İçeriğe atla

Erodium

Erodium
Erodium malacoides
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Geraniales
Familya:Geraniaceae
Cins:Erodium
Aiton
Sinonimler
  • Erodion St.-Lag.
  • Myrrhina Rupr.
  • Ramphocarpus Neck.

Erodium, Geraniaceae familyasına ait bir çiçekli bitki cinsidir. Yaklaşık 60 tür içeren bu cins, Kuzey Afrika, Indomalaya, Orta Doğu ve Avustralya'ya özgüdür. Çok yıllık, tek yıllık veya bodur çalılar olabilen bu bitkilerin çiçekleri, beyaz, pembe ve mor tonlarında olup, beş taçyapraktan oluşur. Daha iyi bilinen Geranium (turna gagası) cinsine oldukça benzerler.[1] Yetiştirilen türler, Kuzey Amerika'da filaree veya heron's bill, Britanya Adaları'nda ise genellikle storksbill olarak adlandırılır.

Taksonomi

Erodium glandulosum - MHNT

Carl Linnaeus, göründüğü üzere birbirine benzeyen Erodium, Geranium ve Pelargonium olmak üzere üç cinsi aynı cins (Geranium) altında sınıflandırmıştı. Bu üç cins arasındaki ayrımı ise Charles Louis L'Héritier de Brutelle, erkek organ sayısı olan stamen veya anterlere göre yapmıştır: Erodium için beş,[2] Pelargonium için yedi ve Geranium için on.[2] Ancak, bu üç cinsin meyveleri uzun kuş gagalarına benzemesi açısından ortak bir özellik taşır. Bu özellik, isimlerin kökenini de oluşturmaktadır: Geranium, Yunanca "turna" anlamına gelen geranos'tan, Pelargonium "leylek" anlamına gelen pelargos'tan ve Erodium ise "balıkçıl" anlamına gelen erodios'tan türetilmiştir.

Yetiştirme

Yetiştirmede erodium'lar genellikle taş döşeli bahçelerde veya dağ bahçelerinde görülür.[1]

Hibrit bir çeşit olan E. × variabile 'Roseum' (E. corsicum × E. reichardii), yaz aylarında açan pembe-kırmızı çiçeklere sahip kompakt, yayılıcı bir çok yıllık bitkidir ve Kraliyet Bahçe Derneği'nin Garden Merit Ödülü'nü kazanmıştır.[3]

Ekoloji

Erodium türleri, Apina callisto da dahil olmak üzere bazı Lepidoptera (kelebek) türlerinin larvaları tarafından yiyecek bitkisi olarak kullanılır.

Türler

Temmuz 2020 itibarıyla, Seçilmiş Bitki Familyaları Dünya Kontrol Listesi 119 türü kabul etmektedir.[4]

