İçeriğe atla

Erken Avrupa Çiftçileri

Arkeogenetikte, Erken Avrupalı Çiftçileri (EEF), İlk Avrupalı Çiftçiler (FEF), Neolitik Avrupalı Çiftçiler veya Eski Ege Çiftçileri (ANF) terimleri, Neolitik dönemde Avrupa'da yaşamış çiftçilerinden gelen genetik insan soyunun adıdır.

EEF'lerin atalarının MÖ 43.000 civarında Batılı avcı-toplayıcılardan (WHG'ler), MÖ 23.000'li yıllarda ise Kafkas avcı-toplayıcılarından (CHG) ayrıldığına inanılmaktadır. MÖ 7. binyılda, EEF'lerin Anadolu ve Balkanlar'a göç ettiği ve o dönemde bölgede yaşayan WHG'lerin yerlerini aldıkları düşünülmektedir. EEF'lerin Y-DNA haplogrubu genellikle G2A olsa da, kısmen H, T, J, C1a2 ve E1b1 hablogrupları da görülmektedir. Anneden geçen Mitokondriyal DNA'ları ise çeşitlilik göstermektedir. EEF'lerin Balkanlarda Tuna ve Batı Akdeniz boyunca batıya doğru genişleyen iki gruba bölünmüş oldukları bilinmektedir. Bununla beraberi Kuzey Avrupa ve Doğu Avrupa'nın büyük bölümü EEF genetik mirasından etkilenmedi.

Kalkolitik ve erken Tunç Çağı boyunca EEF'lerden türeyen kültürler, Karadeniz-Hazar steplerinde CHG katkılı Doğu Avcı-Toplayıcılar (EHG) ve Batı Step Çiftçilerinin (WSH'ler) istilalarıyla ezildi. Bu istilalar, Avrupa'da EEF Y-DNA'larının neredeyse yok olmasına ve EHG/WSH Y-DNA'larının (esas olarak R1b ve R1a) bölgede yaygınlaşmasına yol açtı. Ancak EEF'lerin mtDNA'ları varlığını devam ettirdi. Bu durum, EHG/WSH erkekleri ve EEF dişilerinin karıştığı göstermektedir. WSH'ler daha sonra Kuzey Avrupa'ya ve Avrasya steplerine dönünce, EEF mitokondriyal DNA'ları Avrasya'nın birçok yerine yayıldı.

Kuzeye doğru gittikçe azalan EEF genetik mirası, Akdeniz ülkelerinde ortalama %60 (Sardinyalılar arasında %85 ile en fazla) ve Baltık Denizi çevresinde %30 civarındadır.

