İçeriğe atla

Ermenistan'da satranç

1970 yılında kurulan Erivan Satranç Evi[1]

Satranç, Orta Çağ'ın başlarından beri Ermenistan'da oynanmaktadır; bununla birlikte Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti döneminde kurumsallaşmıştır.[2] Bugün Ermenistan'da oldukça popüler olan satranç,[3][4][5] Tigran Petrosyan'ın Dünya Satranç Şampiyonu olduğu dönemde (1960'larda) yaygın olarak tanındı.[2][6] Yaklaşık üç milyonluk bir ülke olan Ermenistan, günümüzün en güçlü satranç ülkelerinden biri olarak kabul edilmekte.[7][8]

Tarihi

İlk yıllar

Ermeni tarihçi Hovsep Orbeli ve Kamilla Trever, satranç tarihi üzerine 1936 tarihli kitaplarında, satrancın Ermenistan'da 9. yüzyıldan beri oynandığını ve Ermenistan'ın Arap egemenliğinde olduğu zamandan beri bilindiğini öne sürüyor.[9] Ayrıyeten satrancın 6. yüzyılda bir çaturanga olarak ortaya çıktığı düşünülüyor.[9][10]

Sovyet dönemi

Ermenistan'da satranç, 1920'de Sovyet egemenliğinin kurulmasının ardından kurumsallaştı.[11] 1926-27'de kimyager Simon Hovyan'ın (1869-1942) girişimiyle satrançla ilgili bölümler birçok Ermeni gazetesinde yayınlanmaya başladı. Hovyan, oyunla ilgili dersler vererek ve Emanuel Lasker, Ilya Maizelis ve Yakov Rokhlin'in kitaplarını Ermeniceye çevirerek Ermenistan'da satrancın yaygınlaşmasına katkıda bulundu.

İlk satranç müsabakaları 1927'de Ermenistan Satranç Federasyonu kurulduğunda yapıldı. 1934 yılına kadar Ermenistan'dan satranç oyuncuları Transkafkasya şampiyonasında yarıştı. 1934'te ilk Ermeni Satranç Şampiyonası Erivan'da yapıldı.

Kaynakça

  1. ^ "Info – Federation". Armenian Chess Federation. 29 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2012. 
  2. ^ a b "In Armenia chess is king and grandmasters are stars". The Independent. 13 Mayıs 2010. 15 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Compulsory chess lessons might be making Armenia's kids supersmart". msnNOW. Microsoft. 25 Mart 2013. 28 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2014. 
  4. ^ Shahrigian, Shant; Werman, Marco (1 Kasım 2011). "Learning Chess in Elementary School". The World. Public Radio International. 15 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2014. 
  5. ^ Garry Kasparov has compared the popularity of chess in Armenia with the popularity of football (soccer) in Latin America. "Garry Kasparov: "There's No Doubt That Carlsen Is the Strongest Player"". Chess-News.ru. 1 Ekim 2012. 15 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2014. 
  6. ^ Parkinson, Joe (3 Aralık 2012). "Winning Move: Chess Reigns as Kingly Pursuit in Armenia". The Wall Street Journal. 8 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2014. 
  7. ^ Moss, Stephen (16 Kasım 2011). "Armenia's killer chess move". The Guardian. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2013. Armenia is an obsessive chess-playing country, one of the strongest in the world despite a population that is the same as – yes, you guessed it – Wales. 
  8. ^ "Armenia: the cleverest nation on earth". BBC World Service. 19 Ekim 2009. 24 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012. 
  9. ^ a b Orbeli, Joseph; Trever, Kamilla (1936). Шатранг. Книга о шахматах [Shatrang: The Book of Chess] (Rusça). Saint Petersburg: State Hermitage. s. 195. OCLC 82233681. 
  10. ^ United States Chess Federation; Kurzdorfer, Peter (2003). The Everything Chess Basics Book. Avon, Massachusetts: Adams Media. s. 2. ISBN 978-1-4405-2229-1. Chess is a descendant of a game called Chaturanga believed to have originated in India in the sixth century and which may have been related to a much older Chinese game. 
  11. ^ Karpov, Anatoly, (Ed.) (1990). "Армения [Armenia]". Шахматы: Энциклопедический словарь (Rusça). Moskova: Советская энциклопедия. s. 21. ISBN 978-5-85270-005-6. LCCN 97214322. OCLC 23533106. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan</span> Güney Kafkasyada bir ülke

Ermenistan, resmî adıyla Ermenistan Cumhuriyeti, Avrasya'nın Güney Kafkasya bölgesinde bulunan, denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları üzerinde yer alan ülke, batısında Türkiye, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Azerbaycan, güneyinde ise İran ve Azerbaycan'ın bir parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile sınır komşusudur.

