İçeriğe atla

Ermenistan Satraplığı

Ermenistan Satraplığı
Սատրապական Հայաստան (Ermenice)
Satrapakan Hayastan
Ermenistan Satraplığı
MÖ 570-MÖ 200
Ermenistan Satraplığı haritadaki konumu
TürSatraplık
BaşkentTuşpa
Erebuni
Yaygın dil(ler)Ermenice
Aramice (Güney)
Med dili (Doğu)
Resmî din
Antik Ermeni dini
Zerdüştçülük
HükûmetMonarşi
Kral 
Tarihçe 
• Kuruluşu
MÖ 570
• Dağılışı
MÖ 200
Öncüller
Ardıllar
Urartular
Medler
Ermenistan Krallığı
Küçük Ermenistan
Sophene Krallığı
Kommagene Krallığı

Ermenistan Satraplığı (Ermenice: Սատրապական Հայաստան; Satrapakan Hayastan; Eski Farsça: Armina veya Arminiya) Orontid Hanedanı (Ermenice: Երվանդունիներ; Yervanduniner; MÖ 570-201) tarafından yönetilen bir bölgeydi. MÖ 6. yüzyılda Ahameniş İmparatorluğu'na bağlı satraplıklıklardan biri olan bölge, daha sonra bağımsız bir krallık olmuştur. Krallığın başkenti sırasıyla Tuşpa ve Erebuni kentleri olmuştur.


Tarihçe

Kökeni

Urartu Krallığı'nın (Ararat) çöküşünden sonra bölge, Med İmparatorluğu ve İskitlerin yönetimi altına girmiştir. Daha sonra bölge Ahameniş İmparatorluğu tarafından fethedilerek satraplık haline getirilmiştir. Ahamenişler bölgeyi "Armina" ülkesi olarak isimlendirmiştir.

Griffin kulplu metal bir kap taşıyan Ermeni. MÖ 6. yüzyıl

Orontid Hanedanı

Orontid Hanedanı veya yerel adıyla Eruandid veya Yervanduni'ler, Antik Ermenistan'daki hanedanlardan biriydi.[1][2] Tarihçiler, hanedanın İrani kökenli olduğunu belirtmektedir.[3][4][5] Tarihçiler ayrıca Orontid hanedanının Ahameniş hanedanıyla ailesel bağlarının olduğunu ileri sürmektedir.[6] Hanedan üyeleri saltanatları boyunca, politik meşruiyetlerini güçlendirmek için Ahamenişlerle aynı soydan geldiklerini vurgulamıştır.[7]

Orontidler, MÖ 6. yüzyıldaki İskit ve Med istilalarıyla beraber Ermenistan üzerindeki hakimiyetlerini ilan etmiştir. Krallığın kurucusu I. Orontes Sakavakyats (Ermenice: Երվանդ Ա Սակավակյաց, Yervand I Sakavakyats) idi. Oğlu Tigranes Orontid, güçlerini II. Kiros ile birleştirmiş ve Med kralını öldürmüştür. Horenli Musa, Tigranes'ten "Ermeni krallarının en bilge, en güçlü ve en cesur olanı" şeklinde bahsetmektedir.

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ Studies in Christian Caucasian history. Washington D.C.: Georgetown University Press. 1963. ss. 278ff. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020. 
  2. ^ Krause, Todd B. and John A.C. Greppin, and Jonathan Slocum. "The Yervanduni Dynasty 10 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." The A. Richard Diebold Center for Indo-European Language and Culture at the University of Texas. Jan. 22, 2009.
  3. ^ Persian Kingship and Architecture: Strategies of Power in Iran from the Achaemenids to the Pahlavis. I.B.Tauris. 2015. s. 80. ISBN 978-1848857513. Iranian culture deeply influenced Armenia, and Iranian dynasties ruled Armenia during several important periods, including the Orontids (c. sixth century - c. early second century BCE) and Arsacids (54-428 CE). 
  4. ^ The Royal Hunt in Eurasian History. University of Pennsylvania Press. 2011. s. 37. ISBN 978-0812201079. 
  5. ^ The Middle East Under Rome. Harvard University Press. 2005. s. 23. ISBN 978-0674016835. 
  6. ^ The history of Armenia : from the origins to the present. 1st. New York: Palgrave Macmillan. 2007. s. 8. ISBN 1403974675. 22 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020. Although the origins of the Ervanduni [Orontid] family is not clear, historians suggest dynastic familial linkages to the ruling Achaemenid dynasty in Persia. 
  7. ^ The history of Armenia : from the origins to the present. 1st. New York: Palgrave Macmillan. 2007. s. 8. ISBN 1403974675. 22 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020. The Ervandunis certainly stressed their Achaemenian lineage to strengthen their political legitimacy. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan</span> Güney Kafkasyada bir ülke

