İçeriğe atla

Erken dönem Osmanlı mimarisi

Erken dönem Osmanlı mimarisi veya Bursa üslubu 1299 yılında Osmanlı Devleti’nin Osman Gazi tarafından Söğüt'de Osmanlı'nın tarafından kurulması[1] ile 1501 yılında Bayezid Camii'nin (1501-1505) inşaatının başlaması[2] arasındaki mimari dönemi kapsar. Bazı araştırmacılar ise bu dönemin Edirne'de yer alan Üç Şerefeli Cami inşaatının 1437 yılında tamamlanmasıyla bittiğini kabul ederler.[3]

Dönemin mimarisinin uygulandığı şehirler

Yeşil Camii (1378-1392), İznik

Bu döneme ait yapılar ağırlıklı olarak İznik, Bursa ve Edirne şehirlerinde yer aldı. Osmanlı mimarisine ait ilk kayda değer uygulamalar İznik şehrinde inşa edildi. Ancak 1335 ile 1365 yılları arasında başkent olan Bursa şehrinde daha anıtsal uygulamaların gerçekleşmesi nedeniyle bu döneme Bursa üslubu adı da verilir. 1365 ile 1453 yılları arasında devlete başkentlik yapmış olan Edirne'de ise ağrılıklı olarak camii ve medrese inşa edildi. Bizans mimarisi ve Selçuklu mimarisi etkilerini taşısa da bu dönemde klasik döneme dayanak oluşturacak fikirlerin ilk uygulamaları bu şehirde gerçekleşti. Ayrıca Klasik dönemin en önemli mimari kavramlarından birisi olacak kubbe kullanılması pratiği burada ortaya çıktı.

Bursa

1335 ile 1365 arasında Osmanlı Devleti'ne başkentlik yapan Bursa şehrinde Osmanlı mimarisinin ilk dönemi için kayda değer olan birçok yapı inşa edildi. Bunların başında Bursa Lale Şahin Paşa Medresesi gelmektedir. 1339 yılında Rumeli Beylerbeyi Lala Şahin Paşa tarafından inşa ettirilen bu medresede Selçuklu mimarisinin etkileri belirgindir.[4][5] Bu dönemde inşa edilen erken dönem Osmanlı camileri arasında 1440 yılında inşası tamamlanan bugün Osmangazi suriçinde bulunan Veled-i Yaniç Camisi de sayılabilir.[6]

İznik

Her ne kadar Bursa Osmanlı Devleti'nin başkenti idiyse de Osmanlı mimarisinin ilk dönemine ait kayda değer birçok yapı İznik şehrinde inşa edildi. Bunların arasında en eski olanı günümüze kadar ayakta kalan ve 1333 tarihinde inşa edilen Hacı Özbek Camii'dir. Selçuklu mimarisinin etkilerinin olduğu bu camide prizmatik üçgenlere oturan bir kubbe ve beşik tonoz ile tasarlandı. İznik'te yer alan diğer önemli bir yapı da bugün ayakta olmayan ve 1345 yılında inşa edilen Hacı Hamza Camii[7] ve 1349 yılında Hacı Ali tarafından tasarlanan Hacı Hamza Kümbeti'dir.[8] 1378 ile 1392 yılları arasında Hacı Musa tarafından inşa edilen Yeşil Camii bu döneme ait ve İznik'te inşa edilmiş diğer bir kayda değer yapıdır.[9] İznik'te bu dönemde inşa edilen diğer kayda değer yapıların başında İznik Nilüfer Hatun İmareti (1388), İznik Yakup Çelebi İmareti (14. yy) ve İznik Süleyman Paşa Medresesi gelmektedir.[10][11][12]

Diğer

Ayrıca bu dönemde birçok farklı Osmanlı Devleti şehrinde de Osmanlı mimarisi için öneme sahip yapılar inşa edildi. Bunların başında Bilecik'te inşa edilen Orhan Gazi Camii (1392), Gebze'de inşa edilen Gebze Orhan Camii (1323-1331)[13] gelmektedir.

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Osmanlı mimarisi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Resim galerisi

  • Bayezid Camii'nin (1501-1505) inşaatına başlandığı 1501 yılı Klasik dönemin başlangıcı olarak kabul edilir.[2]
    Bayezid Camii'nin (1501-1505) inşaatına başlandığı 1501 yılı Klasik dönemin başlangıcı olarak kabul edilir.[2]
  • Bazı araştırmacılar ise 1437 yılında inşaatı tamamlanan Üç Şerefeli Cami'nin Erken Dönem'in en son ve Klasik Dönemin ilk uygulaması olduğunu kabul ederler.[3]
    Bazı araştırmacılar ise 1437 yılında inşaatı tamamlanan Üç Şerefeli Cami'nin Erken Dönem'in en son ve Klasik Dönemin ilk uygulaması olduğunu kabul ederler.[3]
  • 1472 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından inşa edilen Çinili Köşk, Osmanlı mimariside daha sonra pek rağbet görmeyecek olan çininin dış kaplama olarak kullanıldığı nadir uygulamalardan birisidir.
    1472 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından inşa edilen Çinili Köşk, Osmanlı mimariside daha sonra pek rağbet görmeyecek olan çininin dış kaplama olarak kullanıldığı nadir uygulamalardan birisidir.
  • Topkapı Sarayı
    Topkapı Sarayı

