İçeriğe atla

Ermenistan Hava Kuvvetleri

Ermenistan Hava Kuvvetleri
Etkin1992-günümüz
ÜlkeErmenistan
TipiHava Kuvvetleri
Büyüklük3500 aktif personel
Savaşları
Nişanlar
Madalyon
Hava Araçları
SaldırıSU-25
Saldırı helikopteriMİ-24

Ermenistan Hava Kuvvetleri (Ermenice Հայաստանի Ռազմաօդային Ուժեր) SSCB'nin dağılmasından sonra Ermenistan tarafından 1992 yılında oluşturulan Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin bir dalıdır. Bu kuvvet, Ermeni topraklarına saldırılar için kara kuvvetlerine havadan taktik ve destek sağlamak için düzenlenmiştir. Karabağ Savaşı'nda etkin destek verdi.[1]

Envanter

Hava Aracı

Şubat 2019'da Ermenistan, füze paketi hariç 100 milyon dolara 4 adet Su-30SM avcı uçağı satın almak için sözleşme imzaladı.[2][3] Uçaklar Irkutsk Havacılık Fabrikası tarafından inşa edildi ve Aralık 2019'un sonlarında teslim edildi[4][5] Bu Su-30'lar, 2020 Dağlık Karabağ Savaşında füzesiz uçak alınması nedeniyle kullanılamamıştır.[2][3]

Zafer Bayramı'nda uçan bir Suhoy Su-30s
Ermeni Hava Kuvvetlerine ait bir Il-76
Uçak Menşei Tür Versiyon Kullanımda Notlar
Saldırı Uçağı
Suhoy Su-30Rusya multirole Su-30SM 4[6]
Suhoy Su-25Sovyetler Birliği Saldırı Su-25K 12 bir uçak eğitim için kullanılıyor[7]
Taşıma
İlyuşin İl-76Sovyetler Birliği heavy transport 3[7]
Helikopterler
Mil Mi-8Sovyetler Birliği utilityMi-8/17/17116[7]
Mil Mi-24Sovyetler Birliği Saldırı Mi-24 20[7]
Eğitim Uçağı
Aero L-39Çekoslovakya Jet eğitim 6[7]
Mil Mi-2Polonya Eğitim/ taşıma 6[7]

Hava Savunma

İsim Menşei Türü Notlar[8]
Karadan Havaya Füze Sistemi
S-300PMSovyetler Birliği Karadan havaya 2-3 bölük
9K33 OsaSovyetler Birliği Karadan havaya
2K11 KrugSovyetler Birliği Karadan havaya
S-125 NevaRusya Karadan havaya Pechora-M vePechora-2M versiyonlarına yükseltildi.[]
Buk-M2[9]Rusya Karadan havaya
Strela-10[10]Sovyetler Birliği Karadan havaya
2K12 KubSovyetler Birliği Karadan havaya
Hava Savunma Füzesi
ZSU-23-4Sovyetler Birliği Mobil UçaksavarKundağı motorlu uçaksavar

Kazalar ve Kayıplar

  • 4 Kasım 2008: Ermeni Hava Kuvvetleri'ne ait bir Mi-24 saldırı helikopteri eğitim uçuşuna hazırlanırken düşerek pilot Kaptan Arshak Nersisyan'ı öldürdü.[11]
  • 12 Kasım 2014: 2014 bir Mil Mi-24 Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından düşürüldü.
  • 15 Mayıs 2017: Ermeni kısa menzilli hava savunma sistemine ait 9K33 Osa, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından Karabağ'da Hocavend-Fizuli istikametinde imha edildi.[]
  • 4 Aralık 2018: Ermenistan'ın Shirak bölgesindeki Maralik kasabası yakınlarında bir Ermeni Hava Kuvvetleri Su-25UBK iki kişilik eğitim uçağı düştü ve her iki pilot, Yarbay Armen Babayan ve Binbaşı Movses Manukyan öldü.[12]
  • 29 Eylül 2020: 2020 Dağlık Karabağ Savaşı sırasında, bir Ermeni Su-25'in kaza alanının resimlerini gösterilen uçağın, bir Türk F-16'sı tarafından düşürüldüğü iddia edildi. Türk ve Azerbaycan hükûmetleri, iki Ermeni Su-25'in savaş dışı nedenlerle düştüğünü söyleyerek Ermeni iddiasını reddetti.[13]

