İçeriğe atla

Ermenistan'daki Kürtler

Ermenistan, daki Kürt nüfusu (koyu yeşil ve K harfi olan bölgeler).

Ermenistan Kürtleri (Kürtçe: Kurdên Ermenistanê), büyük kısmı I. Dünya Savaşı esnasında Kars'tan Ermenistan'a göçen Kürtlerden oluşur. Kürt nüfusunun ezici çoğunluğu Yezidi dinine mensup olmakla beraber kalan kısmı Şii Kürtlerden oluşur.

1937 yılında, Stalinist baskı döneminde Kürtler de Büyük Temizliğin kurbanı oldu. Ancak Yezidi Kürtlere dokunulmayarak sadece Müslüman Kürtler Kazakistan'a, zorunlu göçe tabi tutuldu.[1][2] Kürtlerin diğer bir kısmı ise 1990'lı yıllarda Sovyetler Birliği'nin dağılması ardından oluşan ekonomik sorunlar ve Ermenistan-Azerbaycan savaşı nedeniyle çoğunlukla Avrupa ve Rusya'ya yerleşmişlerdir.

Sovyet Ermenistanda bir Kürt okulu, 1966

Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti 1918-1920 yılları arasında, Kürtlere siyasi haklar tanıdı: Kürt temsilcileri milletvekili seçildi. Bazı Kürtler Ermeni ordusunda subay oldu ve gönüllü Kürt birlikleri kuruldu.[3]

Ermenistan'da Sovyet dönemi boyunca, çok sayıda okul ve radyo açıldı. Büyük Sovyet Ansiklopedisine göre, Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Kürt edebiyatının merkezi oldu.[4] 1925 yılına gelindiğinde elliden fazla Kürt okulu açılmıştı.[5]

29 Eylül 2012,de Armavir bölgesinde Yezidiler için ibadethane açıldı. Burası Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi dışında kurulan ilk Yezidi ibadethanesi özelliğini taşımaktadır.[6]

Nüfus

1926-2011 yılları arasındaki Yezidi ve Şii Kürtlerin toplam nüfusu:

Kolhozlarda çalışan Kürt kadınları, Kyrokend Köyü 1966
Yıl Nüfus Ülke
1926[7]15,262Ermenistan SSC
(Transkafkasya SFSC)
1936[8]20,481Ermenistan SSC
1959[9]25,627Ermenistan SSC
1970[10]37,486Ermenistan SSC
1979[11]50,822Ermenistan SSC
1989[12]56,127Ermenistan SSC
2001[13]42,139Ermenistan
2011[14]37,470Ermenistan

Ermenistan'da önde gelen Kürtler

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "(McDowall - A Modern History of the Kurds, page 492)"
  2. ^ Kurdish Culture and Society: An Annotated Bibliography - P. 22. by Lokman I. Meho, Kelly L. Maglaughlin
  3. ^ "Гажар Аскеров КУРДСКАЯ ДИАСПОРА". 20 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2014. 
  4. ^ "Kurds at Great Soviet Encyclopedia". 22 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2014. 
  5. ^ Encyclopedia of World Cultures - P 225. by David Levinson Jump up ^
  6. ^ "В Армении торжественно открыт езидский храм «Зиарат»". 22 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2014. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2014. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2014. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2014. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2014. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2014. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2014. 
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2014. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Nisan 2014. 
  15. ^ "Араб Шамоевич Шамилов - Биография". 11 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karapapaklar</span> Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan birisi

Karapapaklar veya Terekemeler, Kuzey Kafkasya'da Derbent, Gürcistan'da Kvemo Kartli, Azerbaycan'da Kazah, İran'da Sulduz ve Türkiye'de de genel olarak Kuzeydoğu Anadolu'da yaşayan Azerbaycan Türklerini oluşturan etnik boylardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Yezîdîler</span> Etno-dinsel Kürt topluluğu

Yezîdîler veya Ezîdîler, çoğunlukla Kürtçe konuşan etnodinsel bir topluluğa verilen isimdir.

Kürtler, doğuda Zagros Dağları'ndan batıda Toros Dağları'na ve güneyde Hemrin Dağları'ndan kuzeyde Kars–Erzurum platolarına kadar uzanan coğrafi bölgede yoğun yaşayan, 2017 yılı tahminlerine göre dünyada yaklaşık 36–45 milyon nüfusa sahip olan İranî bir halktır. Bugün dünyadaki en büyük Kürt nüfusu, 15–20 milyon civarı ile Türkiye'de bulunurken; İran, Irak ve Suriye'de de sayıları 3 ila 12 milyon arasında değişen önemli Kürt nüfusları bulunmaktadır. Gerek Orta Doğu'daki siyasi ve sosyal karmaşalar ve sorunlar, gerekse diğer sebepler dolayısıyla özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında oluşan göçler sonucunda Batı Avrupa başta olmak üzere Kuzey Amerika ve Orta Asya gibi farklı bölgelere yerleşmiş bir Kürt diasporası da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Abovyan</span> Ermenistanda belediye

Abovyan, 35.000 kişilik nüfusa sahip olan, Ermenistan'ın Kotayk bölgesinde bulunan bir şehir. Erivan'ın 16 kilometre kuzeydoğusunda ve Hrazdan ilinin 32 kilometre güneydoğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan'daki Kürtler</span>

Gürcistan'daki Kürtler'in büyük bir bölümü I. Dünya Savaşı esnasında Kars ve Ardahan'dan bu ülkeye göç eden Yezidilerden oluşur. Diğer kısmı ise daha önce 18. yüzyılda Gürcistan'a yerleşmiş Yezîdîlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Kamu Televizyonu</span> Ermenistanın devlet kanalı

Ermenistan Kamu Televizyonu (Ermenice: Հայաստանի հանրային հեռուստաընկերություն, 1956'da Ermenistan'ın kamu yayıncısı olarak yayın hayatına başladı.

