İçeriğe atla

Erken Cumhuriyet Dönemi'ndeki yabancı mimarlar

Türkiye'de mimarlık

1923 yılında kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin yeni bir devlet olması ve kendini mümkün mertebe Osmanlı İmparatorluğu'nu temsil eden kavramlardan uzak tutması mimariye de yansıdı. Aynı bağlamda iç politik nedenlerden dolayı Osmanlı döneminde çalışmış kadrolardan da uzak durulması tercih edilmeye başlanmıştı. Bu sebeple 1920'li yıllar ile 1940'lı yıllar arasındaki süreçte kalifiye yerli mimar eksikliğini telafi etmek için ve yeni gelecek idari kadroları eğitmek için ağırlıklı olarak başkent Ankara'nın mimarisinde Avrupa kökenli mimarlar tercih edilmiştir.

Ankara'nın yeni başkent ilan edilmesi bu konuda son derece önemli bir sembolik adım teşkil ediyordu. Yaklaşık 30.000 kişilik bir nüfusa sahip olan şehirde başkent olmasından doğacak ihtiyaçların başında yeni hükûmet binaları, eğitim ve sağlık yapıları ve altyapı düzenlemeleri geliyordu. Cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllarda Osmanlı döneminde eğitim görmüş ve iş tecrübesine sahip kişilerin tecrübelerinden yararlanıldı. 1927 yılından itibaren de hükûmet politikası olarak yurtdışından yabancı uzmanlar getirildi. Bu uzmanların görevi hem onlardan beklenen projeleri gerçekleştirmesi, hem de sahip oldukları modern fikirlerlerle yeni idari kadroları eğitmeleri beklendi. Bu getirilenler arasında mimarlar, inşaat mühendisleri ve şehir plancıları da vardı.[1]

Genel bakış

1937 yılında inşa edilen Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi binası, Alman mimar Bruno Taut tarafından tasarlanmıştır.

Yeni kurulan devletin yeni başkentinin Ankara olması nedeniyle bu şehirde yeni idari binaların inşa edilmesi ihtiyacı doğmuştur. İhtiyaç fazla olmasına rağmen yeterli sayıda mimar olmaması nedeniyle 1927'den sonra Avrupa'dan gelen mimarlara projeler yaptırılmıştır. Almanya, Avusturya, Fransa ve İsviçre'den gelen toplam 40 mimar ve şehir plancısı 1924 ile 1942 yılları arasında Türkiye'de birçok projeye imzalarını attılar.[1] Bu mimarlar ve şehir plancıları arasında Gudrun Baudisch, Rudolf Belling, Paul Bonatz, Ernst Arnold Egli, Martin Elsaesser, Anton Hanak, Franz Hillinger, Clemens Holzmeister, Werner Issel, Hermann Jansen, Theodor Jost, Heinrich Krippel, Carl Christoph Lörcher, Robert Oerley, Bernhard Pfau, Bruno Taut ve Josef Thorak yer almaktaydı.[1] Cumhuriyet'in kuruluşundan başlayıp 1940'lara kadar devam eden, hatta daha sonrasında projelerin sürdüğü bu dönemi Avrupa avangardı olarak niteleyen mimarlık eleştirmenleri de olmuştur.[2]

Bu döneme hâkim olan yabancı mimarların ağırlıklı olarak Orta Avrupa'dan (Avusturya ve Almanya) gelmeleri nedeniyle, o dönemde baskın olan neo-klasik akım da mimari üslup olarak uygulamalara yansımıştır. Bu dönemde inşa edilmiş yapılara bakıldığına ağırlıklı olarak simetrik planların yaygın olduğu gözlemlenebilir. Ağır basan diğer mimari özellikler de yalın ve simetrik cepheler, seri şekilde kendini tekrarlayan pencereler, neo-klasik üslupta yaygın bir tasarım olan anıtsal boyutta merdiveler ve sütunlu giriş düzenlemeleridir. Dönemin önemli eserleri arasında Çankaya Köşkü'nün bir parçası olan Pembe Köşk (Gudrun Baudisch ve Clemens Holzmeister; 1930–1932), Opera Sahnesi (Paul Bonatz; 1946–1947), Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi (Bruno Taut, 1937), TBMM binası (Clemens Holzmeister, 1938–1963), Yargıtay binası (Clemens Holzmeister, 1933–1935) yer almaktadır.[3]

