüzyıl sonuna doğru başlayan Siyonist akımı ideolojisi de vardır.

<span class="mw-page-title-main">Sabiha Bânu Yalkut-Breddermann</span> Türk yazar

Sabiha Bânu Yalkut-Breddermann, Türk etnolog, dinler tarihi uzmanı ve yazar. Türk mutfağı ve Yezidilerle ilgili yaptığı araştırmalarıyla tanınıyor.

<span class="mw-page-title-main">Meir Dizengoff</span>

Meir Dizengoff, 1921–1925 yılları arasında Tel Aviv'in ilk ve 1928–1936 yılları arasında üçüncü belediye başkanı olmuştur. Genel Siyonistler partisinin üyesi idi.

<span class="mw-page-title-main">Rita Yahan-Faruz</span>

Rita Yahan-Faruz sahne ismi ile Rita veya 2008 yılına dek süren evliliği boyunca kullandığı ismi ile Rita Kleinstein, İran doğumlu İsrailli pop şarkıcısı ve aktris, İsrail'deki en ünlü kadın şarkıcılardan biridir. Seksenli yıllarda profesyonel bir şarkıcı ve oyuncu olduktan sonra, birçoğu hükûmet üyelerine olmak üzere pek çok konser vermiştir.

Beki Luiza Bahar (Morhaim) (Aralık 1926, İstanbul - 19 Ağustos 2011, İstanbul), Yahudi asıllı Türk yazar.

Hırvatistan, 2019 Eurovision Şarkı Yarışması 'na katılmıştır. Hırvat yayıncı Hrvatska radiotelevizija (HRT) tarafından İsrail'in başkenti Tel Aviv'de yapılan 2019 yarışması'nda Hırvatistan'ı temsil eden katılımcı Dora 2019 yarışması'nın kazananı "The Dream" adlı şarkısıyla Roko Blažević olmuştur.

Fuat Ömer Keskinoğlu, Türk hukukçu ve şair. Tam adı "Abdülfeyyaz Ahmet Fuat Ömer Keskinoğlu"dur.