İçeriğe atla

Erbil Vakayinamesi

Erbil Vakayinamesi, Süryani dilinde yazılmış, günümüzde Erbil yakınlarında bulunan Adiabene şehrinde yaşayan Hristiyanların tarihi hakkında bilgi veren bir belgedir.[1]

Belge'de Erbil'in ilk metropoliti olarak Pkida (ölümü 115) adında bir ruhban, ikinci metropoliti olarak da Shaq /İshak (123-136) adında bir ruhban ismen nakledilir.[2]

Önemi

Yazar olarak Mesiha-Zeha ismi verilse de bu konu tartışmalıdır. Metnin ne zaman yazıldığı yönünde de çok çeşitli tartışmalar vardır. Bu tartışmalar 6. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar uzanan bir zaman dilimini ele almaktadırlar. Günümüze tamamı ulaşmayan kroniğin esasen milattan sonra 100'den 550 yılına kadar olan tarihi de içerdiği kabul edilir. Kronik sadece Hristiyanlık açısından değil, Sasani İmparatorluğu tarihi açısından da eşi bulunmaz bir değere sahiptir. Yine de kronikte verilen bilgilerin doğruluğu tartışmalıdır, zira verilen bilgilerin test edilmesi mümkün değildir. Kroniğin en ilginç yanlarından birisi, metinde Papa'nın bütün Hristiyanlık üzerindeki üstünlük iddiasını tartışmasıdır.

Roma İmparatorluğu'nda 303 'ten be­ri görülmeyen bu Hristiyan takibatları üzerine edinilen tüm bilgiler Erbil Vakayinamesi ve Afrahat''ın yazılarından edinilen bilgilerdir.

Orijinallik tartışmaları

Erbil Vakayinamesi 1907 yılında Alphonse Mingana tarafından keşfedilmiştir. Keşfi sonrası Fransızca çevirisi ile yayınladığı metnin[3] orijinal metinle örtüşmeyen tarafları ortaya çıkınca metnin gerçekliği konusunda çeşitli tartışmalar ortaya çıktı. Bazı bilim adamları Mingana'nın metni keşfetmediğini, kendisinin yazdığını iddia etmektedirler. Kroniğin orijinalliğini ilişkilendiren tartışmalar hala devam etmektedir.

Süryani edebiyatının uzmanı kabul edilen Sebastian Brock kroniğin sahte olması gerekmediğini söylemekte, öte yandan metin içindeki tarihsel olmayan bazı bilgilere değinmektedir.[4] Peter Kawerau kroniğin orijinalliğini savunmuş, bunu yaparken kroniğin verdiği bilgilerin bazılarının sadece Bişapur'da bulunan bir yazıtla örtüştüğünü, bu yazıtınsa 1935 yılında yani Mingana'nın yayınının çok daha sonrasında keşfedildiğini ileri sürmüştür. Kawerau'ya göre kronik bu zamana kadar kabul edilenin aksine çok daha güvenilir tarihsel bilgiler sağladığı inancını taşımakta olduğunu ifade etmiştir.[5]

Literatür

  • Eduard Sachau: Die Chronik von Arbela. Berlin 1915 (Almanca çevirisi ile; Digitalisat der Universitäts- und Landesbibliothek Sachsen-Anhalt, Halle 15 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).
  • Julius Assfalg: Zur Textüberlieferung der Chronik von Arbela. Beobachtungen zu Ms. or. fol. 3126. In: Oriens Christianus 50 (1966), S. 19–36.
  • J.-M. Fiey, Auteur et date de la Chronique d'Arbeles. In: L'Orient Syrien 12 (1967): 265-302.
  • Omert J. Schrier, Syriac Evidence for the Roman-Persian War of 421-422. In: GRBS 33 (1992): 75-86.
  • Erich Kettenhofen, Die Chronik von Arbela in der Sicht der Althistorie. In: Simblos 1 (1995), 287–319.
  • Josef Wiesehöfer (Hrsg.): Das Partherreich und seine Zeugnisse. Stuttgart 1998, S. 428f. ISBN 3-515-07331-0. (Diskussion zur Forschungsgeschichte und Echtheit)
  • Christelle Jullien - Florence Jullien: La Chronique d'Arbèles. Propositions pour la fin d'une controverse. In: Oriens Christianus 85 (2001) 41-83.
  • Ilaria Ramelli: Il Chronicon di Arbela: Presentazione, traduzione e note essenziali. Madrid 2002. Besprechung (mit weiterer Literatur)
  • Ilaria Ramelli: Il Chronicon di Arbela: una messa a punto storiografica. In: Aevum 80 (2006) 145-164.