Bu yapılar arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi binasının Cumhuriyeti simgelemesi nedeniyle ayrıca bir önemi vardır. Clemens Holzmeister'in tasarımını gerçekleştirdiği bu yapının Hermann Jansen tarafından hazırlanan Jansen planına göre Çankaya yolu ile Dikmen arasında kalan ve de Devlet Mahallesi denilen alandaki en yüksek noktada inşa edilmiştir.[4]

Bu dönemde görev almış mimarlar

Galeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c "Erken Cumhuriyet dönemindeki Almanca konuşan mimarlar". Goethe Institut. 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2010. 
  2. ^ "Mimarlık ve Kimlik Temrinleri- I: Türkiye'de Modern Yapı Kültürünün Bir Profili, Doç. Dr. Aydan Balamir, ODTÜ Mimarlık Bölümü". Mimarlık Dergisi, Mimarlar Odası Genel Merkezi. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2010. 
  3. ^ "Genç Cumhuriyetin Yabancı Mimarları". MimarlikMuzesi.org. 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2010. 
  4. ^ "Cumhuriyet'in Binaları" (PDF). TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Türkiye Mühendislik Haberleri (TMH). 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2010. 
  5. ^ Aydan Balamir (2010). Clemens Holzmeister: Çağın dönümünde bir mimar. İstanbul: Boyut Yayınları. ss. 379 sayfa. 15 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015. 
  6. ^ Ernst Egli (2013). Genç Türkiye İnşa Edilirken - Atatürk'ün Mimarının Anıları. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları. ss. 371 sayfa. 14 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015. 
  7. ^ Leyla Alpagut (2012). Cumhuriyetin Mimarı Ernst Arnold Egli. İstanbul: Boyut Yayın Grubu. ss. 367 sayfa. 15 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015. 
  8. ^ "Sergi Sarayı (Opera Binası)". MimarlikMuzes.org. 5 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2010. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • İnci Aslanoğlu. Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları. ISBN 9754291691. [1]
  • Sibel Bozdoğan (2008). Modernizm ve Ulusun İnşası Erken Cumhuriyet Türkiyesi'nde Mimari Kültür. Metis Yayınları. ISBN 9789753423755. [2]
  • Gürhan Tümer (1998). Cumhuriyet Döneminde Yabancı Mimarlar Sorunu: 1920'lerden 1950'lere. Mimarlar Odası İzmir Şubesi Yayınları. ISBN 9699975032. [3]
  • Aydan Balamir (2010). Clemens Holzmeister: Çağın dönümünde bir mimar. Boyut Yayınları. ISBN 9752307426. [4]
  • Ernst Egli (2013). Genç Türkiye İnşa Edilirken - Atatürk'ün Mimarının Anıları. İş Bankası Kültür Yayınları. ISBN 9786053608530. [5]
  • Leyla Alpagut (2012). Cumhuriyetin Mimarı Ernst Arnold Egli. Boyut Yayın Grubu. ISBN 9789752310278. [6]
  1. ^ İnci Aslanoğlu. Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları. ss. 440 sayfa. ISBN 9754291691. 11 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2010. 
  2. ^ Sibel Bozdoğan; Çeviren: Tuncay Birkan (2008). Modernizm ve Ulusun İnşası Erken Cumhuriyet Türkiyesi'nde Mimari Kültür. İstanbul: Metis Yayınları. ss. 367 sayfa. ISBN 9789753423755. 2 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2010. 
  3. ^ Gürhan Tümer (1998). Cumhuriyet Döneminde Yabancı Mimarlar Sorunu: 1920'lerden 1950'lere. İzmir: Mimarlar Odası İzmir Şubesi Yayınları. 22 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2010. 
  4. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; ClemensCag isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  5. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; GencErnst isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  6. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; LeylaEgli isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de mimarlık</span> Türkiyenin mimari geçmişine genel bir bakış