Kaynakça

  1. ^ Peter Douglas Rehm (2010). "From Osman to Bayezid:Deciphering Early Ottoman History (İngilizce)". Etudes Historiques. 2 (1). 11 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2012. 
  2. ^ a b "İstanbul'da Bayezid Camii ve Külliyesi". Diyanet Dergisi, Sayı: 239. 14 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2012. 
  3. ^ a b "Ottoman Architecture in Bursa (İngilizce)". T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı web sitesi. 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2012. 
  4. ^ "Bursa'da Osmanlı Mimarisi". RestoraTurk.com. 16 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2012. 
  5. ^ "Lala Şahin Paşa (Hisar) Medresesi". KentHaber.com. 2 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2012. 
  6. ^ Ayverdi, Ekrem Hakkı (1989). Osmanlı Mi'marisinde Çelebi ve 2. Sultan Murad Devri 2. Cilt (1403 - 1451). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti. s. 347. 
  7. ^ "Hacı Hamza Camisi". KentHaber.com. 4 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2012. 
  8. ^ "Mimarlığımız, Şehirciliğimiz ve Mimar Sinan, Remzi Kozal". HaberinOzu.com. 31 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2012. 
  9. ^ "Yeşil Camii (İznik)". T.C. Bursa Valiliği. 22 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2012. 
  10. ^ "Bursa - İznik Müzesi Müdürlüğü". T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 19 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2012. 
  11. ^ "Yakup Çelebi Zaviyesi". KentHaber.com. 2 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2012. 
  12. ^ "İznik, Kültürel Varlıklar". İznik Belediyesi resmi web sitesi. 18 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2012. 
  13. ^ "Orhan Gazi Camisi". KentHaber.com. 3 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İznik</span> Bursa ilçesi

İznik, Türkiye'nin Bursa ilinin bir ilçesi ve ilçenin merkezi olan şehir. Adını şehirden alan İznik Gölü'nün doğu kıyısında, Bursa'nın kuzeydoğusunda yer alır. 2020 yılı TÜİK verilerine göre nüfusu 44.102 kişidir.

Çandarlı İbrahim Paşa veya Çandarlı İbrahim Çelebi, II. Bayezid saltanatında 1498-1499 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Çandarlılar ailesine mensup olup bu ailenin çıkardığı ön planda yer almış son ferttir.
II. Murad'a veziriâzamlık yapmış dedesi Çandarlı İbrahim Paşa'dan ayırmak için Çandarlı İkinci İbrahim Paşa şeklinde anılır.

<span class="mw-page-title-main">Külliye</span>

Külliye, cami ile birlikte hamam, medrese, mektep, imaret, türbe, kütüphane, aşevi, darüşşifa, çarşı, tekke, zaviye binalarından oluşan yapılar topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu beylikleri</span> 13. yüzyıldan itibaren Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde kurulmuş olan Türk ülkelerine verilen genel ad

Anadolu Beylikleri, Anadolu Türkmenlerinin 1071'deki Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu’da kurdukları devletlerdir. Savaşın hemen ardından, özellikle Doğu Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde kurulan devletlere Birinci Dönem Anadolu Beylikleri denir. Anadolu'nun batı ucunda İznik'i başkent edinen, sonradan da Haçlı Seferleri nedeniyle başkentini Konya'ya taşıyarak Orta Anadolu merkezli olarak devam eden Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflaması ve yıkılmasından sonra kurulan devletler ise İkinci Dönem Anadolu Beylikleri olarak ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">Bayezid Camii</span>

Bayezid Camii İstanbul'un Beyazıt semtinde Sultan II. Bayezid tarafından yaptırılmış bir cami.

<span class="mw-page-title-main">Emir Sultan Camii</span>

Emir Sultan Camii, Bursa'da Yıldırım Bayezid'ın kızı Hundi Fatma Hatun tarafından kocası Emir Sultan adına, muhtemelen Çelebi Sultan Mehmed'in hükümdarlığı sırasında inşa ettirilmiştir.

Şahadet Camii veya diğer adlarıyla Kale Camii veya Saray Camii, Bursa'da Tophane semtindeki tarihî cami.

<span class="mw-page-title-main">Alâeddin Camii (Sinop)</span>

Sinop Alaeddin Camii, Sinop ilinde, şehir merkezinde yer alan Selçuklu devri yapısı.

