İçeriğe atla

Ermenistan-İberya Savaşı

İberya ve Ermenistan krallıkları arasındaki savaş (MS 51), esas olarak Tacitus'un Yıllıkları'ndan aktarılmaktadır.[1]

Savaş, Kafkasya'da Roma ve Part imparatorlukları arasında hassas bir güç dengesi olması sebebiyle gerçekleşti. Roma Claudius tarafından, Parthia I. Vologases tarafından yönetilmekteydi. İki İberyalı kardeş ise Kafkas krallıklarında, I. Parsman (İberya), Mithridatis (Ermenistan) hüküm sürmekteydi. Her ikisi de, MS 35'te Mithridatis'i Ermeni tahtına oturtan Roma desteğine bağımlıydı. Ancak, 15 yıl sonra, kardeşler arasındaki güven bozuldu. Tacitus, Parsman'ın oğlu Rhadamistus'un entrikalarını bundan sorumlu tutmaktadır.

Rhadamistus tarafından gerçekleşecek bir darbeden korkan babası, onu amcasına savaş açmaya ve Ermeni tahtını kendisi için talep etmeye ikna etti. İberyalılar büyük bir orduyla Ermenistan'ı ele geçirdi ve Mithridatis'i Roma Valisi Caelius Pollio ve Roma Yüzbaşısı Casperius komutasındaki Romalılar tarafından korunan Gorneas (Garni) kalesinde kuşattılar. Rhadamistus, kaleyi saldırı veya kuşatma yoluyla almayı başaramadı. Rhadamistus'tan gelen rüşvetten etkilenen Pollio, Mithridatis'e ihanet etti ve onu garnizonu teslim etmek ile tehdit etti. Bu tehdit altında Mithridatis, Rhadamistus ile barış yapmak için kaleyi terk etti. Rhadamistus daha sonra Mithridates ve oğullarını verdiği güven sözüne rağmen idam etti ve Ermenistan Kralı oldu. Bu olaydan Romalı Tacitus, "Rhadamistus, nefret edildiği ve kötü şöhretle bilindiği sürece, yasadışı kazançlarını elinde tutabilir; çünkü bu, onun şan ile başarılı olmasından Roma'nın daha çok çıkarınaydı" şeklinde bahsetmektedir.

Ancak bölgesel dengenin bu şekilde bozulmasıyla karşı karşıya kalan ve Ermenistan ile İberya'nın Rhadamistus'un elinde tek bir güçlü krallık olarak birleşeceğinden korkan I. Tiridatis, MS 53'te Part desteğiyle Ermenistan'a girdi. 2 yıllık savaşın ardından Ermeni soyluları ayaklandı ve Rhadamistus'un yerine Arşaklı prens Tiridatis'i başa getirdiler. Bu Roma için kabul edilemezdi ve 58-63 Roma-Part Savaşı'nı başlattı.

Kaynakça

  1. ^ Annals. Book XII, Chapters 44-51. 22 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Lazika</span>

Lazika ya da Egrisi, ayrıca Laz İmparatorluğu olarak da bilinir, Karadeniz'in güneydoğu kıyısında tarihsel bölge. Latince'de 'Lazika'; "Lazların ülkesi" anlamına gelmektedir. Aynı dönem devleti Perslerin resmi literatüründe ise "Lazistan" olarak yer almıştır. Bugün Türkiye, Rusya ve Gürcistan sınırları içinde yer alır. Bu bölgeden “Lazika” adıyla ilk kez 7. yüzyılda yazarı bilinmeyen, Ermenice "Coğrafya” adlı kitapta bahsedilmiştir. Lazika Krallığı'nın sınırları 4. yüzyılın ikinci yarısında batıda Trabzon kuzeyde Kafkas Sıradağları ve doğuda Lihi Dağları'na kadar uzanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">VI. Mithridatis</span>

VI. Mithridatis veya Mithridatis Eupator veya Büyük Mithridatis, Pontus kralı olarak Anadolu'da MÖ 120 - MÖ 63 yıllarında hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Neron</span> 5. Roma imparatoru (s. 54–68)

Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus, esas adı Lucius Domitius Ahenobarbus olan ve aynı zamanda Nero Claudius Caesar Drusus Germanicus olarak da bilinen, Julio-Claudian Hanedanı'nın beşinci ve son Roma imparatoru. Nero, büyük amcası Claudius tarafından tahtın vârisi olarak evlatlık edinilmiştir. Nero Claudius Caesar Drusus olarak, İmparator Claudius'un ölümünün ardından, 13 Ekim 54'te Roma tahtına oturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Selefkî İmparatorluğu</span> Antik Helen devleti