İnternet

Dipnotlar

Kaynakça

  1. ^ Yayımlayan Alfons Mingana, Sources Syriaques'te, s. 1-75, Leipzig 1908. Krş. E. Sachau, Die Chronik von Arbela, (Abh. d. Kgl. Preuss. Ak. d. Wissensch. 1915, Nr. 6, Berlin 1915); Türkçesi: Erbil Vakayinameşi, çeviren Erol Sever, Mezopotamya Enstitüsü, Södertälje/İsveç 1998. ikinci basımı, 2002,:Yaba Yayınları, İstanbul. 
  2. ^ Joseph Molitor, Kildaniler ve Doğu Süryani Kilisesi, Yaba Yayınları, s.11
  3. ^ Alphonse Mingana: Sources Syriaques. Vol. 1 (Mossul - Leipzig 1908).
  4. ^ Sebastian P. Brock: Syriac Historical Writing: A Survey of the Main Sources. In: Journal of the Iraqi Academy Syriac Corporation 5 (1979/80), S. 1–30.
  5. ^ Peter Kawerau: Die Chronik von Arbela (= Corpus scriptorum Christianorum Orientalium. Scriptores Syri 199–200). Louvain 1985. (Almanca çeviri)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İbn Haldun</span> Arap tarihçi, düşünür ve sosyolog (1332–1406)

İbn Haldun, modern tarihyazımının, sosyolojinin ve iktisatın öncülerinden kabul edilen 14. yüzyıl düşünürü, devlet adamı ve tarihçisidir. Ayrıca İslam aleminde Liberalizm ilkelerini kitaplarında bulunduran ilk Müslüman düşünür. Köklü bir aileden geldiği için iyi bir eğitim aldı. Tunus ve Fas'ta devlet görevlerinde bulunduktan sonra Gırnata ve Mısır'da çalıştı. Kuzey Afrika'nın o dönem istikrarsız ve entrikalarla dolu siyasal yaşamı 2 yıl hapiste yatmasına neden oldu. Bedevi kabilelerini çok iyi tanımasından dolayı aranan bir devlet adamı ve danışman oldu. Mısır'da 6 defa Maliki kadılığı yaptı. Şam'ı işgal eden Timur ile görüşmesi bir fatih ile bir bilginin ilginç buluşması olarak tarihe geçti.

<span class="mw-page-title-main">Kur'an</span> İslamın temel dinî metni

Kur'an veya yaygın kullanılan adıyla Kur'an-ı Kerim, Müslüman inancına göre, yaklaşık 23 yıllık bir süreçte ayetleri Allah tarafından Cebrâil adındaki melek aracılığıyla Muhammed'e parça parça vahiyler hâlinde indirilen bir kutsal kitaptır. İslam inancına göre Kur'an, Muhammed'in gerçek bir peygamber olduğunu kanıtlayan en önemli ve en büyük mucizedir. Müslümanlar, namaz başta olmak üzere belli başlı ibadetlerinde Kur'an'dan çeşitli bölümler okurlar.

<span class="mw-page-title-main">Hititler</span> Tunç Çağında Anadolu yarımadasının büyük çoğunluğunu egemenliği altına alan bir Hint-Avrupa kavmi

Hititler ya da Etiler, Tunç Çağı'nda Anadolu, Levant ve Kıbrıs'ta varlık göstermiş bir halk.

<span class="mw-page-title-main">Franz Kafka</span> Bohemyalı roman ve öykü yazarı (1883–1924)

Franz Kafka, Almanca konuşan Bohemyalı, roman ve hikâye yazarı. 20. yüzyıl edebiyatının en önemli figürlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Gerçekçilik unsurlarını ve fantastik unsurları birleştiren eserleri tipik olarak tuhaf veya sürrealist ön yargılarla ve anlaşılmaz sosyal-bürokratik güçlerle karşı karşıya kalan izole kahramanlara sahiptir ve yabancılaşma, varoluşsal kaygı, suçluluk ve saçmalık temalarını keşfetme olarak yorumlanmıştır. "Dönüşüm", Dava ve Şato en bilinen eserleridir. "Kafkaesk" terimi, Kafka'nın yazdıklarındaki gibi durumları tanımlamak için üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Barbarossa Harekâtı</span> Nazi Almanyasının 1941de Sovyetler Birliğini işgal harekâtı

Barbarossa Harekâtı, Alman Silahlı Kuvvetleri'nin 22 Haziran 1941 günü başlayan Sovyetler Birliği'nin işgali harekâtına Alman kaynaklarında verilmiş olan kapalı addır. Aynı zamanda II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'ni açan harekâttır. Tarihin en geniş çaplı askerî harekâtı olarak nitelendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Hiung-nu</span> İlk Çağda Orta Asyada yaşamış göçebe Avrasya Türk İmparatorluğu

