Erdal Aksoy

Erdal Aksoy (d. 1943, Erzurum), Türk iş insanı, sanayici, Aksoy Holding ile Turcas Petrol şirketlerinin kurucusu ve yönetim kurulu başkanı.

Aksoy, 1943 yılında Osman Aksoy'un ikinci çocuğu olarak Erzurum'da doğdu. Küçük yaşta, Erzurum ve etrafındaki bölgelerde kereste, odun ve kömür satışı yapan tüccar babasının yanında çırak olarak çalışmıştır. 1940'lı yılların sonunda ailesi ile birlikte İstanbul'a göç etmiştir. İlköğretimini Sarıyer'de, liseyi Kabataş Erkek Lisesi'nde okumuştur. Yükseköğrenimini İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Fakültesi'nde tamamlayan Aksoy, yüksek lisansını da aynı enstitüde yapmıştır.^[1]

İş hayatına ağabeyi Erol Aksoy ile küçük çaplı inşaat projelerine girişerek başlamıştır. Aksoy, 1971 yılında Sarıyer'de bir Mobil Oil akaryakıt istasyonu açarak petrol sektörüne de giriş yapmış olur. Bir şubeyi daha, balıkçı gemilerine satmak amacıyla Rumelifeneri'nde açmıştır. Aksoy, Mobil Oil ile olan ticari ilişkisini geliştirerek, Mobil Oil ürünlerinin deniz taşımacılığı ile hem yurtiçi, hem de ileride yurtdışına dağıtımını üstlenmiştir. İlk başta küçük tankerlerle başlayan filosu, ileri yıllarda kimyasal yük tankerleri, büyük ve orta kuru yük gemileri ve Türkiye'de bir ilk olan Ro-Ro gemileri ile 14 gemi sayısına ulaşarak büyümüştür.

Aksoy, 1978 yılında, tüm şirketlerini bir çatı altında toplamak için Aksoy Holding'i kurmuştur. 1980'li yıllarda, enerji sektöründe yoğunlaşmaya karar vererek, gemi filosunu satmıştır. 1983 yılında, ENKA ile birlikte, petrol ürünlerinin pazarlanması, depolanması ve nakliyesini üstlenen bir şirket olan Enak Pazarlama, Depolama ve Nakliyat şirketini kurmuştur. Bu şirket, Birinci Körfez Savaşı'na dek Türkiye-İran-Irak arasında yüksek hacimli petrol ticareti yapmıştır ve böylece 80'li yıllarda en çok kurum vergisi ödeyen şirketlerden biri olmuştur. Aksoy, şirketi 1991 yılında, savaşın ardından, şirketteki ENKA hisselerini satın almıştır ve 2005 yılında yeniden yapılandırarak holdingin inşaat iştirakine dönüştürmüştür. 5 yıl sonra ise bu şirketi grubunun uluslararası ticaret iştirakine çevirmiştir. Bu şirket, şu anda Shell, Gazpromneft, Rosneft, Hyundai Oilbank ve Petronas'ın Orta Doğu, Kuzey Afrika, Nijerya ve bazı Batı Afrika ülkelerindeki ana distribütörüdür.^[2]

Aksoy, 1980 yılında, 800'ü aşkın akaryakıt istasyon sahibinin ortaklığı ile Tabaş Petrolcülük şirketini kurmuştur. 1995 yılında şirketin hisselerinin %25'ini Amerikalı Conoco şirketi satın almıştır. 1996 yılında, ticari partneri Conoco ile birlikte, Türkpetrol'ün sahibi olan Turcas Petrolcülük'ün çoğunluk hisselerini satın almıştır. 1999 yılında Tabaş ve Turcas birleştirilerek bugünkü Turcas Petrol kurulmuştur.^[3] 2005 yılında şirketteki ConocoPhillips hisselerini satın alarak çoğunluk payını almıştır.^[4]