Ermenistan, resmî adıyla Ermenistan Cumhuriyeti, Avrasya'nın Güney Kafkasya bölgesinde bulunan, denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları üzerinde yer alan ülke, batısında Türkiye, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Azerbaycan, güneyinde ise İran ve Azerbaycan'ın bir parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile sınır komşusudur.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ</span> Güney Kafkasyada bölge

Dağlık Karabağ, Güney Kafkasya'da, Küçük Kafkas Sıradağları'nda Azerbaycan'a ait ancak uzun yıllar Ermeni işgali altında kalmış tarihi bölge. 2020 yılında Dağlık Karabağın bir bölümü 2. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan tarafından geri alınırken kalan kısmı Rus barış güçleri denetiminde Ermeni kontrolünde bırakan 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes anlaşması ile Ermenistan hükûmeti yenilgiyi resmen kabul etmiştir. Günümüzde Anti Terör Operasyonu sonrası Ermeni kontrolünde kalan kısımlar da Azerbaycan kontrolüne geçmesiyle bölgenin tamamı Azerbaycan hakimiyeti altındadır. 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası, 90'lı yılların başında bölgeden zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların dönüşü peyderpey sağlanırken aynı savaş ve 2023 yılındaki Anti Terör Operasyonu sonrası bölgede yaşayan Ermenilerin neredeyse hepsi Ermenistan'a göç etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ermeniler</span> anayurdu Ermeni Yaylaları olan bir halk

Ermeniler, anayurdu Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları olan etnik grup ve millettir.

<span class="mw-page-title-main">Karduya</span> Kuzey Mezopotamyada tarihi bölge

Karduya veya Karduk, Mezopotamya'nın kuzeyi ile Ermenistan Krallığı'nın güneybatısı; günümüzde ise Türkiye'nin güneydoğusu ile Irak'ın kuzeyi arasında kalan antik bir bölge.

<span class="mw-page-title-main">Ahameniş İmparatorluğu</span> MÖ 6. yy.-MÖ 4. yy. arasında hüküm sürmüş bir İran imparatorluğu

Ahameniş İmparatorluğu ya da Hehamenişiler, MÖ 6. yüzyılda Büyük Kiros tarafından kurulan, tarihteki ilk Pers devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Armavir, Ermenistan</span>

Armavir, Ermenistan'ın orta bölgesinde yer alan, 28.100 nüfuslu bir şehri, Armavir İdari Bölgesi'nin merkezi.

<span class="mw-page-title-main">Medler</span> Antik İranlılar

Medler, İran'ın kuzeybatı bölgesinde yaşayan eski İran halklarından biridir. Yunanlar bu halkın yaşadığı bölgeye Medya adını vermişlerdir. Medler ilk kez Asur kralı III. Salmaneser'in dönemindeki yazılarda "Mada" adı ile kaydedilmişlerdir. Medler'in şu anki adı Antik Yunan dilindeki Mêdos'tan (Μῆδος) gelmektedir. Asurlular "Medyan ülkesi", Kurmada, Mata veya Manda olarak kendilerinden bahsederken, Babiller onları Ummān-manda olarak adlandırdılar.

<span class="mw-page-title-main">Part İmparatorluğu</span> MÖ 3.yy MS 3.yy arasında hüküm sürmüş bir İranî imparatorluğu

Part İmparatorluğu, Arsakes İmparatorluğu olarak da bilinen, eski İran'da önemli bir siyasi ve kültürel güç olup Medler'den ve Ahamenişler'den sonra gelen üçüncü yerel hanedanlıktır. Hanedanın adı, MÖ 247 yılında, Helenistik krallık Selevkoslar'ın yönetiminde bir satraplık konumunda olan İran'ın kuzeydoğusundaki Parthia bölgesini ele geçirdikten sonra bağımsızlığını ilan eden Parni kabilesi lideri I. Arsakes'tan gelmektedir. Arsakes'in adı onursal bir unvan olarak kendisinden sonra gelen bütün Part kralları tarafından kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">II. Tigran</span> Ermenistan kralı (140-55)

II. Tigran, II. Dikran ya da daha çok bilinen adıyla Büyük Tigran, MÖ 95-MÖ 55 arasında egemenlik süren Ermenistan imparatoru. Yönetimi sırasında ülkesi, Roma Cumhuriyeti'nin doğusundaki en güçlü devlet ve bir süper güç durumuna yükselmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Krallığı</span>

Ermenistan Krallığı, aynı zamanda Büyük Ermenistan Krallığı, veya basitçe Büyük Ermenistan, bazen Ermeni İmparatorluğu olarak da anılır, Antik Çağ'da bir monarşiydi. Hristiyanlığı devlet dini olarak kabul eden ilk devlettir. MÖ 321'den MS 428'e kadar varlığını sürdürmüştür. Tarihi, üç kraliyet hanedanı tarafından birbirini takip eden saltanatlara bölünmüştür: Orontid, Artaxiad ve Arsacid (52-428).