Kaynakça

  1. ^ http://www.acig.org/artman/publish/article_280.shtml%7Ctitre=Air War over Nagorniy-Kharabakh, 1988-1994|site=Air Combat Information Group (ACIG)|consulté le=5 juillet 2009}}.
  2. ^ a b "Armenian PM Denies Contradictions In Comments About Fighter Jets Purchased From Russia". Radio Free Europe/Radio Liberty. 25 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2021. 
  3. ^ a b "OPPS! Armenia Russia's Su-30 Fighter Jets Without Missiles Prior To War With Azerbaijan". Latest Asian, Middle-East, EurAsian, Indian News (İngilizce). 21 Mart 2021. 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. 
  4. ^ "Россия продала Армении истребители как себе". Коммерсантъ. 1 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2019. 
  5. ^ "Janes | Latest defence and security news". 5 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "SU-30SM fighter jets delivered to Armenia". Armradio. 2019. 28 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2019. 
  7. ^ a b c d e f "World Air Forces 2021". Flightglobal Insight. 2021. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2021. 
  8. ^ The Military Balance 2016, page 178
  9. ^ "Buk system spotted during Armenia's Independence Day parade rehearsal". PanARMENIAN.Net. 11 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2016. 
  10. ^ ""Strela-10" air missile system presented in Artsakh". mediamax.am. 9 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2016. 
  11. ^ "MILITARY HELICOPTER ACCIDENT". en.a1plus.am (İngilizce). 10 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2018. 
  12. ^ "Two pilots killed in Armenia Su-25 fighter jet crash". The Defense Post (İngilizce). 4 Aralık 2018. 4 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2018. 
  13. ^ "Reuters". 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ</span> Güney Kafkasyada bölge

Dağlık Karabağ, Güney Kafkasya'da, Küçük Kafkas Sıradağları'nda Azerbaycan'a ait ancak uzun yıllar Ermeni işgali altında kalmış tarihi bölge. 2020 yılında Dağlık Karabağın bir bölümü 2. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan tarafından geri alınırken kalan kısmı Rus barış güçleri denetiminde Ermeni kontrolünde bırakan 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes anlaşması ile Ermenistan hükûmeti yenilgiyi resmen kabul etmiştir. Günümüzde Anti Terör Operasyonu sonrası Ermeni kontrolünde kalan kısımlar da Azerbaycan kontrolüne geçmesiyle bölgenin tamamı Azerbaycan hakimiyeti altındadır. 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası, 90'lı yılların başında bölgeden zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların dönüşü peyderpey sağlanırken aynı savaş ve 2023 yılındaki Anti Terör Operasyonu sonrası bölgede yaşayan Ermenilerin neredeyse hepsi Ermenistan'a göç etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kelbecer (rayon)</span> Azerbaycanda rayon

Kelbecer Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idari bölümlerden birisidir. 8 Ağustos 1930 tarihinde rayon statüsü almıştır. 1992 yılında Azerbaycan parlamentosunun kararıyla eski Ağdere (Mardakert) rayonunun 20 köyü Kelbecer rayonuna katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Suhoy Su-35</span> Rus yapımı savaş uçağı

Suhoy Su-35 'Su-35', Su-27 'Flanker'ların geliştirilmiş iki ayrı türevinden biridir. Suhoy tarafından tasarlanan ve Komsomolsk-on-Amur Uçak Üretim Ortaklığı (KnAAPO) tarafından üretilen tek koltuklu, çift motorlu süper-manevra kabiliyetli çok amaçlı avcı jetleridir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Silahlı Kuvvetleri</span> Ermenistan Cumhuriyetinin askerî gücü

Ermenistan Silahlı Kuvvetleri, 1992 yılında Ermenistan bağımsızlığını kazandıktan hemen sonra kurulmuştur. 2009 yılında bütçesi %2,3 artarak 495 milyon dolara ulaşmıştır. Serj Sarkisyan'ın Başkan seçilmesiyle beraber Ermenistan Savunma Bakanlığı'na Seyran Ohanyan getirilmiştir. Ermenistan'ın denize kıyısı olmadığından deniz kuvvetleri yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan-Türkiye ilişkileri</span> ikili ilişkiler

Ermenistan-Türkiye ilişkileri, Ermenistan ile Türkiye'nin 1918 yılından bu yana sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> 1988-1994 yılları arasında Karabağ bölgesinde Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanmış askeri bir çatışma

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasını isteyen Ermeniler ile bunu kabul etmeyen Azeriler arasında başlayan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmaya dönüşen Şubat 1988-Mayıs 1994 tarihleri arasında süren savaştır. Savaş öncesinde ve etnik çatışmaların sıcak savaşa dönüşmesi sonrasında Sumqayıt Pogromu, Kirovabad Pogromu, Bakü Pogromu gibi pogromlar, Hocalı Katliamı, Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı ve Maragha Katliamı gibi katliamlar yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Monte Melkonyan</span> Ermeni asıllı ASALA üyesi (1957-1993)

Monte Melkonyan, Karabağ Savaşı sırasında Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin desteğindeki Ermeni güçlerin komutanı ve 1980'li yıllarda ASALA silahlı terör örgütünün liderlerinden biri olmuştur.

