İçeriğe atla

Ermenistan'da konuşulan diller

Geğard Manastırı'nda üç dilli işaret (yukarıdan aşağıya: Ermenice, İngilizce ve Rusça)

Ermenistan'daki resmî dil Ermenicedir; ülkenin etnik açıdan homojen olmasından dolayı, burada yaşayan insanların çoğu Ermeniceyi anadil olarak konuşur.

Günümüz itibarıyla, nüfus arasında en iyi bilinen yabancı dil hala Rusçadır, fakat son yıllarda İngilizce öğrenmenin popülerliği artmıştır. Fransızca ve diğer yabancı diller de öğrenilir. Kurmanci, Ermenistan Yezîdîleri tarafından konuşulur ve ülkede konuşan sayısının en yüksek olduğu azınlık dilidir. Ermeni Hükûmeti'nin resmen tanıdığı diğer azınlık dilleri ise Süryanice, Rumca ve Rusçadır.

Ermenicenin statüsü

Ermenistan Anayasası'nın 12. maddesine göre, "Ermenistan Cumhuriyeti'nin devlet dili Ermenicedir."[1]

Ermenice, ülkedeki eğitim, yönetim ve kamu hayatında büyük rol oynayan bir dildir.[2] Ermenice, Hint-Avrupa dil ailesi içerisinde kendi bağımsız dalına aittir ve 5. yüzyılda icat edilmiş 36 harfli bir alfabe kullanır (20. yüzyılın başından beri toplam 39 tane harfi var).

Ermenistan, Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrasında, Rusçanın etkisini azaltmak açısından üç Güney Kafkasya devleti (diğerleri Azerbaycan ile Gürcistan) arasındaki en başarılı ülkedir.[3]

Azınlık dilleri

2001'de Ermenistan, azınlık dillerini koruyan Avrupa Bölgesel Diller ve Azınlık Dillerini Koruma Antlaşması'nı imzaladı. Bu azınlık dilleri Süryanice, Rumca, Rusça ve Kuzey Kürtçedir.

Kürtçe

Ayrıca bakınız: Ezdiki, Ermenistan'daki Yezîdîler ve Ermenistan'daki Kürtler

Yezîdîler, Ermenistan'ın en büyük azınlığını oluşturur. 2001 Nüfus Sayımı'nda 40.620 kişi kendini Yezîdî, 1.519 kişi de kendini Kürt olarak tanımladı.[4] Aynı kaynak, ülkede 31.310 kişinin Kürtçeyi anadil olarak konuştuğunu gösterir.[5]

2011 Ermeni Nüfus Sayımı'na göre, Ermenistan'da 37.403 Kürt (35.272 Yezîdî ve 2.131 Yezîdî olmayan Kürt) var. 33.509 Ermeni vatandaşı Kürtçeyi anadil olarak konuşur (Nüfus Sayımı'nda bu dili "Ezdiki" olarak tanımlayan 31.479 kişi var; 2.030 kişi ise bunu Kürtçe olarak tanımladı). Bu dili konuşanların 32.688 tanesi etnik Kürt; Kürtçeyi konuşan 821 diğer insan ise Kürt değil (777 tanesi etnik Ermenidir).[6]

Rusça

Ayrıca bakınız: Ermenistan'daki Ruslar

2001 Nüfus Sayımı'nda 29.563 kişi, anadilinin Rusça olduğunu belirtti; bunların 12.905'i etnik Ruslardır.[5]

2011 Ermenistan Nüfus Sayımı'na göre, Ermenistan'da 11.862 tane Rus var. Bunların 10.472'si Rusçayı anadil olarak, diğer 1.390'u ise başka dilleri anadil olarak konuşur (1.328 Rusun anadili Ermenicedir). Etnik Rusların dışında, 13.012 Rus olmayan insan Rusçayı anadil olarak konuşur (bunların 11.859'u etnik Ermeniler, diğer 1.153 kişi ise diğer etnik gruplardandır). Rusçayı anadil olarak konuşanlara ek olarak, Ermenistan vatandaşlarının yüzde 52,7'si (1.591.246 kişi) Rusçayı ikinci dil olarak konuşur.[6]

Süryanice

Ayrıca bakınız: Ermenistan'daki Süryaniler
Süryanilerin çoğunluk oluşturduğu Arzni köyünün girişinde üç dilli işaret (Ermenice, Süryanice ve Rusça).