<span class="mw-page-title-main">Garri Kasparov</span> Rus satranç oyuncusu ve aktivist

Garry Kimovich Kasparov, 1985-2000 yılları arasında dünya şampiyonu olan Rus satranç büyükustası.

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Kramnik</span> 2000 yılından beri dünya satranç şampiyonu olan Rus satranç büyükustası

Vladimir Kramnik, Rus satranç büyük ustası. 2000 yılında Londra'da Garri Kasparov'u 16 oyunluk bir maçta yenmiştir. Bu maç FIDE için resmi bir dünya şampiyonası maçı olmasa da, genel olarak böyle kabul edildiğinden, kendisi 2000 yılından beri dünya satranç şampiyonu olarak kabul edilmektedir. Kasparov bu maçın ardından 2005 yılında satrancı bıraktığını açıklamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Magnus Carlsen</span> Norveçli satranç büyükustası

Sven Magnus Øen Carlsen, beş kez Dünya Satranç Şampiyonu olmuş ve halen dört kez Dünya Hızlı Satranç Şampiyonu ve altı kez Dünya Blitz Satranç Şampiyonu olan Norveçli satranç büyükustası. Carlsen, 1 Temmuz 2011'den bu yana FIDE dünya satranç sıralamasında 1 numarada yer almakta ve dünyanın en yüksek puanlı oyuncusu olarak geçirdiği süre bakımından Garri Kasparov'un ardından ikincidir. En yüksek derecesi olan 2882, tarihteki en yüksek derecedir. Ayrıca klasik satrançta elit seviyede en uzun yenilmezlik serisi rekorunu elinde tutmaktadır. Carlsen, popüler kültürde Satrancın Mozart'ı olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeniler</span> anayurdu Ermeni Yaylaları olan bir halk

Ermeniler, anayurdu Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları olan etnik grup ve millettir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan bayrağı</span> Ulusal bayrak

Ermenistan bayrağı, takma adıyla üç renkli, Ermenistan'ın resmî bayrağıdır. Kırmızı, mavi ve turuncu üç eşit genişlikli yatay şeritten oluşan bayrak 24 Ağustos 1990'da Ermenistan Yüksek Sovyet'i tarafından kabul edilmiş ve 15 Haziran 2006'da Ermenistan Ulusal Bayrağı Kanunu ile Ermenistan Millî Meclisi tarafından onaylanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Devrimci Federasyonu</span> Ermenistan’da bir siyasi parti

Ermeni Devrimci Federasyonu, Ermeni siyasi partisi. Ermenistan'ın bağımsızlığını sağlamak amacıyla 1890'da kuruldu. Hâlen gerek Ermenistan Cumhuriyeti'nde gerek diasporadaki Ermeniler arasında aktif bir siyasi partidir. Doğu Ermenice adıyla Daşnaktsutyun olan örgütün adı Türkçeye Batı Ermenice'den bir takım ses değişikliklerinden sonra Taşnaksutyun olarak geçmiştir ve kısaca Taşnak adıyla da bilinir. Ermenicede Federasyon anlamına gelir; çünkü örgüt özellikle Rusya'daki Ermeni örgütleri başta olmak üzere birçok örgütün birleşmesinden oluştuğundan bu adın verilmesi uygun görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Soykırımı'nı Anma Günü</span> Ermenistanda millî gün

Ermeni Soykırımı'nı Anma Günü, her yıl 24 Nisan tarihinde başta Ermenistan olmak üzere Kanada, Fransa ve Ermeni diasporası'nın yoğun olarak yaşadığı bölgelerde Ermeni Kırımı'nda ölen kurbanları anmak için düzenlenen ulusal törenler. Ermenistan'ın başkenti Erivan'da yüz binlerce insan Tsitsernakabert Soykırım Anıtı'na yürüyerek ziyaret eder ve ebedî aleve çiçekler koyar.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Ermenistan</span> Ermeni Yaylasındaki bölgelere atıfta bulunan etno-milliyetçi ve irredantist kavram

Büyük Ermenistan veya Birleşik Ermenistan, Ermenilerin anavatanı olarak kabul edilen, tarihsel olarak Ermenilerin çoğunlukta olduğu ve bir kısmında hâlâ Ermenilerin çoğunluk olarak yaşadığı Ermeni Yaylası'ndaki bölgelere atıfta bulunan etno-milliyetçi ve irredantist kavramdır. Ermenilerin tarihi topraklarının birleştirilmesi olarak görülen ve 20. yüzyıl boyunca Ermeni düşünürlerce yaygın olan fikir başta Ermeni Devrimci Federasyonu, ASALA ve Miras olmak üzere çeşitli milliyetçi örgüt ve partilerce savunuldu.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Ermenistan'daki Yahudilerin tarihi 2000 yıl öncesine dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Satranç Federasyonu</span>