<span class="mw-page-title-main">Ayasofya (İznik)</span> Türkiyenin Bursa şehrinde yer alan bir cami

İznik Ayasofya Camii veya İznik Ayasofya Orhan Camii veya eskiden Azize Sofya Kilisesi, İznik'in tam ortasında, surlarla çevrili kentin dört kapısından gelen yolların kesiştiği yerde inşa edilmiş olan yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı mimarisi</span> Osmanlı mimarisine genel bakış

Osmanlı mimarisi, Osmanlı İmparatorluğu'nun beylik olarak kurulup, imparatorluk olarak yayıldığı ve hüküm sürdüğü dönemlerde inşa ettiği veya fikir öncülüğü yaptığı mimari üslupları ve eserleri kapsar. Osmanlı mimarisi kendinden önce gelen Erken dönem Anadolu Türk mimarisi, Selçuklu mimarisi, Bizans mimarisi, İran mimarisi ve Memlük mimarisi'nden etkilenmiştir. Osmanlı mimarisinin, Akdeniz ile Ortadoğu mimari geleneklerinin sentezi olduğunu düşünen mimarlık eleştirmenleri de vardır. Her ne kadar farklı dönemlerdeki ihtiyaca ve teknolojiye göre farklı yapı türleri inşa edildiyse de, genelde Osmanlı'nın hakim olduğu bölgelerde camiler ve çevresinde yapıların inşa edilmesi sıklıkla rastlanan bir olguydu. Camiler, çevrelerine yapılan sosyal yapılarla birlikte bir külliye teşkil ediyorlardı.

Türkiye'de cami mimarisi 1923’te Türkiye devletinin kurulmasıyla başlayan ve günümüze kadar gelen süreçte, Türkiye toprakları üzerinde süregelen camii mimarisi ve bu mimari uygulamalarla ilgili süreçleri inceler.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil Cami (Bursa)</span> Bursa, Türkiyede bir cami

Yeşil Cami, Bursa'da ilk dönem Osmanlı mimarisinin önemli örnekleri arasında yer alan bir tarihi yapı.

Hacı İvaz Paşa Osmanlı devlet adamı, asker, mimar.

<span class="mw-page-title-main">İznik Yeşil Cami</span> İznikte bir cami

İznik Yeşil Camii, Bursa ili, İznik ilçesinde bulunan Osmanlı mimarisinin ilk örneklerindedir. I. Murat'ın sadrazamı Çandarlı Halil Paşa tarafından yaptırılmıştır. Paşanın 1387'de ölmesi üzerine cami oğlu Çandarlı Ali Paşa tarafından bitirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Veled-i Yaniç Camii</span> Erken dönem Osmanlı camisi

Veled-i Yaniç Camii ya da Yaniçoğlu Camii, Bursa'nın Osmangazi ilçesi, hisar semtinde bulunan erken dönem Osmanlı camisidir. Kapısı üzerindeki yazıtına göre 844 Hicri Safer ayında Yaniçoğlu Hacı Hayrûddin oğlu Mahmud Çelebi tarafından yaptırılmıştır. Mimarı bilinmeyen caminin kitabe ve vakfiyesi mevcuttur. Plan şeması ve özellikle son cemaat yerinin kullanılışı nedeniyle özel bir düzenlemeye sahiptir.

Bergama Ulu Cami veya Yıldırım Camii, Sultan Yıldırım Bayezid tarafından 1399 tarihinde yaptırılmış, İzmir'in Bergama ilçesinde bulunan tarihî cami.

Bu liste; Ankara'daki camiler hakkında bir listedir.

<span class="mw-page-title-main">Hacı Bendo Camii</span>

Hacı Bendo Camii veya Hacı Bedo Camii (Xhamia e Haxhi Bedos), Arnavutluğun Borşi köyünün yanındaki Sopot tepesinin üstünde bulunmakta olan ve Osmanlı döneminde inşa edilen tarihî bir Türk dinî yapısıdır. Yapı, Borşi Kalesi'nin içinde bulunmaktadır. Fakat bu cami komünizm dönemde zarar görmüştür ve bugüne kadar yeniden ibadete açılamıştır. Eskiden kırmızı tuğladan olan kubbesi, bugün beton ile kapatılmıştır. Bölgedeki Bizans dönemi kiliseler ve manastırlar bugün restore edilirken Hacı Bendo Camii bugüne kadar restore edilmemiştir. İçindeki Müslüman freskler ve nakkaşlık işleri yok olma tehlikesindedir. Taştan olan minaresinin yarısı eksiktir.

<span class="mw-page-title-main">Hüsrev Paşa Camii</span> Sur, Diyarbakırda cami

Hüsrev Paşa Camii, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir camidir. Aynı ada sahip mahallede yer almaktadır. Divane Hüsrev Paşa tarafından yaptırılmıştır. Evliya Çelebi, 1655'te geldiği Diyarbakır'ın eserlerini anlatırken Hüsrev Paşa Camii'nin Mardin Kapısı yakınında kalabalık cemaate sahip "şirin" bir ibadet yeri olduğunu belirtmiştir.

Bu listede, Türkiye'deki medreseler listelenmiştir. Osmanlı'nın sonrasında kurulan Türkiye'de 3 Mart 1924 yılında kabul edilen Tevhîd-i Tedrîsât Kanunu ile tüm medreseler kapatılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.