Süryanice, Ermenistan'ın yaklaşık 3.000 nüfuslu Süryani topluluğu tarafından konuşulur.[4]

2011 Ermenistan Nüfus Sayımı'na göre, Ermenistan'da Süryaniceyi konuşan 2.769 kişi var. Süryaniceyi anadil olarak konuşan 2.402 insan var; bunların 2.265'i etnik Süryanilerdir; geri kalan 137 kişi ise diğer etnik gruplardandır (125'i etnik Ermenilerdir).[6]

Ukraynaca

Ayrıca bakınız: Ermenistan'daki Ukraynalılar

2011 Ermenistan Nüfus Sayımı'na göre, Ermenistan'da 1.176 Ukraynalı var. Ermenistan'da Ukraynacayı anadil olarak konuşan 733 kişi var; bunların 606'sı etnik Ukraynalı, 127'si ise diğer etnik gruplardandır (106'sı etnik Ermenilerdir).[6]

Rumca

Ayrıca bakınız: Ermenistan'daki Rumlar

Ermeni Rumlarının çoğu çok dillidir ve Rumcanın haricinde Ermeniceyle Rusçayı da biler. 1.176 nüfuslu Rum topluluğu arasında anadil olarak konuşulan lehçe Pontus Rumcasıdır.[4]

2011 Ermenistan Nüfus Sayımı'na göre, Ermenistan'da 900 Rum var. 1970'li yıllarda, Ermenistan'ın Rum topluluğunda 6.000 kişi vardı, fakat özellikle Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra, bunların çoğu Yunanistan'a göç etmiş.

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Languages of Armenia ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Kaynakça

  1. ^ "The Constitution of the Republic of Armenia (with amendments)" [Ermenistan Cumhuriyeti Anayasası (değişiklikler ile)] (İngilizce). Ermenistan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi. 5 Temmuz 1995. 16 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2012. 
  2. ^ Petrossian, Gayane. "Bilingualism and language planning in Armenia" [Ermenistan'da iki dillilik ve dil planlaması] (PDF) (İngilizce). Erivan Devlet Üniversitesi. 21 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Eylül 2012. 
  3. ^ Pavlenko, Aneta (2008). Multilingualism in post-Soviet countries [Sovyet sonrası ülkelerde çokdillilik] (İngilizce). Bristol, İngiltere: Multilingual Matters. ss. 18-22. ISBN 978-1-84769-087-6. 
  4. ^ a b c "De Jure Population (Urban, Rural) by Age and Ethnicity" [Yaşlarına ve Etnisitelerine göre de jure Nüfus (Kentsel ve Kırsal)] (PDF). Ermenistan Ulusal İstatistik Servisi. 24 Ocak 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Eylül 2012. 
  5. ^ a b "De Jure Population (Urban, Rural*) by Ethnicity and Languages" [Etnisitelerine ve Dillerine göre de jure Nüfus (Kentsal ve Kırsal)] (PDF). Ermenistan Ulusal İstatistik Servisi. 9 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Eylül 2012. 
  6. ^ a b c d "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan</span> Güney Kafkasyada bir ülke

Ermenistan, resmî adıyla Ermenistan Cumhuriyeti, Avrasya'nın Güney Kafkasya bölgesinde bulunan, denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları üzerinde yer alan ülke, batısında Türkiye, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Azerbaycan, güneyinde ise İran ve Azerbaycan'ın bir parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile sınır komşusudur.

<span class="mw-page-title-main">Ermeniler</span> anayurdu Ermeni Yaylaları olan bir halk

Ermeniler, anayurdu Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları olan etnik grup ve millettir.

Kafkas dilleri, Kafkasya'da yaşayan halklarının konuştuğu dillere verilen genel addır. Kafkasya'nın yerli dilleri, birbirlerinden köken açısından bağımsız kabul edilen Kuzeydoğu, Kuzeybatı ve Güney Kafkas dil aileleridir. Buna ek olarak Hint-Avrupa, Türk, Moğol ve Sami dilleri de Kafkasya'da konuşulan diğer dil aileleridir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ya da kısaca Ermenistan SSC, Sovyetler Birliğini oluşturan Sovyet cumhuriyetlerinden biriydi. Bu dönemden önce bağımsız Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti bazen "Birinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırıldığı için Ermenistan SSC bazen "İkinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırılır. 37 rayondan oluşan ve başkenti Erivan olan Ermenistan SSC, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin Ermenistan kolu olan Ermenistan Komünist Partisi tarafından yönetiliyordu.