Bişkek Protokolü, 5 Mayıs 1994'te Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te Azerbaycan, Ermenistan, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti ve Rusya yetkilileri arasında imzalanan ateşkes anlaşmasıdır. Hâlâ yürürlükte olan protokol, Karabağ Savaşı'nı sona erdirmiş ve sorunu askıya almıştır. O zamandan beri bu protokolün tek önemli ihlali 2008 Mardakert Çarpışması olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ sorunu</span> Dağlık Karabağ için, Azerbeycan ve Ermenistan arasında olan hak davası savaşıdır

Dağlık Karabağ sorunu, Azerbaycan ile Ermenistan arasında, Dağlık Karabağ ve Dağlık Karabağ'ı çevreleyen Ermeni kontrolündeki Azerbaycan toprakları'ndaki etnik çatışma ve toprak anlaşmazlığıdır. Bu anlaşmazlık, 27 Eylül 2020 tarihinde başlayan İkinci Dağlık Karabağ Savaşı ile son bulmaya yaklaşmıştır. Yaklaşık 3 sene sonra 19-20 Eylül 2023 tarihlerinde gerçekleşen 2023 Dağlık Karabağ çatışmaları ile bölge tamamen Azerbaycan kontrolüne geçmiş ve sorun çözülmüştür. Artsah Cumhuriyeti fiilen bağımsızdı, ancak Ermenistan dahil hiçbir ülke tarafından tanınmamış bir cumhuriyetti. Çatışmanın kökeni, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıktı. Sovyetler Birliği döneminde, Josef Stalin Dağlık Karabağ bölgesini, tarihsel olarak Ermeni ve çoğunluğu Ermeni nüfusu olan Sovyet Azerbaycan'da bir özerk oblast haline getirmeye karar verdi. Mevcut çatışma, 1988'de Karabağ Ermenilerinin, Karabağ'ın Sovyet Azerbaycan'dan Sovyet Ermenistan'a devredilmesini talep ettiği zaman başladı. Çatışma, 1990'lı yılların başlarında, geniş çaplı bir savaşa dönüştü.

<span class="mw-page-title-main">2016 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları</span>

2016 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları, Nisan Çatışmaları veya Dört günlük savaş, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ve Ermenistan Silahlı Kuvvetleri ile Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu arasında 1 Nisan'da başlayıp, dört gün boyunca süren çatışmalardır. Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'nın bittiği 1994 yılından beri en şiddetli çatışmaların gerçekleştiği bildirilmiştir. 5 Nisan tarihinde karşılıklı ateşkes kararı alınarak, çatışmalara son verilmiştir. Bu savaş ayrıca Azerbaycan'ın, Ermeni işgali altındaki bölgede ilk defa ilerleme kaydettiği savaştır.

2014 Ermenistan Mil Mi-24 helikopterinin düşürülmesi, 12 Kasım 2014'te, Ermeni Mil Mi-24 saldırı helikopterinin, Dağlık Karabağ çatışması sırasında, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından vurularak düşürülmesi olayıdır. Uçakta yer alan üç mürettebat üyesi ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Altıncı nesil jet avcı uçağı</span>

Altıncı nesil jet avcı uçağı, şu anda hizmette olan veya geliştirilen beşinci nesil jet avcı uçaklarından daha gelişmiş, kavramsal bir avcı uçağı tasarımı sınıfıdır. ABD, Çin, İngiltere, Rusya, İtalya, Japonya, Almanya, İspanya, Tayvan ve Fransa dahil olmak üzere birçok ülke altıncı nesil bir uçak programını geliştirdiğini duyurdu.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Ermenistan ilişkileri</span> Azerbaycan ve Ermenistan ülkelerinin ilişkileri

Ermenistan ile Azerbaycan arasında, büyük ölçüde süregelen, fakat Azerbaycan ordusunun 27 Eylül 2020 tarihinde başlattığı Karabağ operasyonu ile alınan, Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle diplomatik bir ilişki yoktur. Komşu halklar, 1918-1921 yılları arasında, çökmüş Rus İmparatorluğu'ndan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti olarak kazandıkları kısa bağımsızlıkları sırasında resmi hükûmet ilişkilerine sahiptiler; bu ilişkiler Rus Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği tarafından işgal edilip ilhak edilene kadar vardı. Geçen yüzyılda ülkeler tarafından yürütülen bir savaş nedeniyle -biri 1918'den 1921'e, diğeri 1988'den 1994'e kadar- iki ülke gergin ilişkilere sahipti.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanan savaş