2006 yılında Turcas, Türkiye'nin en büyük petrol şirketlerinden biri olan Shell Türkiye ile birlikte birleşerek Shell & Turcas Petrol A.Ş. şirketi kurulmuştur.^[5] Bu şirketin hisselerinin %70'i Shell, %30'u Turcas tarafından halen idare edilmektedir. Aksoy'un giriştiği diğer bir sektör ise enerji üretimidir. Denizli'de, Alman RWE şirketi ortaklığı ile, 800 MW gücünde bir doğalgaz kombine çevrim elektrik santralini kurmuştur.^[6]

2007 yılında Turcas, Azerbaycan devlet enerji kurumu olan SOCAR ile ortak bir girişime imza atmıştır ve bir yıl sonra, özelleştirilme sürecinden geçen PETKİM'in %51 kamu hissesinin ihalesini kazanarak devralmıştır ve ayrıca Star Rafineri'nin temelleri atılmıştır.^[7]

1980'li yıllarda, kardeşi Erol ile birlikte, turizm sektörüne de girişerek Yeditepe Beynelmilel Otelcilik şirketini kurmuştur. Bu şirket, 1988 yılında; Hilton Otelleri, International Finance Corporation ve Emekli Sandığı ortaklığı ile kurulan ve o zaman Türkiye'nin en büyük oteli olan Conrad İstanbul Bosphorus'un yapımını üstlenmiştir. Bu oteldeki Hilton ve hükûmet hisselerini 2013 yılında satın alarak tam mülkiyetini sağlamıştır.^[8] Bunun haricinde Bodrum'da The Ritz-Carlton Hotels adına yaptırdığı ve işlettiği bir otel daha vardır.

Aksoy, 2013 yılında TAIB Yatırım Bankası'nı satın alarak bankacılık sektöründe de faaliyet göstermiştir.^[9] Bu banka, 2016 yılında, Azerbaycanlı Pasha Bank tarafından satın alınmış ve faaliyetlerine bankanın Türkiye şubesi olarak devam ettirmiştir.^[10]

Aksoy, iş hayatı boyunca birçok kuruluşun ve organizasyonların yönetiminde yer almıştır; 1980-1985 yılları arasında Türk Armatörler Birliği'nde yönetim kurulu üyeliği, 1982-1986 yılları arasında Deniz Ticaret Odası'nın Kimyasal Maddeler ve LPG Taşımacılığı Daire Başkanlığı, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu yönetim kurulu üyeliği, 1976-1990 yılları arasında Sarıyerspor başkanlığı, 1989-1993 yılları arasında Anavatan Partisi Sarıyer İlçe Başkanlığı, 1993-1997 yılları arasında ise partinin İstanbul İl Başkanlığını yürütmüştür. Bunun haricinde Türk-Gürcistan Eğitim ve Kültür Vakfı ile Eduard Shevardnadze Türkiye-Gürcistan İşbirliği Vakfı'nda kurucu üye, TÜSİAD üyeliği, TESEV Yüksek İstişare Kurulu üyeliği, PODEM Kurucu Başkan Yardımcılığı ve Azerbaycan Diplomasi Akademisi Mütevelli Heyeti üyeliği görevlerini de yürütmektedir.

Erdal Aksoy'un hayat öyküsünün anlatıldığı, "Hayat Problem Çözmekmiş" adında bir kitap ve bir belgesel bulunmaktadır.^[11]

Aksoy, 1974 yılında Belkıs Aksoy ile evlenmiştir ve Banu (d. 1975) ile Batu (d. 1977) adında iki çocuğu vardır. Kızı Banu, Turcas'ta yönetim kurulu başkan vekili olarak, oğlu Batu ise holdingde yönetim kurulu başkan vekili ve Turcas'ta CEO'luk görevlerini yürütmektedir.

Aksoy'un, içlerinde Hüseyin Avni Lifij, Nazmi Ziya Güran, Halil Paşa ve Timur Kerim İncedayı gibi sanatçıların eserlerini de barındırdığı bir koleksiyona sahiptir.