Türkiye'de mimarlık, Türk mimarisi veya Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarisi 1923'te kurulan Türkiye Cumhuriyeti devletinin toprakları üzerinde süregelen mimarlık sürecini inceler. Türkiye’deki mimarlık uygulamaları belli dönemlerde yaygın olan mimari akımlardan, cumhuriyet tarihi boyunca yaşanan belli sorunlardan ve çelişkilerden etkilenerek veya onlara tepki olarak oluşmuştur. Bu çelişkilerden başta geleni özellikle cumhuriyetin ilk dönemlerinde gündeme gelen Doğu-Batı ikilemidir. Buna ek olarak ulusal-evrensel, geleneksel-modern veya dindarlık-laiklik gibi ikilemler ve farklı siyasi görüşler de mimarlık uygulamalarının seyrini etkilemiştir. Bu dönemlerin birbirinden kesin olarak ayrılması pek mümkün değildir. Bazı akımlar diğerleri ile iç içe belirli bir zaman dilimine kadar varlığını sürdümüşler; bir dönemin veya ekolün temsilcisi olarak nitelendirilen bazı Türk mimarlar, kariyerlerinin ileriki dönemlerinde daha farklı stillerde de eserler tasarlamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Emin Onat</span> Türk mimar

Mehmet Emin Onat, Türk mimar, eski İTÜ rektörü, Mimarlar Odası 1 numaralı üyesi ve DP eski İstanbul Milletvekili (1954-1957). Türkiye'de mimarlık alanında özel bir yeri olan Emin Onat sürekli aşama göstermiş, İTÜ Mimarlık Fakültesi'nin örgütlenmesinde çalışmış, ulusal ve uluslararası boyutta ün yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Paul Bonatz</span> Alman mimar (1877-1956)

Paul Bonatz, Alman mimardır. Türkiye'de bulunduğu 1940'larda İkinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın destekleyici ve yönlendiricilerinden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Lisesi</span> Ankarada bulunan bir lise

Gazi Lisesi; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir lisedir. 1932 yılında, "Gazi Erkek Lisesi" adıyla açılarak eğitim faaliyetlerine başlamıştır. İsviçreli mimar Ernst Arnold Egli tarafından tasarlanan ve inşası 1936 yılında tamamlanan okul binası, Ahmet Adnan Saygun Caddesi üzerinde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Opera Sahnesi</span> Ankarada bulunan bir tiyatro sahnesi

Büyük Tiyatro veya diğer adıyla Opera Sahnesi; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir tiyatro sahnesidir. Türk mimar Şevki Balmumcu tarafından bir sergi evi olarak tasarlanan ve 1933 yılında inşası tamamlanan yapı, 1948'de gerçekleştirilen yenileme çalışmaları sonrasında opera binası olarak kullanılmaya başlamıştır. Küçük Tiyatro'dan sonra şehirdeki en eski tiyatro sahnesine sahip salondur. Günümüzde, Ankara Devlet Opera ve Balesi ile Ankara Devlet Tiyatrosu'nun ortak kullanımındadır.

<span class="mw-page-title-main">Clemens Holzmeister</span> Avusturyalı mimar ve tasarımcı (1886–1983)

Clemens Holzmeister, Avusturyalı mimar ve tasarımcı.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Ulusal Mimarlık Akımı</span> Türkiyede mimari akım

Birinci ulusal mimarlık akımı, neoklasik Türk üslûbu veya millî mimarî rönesansı; ağırlıklı olarak 1908 ile 1930 yılları arasında yaygın olan mimarî üslûptur. Her ne kadar Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlamış bir üslûp olsa da esas etkisini cumhuriyet döneminde göstermiştir.