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı veya 44 Günlük Savaş Dağlık Karabağ'da Türkiye destekli Azerbaycan ile Ermenistan ve onun desteklediği tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti arasında yaşanmış silahlı çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 822 sayılı kararı</span>

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 822 sayılı kararı 30 Nisan 1993 tarihinde kabul edildi. Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin kötüleşmesi ve ardından silahlı çatışmaların artmasıyla bölgedeki insani durumun kötüleşmesi konusundaki endişelerini dile getiren Konsey, düşmanlıkların derhal durdurulmasını ve başta Kelbecer bölgesi olmak üzere Dağlık Karabağ'dan Ermeni işgal güçlerinin derhal geri çekilmesini talep etti.

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı kronolojisi, öncelikle savaşan tarafların resmî açıklamalarına dayanmaktadır. Çatışmalar siper savaşları, ağır silahlar, çok namlulu roketatarlar, zırhlı savaşlar, roketler, balistik füze saldırıları ve başta Türk yapımı Baykar Bayraktar TB2 ve İsrail yapımı Harop dronları olmak üzere insansız hava aracı saldırıları ile karakterize edildi. Ayrıca Ermenistan veya Azerbaycan dışında uluslararası toplumun çoğu tarafından yasaklanmış olan misket bombalarının da saldırılar sırasında kullanıldığı tespit edilmiştir. Ermenistan ordusu tarafından Azerbaycan'ın Gence kentine düzenlenen bir dizi balistik füze saldırısı sivillerin kitlesel ölümüne neden olurken Azerbaycan ordusu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin de facto başkenti Hankendi ve bölgenin başka yerlerindeki sivil altyapı tesisleri hedef alınarak büyük hasara ve can kayıplarına yol açtı. Tartışmalı toprak miktarı sınırlı olsa da çatışma seviyesi ve uluslararası sınırlara konumlanan mühimmatlar nedeniyle çatışma Dağlık Karabağ sınırlarının ötesine genişledi. İran'ın Doğu Azerbaycan Eyaleti'ne mermi ve roketler düştü, ancak herhangi bir hasar görülmedi ve İran, kendi toprakları üzerinde birkaç insansız hava aracının (İHA) düştüğünü veya düşürüldüğünü belirtti. Gürcistan ise Kaheti bölgesinde iki insansız hava aracının çarpıştığını bildirdi. Hocavend'e düzenlenen saldırılar sonrası Dağlık Karabağ yetkilileri sivilleri silah altına almaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan-Rusya ilişkileri</span>

Ermenistan ile Rusya Federasyonu arasındaki ikili ilişkiler 3 Nisan 1992'de kuruldu, ancak Rusya 19. yüzyılın başlarından beri Ermenistan'da önemli bir aktör oldu. İki ülkenin tarihi ilişkisinin kökleri, Kaçar İranı ile Rus İmparatorluğu arasındaki 1826-1828 İran-Rus Savaşı'na dayanır ve ardından Doğu Ermenistan Rusya'ya devredilir. Üstelik Rusya, Ermeniler de dahil olmak üzere Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Hristiyan tebaaların koruyucusu olarak görülüyordu.

<span class="mw-page-title-main">2020 Rus Mil Mi-24 helikopterinin düşürülmesi</span>

9 Kasım 2020'de Rus Mil Mi-24 helikopteri 2020 Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından düşürüldü. Helikopter taşınabilir hava savunma sisteminin ateşi sonucu Ermenistan sınırları içinde, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin yakınlarına düştü. Saldırı sonucunda mürettebattan ikisi öldü, biri yaralandı. Azerbaycanlı yetkililer kısa süre sonra bir özür bildirisi yayınlayarak saldırının yanlışlıkla gerçekleştiğini belirttiler.

<span class="mw-page-title-main">1992 Azerbaycan Mil Mi-8 helikopterinin düşürülmesi</span>

28 Ocak 1992'de Azerbaycan Hava Kuvvetleri'ne ait bir Mil Mi-8, Şuşa şehrinin yakınlarında kızılötesi güdümlü bir füze ile vuruldu.

Millerovo hava üssü saldırısı, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında Rusya'nın Rostov Oblastı, Millerovo kentinde 25 Şubat 2022'de gerçekleşti. Bazı Ukraynalı yetkililere göre, Ukrayna askeri güçleri Millerovo hava üssüne OTR-21 Toçka füzeleriyle saldırdı, Rus Hava Kuvvetleri uçaklarını imha etti ve hava üssünü ateşe verdi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.