Erişte
| Erişte Kesme | |
|---|---|
 | |
| Alternatif isim | Kesme |
| Türü | Makarna |
| Tipi | Erişte |
| Ana malzemeler | buğday unu, tuz, su, yumurta (isteğe göre) |
Erişte ya da Kesme (Kazakça: кеспе; Azerice: Əriştə; Farsça: رشته); un, yağ ve tuz karışımı olan yufka hamurun bıçakla ince çubuk veya kare şeklinde kesilmesi sonucu elde edilen bir tür makarnadır.[1][2] Kesildikten sonra oda sıcaklığında tutarak, fırında veya tavada kurutulur. Türkiye'nin bazı bölgelerinde hamura yumurta da eklenir. Süt, peynir altı suyu tozu gibi maddeler de eriştenin hamuruna katılabilir.[3] Dünyanın birçok ülkesinde farklı çeşitlerde yapılmaktadır. Orta Asya, özellikle Türki ülkelerde "kesme" adı ile bilinir. Aynı zamanda Çin ve Türki ülkelerde tüketilen lagman aşına benzerlik gösterir.
Çorbasından makarnasına kadar birçok şekilde tüketilir. Kayseri'nin Develi ilçesi hakkında yazan Ahmet Gürlek'e göre kesmeli çorba yapımında makarna pişirildikten sonra aynı suya yoğurt ve kıymalı salça ilave edilirmiş.[1][4] Tuncer Baykara çalışmasında elle yenilen "beş parmak" yemeğin et parçaları ve kesme ile yapıldığını anlatıyor.[5]
Sonbaharda yapılır ve Anadolu'da kışlık yiyecek olarak tüketilir.[1] Komşular kesme yapımında birbirlerine yardımcı olur.[2]
Tarihçesi
Erişte ilk olarak M.Ö. 5000 yıllarında, Çin'in Sarı Irmak yakınlarındaki Shanxis köyünde üretilmiştir. İpek Yolu üzerinden çeşitli tacirler ve kâşiflerin yoluyla tüm dünyaya yayılmıştır.[6]
Türk Mutfağındaki Erişte Çeşitleri
Şekline Göre
İç Malzemesine Göre Erişte Çeşitleri
- Sade ev eriştesi
- Kepekli ev eriştesi
- Karışık sebzeli çorbalık ev eriştesi
- Biberli ev eriştesi
- Domatesli ev eriştesi
- Havuçlu ev eriştesi
- Ispanaklı ev eriştesi
- Kırmızı pancarlı ev eriştesi
- Mor havuç püreli ev eriştesi
- Zerdeçallı ev eriştesi
- Isırganlı ev eriştesi
- Domatesli ve kapya biberli ev eriştesi
- Siyez unlu ev eriştesi
- Enginarlı ev eriştesi
- Balkabaklı ev eriştesi
- Topan karakılçık buğdayı unlu ev eriştesi
Yörelere Göre Çeşitleri
- Devrek eriştesi
- Urla eriştesi
- Söke eriştesi
- Gümüldür eriştesi
- Kırıkkale eriştesi[7]
- Van yumurtalı erişte[8]
- Erzincan eriştesi[9]
- Sivas kavurma eriştesi[10]
- Van su eriştesi[11]
- Artvin eriştesi[12]
Yörelere Göre Erişte Yemekleri
- Erişte pilavı
- Bolu usulü keşli cevizli erişte[13]
- Tutmaç çorbası
- Elazığ mukaşerli erişte çorbası[14]
- Sivas yumurta eriştesi pilavı[15]
- Amasya erişteli pilav[16]
- Malatya mercimekli erişte çorbası[17]
- Kars erişte aşı[18]
- Kars erişte pilavı[19]
- Çankırı tatar hamuru çorbası[20]
- Niğde cevizli erişte[21]
- Ankara erişteli yeşil mercimek[22]
- Amasya erişteli pilav[16]
- Van erişte pilavı[23]
- Sivas kavurma eriştesi pilavı[10]
- Adıyaman erişte çorbası hevirbirk[24]
- Artvin erişte tatlısı[25]
- Ankara keşli makarna (erişte pilavı)[26]
- Kocaeli cevizli keşli köy makarnası (erişte pilavı)[27]
- Isparta ev makarnası (erişte pilavı)[28]
- Kaşık sapı (yiyecek)
Kaynakça
- ^ a b c Gürlek, Ahmet. Memleketin Develi. s. 184.
- ^ a b İlker, Osman. Artvin, Zeytinlik bucağı, Aşağı Maden ve Aşağı Madenliler. s. 253.
- ^ Nermin Bilgiçli, M. Kürşat Demir, Nilgün Ertaş & Emine Nur Herken (2011). Effects of gluten and emulsifier on some properties of erişte prepared with legume flours. International Journal of Food Sciences and Nutrition.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2019.
- ^ Baykara, Tuncer. Türk kültür tarihine bakışlar. s. 100.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "ERİŞTE". Kültür Portalı. 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "YUMURTALI ERİŞTE". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "ERİŞTE". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ a b "KAVURMA ERİŞTESİ PİLAVI". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "SU ERİŞTESİ". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "ERİŞTE". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "BOLU USULÜ KEŞLİ CEVİZLİ ERİŞTE". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "MUKAŞERLİ ERİŞTE ÇORBASI". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "YUMURTA ERİŞTESİ PİLAVI". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ a b "ERİŞTELİ PİLAV". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "MERCİMEKLİ ÇORBALAR". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "ERİŞTE AŞI". Kültür Portalı. 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "ERİŞTE PİLAVI". Kültür Portalı. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "TATAR HAMURU ÇORBASI". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "CEVİZLİ ERİŞTE". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "ERİŞTELİ YEŞİL MERCİMEK". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "ERİŞTE PİLAVI". Kültür Portalı. 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "ERİŞTE ÇORBASI HEVİRBİRK". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "ERİŞTE TATLISI". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "Kültür Portalı". www.kulturportali.gov.tr. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "CEVİZLİ KEŞLİ KÖY MAKARNASI". Kültür Portalı. 16 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
- ^ "EV MAKARNASI". Kültür Portalı. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