  • Erodium absinthoides Willd.
  • Erodium acaule (L.) Bech. & Thell.
  • Erodium adenophorum Blatt.
  • Erodium aethiopicum (Lam.) Brumh. & Thell.
  • Erodium aguilellae López Udias, Fabregat & G.Mateo
  • Erodium alnifolium Guss.
  • Erodium alpinum (Burm.f.) L'Hér.
  • Erodium amanum Boiss. & Kotschy
  • Erodium angustilobum Carolin
  • Erodium anthemidifolium M.Bieb.
  • Erodium arborescens (Desf.) Willd.
  • Erodium asplenioides (Desf.) Willd.
  • Erodium astragaloides Boiss. & Reut.
  • Erodium atlanticum Coss.
  • Erodium aureum Carolin
  • Erodium aytacii Yild. & Dogru-Koca
  • Erodium beketowii Schmalh.
  • Erodium birandianum Ilarslan & Yurdak.
  • Erodium boissieri Coss.
  • Erodium botrys (Cav.) Bertol.
  • Erodium brachycarpum (Godr.) Thell.
  • Erodium carolinianum
  • Erodium carvifolium Boiss. & Reut.
  • Erodium castellanum (Pau) Guitt.
  • Erodium cazorlanum Heywood
  • Erodium cedrorum Schott
  • Erodium celtibericum Pau
  • Erodium cheilanthifolium Boiss.
  • Erodium chevallieri Guitt.
  • Erodium chilense I.M.Johnst.
  • Erodium chium (L.) Willd.
  • Erodium chrysanthum L'Hér. ex DC.
  • Erodium ciconium (L.) L’Hér.
  • Erodium cicutarium (L.) L’Hér.
  • Erodium corsicum Léman
  • Erodium crassifolium L'Hér.
  • Erodium crenatum Pomel
  • Erodium crinitum Carolin
  • Erodium crispum Lapeyr.
  • Erodium cyconioides Tzvelev
  • Erodium cygnorum Nees
  • Erodium cyrenaicum (Pamp.) Guitt.
  • Erodium danicum K. Larsen
  • Erodium daucoides Boiss.
  • Erodium dimorphum Wendelbo
  • Erodium flexuosum P.H.Davis & J.Roberts
  • Erodium foetidum (L.) L'Hér.
  • Erodium fumarioides Steven
  • Erodium gaillardotii Boiss.
  • Erodium garamantum (Maire) Guitt.
  • Erodium gaussenianum P.Monts.
  • Erodium geoides A.St.-Hil.
  • Erodium glandulosum (Cav.) Willd.
  • Erodium glaucophyllum (L.) L'Hér.
  • Erodium gruinum (L.) L'Hér.
  • Erodium guinochetianum Guitt.
  • Erodium guttatum (Desf.) Willd.
  • Erodium hakkiaricum P.H.Davis
  • Erodium hartvigianum Strid & Kit Tan
  • Erodium hendrikii Alpinar
  • Erodium hesperium (Maire) H.Lindb.
  • Erodium heteradenum (Pau & Font Quer) Guitt.
  • Erodium heterosepalum Blatt.
  • Erodium hoefftianum C. A. Meyer
  • Erodium iranicum El-Oqlah
  • Erodium jahandiezianum Emb., Maire & Weiller
  • Erodium janszii Alarcón & al.
  • Erodium keithii Guitt. & Le Houér.
  • Erodium laciniatum (Cav.) Willd.
  • Erodium lebelii Jord.
  • Erodium leucanthum Boiss.
  • Erodium macrophyllum Hook. & Arn.
  • Erodium maculatum Salzm. ex C.Presl
  • Erodium malacoides (L.) L’Hér.
  • Erodium manescavi Coss.
  • Erodium maritimum (L.) L’Hér.
  • Erodium masguindalii Pau
  • Erodium medeense Batt.
  • Erodium meynieri Maire
  • Erodium micropetalum Boiss. & Hausskn.
  • Erodium microphyllum Pomel
  • Erodium moschatum (L.) L’Hér.
  • Erodium mouretii Pitard.
  • Erodium munbyanum Boiss. ex Munby
  • Erodium nanum Blatt.
  • Erodium nervulosum L'Her.
  • Erodium neuradifolium Delile ex Godr.
  • Erodium oreophilum Quézel
  • Erodium oxyrhinchum M.Bieb.
  • Erodium paui Sennen
  • Erodium pelargoniflorum Boiss. & Heldr.
  • Erodium praecox (Cav.) Willd.
  • Erodium pulverulentum (Cav.) Willd.
  • Erodium recoderi Auriault & Guitt.
  • Erodium reichardii (Murray) DC.
  • Erodium rodiei (Braun-Blanq.) Poirion
  • Erodium rupestre Pourr. ex cav.
  • Erodium rupicola Boiss.
  • Erodium ruthenicum M.Bieb.
  • Erodium salzmannii Delile
  • Erodium sanguis-christi Sennen
  • Erodium saxatile Pau
  • Erodium schemachense Grossh.
  • Erodium sebaceum Delile
  • Erodium sibthorpianum Boiss.
  • Erodium somanum Pesmen
  • Erodium sosnowskianum Fed.
  • Erodium stellatum Delile
  • Erodium stephanianum Willd.
  • Erodium stevenii M.Bieb.
  • Erodium subintegrifolium Eig
  • Erodium sublyratum Samp.
  • Erodium tataricum Willd.
  • Erodium telavivense Eig
  • Erodium texanum A. Gray
  • Erodium tibetanum Edgew. & Hook.f.
  • Erodium tordylioides (Desf.) L'Hér.
  • Erodium touchyanum Delile ex Godr.
  • Erodium toussidanum Guitt.
  • Erodium trichomanefolium L'Hér.
  • Erodium trifolium (Cav.) Cav.
  • Erodium vetteri Barbey & Fors.-Major

Melezler

  • Erodium × anaristatum Andreas
  • Erodium × bolosii Romo
  • Erodium × fallax Jord.
  • Erodium × viscosum Salzm. ex Delile