Hiung-nu, Türkçe tarihyazımında bilinen isimleri ile Büyük Hun İmparatorluğu veya Asya Hun İmparatorluğu, eski Çin kaynaklarına göre MÖ 3. yüzyıl ile MS 1. yüzyılın sonları arasında doğu Avrasya bozkırlarında yaşamış göçebe halklardan oluşan kabileler konfederasyonudur. Bilinen ilk Türk devletidir. Hiung-nu halkı hakkındaki bütün bilgiler dağınık Çin kaynaklarına ve arkeolojik bulgulara dayanmaktadır. Dilleri hakkındaki değişik varsayımlar, Çin kaynaklarında bulunabilen çoğunluğu kişi ve unvan adları olan sözcüklere dayanmaktadır. Dillerindeki sözcüklerin Çin lehçelerindeki transkripsiyonlarına göre dillerinin Türk, İrani, Moğol, Ural, Yenisey kökenli veya yalıtık dil olduğuna ve hatta halkın çok uluslu olduğundan dilin de karışık bir dil olabileceğine dair görüşler bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Irak Türkmenleri</span> Iraktaki üçüncü büyük etnik grup

Irak Türkmenleri ya da Irak Türkleri Irak'ın üçüncü büyük etnik grubudur. Türk kökenlidirler ve çoğunlukla Türk mirasına ve kimliğine bağlıdırlar. Irak'a Türk göçü 7. yüzyılda, ardından 1055 yılında Büyük Selçuklu'nun bölgedeki fethiyle başlarken, bugün Irak Türkmenlerinin çoğu, 1535-1919 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetimi sırasında Anadolu'dan Irak'a getirilen Osmanlı askerlerinin, tüccarlarının ve memurlarının torunlarıdır. Irak Türkmenleri, Bulgaristan, Kıbrıs, Yunanistan ve Suriye de dahil olmak üzere Osmanlı sonrası diğer modern ulus devletlerdeki Türk topluluklarının yanı sıra Türkiye'deki Türk halkıyla yakın kültürel, tarihi, dilsel ve dini bağları paylaşmakta; bu nedenle kendilerini Türkmenistan ve Orta Asya Türkmenleriyle özdeşleştirmemektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Sasani İmparatorluğu</span> İslamın gelişinden önceki son Fars imparatorluğu, dördüncü büyük İran hanedanı (224–651)

Sasani İmparatorluğu, dördüncü büyük İran Hanedanı ve ikinci Pers İmparatorluğu'nun adıdır. Sasani İmparatorluğu, son Arşaklı hanedanı (Partlar) kralı IV. Artabanus'u yenmesinin ardından I. Ardeşir tarafından kurulmuş, son Sasani hükümdarı Şehinşah III. Yezdigirt'in (632-651), erken Halifelik'le yani ilk İslam Devleti ile girdiği 14 senelik mücadeleyi kaybetmesiyle sona ermiştir. İmparatorluğun sınırları bugünkü İran, Irak, Azerbaycan, Ermenistan, Afganistan, Türkiye'nin doğu bölgesi, Suriye'nin bir kısmı, Pakistan, Kafkaslar, Orta Asya ve Arabistan'ın bir kısmını kapsıyordu. II. Hüsrev'in hükümdarlığı (590-628) sırasında Mısır, Ürdün, Filistin ve Lübnan da kısa süreli olarak imparatorluğa dahil oldu. Sasaniler, imparatorluklarını 'İranşehr' ايرانشهر (Iranshæhr) 'İranlıların (Aryanların) memleketi' diye adlandırırlardı.

<span class="mw-page-title-main">Vahiy Kitabı</span>

Vahiy kitabı, Esinleme Kitabı ya da kısaca Vahiy, Yeni Ahit'in sonuncu kitabıdır. Birinci ayette geçen Apokalips ifadesi “örtüsünü açmak” ya da “ortaya çıkarmak” anlamına gelir ve genellikle ruhi şeylerin vahyedilmesine veya Tanrı'nın iradesinin ve amaçlarının ifşasına atıfta bulunmak için kullanılır. Yeni Ahit'in tek peygamberlik kitabıdır. Kitap, mektup biçiminde yazılmıştır ve bir dizi vizyonları doğru sırayla zirveye kadar anlatır. Bu tüm Kutsal Kitap'ın uygun bir sonudur.

<span class="mw-page-title-main">Adiabene</span> Kuzey Mezopotamyada bir krallık (MÖ 164 - MS 379 civarı)

Adiabene, isim klasik Süryanice'den türetilmiştir: ܚܕܝܐܒ‎, Ḥaḏy’aḇ veya Ḥḏay’aḇ, merkezi Arbela (Erbil) olan, eski Asur'daki bir Yahudi (Uydu) devletiydi.