Türkiye Ermenileri, Türkiye sınırları içinde yaşayan ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan etnik azınlıktır. 1914-1921 yılları arasında 2 milyondan fazla olan Ermeni nüfusunun, günümüzde 40.000 ila 76.000 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Bugün Türkiye Ermenilerinin ezici çoğunluğu İstanbul'da yaşamaktadır. Kendi gazetelerini, kiliselerini ve okullarını desteklemektedirler ve çoğunluğu Ermeni Apostolik inancına mensuptur ve Türkiye'deki Ermenilerin azınlığı Ermeni Katolik Kilisesi'ne veya Ermeni Evanjelik Kilisesi'ne mensuptur. Dört bin yıldan fazla bir süredir tarihi anavatanlarında yaşadıkları için Ermeni Diasporası'nın bir parçası olarak görülmemektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Ermenileri</span> Osmanlı Devletinin Ermeni halkı

Osmanlı Devleti kuruluş döneminde Ermeniler, genellikle Çukurova, Doğu Anadolu Bölgesi ile Kafkasya bölgelerinde bulunan beyliklerin egemenliği altında yaşamışlardır. Bursa'nın başkent olduğu dönemde Ermeni ruhani reisliği başkente alınmıştır. İstanbul'un fethinden sonra da İstanbul'a taşınmış ve daha sonra da İstanbul Ermeni Patrikhanesi kurulmuştur. Ermeniler Anadolu'dan gelen göçlerle İstanbul'da büyük bir cemaat oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de konuşulan diller</span>

Türkiye'de konuşulan diller, Türkiye Cumhuriyeti'nde devletin anayasanın üçüncü maddesi uyarınca tek resmî eğitim ve konuşma dili Türkçedir. Ülkede azınlık (bölgesel) ve ülkeye göçler sonrası göçmenler tarafından konuşulan diller de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Abovyan</span> Ermenistanda belediye

Abovyan, 35.000 kişilik nüfusa sahip olan, Ermenistan'ın Kotayk bölgesinde bulunan bir şehir. Erivan'ın 16 kilometre kuzeydoğusunda ve Hrazdan ilinin 32 kilometre güneydoğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Ermenistan'daki Yahudilerin tarihi 2000 yıl öncesine dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de yerleşim isimlerinin değiştirilmesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye'de yerleşim isimlerinin değiştirilmesi, 1913'ten günümüze Türk hükûmetlerinin Türkçe olmayan yer isimlerine karşı devam ettirdiği bir politika. Osmanlı İmparatorluğu ve sonradan Türkiye Cumhuriyeti'ndeki binlerce yer ismi bu politikayla resmî kayıtlardan silindi ve Türkleştirme çabası sonucunda daha çok kullanılan tarihsel isimler terk edilerek bilinen veya yeni düzenlenmiş Türkçe isimlerle değiştirildi. Hükûmetler bu tür isimlerin "yabancı veya bölücü" olduğu iddiasıyla isim değişikliklerini gerçekleştirdi. Değiştirilen isimler genellikle Arapça, Bulgarca, Ermenice, Gürcüce, Kürtçe, Çerkesçe, Lazca, Süryanice, Yunanca ve Zazaca dillerindeydi.

2022 yılı itibarıyla Hristiyan Ermeniler en eski Hristiyan kiliselerinden biri olan, Ermenistan'ın ulusal kilisesi olan Ermeni Apostolik Kilisesi'ne bağlıdır. MS 1. yüzyılda kurulmuştur ve MS 301'de devlet dini haline gelen ilk Hristiyan mezhebi olmuştur. Ülkenin etnik homojenliği nedeniyle, Yezîdîzm ve İslam gibi Hristiyanlık dışı dinlerin çok az sayıda inananı var.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Kürtler</span>

Sovyetler Birliği'nde Kürtler, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kürt kişi veya grupları betimler.