İkinci Ulusal Mimari Akımı veya Yeni Yöreselcilik, 1939 ile 1950 yılları arasında Türkiye’de etkisini göstermiş ve dönemin yükselen totaliter ve milliyetçi düşünce ve üsluplarından etkilenmiş bir mimarlık üslubudur.

Gudrun Baudisch-Wittke Avusturya kökenli bir seramik sanatçısı, heykeltıraş ve ressam.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Arnold Egli</span> Avusturyalı mimar (1893–1974)

Ernst Arnold Egli Avusturya ve İsviçre kökenli mimar ve şehir plancısı.

<span class="mw-page-title-main">Carl Christoph Lörcher</span>

Carl Christoph Lörcher Alman mimar ve şehir plancısı.

Jansen Planı; 1928 - 1932 yılları arasında Alman mimar Hermann Jansen tarafından Ankara için hazırlanmış olan bir nazım planıdır. Yeni kurulan devletin her alanda diğer illere de örnek olacak modern model kenti olması hedeflenmiştir.

Ulusal Mimarlık Ödülleri veya Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri 1988 yılında beri Mimarlar Odası tarafından düzenlenen bir sergiler ve ödüller etkinliğidir. 1988 yılında beri her iki yılda bir düzenlene bu etkinliklerin amacı hem Türkiye’de mimarlık mesleğini hem mimarlığı kültürel olarak geliştirme hedefini gütmektedir.

İnci Aslanoğlu Türk mimar, öğretim görevlisi ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Afife Batur</span>

Afife Batur, Türk bir mimar, mimarlık tarihçisi ve eğitimcidir. İTÜ Mimarlık Fakültesinde profesör olarak cumhuriyet dönemi Türkiye mimarisi, geç dönem Osmanlı mimarisi, çağdaş mimarlık, rölöve ve restorasyon alanlarında ders vermiş, sayısız tez danışmanlığı yürütmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya'nın Ankara Büyükelçiliği</span> Ankarada büyükelçilik binası

Avusturya'nın Ankara Büyükelçiliği Türkiye'nin başkenti Ankara'da bulunan Avusturya Cumhuriyeti'ne ait büyükelçiliktir. 2012'den beri büyükelçilik görevi Klaus Wölfer tarafından yürütülmekte olup İstanbul Avusturya Başkonsolosluğu'ndaki başkonsolosluk görevi ise Christine Wendl tarafından yürütülmektedir. 1936 yılında tamamlanan büyükelçilik binasının mimari Clemens Holzmeister'dir.

<span class="mw-page-title-main">Ziya Payzın</span> Türk mimar

Cafer Ziyaeddin Payzın, Türk mimar.

<span class="mw-page-title-main">III. TBMM Binası</span> TBMMnin günümüzde kullandığı bina

III. TBMM Binası, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından günümüzde kullanılmakta olan meclis binasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Meclis Parkı</span> Ankara, Türkiyede bir park

Meclis Parkı; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir şehir parkıdır. Resmi adı Milli Egemenlik Parkı olsa da, Türkiye Büyük Millet Meclisi arazisinin etrafını çevrelemesinden dolayı yaygın olarak bu şekilde anılmaktadır. Genellikle paten ve kaykay sporuyla ilgilenenler tarafından kullanılan parkın içinde bir adet süs havuzu, bir tane amfitiyatro ve çok sayıda anıt-heykel yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Saraçoğlu Mahallesi</span>

Saraçoğlu Mahallesi; 1940'lı yıllarda, Türkiye'nin başkenti Ankara'da yaşanan konut sıkıntısına çözüm bulmak amacıyla hayata geçirilmiş olan bir toplu konut projesidir. Yapımına dönemin başbakanı Şükrü Saraçoğlu'nun hükûmeti sırasında başlandığı için projenin inşa edildiği bölge yıllar içerisinde bu isimle anılır olmuştur. Günümüzde Çankaya ilçesine bağlı bir mahalle olan Namık Kemal mevkiinde bulunur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.