Bibliyografya

Alt, Kurt W.; Rodríguez, Cristina Tejedor (7 Şubat 2020). "A massacre of early Neolithic farmers in the high Pyrenees at Els Trocs, Spain". Scientific Reports. Nature Research. 10 (2131): 2131. doi:10.1038/s41598-020-58483-9. PMC 7005801 $2. PMID 32034181.
Brace, Selina; Diekmann, Yoan (15 Nisan 2019). "Ancient genomes indicate population replacement in Early Neolithic Britain". Nature Ecology and Evolution. Nature Research. 3 (5): 765-771. doi:10.1038/s41559-019-0871-9. PMC 7005801 $2. PMID 32034181.
Brunel, Samantha; Bennett, E. Andrew (9 Haziran 2020). "Ancient genomes from present-day France unveil 7,000 years of its demographic history". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. National Academy of Sciences. 117 (23): 12791-12798. doi:10.1073/pnas.1918034117. PMC 7293694 $2. PMID 32457149.
Cassidy, Lara M.; Maoldúin, Ros Ó. (17 Haziran 2020). "A dynastic elite in monumental Neolithic society". Nature. Nature Research. 582 (7812): 384-388. doi:10.1038/s41586-020-2378-6. PMC 7116870 $2. PMID 32555485.
Fregel, Rosa; Méndez, Fernando L. (26 Haziran 2018). "Ancient genomes from North Africa evidence prehistoric migrations to the Maghreb from both the Levant and Europe". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. National Academy of Sciences. 115 (26): 6774-6779. doi:10.1073/pnas.1800851115 . PMC 6042094 $2. PMID 29895688.
Goldberg, Amy; Günther, Torsten (7 Mart 2017). "Ancient X chromosomes reveal contrasting sex bias in Neolithic and Bronze Age Eurasian migrations". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. National Academy of Sciences. 114 (10): 2657-2662. doi:10.1073/pnas.1616392114 . PMC 5347611 $2. PMID 28223527.
Haak, Wolfgang; Lazaridis, Iosif (2 Mart 2015). "Massive migration from the steppe was a source for Indo-European languages in Europe". Nature. Nature Research. 522 (7555): 207-211. doi:10.1038/nature14317. PMC 5048219 $2. PMID 25731166.
Jones, Eppie R.; Gonzalez-Fortes, Gloria (16 Kasım 2015). "Upper Palaeolithic genomes reveal deep roots of modern Eurasians". Nature Communications. Nature Research. 6 (8912): 8912. doi:10.1038/ncomms9912. PMC 4660371 $2. PMID 26567969.
Jones, Eppie R.; Zarina, Gunita (20 Şubat 2017). "The Neolithic Transition in the Baltic Was Not Driven by Admixture with Early European Farmers". Current Biology. Cell Press. 27 (4): 576-582. doi:10.1016/j.cub.2016.12.060. PMC 5321670 $2. PMID 28162894.
Juras, Anna; Chyleński, Maciej (2 Ağustos 2018). "Mitochondrial genomes reveal an east to west cline of steppe ancestry in Corded Ware populations". Scientific Reports. Nature Research. 8 (11603): 11603. doi:10.1038/s41598-018-29914-5. PMC 6072757 $2. PMID 30072694.
Lazaridis, Iosif; Patterson, Nick (17 Eylül 2014). "Ancient human genomes suggest three ancestral populations for present-day Europeans". Nature. Nature Research. 513 (7518): 409-413. doi:10.1038/nature13673. PMC 4170574 $2. PMID 25230663.
Lipson, Mark; Szécsényi-Nagy, Anna (8 Kasım 2017). "Parallel palaeogenomic transects reveal complex genetic history of early European farmers". Nature. Nature Research. 551 (7680): 368-372. doi:10.1038/nature24476. PMC 5973800 $2. PMID 29144465.
Malmström, Helena; Linderholm, Anna (19 Ocak 2015). "Ancient mitochondrial DNA from the northern fringe of the Neolithic farming expansion in Europe sheds light on the dispersion process". Proceedings of the Royal Society B. Royal Society. 370 (1660). doi:10.1098/rstb.2013.0373. PMC 4275881 $2. PMID 25487325.
Marcus, Joseph H.; Posth, Cosimo (24 Şubat 2020). "Genetic history from the Middle Neolithic to present on the Mediterranean island of Sardinia". Nature Communications. Nature Research. 11 (939): 939. doi:10.1038/s41467-020-14523-6. PMC 7039977 $2. PMID 32094358.
Martiniano, Rui; Cassidy, Lara M. (27 Temmuz 2017). "The population genomics of archaeological transition in west Iberia: Investigation of ancient substructure using imputation and haplotype-based methods". PLOS Genetics. PLOS. 13 (7): e1006852. doi:10.1371/journal.pgen.1006852. PMC 5531429 $2. PMID 28749934.
Mathieson, Iain; Lazaridis, Iosif (23 Kasım 2015). "Genome-wide patterns of selection in 230 ancient Eurasians". Nature. Nature Research. 528 (7583): 499-503. doi:10.1038/nature16152. PMC 4918750 $2. PMID 26595274.
Mathieson, Iain; Alpaslan-Roodenberg, Songül (21 Şubat 2018). "The genomic history of southeastern Europe". Nature. Nature Research. 555 (7695): 197-203. doi:10.1038/nature25778. PMC 6091220 $2. PMID 29466330.
Olalde, Iñigo; Schroeder, Hannes (2 Eylül 2015). "A Common Genetic Origin for Early Farmers from Mediterranean Cardial and Central European LBK Cultures". PLOS Genetics. PLOS. 32 (12): 3132-3142. doi:10.1093/molbev/msv181. PMC 4652622 $2. PMID 26337550.
Olalde, Iñigo; Mallick, Swapan (15 Mart 2019). "The genomic history of the Iberian Peninsula over the past 8000 years". Science. American Association for the Advancement of Science. 363 (6432): 1230-1234. doi:10.1126/science.aav4040. PMC 6436108 $2. PMID 30872528.
Rivollat, Maïté; Jeong, Choongwon (29 Mayıs 2020). "Ancient genome-wide DNA from France highlights the complexity of interactions between Mesolithic hunter-gatherers and Neolithic farmers". Science. American Association for the Advancement of Science. 6 (22): eaaz5344. doi:10.1126/sciadv.aaz5344. PMC 7259947 $2. PMID 32523989.
Saag, Lehti; Varul, Liivi (24 Temmuz 2017). "Extensive Farming in Estonia Started through a Sex-Biased Migration from the Steppe". Current Biology. Cell Press. 27 (14): 2185-2193. doi:10.1016/j.cub.2017.06.022 . PMID 28712569.
Sánchez-Quinto, Federico; Malmström, Helena (7 Mayıs 2019). "Megalithic tombs in western and northern Neolithic Europe were linked to a kindred society". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. National Academy of Sciences. 116 (19): 9469-9474. doi:10.1073/pnas.1818037116 . PMC 6511028 $2. PMID 30988179.