Emînê Evdal veya Emin Abdal, Sovyet Kürdü yazar, dilbilimci ve şair. Sovyetler Birliği'ndeki Kürtleri konu alarak Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde çok sayıda çalışma üretti. O zamanlar Rus İmparatırluğu kontrolü altında olan Kars Oblastı yakınlarındaki Yaman çayır köyünde bir Yezidi ailesinde doğdu. Türk-Ermeni çatışması sırasında köyü yıkılmış, annesi, babası ve erkek kardeşini kaybetmiştir. 1924 yılında Tiflis'teki işçi okuluna gitti ve 1926'da Alagyaz Dağı yakınlarındaki Yezidi köylerinde ders vermeye başladı. 1931'de Erivan Üniversitesi filoloji bölümüne girdi ve aynı dönemde Kürt gazetesi Riya Teze'de çalışmaya başladı. İlk kitabını 1933 yılında Kürtçenin Kurmanci lehçesi ile yayınladı. 1933'ten 1937'ye kadar Kurmanci dil eğitiminde birçok ders kitabı yayınladı. Doktorasını 1944 yılında Yazidoloji alanında aldı ve tezi geleneksel ailede Kürt kadını olarak adlandırıldı. Mezun olduktan sonra Ermeni Tarih Enstitüsü'nde Yazidoloji alanında çalıştı ve 1959'da Ermeni Bilimler Akademisi Doğu Araştırmaları Bölümü tarafından işe alındı. 1960 yılında Ermenistan Parlamentosu tarafından En İyi Emekli Öğretmen unvanını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Çerkezê Reş</span>

Çerkezê Reş, Sovyet Kürdü entelektüel, şair ve yazar.

Ermenistan'da İslam, yedinci yüzyılda Ermeni Yaylası'na girmeye başladı. Arap ve daha sonra Kürt aşiretler, ilk Arap istilalarının ardından Ermenistan'a yerleşmeye başladı ve Ermenistan'ın siyasi ve sosyal tarihinde önemli bir rol oynadı. On birinci ve on ikinci yüzyıldaki Selçuklu istilaları ile Türk unsuru Arap ve Kürt unsurlarının yerini almıştır. İranlı Safevi Hanedanı, Afşar Hanedanı, Zend Hanedanı ve Kaçar Hanedanlığı'nın kurulmasıyla Ermenistan, nispeten bağımsız bir Hristiyan kimliğini korurken Şii dünyasının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

Orta Asya Ermenileri Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan'a çeşitli nedenlerle genelde Sovyet döneminde göçmüş bir topluluktur.

<span class="mw-page-title-main">Nerkin Hndzoresk</span> Ermenistanda belediye

Nerkin Khndzoresk, Ermenistan'ın Sünik eyaletinin Goris Belediyesi'ne bağlı bir köydür. Köy, Azerbaycan sınırına yakın bir konumdadır. Köy, tarlalar ve bir toprak yolla birbirine bağlanan Khndzoresk köyüne 7 km uzaklıktadır. Nerkin Khndzoresk, Khndzoresk köyünde zamanında oluşan siyasi huzursuzluklar ve yeniden boyutlandırma nedeniyle Khndzoresk köyünün 7 km ötesine kurulmuştur.

Arapça, Suriye'nin resmi dilidir ve ülkede en çok konuşulan dildir. Günlük yaşamda, özellikle batıda Levanten ve kuzeydoğuda Mezopotamya olmak üzere birçok modern Arap lehçesi kullanılmaktadır. Arap Dili ve Dilbilin Ansiklopedisine göre, ülkede Arapça'ya ek olarak, konuşmacı sayısına göre şu diller konuşulmaktadır: Kürtçe, Türkçe, Aramice, Çerkesçe, Çeçence, Ermenice ve Yunanca. Bu dillerin hiçbiri resmi statüye sahip değildir.

Kıbrıs Cumhuriyeti'nin resmî dilleri Türkçe ve Yunanca. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası doğrultusunda ise Kuzey Kıbrıs'ın tek resmî dili Türkçe olarak belirlenmiştir. Resmî bağlamlarda Yunancayla Türkçenin standart formları kullanılır, lâkin günlük hayatta Kıbrıs Rumları Kıbrıs Rumcasını konuşurken, Kıbrıs Türkleri Kıbrıs Türkçesini konuşur.

Ermenistan'ın nüfusu, çeşitli önemli azınlık etnik gruplarını içermektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.