<span class="mw-page-title-main">Edessa</span> Helenistik dönemde kurulan antik bir şehir

Edessa, Yukarı Mezopotamya'da, Seleukos İmparatorluğu'nun kurucusu Kral Selevkos I Nicator tarafından Helenistik dönemde kurulan antik bir şehir (polis) idi. Daha sonra Osroene Krallığı'nın başkenti oldu ve Roma eyaleti Osroene'nin başkenti olarak devam etti. Geç Antik Çağ'da, Hristiyan öğreniminin önde gelen merkezi ve Edessa Katekistik Okulu'nun merkezi oldu. Haçlı Seferleri sırasında, Edessa Kontluğu'nun başkentiydi.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed</span> İslamın kurucu peygamberi (570–632)

Muhammed, dünyanın en kalabalık ikinci dini olan İslam'ın kurucusu ve merkezî figürü olan dinî, askerî ve siyasi Arap liderdir. Arap Yarımadası'nın tamamını ele geçirerek Müslüman hâkimiyetini tek bir yönetim altında birleştirmiş ve böylece İslam'ın kutsal kitabı Kur'an'ın yanı sıra, öğretileri ile uygulamalarını güvence altına alarak İslami dinî inancın temelini oluşturmuştur. Müslümanlar tarafından Âdem, İbrahim, Musa, İsa ve diğer peygamberlerin daha sonradan tahrif edilmiş tek tanrılı dinlerini onaran ve tamamlayan kişi ve Allah'ın insanlara gönderdiği son peygamber olduğuna inanılır.

Turukkiler, Tunç Çağı döneminde Antik İran'ın kuzeybatı bölgelerinde yaşamış bir Yakın Doğu halkıydı. Özellikle Urmiye Gölü havzasında ve Zagros Dağları'nın kuzeybatı vadilerinde yaşadılar. Turukkilerin nüfusunu farklı topluluklardan insanların oluşturduğu düşünülüyor. Turukkilerin bugünkü Türk halklarının atası olan bir kavim olduğu ileri sürülmüştür. Kendileri hakkında fazla bilgi bulunmamakla birlikte, yöneticilerinden birinin ismi İlşu-Nail'dir.

Edessa Kroniği, geç antik çağda yazılmış Süryanice bir kroniktir.

<span class="mw-page-title-main">Kur'an tarihi</span>

Kur'an tarihi, İslam kutsal kitabının yazılı derleme veya el yazmalarının zaman çizelgesi ve kökenidir. İslam'ın erken tarihinin önemli bir bölümünü oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Adolf Hitler'in iktidara yükselişi</span> Adolf Hitlerin iktidara yükselişini anlatan olaylar dizisi

Adolf Hitler'in iktidara yükselişi, Almanya'da Eylül 1919'da Hitler'in daha sonra Deutsche Arbeiterpartei - DAP olarak bilinen siyasi partiye katılmasıyla başladı. İsim 1920'de Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei - NSDAP olarak değiştirildi. Anti-Marksistti ve Weimar Cumhuriyeti'nin savaş sonrası demokratik hükûmetine ve Versay Antlaşması'na karşıydı, aşırı milliyetçiliği (Pancermenizmi) ve aynı zamanda antisemitizmi savunuyordu. Hitler, Reichstag'ın o ay 1933 Yetki Kanununu kabul etmesinden sonra Mart 1933'te iktidara geldi ve genişletilmiş yetkiler aldı. Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg, bir dizi parlamento seçimleri ve ilgili arka oda entrikalarından sonra 30 Ocak 1933'te Hitler'i Şansölye olarak atadı. Yetki Kanunu - acımasızca ve otoriterce kullanıldığında - Hitler'in bundan sonra anayasal olarak yasal itiraz olmaksızın diktatörlük yetkisini kullanabileceği imkanına kavuştu.

<span class="mw-page-title-main">İoane Petritsi</span>

İoane Petritsi, Çimçimeli İoane olarak da bilinir, 11-12. yüzyılda yaşamış Yeni Platoncu Gürcü filozofudur. Bizans İmparatorluğu ve Gürcistan Krallığı'nda özellikle Proklos'tan yaptığı çevirilerle tanınır. Stanford Encyclopedia of Philosophy, Petritsi'yi "en önemli Gürcü ortaçağ filozofu" ve "en çok okunan Gürcü filozof" olarak tanımlamıştır.

Revizyonist İslam Araştırmaları Okulu, İslami araştırmalarda İslam'ın kökenlerine ilişkin geleneksel Müslüman anlatılarını sorgulayan bir harekettir.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed'in tarihselliği</span>

Muhammed'in tarihselliği, Muhammed'in tarihsel bir figür olarak incelenmesine ve geleneksel açıklamaların dayandığı kaynakların eleştirel incelemesine atıfta bulunur.

Yuhanna bar Penkaye, yedinci yüzyılın sonlarında Doğu Kilisesi'nin bir üyesi olan bir yazardır. Beşinci Emevi halifesi Abdülmelik zamanında yaşamıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.