Rusya'daki Kürtler, Rusya'da yaşayan Kürt azınlıklar tahminen[kim?] sayıları 100.000'i geçen Rusya'daki Yezidi ve Şii Kürtler, 1940'larda Josef Stalin tarafından Ermenistan ve Karabağ'dan Rusya'nın değişik bölgelerine sürgün edilmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Karen Demirciyan</span>

Karen Demirciyan, Sovyet ve Ermeni siyasetçidir. 1974 ile 1988 yılları arasında Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin genel sekreterliğini yapmıştır. 1990'ların sonlarında tekrar politikaya atılan Demirciyan, Ermenistan Millî Meclisi'nde meclis başkanı seçildiği 1999 yılında meclisi basan silahlı bir grup tarafından öldürülmüştür.

<i>Riya Teze</i>

Riya Teze veya kiril alfabesiyle Р’йа т'әзә, Mart 1930 tarihinde Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Ermenistan'daki Kürtler için Kürtçe dilinde yayımlanmaya başlayan gazete. Gazete Ermenistan Komünist Partisi'nin Kürtçe yayın organıydı.

<span class="mw-page-title-main">Mîroyê Esed</span>

Mîroyê Esed , Sovyet Kürdü yazar, Ermenistan SSC Yüksek Sovyeti 10. Dönem milletvekili, gazeteci.

<span class="mw-page-title-main">Sûsika Simo</span>

Sûsika Simo, Sovyet Kürdü dengbêj. Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Kürtçe şarkılar besteleyen Simo sahneye çıkan ilk kadın dengbêj olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Heciyê Cindî</span>

Heciyê Cindî veya Hajiye Jndi, Sovyet Kürdü yazar, araştırmacı ve filologdur.

<span class="mw-page-title-main">Ferik Polatbekov</span>

Ferik Polatbekov veya Fyodor Lıtkin, Bolşevik Sovyet Kürdü siyasetçi, şair, gazeteci, hatip, devrimcidir.

<span class="mw-page-title-main">Têmûrê Xelîl</span>

Têmûrê Xelîl, Yezidi Kürt gazeteci, yazar ve tercüman. İsveç'te yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Kürtler</span>

Sovyetler Birliği'nde Kürtler, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kürt kişi veya grupları betimler.

Emînê Evdal veya Emin Abdal, Sovyet Kürdü yazar, dilbilimci ve şair. Sovyetler Birliği'ndeki Kürtleri konu alarak Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde çok sayıda çalışma üretti. O zamanlar Rus İmparatırluğu kontrolü altında olan Kars Oblastı yakınlarındaki Yaman çayır köyünde bir Yezidi ailesinde doğdu. Türk-Ermeni çatışması sırasında köyü yıkılmış, annesi, babası ve erkek kardeşini kaybetmiştir. 1924 yılında Tiflis'teki işçi okuluna gitti ve 1926'da Alagyaz Dağı yakınlarındaki Yezidi köylerinde ders vermeye başladı. 1931'de Erivan Üniversitesi filoloji bölümüne girdi ve aynı dönemde Kürt gazetesi Riya Teze'de çalışmaya başladı. İlk kitabını 1933 yılında Kürtçenin Kurmanci lehçesi ile yayınladı. 1933'ten 1937'ye kadar Kurmanci dil eğitiminde birçok ders kitabı yayınladı. Doktorasını 1944 yılında Yazidoloji alanında aldı ve tezi geleneksel ailede Kürt kadını olarak adlandırıldı. Mezun olduktan sonra Ermeni Tarih Enstitüsü'nde Yazidoloji alanında çalıştı ve 1959'da Ermeni Bilimler Akademisi Doğu Araştırmaları Bölümü tarafından işe alındı. 1960 yılında Ermenistan Parlamentosu tarafından En İyi Emekli Öğretmen unvanını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Çerkezê Reş</span>

Çerkezê Reş, Sovyet Kürdü entelektüel, şair ve yazar.

Yekbûn, Sovyetler Birliği'nde Kürtler arasında kurulan ve Sovyetler Birliği sınırları içerisinde Kürt kültürünün özerk hale gelmesi ve bir Kürdistan otonomisi kurulması için faaliyet yürüten Kürt siyasi kuruluşu.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan'da konuşulan diller</span>

Ermenistan'daki resmî dil Ermenicedir; ülkenin etnik açıdan homojen olmasından dolayı, burada yaşayan insanların çoğu Ermeniceyi anadil olarak konuşur.

Ermenistan'da İslam, yedinci yüzyılda Ermeni Yaylası'na girmeye başladı. Arap ve daha sonra Kürt aşiretler, ilk Arap istilalarının ardından Ermenistan'a yerleşmeye başladı ve Ermenistan'ın siyasi ve sosyal tarihinde önemli bir rol oynadı. On birinci ve on ikinci yüzyıldaki Selçuklu istilaları ile Türk unsuru Arap ve Kürt unsurlarının yerini almıştır. İranlı Safevi Hanedanı, Afşar Hanedanı, Zend Hanedanı ve Kaçar Hanedanlığı'nın kurulmasıyla Ermenistan, nispeten bağımsız bir Hristiyan kimliğini korurken Şii dünyasının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.