Seleukos İmparatorluğu, Türkçe kullanımlar ile Selefkos veya Selevkos, İskender'in ölümünden sonra Makedonya İmparatorluğu'nun parçalanmasıyla İskender'in generallerinden I. Seleukos tarafından kurulan Helenistik imparatorluk. Başkentleri önce Seleukia, sonraları ise Antakya'ydı. Doğu Akdeniz'de, Irak'ta, İran'da, Türkmenistan'da, Pamir'de ve Hindistan'ın batısında bulunan topraklarda egemenliklerini sürdürmüşlerdir. Toprakları Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirilinceye kadar Doğu Akdeniz'in hâkimiydiler. Seleukosların geniş toprakları 25 civarında eyalete bölünmüştü. “Strategos” veya “satrap” unvanlı valilerce yönetilen bu eyaletler Pers zamanındaki satraplıklardan daha küçüktü.

<span class="mw-page-title-main">Gnaeus Domitius Corbulo</span>

Gnaeus Domitius Corbulo, Romalı general.

<span class="mw-page-title-main">I. Tiridatis (Ermenistan kralı)</span> Ermenistan Kralı

Tiridates ya da I. Tiridates, Büyük Part Kralı II. Vonones'in oğlu, 52/53'ten 60'a ve 61'den (66) yaklaşık 75 yılına kadar aralıklarla Ermenistan Kralı ve Ermeni Eskanyan hanedanının kurucusu olan Part soylusu.

<span class="mw-page-title-main">I. Vologases</span>

I. Vologases, 51 - 78 yılları arasında tahta çıkmış olan Part Kralı. Part Kralı II. Vonones'in Yunan bir cariyeden olan oğludur ve 51 yılında babasının ölümü üzerine tahta çıkmıştır. Medya Atropatena krallığını kardeşi II. Pakorus'a verirken diğer kardeşi I. Tiridatis için Ermenistanı işgal etmiştir. Bu işgal Roma ve Partlar arasında uzun yıllar (54–63) sürecek savaşlara neden olmuş ve Romalı general Corbulo'nun Ermenistanı fethetmesiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Tigran</span> Ermenistan kralı (140-55)

II. Tigran, II. Dikran ya da daha çok bilinen adıyla Büyük Tigran, MÖ 95-MÖ 55 arasında egemenlik süren Ermenistan imparatoru. Yönetimi sırasında ülkesi, Roma Cumhuriyeti'nin doğusundaki en güçlü devlet ve bir süper güç durumuna yükselmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Krallığı</span>

Ermenistan Krallığı, aynı zamanda Büyük Ermenistan Krallığı, veya basitçe Büyük Ermenistan, bazen Ermeni İmparatorluğu olarak da anılır, Antik Çağ'da bir monarşiydi. Hristiyanlığı devlet dini olarak kabul eden ilk devlettir. MÖ 321'den MS 428'e kadar varlığını sürdürmüştür. Tarihi, üç kraliyet hanedanı tarafından birbirini takip eden saltanatlara bölünmüştür: Orontid, Artaxiad ve Arsacid (52-428).

Pontus Krallığı Klasik Yunan dönemini takip eden Helenistik dönemde Anadolu'da kurulan hükümdarlıklarından biridir. Bu krallık Anadolu'nun birçok yörelerini zaman zaman elinde bulundurmakla beraber en önemli merkezi Doğu Karadeniz bölgesinde idi.

<span class="mw-page-title-main">İberya Krallığı</span> Antik Gürcü Krallığı

Greko-Romen Coğrafya'da İberya, Gürcü Kartli Krallığı için bir egzonim idi. Doğu ve Güney Gürcistan’da M.Ö. 4. yüzyıl - M.S. 6. yüzyıl tarihleri arasında 882 yıl var olmuş Gürcü krallığıdır.