Konuyla ilgili yayınlar

Anthony, David (Spring–Yaz 2019). "Archaeology, Genetics, and Language in the Steppes: A Comment on Bomhard". Journal of Indo-European Studies. 47 (1–2). Erişim tarihi: 9 Ocak 2020.
Anthony, David W. (2019b). "Ancient DNA, Mating Networks, and the Anatolian Split". Serangeli, Matilde; Olander, Thomas (Ed.). Dispersals and Diversification: Linguistic and Archaeological Perspectives on the Early Stages of Indo-European. BRILL. ss. 21-54. ISBN 978-9004416192. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2021.
González-Fortes, Gloria; Jones, Eppie R. (19 Haziran 2017). "Paleogenomic Evidence for Multi-generational Mixing between Neolithic Farmers and Mesolithic Hunter-Gatherers in the Lower Danube Basin". Current Biology. Cell Press. 27 (12): 1801-1810. doi:10.1016/j.cub.2017.05.023. PMC 5483232 $2. PMID 28552360.
Hofmanová, Zuzana; Kreutzer, Susanne (21 Haziran 2016). "Early farmers from across Europe directly descended from Neolithic Aegeans". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. National Academy of Sciences. 113 (25): 6886-6891. doi:10.1073/pnas.1523951113 . PMC 4922144 $2. PMID 27274049.
Lazaridis, Iosif; Nadel, Daniel (25 Temmuz 2016). "Genomic insights into the origin of farming in the ancient Near East". Nature. Nature Research. 536 (7617): 419-424. doi:10.1038/nature19310. PMC 5003663 $2. PMID 27459054.
Lazaridis, Iosif (December 2018). "The evolutionary history of human populations in Europe". Current Opinion in Genetics & Development. Elsevier. 53: 21-27. arXiv:1805.01579 $2. doi:10.1016/j.gde.2018.06.007. PMID 29960127. 15 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2020.
Nikitin, Alexey G.; Stadler, Peter (20 Aralık 2019). "Interactions between earliest Linearbandkeramik farmers and central European hunter gatherers at the dawn of European Neolithization". Scientific Reports. Nature Research. 9 (19544): 19544. doi:10.1038/s41598-019-56029-2. PMC 6925266 $2. PMID 31863024.
Outram, Alan K.; Bogaard, Amy (2019). Subsistence and Society in Prehistory: New Directions in Economic Archaeology. Cambridge University Press. doi:10.1017/9781316415177. ISBN 9781107128774. 9 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2021.
Reich, David (2018). Who We are and how We Got Here: Ancient DNA and the New Science of the Human Past. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-882125-0. 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2021.
Shennan, Stephen (2018). The First Farmers of Europe: An Evolutionary Perspective. Cambridge World Archaeology. Cambridge University Press. doi:10.1017/9781108386029. ISBN 9781108422925. 9 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2021.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Frederick Sanger</span>

Frederick Sanger, İngiliz biyokimyager. 1958 ve 1980 yıllarında 2 kez Nobel Kimya Ödülü kazanmıştır. 1958 yılında "proteinlerin, özellikle de insülinin yapısı üzerine çalışmaları için" Nobel Kimya Ödülü kazanmıştır ve bu ödülü aynı kategoride 2 kez kazanan tek kişidir. 1980 yılında da "nükleik asitlerdeki baz dizilerinin belirlenmesiyle ilgili katkıları nedeniyle" Walter Gilbert ile birlikte bu ödülü kazanmıştır. Aynı yıl ayrıca Paul Berg, "nükleik asitlerin, özellikle de rekombinant DNA'nın biyokimyası üzerine temel çalışmaları için" ödülü kazanan diğer isim olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Neognathae</span>

Neognathae kuşlar sınıfının iki alt sınıfından birisidir. Yaklaşık 10.000 türü vardır. Geç Kretase'den beri fosilleri bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">James Rothman</span>

James Edward Rothman, Amerika asıllı biyologdur. 2013 yılında Nobel ödülü kazanmıştır. Eğitimini 1971'de Yale Üniversitesi'nde tamamladı.