Kullanımı

E. cicutarium ve E. moschatum gibi türler yenilebilir.[5]

Kaynakça

  1. ^ a b RHS A-Z encyclopedia of garden plants. United Kingdom: Dorling Kindersley. 2008. s. 1136. ISBN 978-1405332965. 
  2. ^ a b Parnell, John A. N.; Curtis, Tom; Webb, D. A.; Cullen, Elaine L. (2011). Webb's an Irish flora. 8th ed. Cork: Cork University Press. ISBN 978-1-85918-478-3. OCLC 698911812. 
  3. ^ ""Erodium × variabile 'Roseum'"". 5 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024. 
  4. ^ Fei, Xi; Xuejun, Ruan; Minaeifar, Amir Abbas (22 Haziran 2021). "ISSR markers and population differentiations in Erodium ciconium (L.) L'hér ex Aiton". Bangladesh Journal of Plant Taxonomy. 28 (1): 61-73. doi:10.3329/bjpt.v28i1.54208. ISSN 2224-7297. 
  5. ^ Nyerges, Christopher (2016). Foraging wild edible plants of North America: more than 150 delicious recipes using nature's edibles. Guilford, Connecticut: FalconGuides. ISBN 978-1-4930-0518-5. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Pink, A. (2004). Gardening for the Million. Project Gutenberg Literary Archive Foundation.
Wikimedia Commons'ta Erodium ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Solanum</i>

Solanum, Solanaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir. 1753'te Carl Linnaeus tarafından tanımlanmıştır. Besin mahsulü, patates, domates ve patlıcan gibi besinlerin bir kısmı bu cinse bağlıdır. Bazı Solanum türleriyle ilişkili zehirlenme vakaları nadir değildir ve ölümcül olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Canavar otu</span>

Canavar otu (Orobanche) Lamiales takımına ait bir familyadır ve asalak bir bitkidir. Tam parazit bitki olduğundan dolayı klorofil yoktur ve bu nedenle fotosentez yapmaz. Ayrıca kök sistemleri de bulundurmaz. Tarım alanlarında çıkması durumunda ürünlere zarar verebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Takson yazarı botanikçiler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Botanikçi, botanik denilen bitki bilimi uzmanı olan bilginlerdir. Taksonomiyle ilgilenen ve takson yazarı olan botanikçilerin adları Uluslararası Botanik Adlandırma Koduna (ICN) göre keşfettikleri/tanımladıkları/adlandırdıkları takson ile birlikte kullanılır ve genellikle yayım yılı ve tam soyadı ya da bir kısaltmayla gösterilir.

<span class="mw-page-title-main">Solanum türlerinin listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, bir bitki cinsi olan Solanum cinsine bağlı türleri içerir (2022).

<span class="mw-page-title-main">Carex türleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Carex 2004 yılı tahminlerine göre 1800'den fazla türe sahip olmasıyla çiçekli bitkiler arasındaki en çok türe sahip olan cinslerden biridir. Aşağıda verilen tüm türleri Mayıs 2013 itibarıyla The Plant List tarafından tanınmaktadır:

<span class="mw-page-title-main">Galium türleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Galium cinsi (Rubiaceae) 650 tür barındırarak çiçekli bitkilerdeki en büyük cinsler listesinde yerini almıştır.

<i>Draba</i> bitki cinsi

Draba, Brassicaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir.

<i>Sonchus</i>

Sonchus, Asteraceae familyasının Cichorieae oymağına ait çiçekli bitki cinsidir ve genellikle yabani deve dikeni olarak bilinir. Yabani deve dikenleri, rizomlu veya rizomsuz, bir veya iki yılda bir biten veya çok yıllık otsu bitkilerdir, bazıları ise odunsu bile olabilir.

Malva, Malvaceae (Ebegümecigiller) familyasındaki tek yıllık ve çok yıllık otsu bitkilerin bir cinsidir. Türkçede ebegümeci adını taşıyan, familyadaki yakından ilişkili birkaç cinsten biridir. Cins Afrika, Asya ve Avrupa'nın ılıman, subtropikal ve tropik bölgelerinde yaygındır.

<i>Scabiosa</i>

Scabiosa, Caprifoliaceae familyasına mensup çiçekli bitkilerden bir cinstir. Bu cinsteki birçok türün isminde "scabiosa" kelimesi geçer ancak bazı "scabiosa" olarak bilinen bitkiler, aslında Knautia ve Succisa gibi yakın akraba cinslere dahildir. Bu bitkilerin bir kısmı geçmişte Scabiosa cinsinde sınıflandırılmıştı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.