<span class="mw-page-title-main">İberya Savaşı</span>

İberya Savaşı, Bizans İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu arasında İberya'nın Doğu Gürcü Krallığı üzerine 526'dan 532'ye kadar süren savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Sasani İmparatorluğu'nun zaman çizelgesi</span>

Sasani İmparatorluğu ya da Sasani Hanedanı, MS 224-651 arasında süren Pers hanedanlığı için kullanılan isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Mithridatis Savaşları</span>

Mithridatis Savaşları, MÖ 88 ve MÖ 63 yılları arasında Roma'nın Pontus Krallığı ve müttefiklerine saldırdığı üç savaştan oluşmaktadır. Savaş, ismini Roma'nın Asya eyaletini Pontus Krallığı'na dahil eden ve yerli Roma halkına katliamlar yapan Pontus Kralı VI. Mithridates'ten almıştır. Roma birlikleri bölgeyi kurtarmak için gönderildiklerinde, Mitridatis tarafından Yunanistan'da organize edilen ve desteklenen bir ayaklanma ile karşı karşıya kaldılar. Mithridatis Roma'ya karşı isyanlar organize etti ve Roma'daki iç savaşlarda populares partisine karşı optimates partisinin magistratuslarının savunuculuğunu yaptı. Yine de, ilk savaş Lucius Sulla ve Mithridatis tarafından imzalanan Dardanos Antlaşması ile sona erdi. Roma zaferiyle sonuçlanan ilk savaştan sonra Yunanistan Roma egemenliğine girdi. Ayrıca Pontus'un Anadolu'daki savaş öncesi durumu muhafaza etmesi kararlaştırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Artaksiad (İberya)</span>

Artaksiad c. MÖ 90 - MS 30 tarihleri arasında İberya'yı yöneten ve Ermenistan'a adını veren hanedanın bir kolu. Orta Çağ Gürcü vakayinamelerine göre Artaksiad, İberya'nın hakimiyetini İber soylularının Parnavazid Hanedanı kralı Parnajom'a baş kaldırmalarının ardından elde ettiler. Ermenistan kralına, Parnavazid bir prensesle evli olan oğlunu yeni hükûmdar olarak göndermesi için dilekçe verdiler. Hem Ermenistan kralı hem de oğlu, kroniklerde "Arşak" olarak anılır, bu muhtemelen Ermenistan'ın Artaksiad krallarına atıfta bulunularak genel bir terim olarak alınan Artaksias ile oluşan bir karışıklıktır. Profesör Cyril Toumanoff Ermenistan kralını I. Artavasdes, oğlunu da İberya'da kurulan yeni krallığın kralı I. Artaksias olarak tanımlamıştır. Valayiname, Parnajom ve takipçilerine karşı birleşik bir İber-Ermeni ordusu arasındaki savaş, Parnajom'un bu savaşta yenilmesi ile devamında öldürülmesi ve ardından Ermeni prensinin İberya kralı olmasıyla devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kapadokya (eyalet)</span>

Cappadocia (Kapadokya) eyaleti, başkenti Caesarea'da bulunan, Anadolu'da bir Roma İmparatorluğu eyaletiydi.

<span class="mw-page-title-main">Pompey'in Kafkasya seferi</span>

Pompey'in Kafkasya seferi Üçüncü Mithridatis Savaşı'nın sonucu olarak MÖ 65 yılında gerçekleşen, Pompey'in komutanlık ettiği askeri seferdir. Roma Cumhuriyeti etki alanını genişletmek ve Orta Doğu'nun efendisi olmayı hedefliyordu. Pontus Krallığı'nı fetheden ve Ermenistan Kralı II. Tigran'a boyun eğdiren Romalılar, MÖ 80'ler, 70'ler ve 60'ların başlarında Pontuslu VI. Mithridatis'in müttefiki olan İberya Krallığı'na, Kolhis'e ve Albanya'ya saldırdılar. Saldırılar Roma zaferiyle sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">II. Parsman</span>

Yiğit II. Parsman veya Cesur, Roma imparatoru Hadrianus'un (117–138) çağdaşı olan Parnavaziani hanedanından bir İberya (Kartli) kralıdır. Profesör Cyril Toumanoff, MS 116-132 tarihini Parsman'ın saltanat yılları olarak öne sürmektedir. Birkaç Klasik kaynakta yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">II. Vonones</span> Part kralı

II. Vonones, Medya Atropatena'nın kralı ve kısa süreliğine de Part İmparatorluğu'nun kralı olarak hüküm süren bir Part prensidir.

Mithridatis Roma İmparatorluğu'nun koruması altında Ermenistan Kralı olarak görev yapan İberya Krallığı'nın Pharnavazid prensidir.