<span class="mw-page-title-main">Arieh Warshel</span>

Arieh Warshel,, Bir İsrail-Amerikalı asıllı biyokimyacı ve biyofizikçidir. Kendisi Biyolojik moleküller ile ilgilenmeye başlamıştır. Güney Kaliforniya Üniversitesi'nde okumuş ve 2013 yılında Nobel ödülü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Proto Hint-Avrupalılar</span> Tarih öncesi etnik grup

Proto-Hint-Avrupalılar veya Ön Hint-Avrupalılar, dilsel yeniden yapılandırmalara göre Hint-Avrupa dillerinin atası olan Proto-Hint-Avrupa dilini konuşmuş Avrasya'nın tarih öncesi insanları.

<span class="mw-page-title-main">Haplogrup R1a (Y-DNA)</span>

Haplogroup R1a veya haplogroup R-M420, İskandinavya ve Orta Avrupa'dan güney Sibirya ve Güney Asya'ya kadar uzanan, Avrasya'daki geniş bir bölgeye dağılmış bir insan Y-kromozom DNA haplogrubu.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu hipotezi</span> Hipotez

,

<span class="mw-page-title-main">Haplogrup R1b (Y-DNA)</span>

Haplogrup R1b (R-M343) veya bilinen adlarıyla Hg1 ve Eu18, insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubudur.

Haplogrup J-M172 veya yaygın olarak bilinen adıyla J2, haplogrup J-M304'ten türeyen ve insanlarda görülen bir Y-DNA haplogrubudur. Haplogroup J-M172, Batı Asya, Orta Asya, Güney Asya, Avrupa ve Kuzey Afrika'daki günümüz toplumlarında yaygındır. J-M172'nin Kafkas Dağları, Mezopotamya ve Levant arasında ortaya çıkmış olabileceği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kafkas avcı-toplayıcılar</span>

Kafkas avcı-toplayıcılar (CHG), ilk kez 2015 yılında yapılan bir çalışmada keşfedilen genetik insan soyunun adıdır. Batı Avrasya'da yaşayan birçok halkın popülasyon genetiğinde bu bileşen görülmektedir. Satsurblia Mağarası'nda bulunan Üst Paleolitik dönem örneğinde ve Batı Gürcistan'daki Kotias Klde mağarasında bulunan Mezolitik dönem örneğinde Kafkas avcı-toplayıcı genetiğine rastlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ecdysozoa</span>

Ecdysozoa, bir protostom hayvan grubu olup Arthropoda'nın da içinde bulunduğu, Nematoda ile birkaç küçük şubeyi içerir. İlk olarak Aguinaldo ve ark. 1997'de, esas olarak 18S ribozomal RNA genleri kullanılarak inşa edilen filogenetik ağaçlara dayanıyordu. Dunn ve ark. tarafından 2008'de yapılan büyük bir çalışma, Ecdysozoa'yı bir klad, yani ortak bir atadan ve onun tüm soyundan gelen bir grup olarak güçlü bir şekilde destekledi.

<span class="mw-page-title-main">Viridiplantae</span>

Viridiplantae, yaklaşık 450.000-500.000 tür içeren ve hem karasal hem de sucul ekosistemlerde önemli roller oynayan ökaryotik canlılar grubudur. Öncelikle sucul olan yeşil algler ve içlerinden çıkan kara bitkilerinden oluşurlar. Yeşil algler, geleneksel sınıflandırmada kara bitkilerini içermez ve bu da yeşil algleri parafiletik bir grup yapar. Kara bitkilerinin yeşil alglerin içinden çıktığının anlaşılmasından bu yana, bazı yazarlar bitkileri de yeşil alglere atıyorlar. Hücre duvarlarında selüloz bulunan hücrelere ve klorofil a ve b içeren ve fikobilin içermeyen siyanobakterilerle endosimbiyozdan türetilen birincil kloroplastlara sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Orangutan ve insanın son ortak atası</span> Yaklaşık 16 milyon yıl önce yaşamış bir büyük insansı