Ermenistan Satranç Federasyonu FIDE'ye bağlı Ermenistan'da bulunan satranç organizasyonudur. Federaston 1927'de kurulmuştur. 2011'de Ermenistan devlet başkanı Serzh Sargsyan, Ermenistan Satranç Federasyon başkanı seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Satranç Şampiyonası</span> Vikimedya liste maddesi

Azerbaycan Satranç Şampiyonası Azerbaycan Satranç Federasyonu tarafından düzenlenen ve satrançta erkekler ve kadınlar kategorisinde Azerbaycan şampiyonunu belirlemek için yapılan spor organizasyonu. Şampiyona bazı istisnalar dışında genellikle her yıl Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de düzenlenir. İlk şampiyona, Azerbaycan Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası iken, 1934 yılında düzenlendi. Şampiyonalar Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti döneminde 1945 yılına kadar düzensiz olarak yapıldı. O yıldan itibaren her yıl düzenlenmeye başlandı ve 1991 yılında Azerbaycan bağımsızlığını kazandıktan sonra bugüne kadar düzenlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Vügar Haşimov</span>

Vügar Haşimov, büyükusta unvanlı Azeri satranç oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Judit Polgár</span> FIDE Chess player

Judit Polgár, Macar satranç ustasıdır. Polgár, genellikle tarihin en güçlü kadın satranç oyuncusu olarak kabul edilir. Polgár, 1991 yılında, 15 yaşında iken, daha önce eski Dünya Şampiyonu Bobby Fischer tarafından yapılan rekoru kırarak Grandmaster unvanını elde eden en genç satranç oyuncusudur. FIDE Top 100 oyuncu değerlendirme listesinde, Ocak 1989'da, henüz 12 yaşında, değerlendirme listesine 55. sıradan girerek bugüne kadar en genç oyuncu oldu. 2005 yılında, Dünya Şampiyonası turnuvasına katılan tek kadın olmuştur.ilk kez ve bugüne kadar sadece kadın olarak 2700 ELO derecesini aşmıştır.

Ashot Anastasian,, Dünya ve Ermenistan şampiyonu Ermeni Sovyet eski satranç oyuncusu. 2010'da Ermenistan Satranç Federasyonu başkanı olmuştur. Aktif satranç kariyerinde çıktığı 2578 maçta 8 defa Ermenistan şampiyonu oldu.

Türkiye Satranç Şampiyonası 1962 yılından bu yana yapılan satranç organizasyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Elina Danielyan</span>

Elina Danielyan ; d. 16 Ağustos 1978, Bakü) Ermeni satranç büyükustasıdır. 1993, 1994, 1999, 2002, 2003 ve 2004 yıllarında Ermenistan Satranç Şampiyonası'nda kadınlar dalında 6 kez şampiyon olmuştur. 1992 ve 2014 yılları arasında Satranç Olimpiyatı'nda Ermenistan adına oynamıştır.

Ermenistan'da çok çeşitli sporlar oynanır. Ermenistan'daki popüler sporlar arasında futbol, basketbol, voleybol ve hokey bulunmaktadır. Ayrıca ülke boks, güreş, halter, judo, jimnastik, atletizm, atlama, yüzme ve atıcılık sporlarında Olimpiyatlarda yarışıyor. Ermenistan'ın dağlık arazisi, kayak ve kaya tırmanışı gibi sporların pratiği için büyük fırsatlar sunmaktadır. Ermenistan, kara ile çevrili bir ülke olduğu için su sporları sadece Sevan Gölü gibi yerlerde yapılabiliyor. Ermenistan, rekabet açısından uluslararası düzeyde satranç, halter ve güreşte çok başarılı olmuştur. Ermenistan ayrıca, Avrupa Futbol Federasyonları Birliği'ne (UEFA), Uluslararası Bandy Federasyonu'na (FIB) ve Uluslararası Buz Hokeyi Federasyonu'na (IIHF) tam üyelik ile uluslararası spor topluluğunun aktif bir üyesidir. Aynı zamanda Pan-Ermeni Oyunlarına da ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yuri Dohoyan</span>

Yuri Rafaeloviç Dohoyan, Rus satranç büyükustasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hızlı satranç</span>

Hızlı satranç, her oyuncuya hamlelerini düşünmesi için klasik satrancın zaman kontrolüne kıyasla daha az süre verilen bir satranç türüdür. Azalan zaman kontrollerine göre hızlı satranç, yıldırım satrancı ve mermi satrancı olarak ayrılan türleri vardır. Hızlı satrancın özel bir çeşidi olan "Armageddon" satrancı ise her oyuncu için farklı kurallar içerir.