<span class="mw-page-title-main">Orontid Hanedanı</span>

Orontid Hanedanı veya Yervanduni Hanedanı, MÖ 6. yüzyılda kurulan Ermenistan Satraplığı'nı yöneten İrani kökenli hanedandır. Bu hanedanın Helenleşmiş ve sonrasında Greko-Pers olarak anılan bir kolu Kommagene Krallığı'nı kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tuşpa</span> Urartuların başkenti olan antik şehir

Tuşpa, MÖ 9. yüzyıldan yıkılışına kadar Urartular'ın başkentliğini yapan şehir. Şehrin antik kalıntıları; Van ilinde, Van Gölü'nün doğu kıyısında, Van'ın batısında bulunmaktadır. Dünya'nın hâlâ yaşanılan en eski kentlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Yaylası</span>

Ermeni Yaylası veya Ermeni Yaylaları, Batı Asya'nın kuzey kesimini oluşturan üç yayladan biridir. Bu yaylalardan en merkezde yer alanıdır ve en fazla yüksekliğe sahip olanıdır. Batıda Anadolu Yarımadası ile doğuda İran Yaylası ile komşudur. Yaklaşık 400,000 km²'lik bir alana sahip olup en yüksek zirvesi 5,137 metrelik yüksekliği ile Ağrı Dağı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Yervandaşat</span>

Yervandaşat, Türkiye'nin Iğdır ilinde bulunan bir arkeolojik sit alanıdır. Ermenistan'ın 13 tarihî başkentinden biri olup MÖ 210-176 yılları arasında Orontid ile Artaksiad hanedanlıklarına başkentlik yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hint-İskitler</span> İrandan hindistana kadar olan bir coğrafyada hüküm sürmüş bir topluluk

Hint İskitler, M.Ö. 2. yüzyılın ortalarından MS 4. yüzyıla kadar batı ve kuzey Güney Asya'ya doğru göç etmiş bir grup göçebe Saka ve İskit kökenli İrani halktır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni devletleri ve hanedanlıkları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu listede tarihteki Ermeni devletleri, hanedanlıkları ve otonomileri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Serhas Yazıtı</span>

Serhas Yazıtı, Ahameniş Kralı I. Serhas'a ait soldan sağa yazılmış üç-dilli bir çivi yazısıdır. Bu yazıt Elamca, Akadca ve Eski Farsça dilleriyle yazılmış olup Van Gölü’nün yanında bulunan Van Kalesi’nin bitişiğinde bulunan dağın güney yamacında yer almaktadır. Yerden yaklaşık 20 metre bulunan yazıt; Van Kalesi’nin yakınında bulunan bir kayanın düzleştirilmiş yüzüne yazılmış olup kimsenin ulaşamayacağı bir kayanın orta kısmındadır. İskit ve Med akınlarıyla zayıflayan Urartulardan sonra bölgeye egemen olan Ermeni Orontid Hanedanı’nın sonrasında Tuşpa’da kontrolü ele geçiren Farslar savaş sonrası bu yazıtı yazdırmıştır. Aslında bu eser Kserkses’in babası Kral Darius tarafından oyulmuş olmasına rağmen, Kral Darius kayanın yüzeyini boş bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kapadokya Krallığı</span> Kapadokya

Kapadokya, Anadolu'da tarihi Kapadokya bölgesinde yer alan bir Helenistik dönem İran krallığıydı. Eski Ahameniş Kapadokya satraplığından gelişerek satraplığın son satrapı Ariyaratis tarafından kuruldu. Tarihi boyunca arka arkaya üç aile tarafından yönetildi; Ariyarati Hanedanı, Ariyobarzan Hanedanı ve son olarak Arkelas. Arkelas'ın MS 17'de ölmesinden sonra Roma İmparatoru Tiberyus döneminde krallık, bir Roma eyaletine çevrildi.

Sophene Krallığı, Helenistik dönemde Antik Ermenistan ile Suriye arasında yer alan bir krallıktı.

<span class="mw-page-title-main">Matieni</span>

Matiene, Mannae'nin daha eski krallığının topraklarında kuzeybatı İran'daki bir krallığın adıydı. Strabon, Batlamyus, Herodot, Polibios ve Gaius Plinius Secundus gibi antik tarihçiler, Medya'nın kuzeybatısında bulunan bir bölgeyi belirtmek için Mantiane, Martiane, Matiana, Matiani, Matiene, Martuni gibi isimlerden bahsederler."