Hominidae'nin Homininae ve Ponginae alt familyalarına filogenetik bölünmesi, kabaca 18 ila 14 milyon yıl önce, orta Miyosen'e tarihlenir. Bu bölünme aynı zamanda Pittsburgh Üniversitesi Sanat ve Bilim Okulu'nda antropoloji profesörü olan Jeffrey H. Schwartz ve Buffalo Müzesi'nde bilim direktörü John Grehan tarafından "orangutan- insan son ortak atası" olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Peștera Muierilor</span>

Peștera Muierilor veya Peștera Muierii, Romanya'nın Gorj ilindeki Baia de Fier komününde bulunan bir mağara sistemidir. Mağara ayısı kalıntıları ve bir insana ait kafatası içermesi nedeniyle önemlidir. Radyokarbon tarihleme yöntemine göre kafatası günümüzden 30.150 ± 800 yıl öncesine tarihlenmektedir. 1952 yılında ortaya çıkarılmıştır. Cioclovina Mağarası'nda bulunan benzer kalıntılarla birlikte, Romanya tarihöncesindeki en eski erken modern insan kalıntıları olarak gösterilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mal'ta-Buret' kültürü</span>

Mal'ta–Buret' kültürü, Rusya Federasyonu'nun Sibirya bölgesinde, İrkutsk Oblastı'ndaki Baykal Gölü'nün batısındaki yukarı Angara Nehri'nin üst kesimlerinde, Üst Paleolitik'te y. günümüzden 24.000 ila 15.000 yıl öncesine / MÖ 22.050 ila 13.050 yılları arasına tarihlenen bir arkeolojik kültürdür. İsmini, her ikisi de İrkutsk Oblastı'nda yer alan Usolsky İlçesindeki Mal'ta ve Bohanski İlçesindeki Buret', köylerinden almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Samara kültürü</span>

Samara kültürü, yukarı Volga Nehri'nin Samara kıvrım bölgesinde yer alan, MÖ 5. binyılın başında gelişen bir eneolitik kültürdür. Samara kültürü, Khvalynsk, Repin ve Yamna kültürleri gibi Pontik-Hazar bozkırının çağdaşı veya sonraki tarih öncesi kültürleriyle ilgili olarak kabul edilir. Proto-Hint-Avrupa anavatanı genellikle bu kültürlerden bir veya daha fazlasıyla bağlantılıdır.

Trialetiyen, Güney Kafkasya'da görülen bir Üst Paleolitik - Epipaleolitik taş alet endüstrisidir. Geçici olarak MÖ 16.000/13.000 ile MÖ 8.000 arasındaki döneme tarihlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Modern insanın yakın zamanlı Afrika kökeni</span>

Paleoantropolojide, "Afrika'dan Çıkış" teorisi, yeni tek köken hipotezi, yer değiştirme hipotezi veya yakın zamanlı Afrika kökeni modeli olarak da adlandırılan modern insanın yakın zamanlı Afrika kökeni, anatomik olarak modern insanların, coğrafi kökeni ve ilk göçlerinin bilim dünyasında yaygın kabul gören modelidir. Homo erectus ve daha sonra da Homo neanderthalensis'in, kısaca homininlerin Afrika dışına ilk yayılışlarının izini süren bir modeldir.

Paleogenetik, eski organizmaların kalıntılarından korunmuş genetik materyalin incelenmesi yoluyla geçmişin incelenmesidir. Emile Zuckerkandl ve Linus Pauling, 1963'te, DNA'nın dizilenmesinden çok önce, geçmiş organizmaların polipeptit dizilerinin olası yeniden inşasına atıfta bulunarak bu terimi ortaya attılar. Soyu tükenmiş bir canlının müze örneğinden izole edilen antik DNA'nın ilk dizisi, 1984 yılında Allan Wilson liderliğindeki bir ekip tarafından yayınlandı.

Haplogrup H, insanlarda görülen bir mitokondriyal DNA (mtDNA) haplogrubudur. Bu soyun Güneybatı Asya'da, yaklaşık 20.000 ila 25.000 yıl önce ortaya çıktığına inanılmaktadır. Haplogrup H, günümüzde ağırlıklı olarak Avrupa ve Kafkasya'daki insanlarda görülmektedir. Haplogrubun Son Buzul Maksimumundan önce evrimleştiğine inanılmaktadır. İlk olarak Kuzey Yakın Doğu ve Güney Kafkasya'ya yayılan dal, sonrasında İberya'ya oradan da Avrupa'ya yayılmıştır. Haplogruba ayrıca Afrika, Sibirya ve İç Asya'nın bazı bölgelerinde de rastlanmaktadır. Günümzde Avrupa'daki tüm anne soylarının yaklaşık %40'ı haplogrup H'dir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.